154
Vücut Kitle ‹ndeksi, Yafl ve Cinsiyet ile
Karpal Tünel Sendromu Aras›ndaki ‹liflki
The Relationship Between Carpal Tunnel Syndrome and Body Mass Index, Age and Gender
Ö Özzeett
A
Ammaaçç:: Karpal tünel sendromunda (KTS) obezite bir risk faktörü olarak ta-n›mlanm›flt›r. Bu çal›flmada elektrofizyoloji laboratuvar›m›za KTS ön tan›s›y-la gönderilen hastatan›s›y-lardan, KTS saptanan ve saptanmayantan›s›y-lar›n vücut kitle in-deksi (VK‹), yafl ve cinsiyetleri aras›ndaki iliflki ile VK‹'nin bilateral KTS'yi tah-min etmede kullan›l›p kullan›lamayaca¤› araflt›r›lm›flt›r.
G
Geerreeçç vvee YYöönntteemm:: Bu retrospektif çal›flmaya 720 hasta al›nm›fl ve hastalar›n yafllar›, cinsiyetleri, boy ve vücut a¤›rl›klar› ve VK‹ de¤erleri kaydedilmifltir. Tüm hastalara sinir iletim çal›flmalar› yap›lm›flt›r. Sinir iletim çal›flmalar›na göre KTS saptanan hastalar›n verileri, saptanmayan hastalarla karfl›laflt›r›l-m›flt›r.
B
Buullgguullaarr:: KTS'li hastalar›n hem VK‹ de¤erleri (p=0,0001), hem de yafl ortala-malar› (p=0,0001) KTS saptanmayan hastalardan istatistiksel olarak anlam-l› derecede daha yüksek bulunmufltur. Tek tarafanlam-l› KTS'li hastalar ile, bilateral KTS'li hastalar›n VK‹ de¤erleri aras›nda istatistiksel olarak anlaml› fark sap-tanmam›flt›r (p=0,258). Kad›nlarda KTS erkeklere oranla daha s›k bulunmufl-tur (p=0,04).
S
Soonnuuçç:: KTS'de ileri yafl, kad›n cinsiyeti ve artm›fl VK‹ önemli risk faktörleri-dir. VK‹, KTS'de önemli bir risk faktörü olsa da bizim bu çal›flmam›zda bilate-ral KTS ile VK‹ aras›nda iliflki saptanmam›flt›r.
Türk Fiz T›p Rehab Derg 2006;52:154-7 A
Annaahhttaarr KKeelliimmeelleerr:: Karpal tünel sendromu, obezite, vücut kitle indeksi
S
Suummmmaarryy
O
Obbjjeeccttiivvee:: Obesity is defined as a risk factor for carpal tunnel syndrome (CTS). In this study, patients who were referred to our electrophysiology laboratory for suspected CTS have been examined and the relationship between body mass index (BMI), age, and gender have been investigated in these patients with and without CTS and it has been found out whether BMI can be used to predict bilateral CTS.
M
Maatteerriiaallss aanndd MMeetthhooddss:: 720 patients were included in this retrospective study, and the ages, genders, heights, weights and BMI values of these patients were recorded. Nerve conduction studies have been performed in all patients. The data of the patients with CTS have been compared with those of the patients without CTS according to nerve conduction studies. R
Reessuullttss:: Both the BMI values (p=0.0001) also the mean ages (p=0.0001) of the patients with CTS were statistically found to be significantly higher than those in patients without CTS. There was no statistically significant difference between the BMI values of the patients with unilateral CTS and patients with bilateral CTS (p=0.258). When compared with the male, CTS has more frequently been seen in the female (p=0.04).
C
Coonncclluussiioonn:: Advanced age, female gender and high BMI are important risk factors for CTS. Although BMI is a risk factor for CTS, in our study has been found no correlation between bilateral CTS and BMI.
Turk J Phys Med Rehab 2006;52:154-7 K
Keeyy WWoorrddss:: Carpal tunnel syndrome, obesity, body mass index
Orijinal Makale / Original Article
Semiha KURT, Hatice KARAER, Yüksel KAPLAN, ‹lker ET‹KAN*
Gaziosmanpafla Üniversitesi T›p Fakültesi, Nöroloji ve *Biyoistatistik Anabilim Dal›, Tokat, Türkiye
Y
Yaazz››flflmmaa AAddrreessii:: Dr. Semiha Kurt, Gaziosmanpafla Üniversitesi T›p Fakültesi Nöroloji Anabilim Dal›, 60200 Tokat, Türkiye Tel.: 0356 212 57 46/1015 Faks: 0356 212 94 17 E-posta: gsemihakurt@hotmail.com KKaabbuull TTaarriihhii:: Ekim 2006
G
Giir
riifl
fl
Karpal tünel sendromu (KTS), median sinirin bilekte kompres-yonundan dolay› elde fonksiyonel bozukluk ve a¤r›ya neden olan bir sendromdur (1). Çeflitli hastal›klar için majör risk faktörü ola-rak tan›mlanan obezite, KTS için de bir risk faktörü olaola-rak tan›m-lanm›flt›r (2-7). KTS için tan›mlanan di¤er risk faktörleri kad›n cin-siyeti, yafl, artm›fl motor aktivite ve diabetes mellitus, romatoid
artrit, hipotiroidi gibi çeflitli sistemik hastal›klard›r (3). Kiflilerde, her bir y›l için KTS riskinin %3 artt›¤› bildirilmifltir (8). Genel po-pülasyondaki insidans ve prevalans çal›flmalar›nda kad›nlarda KTS, daha s›k bildirilmektedir (9).
KTS'de obezitenin bir risk faktörü oldu¤unu bildiren mevcut ça-l›flmalarda KTS grubuyla, kontrol grubunun vücut kitle indeksi (VK‹) de¤erleri karfl›laflt›r›lm›fl, KTS grubunda VK‹ de¤eri daha faz-la bulunmufltur (1,3,7). VK‹ ile artm›fl KTS prevafaz-lans› aras›ndaki
ilifl-ki, obez kiflilerde karpal kanal içinde ya¤ dokusu art›fl› ya da hidros-tatik bas›nç art›fl›yla aç›klanmaya çal›fl›lm›flt›r (10). Sungpet ve ark., bilateral KTS'li hastalar›n VK‹ de¤erlerini, tek tarafl› KTS'li hastala-r›n VK‹ de¤erlerinden daha yüksek bularak, obezitenin bilateral KTS'de anlaml› bir risk faktörü oldu¤unu iddia etmifllerdir (11).
Bu çal›flmada elektrofizyoloji laboratuvar›m›za KTS ön tan›s›y-la gönderilen hastatan›s›y-lardan, KTS saptanan ve saptanmayantan›s›y-lar›n VK‹, yafl ve cinsiyetleri aras›ndaki iliflki ile Sungpet ve ark.n›n id-dia etti¤i gibi, VK‹'nin bilateral KTS'yi tahmin etmede kullan›l›p kullan›lamayaca¤› araflt›r›lm›flt›r.
G
Ge
er
re
eç
ç v
ve
e Y
Yö
ön
ntte
em
m
Bu retrospektif çal›flmaya 2003-2004 y›llar›nda elektrofizyoloji laboratuvar›m›za KTS ön tan›s›yla gönderilen 720 hasta al›nd›. Has-talar›n yafllar›, cinsiyetleri, boy ve vücut a¤›rl›klar› kaydedildi. VK‹, vücut a¤›rl›¤› boyun karesine bölünerek hesapland› (kg/m2) (1-7).
Elektrodiagnostik çal›flmalar hastalar›n tümüne afla¤›da ta-n›mland›¤› flekilde yap›ld› (12):
a) Median ve ulnar sinirlerin duyusal ortodromik iletimleri için bilekten 1, 2, 3 ve 5. parmaklar s›ras›yla ilgili sinir alan›ndan uyar-t›ld›. Elde edilen duyu potansiyelinin tepe noktas›ndan ölçülen h›z, 1. parmak için 32,92 m/s, 2. parmak için 39,4 m/s, 3. parmak için 39,65 m/s, 5. parmak için 37,3 m/s'nin alt›nda ise anormal kabul edildi. Ayr›ca parmak-bilek iletim h›zlar› normal olsa da 2. parmak median ve 5. parmak ulnar duyu iletim h›z› oranlar› 0,89'un alt›n-daysa da anormal kabul edildi.
b) Median sinir motor iletiminde abduktor pollisis brevis kas›-na kay›t elektrod yerlefltirildi. Aktif elektrodun 5 cm proksimalin-den ve antekübital fossadan uyart›ld›. Median sinir distal latans› 3,8 ms'nin üzerindeyse, iletim h›z› 49,7 m/s'nin alt›ndaysa ve bir-leflik kas aksiyon potansiyeli (BKAP) amplitüdü 4,3 mV'un afla¤›-s›ndaysa anormal kabul edildi.
c) Ulnar sinir motor iletimi için kay›t elektrodun 5 cm proksi-malinden ve dirse¤in 4 cm distalinden uyart›ld›. Ulnar sinir distal latans› 3,3 ms'nin üzerindeyse, h›z› 49,9 m/s'nin alt›ndaysa, BKAP amplitüdü 7,0 mV'›n alt›ndaysa anormal kabul edildi.
d) Elektromiyografi ve di¤er nörofizyolojik çal›flmalar gereken olgularda yap›ld› (3,13).
Elektronörografi (ENG) s›ras›nda yüzeyel elektrodlar kullan›ld› ve ekstremite ›s›s› 31 derecenin üzerinde tutuldu. Bütün çal›flma-larda Medelec-Oxford Synergy EMG cihaz› kullan›ld›. Hastalar tek tarafl› KTS ön tan›s›yla gönderilse bile e¤er o ekstremitede elekt-ronörografik olarak KTS saptan›rsa, di¤er ekstremiteye de ENG yap›ld›. Ulnar sinir motor ve duyu iletilerinde anormallik olan has-talar ve diyabet, tiroid hastal›¤›, böbrek yetmezli¤i, el bile¤i k›r›¤› öyküsü olan hastalar çal›flmaya al›nmad›.
‹‹ssttaattiissttiikksseell AAnnaalliizzlleerr:: Veriler SPSS 11,5 (Statistical Package for the Social Sciences) program› ile analiz edildi. Tan›mlay›c› is-tatistikler yap›ld›. KTS için yafl ve VK‹'n›n risk faktörü olup olmad›-¤›n› saptamada (bunlar sürekli ve çok boyutlu olduklar› için) önce-likle “tek yönlü varyans analizi” yap›ld›. Bu test ile ortalamalar aras› fark önemli bulunursa gruplar ikifler ikifler Post Hoc testle-rinden “Tukey HSD” ile karfl›laflt›r›ld›. KTS yeniden boyutland›r›ld›-¤›nda (KTS yok ve KTS var) bu parametrelere iliflkin karfl›laflt›rma-lar “iki ortalama aras›ndaki fark›n önemlilik testi” ile yap›ld›. Nite-liksel verilerin karfl›laflt›r›lmas›nda ise “Ki-Kare” testleri uyguland› ve de¤iflkenlere iliflkin “lojistik regresyon analizi” kullan›ld›. Lojis-tik regresyon analizinde, yafl ve VK‹ parametrelerinin gerçek de-¤erleri de¤il niteliksel dede-¤erleri al›nd›¤›ndan “Enter” yöntemi ile model oluflturuldu.
B
Bu
ullg
gu
ulla
ar
r
Çal›flmaya 72'si erkek, 648'i kad›n olmak üzere toplam 720 hasta al›nd›. Hastalar 15-76 yafl aras›ndayd› ve yafl ortalamas› 45,29±10,87 idi. Üçyüz sekiz (%42,8) hastada sinir iletim çal›flma-lar›nda herhangi bir anormallik saptanmad›. Doksan yedisinde (%13,5) tek tarafl›, 315'inde (%43,8) bilateral KTS saptand›. Otuz-dokuz erkek, 266 bayan hastada KTS saptanmad›. Dokuz erkek, 88 bayan hastada tek tarafl› KTS saptand›, 24 erkek, 291 bayan hastada bilateral KTS vard›.
Hastalar›n KTS da¤›l›mlar›na göre yafl ortalamalar› ve VK‹ or-talamalar› aras› fark önemliydi (p=0,0001) (Tablo 1, 2). Her bir pa-rametre için “Tukey HSD” testi ile yap›lan ikiflerli karfl›laflt›rmalar sonucunda normal olgularla, tek tarafl› KTS tan›s› alan olgular›n yafllar› aras›nda anlaml› fark yoktu (p=0,292). Bilateral KTS tan›s› alan olgular›n yafl ortalamas›, normal olgulardan istatistiksel
ola-Türk Fiz T›p Rehab Derg 2006;52:154-7 Turk J Phys Med Rehab 2006;52:154-7
Kurt ve ark. Karpal Tünel Sendromunda Risk Faktörleri
155
Y
YAAfifi ((yy››ll)) nn YYaaflfl oorrttaallaammaass›› ((aarraall››kk)) SSSS SSHH TTuukkeeyy HHSSDD
KTS yok 308 42,59 (15-73) 10,73 0,61 p
Tek Tarafl› KTS 97 44,43 (20-71) 10,28 1,04 KTS yok-Tek tarafl› KTS 0,2920 Bilateral KTS 315 48,20 (20-76) 10,54 0,59 KTS yok-Bilateral KTS 0,0001 Toplam 720 45,29 (15-76) 10,89 0,41 Tek tarafl›- Bilateral KTS 0,0060
n- hasta say›s›, SH- standart hata, SS- standart sapma Tablo 1. KTS da¤›l›m›n›n yafl ile iliflkisi.
V
VKK‹‹ ((kkgg//mm22
)) nn OOrrttaallaammaa ((yy››ll)) SSSS SSHH TTuukkeeyy HHSSDD
KTS yok 308 27,44 4,75 0,27 KTS yok-Tek tarafl› KTS 0,0020 Tek Tarafl› KTS 97 29,36 5,01 0,51 KTS yok-Bilateral KTS 0,0001 Bilateral KTS 315 30,25 4,89 0,28 Tek tarafl›-Bilateral KTS 0,2580 Toplam 720 28,93 5,02 0,19
n- hasta say›s›, SH- standart hata, SS- standart sapma Tablo 2. KTS da¤›l›m›n›n VK‹ ile iliflkisi.
rak anlaml› derecede daha yüksekti (p=0,0001). Bilateral KTS'li ol-gular›n yafl ortalamas›, tek tarafl› KTS'li olgulardan da istatistiksel olarak anlaml› derecede daha yüksekti (p=0,006). VK‹ de¤erleri için yap›lan ikiflerli karfl›laflt›rmalar sonucunda normal olgular›n VK‹ skoru, tek tarafl› KTS tan›s› alan olgular›n VK‹ skorundan an-laml› derecede daha düflüktü (p=0,002). Normal olgular›n VK‹ skoru, bilateral KTS tan›s› alan olgular›n VK‹ skorundan da anlam-l› derecede daha düflüktü (p=0,0001). Tek tarafanlam-l› ve bilateral KTS tan›s› alan olgular›n VK‹ skorlar› aras›nda ise anlaml› fark yoktu (p=0,258). Lojistik Regresyon Analiziyle hem yafl (Wald=56,19, p=0,0001), hem de VK‹'nin (Wald=15,24, p=0,0001) KTS için ba-¤›ms›z risk faktörü oldu¤u saptand›.
Kad›nlarda KTS, istatistiksel olarak anlaml› derecede daha yüksek oranlarda saptanm›flt› (χ2=4,24, p=0,040). Kad›nlar›n VK‹ ortalamalar› (29,09±5,11), erkeklerden (27,42±3,76) istatistiksel olarak anlaml› derecede daha yüksekti (t=3,437, p=0,001). Cinsi-yet ile KTS aras›ndaki iliflki incelendi¤inde cinsiCinsi-yetin tek bafl›na bir risk faktörü olmad›¤› bulundu (Wald=3,429, p=0,064).
T
Ta
ar
rtt››fl
flm
ma
a
Obezitenin KTS için bir risk faktörü oldu¤u daha önceki çal›fl-malarda gösterilmifltir. ‹lk kez Dieck ve Kelsey (14) yapt›klar› epi-demiyolojik çal›flmada artm›fl vücut a¤›rl›¤›n›, KTS için olas› yeni bir risk faktörü olarak tan›mlam›fllard›r. Bunu takiben Vessey ve ark.'n›n (15) epidemiyolojik çal›flmas›nda, VK‹ ve KTS aras›nda an-laml› bir iliflki bulunmufltur. Kouyoumdjion ve ark. (1) da KTS'li has-talarda kontrol grubuna göre VK‹ de¤erini anlaml› derecede daha yüksek bulmufltur. Benzer flekilde Becker ve ark. (3) ile Stallings ve ark.'n›n (7) çal›flmas›nda da kontrol grubuna göre KTS grubun-da VK‹ de¤eri anlaml› derecede grubun-daha yüksek saptanm›flt›r. Nathan ve ark.'n›n (2) yapt›¤› longitudinal çal›flmada, VK‹ ve maksimum latans fark› aras›nda güçlü ve pozitif yönde bir iliflki bulunmufltur. Bizim çal›flmam›zda da benzer flekilde KTS saptanan hastalar›n VK‹ de¤erleri, saptanmayan hastalardan istatistiksel olarak an-laml› derecede daha yüksek bulunmufltur.
Sungpet ve ark.'n›n (11) çal›flmas›nda bilateral KTS'li hastalar›n VK‹ de¤erleri, tek tarafl› KTS'li hastalardan daha yüksek bulun-mufltur. Bu bulgulara dayanarak, VK‹ de¤erinin hastada KTS'nin tek tarafl› m›, yoksa bilateral mi oldu¤unu tahmin etmede kullan›-labilece¤ini ileri sürmüfllerdir. Buna karfl›l›k Becker ve ark. ise (3) obezite ile bilateral KTS aras›nda bir iliflki bulmam›fllard›r. Sungpet ve ark.'n›n yapt›¤› çal›flma sonuçlar›yla çeliflen bu bulgular› Bec-ker, obeziteyi kategorize ederek de¤erlendirmifl olmalar›ndan kaynaklanabilece¤ini ileri sürmüfltür. Bizim çal›flmam›zda ise t›pk› Sungpet ve ark.'n›n çal›flmas›nda oldu¤u gibi de¤erlendirmeler, VK‹ de¤eri kategorize edilmeden yap›ld›. Sonuçta bilateral KTS'li hastalar›n VK‹ de¤erleri, tek tarafl› KTS'li hastalar›n VK‹ de¤erle-rinden az miktarda yüksek olsa da aradaki fark istatistiksel olarak anlaml› saptanmad›. Bu bulgular bize, Becker ve ark.'n›n çal›flma-s›nda VK‹ ile bilateral KTS araçal›flma-s›nda iliflki saptanmam›fl olmas›n›n sadece VK‹ de¤erlerinin kategorize edilmemifl olmas›na ba¤lana-mayaca¤›n› düflündürmüfltür. Yap›lan çal›flmalarda VK‹ de¤eri yüksek olan kiflilerin, bütün vücutta oldu¤u gibi sinir çevresi des-tek dokuda da ya¤ dokusu miktar› artaca¤›ndan, karpal kanal gibi alanlarda tuzak nöropatisi geliflmesine karfl› duyarl› olabilecekle-ri ileolabilecekle-ri sürülmektedir (10,16). Kiflinin VK‹ de¤eolabilecekle-ri yükseldikçe artan ya¤ dokunun, anatomik yap› olarak birbirinin ayn› olan her iki el bile¤indeki karpal kanallar içinde simetrik olarak KTS semptomla-r›na yol açmas› beklenir. Bizim çal›flmam›zda KTS saptanan
hasta-lar›n VK‹ de¤erleri, saptanmayan hastalardan anlaml› yüksek ol-mas›na ra¤men bilateral KTS'li hastalar›m›zda VK‹ de¤erlerinin, tek tarafl› KTS'li hastalara göre anlaml› yüksek olmamas› bize bu bulgunun ya¤ dokusunun vücut içindeki da¤›l›m›nda görülen bi-reysel farkl›klara benzer flekilde tek veya iki tarafl› KTS geliflimin-de bireysel farkl›l›klar olabilece¤i ihtimalini düflündürmüfltür.
KTS'li hastalar›n yafl ortalamas›, KTS saptanmayan olgulardan istatistiksel olarak anlaml› derecede daha yüksek bulunmufltur. Benzer flekilde Stallings ve ark.'n›n (7) çal›flmas›nda KTS grubunda yafl ortalamas› daha yüksek bulunmufltur. Becker ve ark.'n›n (3) ça-l›flmas›nda da 41-60 yafl aras› olmak, KTS için ba¤›ms›z bir risk fak-törü olarak tan›mlanm›flt›r. Bodofsky de (17) benzer flekilde KTS in-sidans›n›n yafl ile birlikte art›fl gösterdi¤ini bildirmifltir. Yafl ile KTS aras›ndaki iliflki, yafl artt›kça fiziksel zorlay›c›lara maruz kalma sü-resinin de artmas›yla aç›klanmaya çal›fl›lm›flt›r (18). Ayr›ca çal›flma-m›zda, bilateral KTS'li hastalar›n yafl ortalamas›, tek tarafl› KTS'li olgulardan istatistiksel olarak anlaml› derecede daha yüksek bu-lunmufltur. Bu da KTS'nin tek tarafl› bafllasa bile zaman içinde bila-teral oldu¤unu düflündürmektedir. Padua ve ark. (19) da, ço¤u man KTS'nin bilateral oldu¤unu ve tek tarafl› KTS'li olgular›n da za-man içinde bilateral olabilece¤ini bildirmifllerdir.
KTS için hem yafl, hem de artm›fl VK‹ de¤eri risk faktörüdür. Fakat yafl artt›kça hastalar›n KTS oranlar› artt›¤› gibi, VK‹ de¤er-leri de yükselmektedir. Bu nedenle çal›flmam›zda lojistik regres-yon analizi yap›lm›fl ve hem VK‹, hem de yafl KTS için ba¤›ms›z risk faktörü olarak bulunmufltur.
Genel populasyondaki insidans ve prevalans çal›flmalar›nda, kad›nlarda KTS daha s›k olarak bildirilmifltir. Kad›nlarda KTS'nin, 5,7 ile 1,4 gibi son derece de¤iflen oranlarda daha fazla görüldü-¤ünü bildiren yay›nlar mevcuttur (9). Kad›n cinsiyet, KTS için ba-¤›ms›z bir risk faktörü olarak tan›mlanm›flt›r (3,6). Bizim çal›flma-m›zda da literatürle uyumlu olarak KTS, kad›nlarda istatistiksel olarak anlaml› derecede daha yüksek bulunmufltur. Padua ve ark.'n›n (20) çal›flmas›nda, kad›nlar KTS'den daha s›k muzdarip ol-sa da, erkeklerde daha ciddi elektrofizyolojik bozukluklar ol- saptan-m›flt›r. Bunu kad›nlar ve erkekler aras›nda el performans›n›n fark-l›l›¤› ve erkeklerin kad›nlardan daha güçlü ellere sahip olmalar›yla aç›klamaya çal›flm›fllard›r. Mondelli ve ark. da (9) KTS'de cinsiyet fark›n›, kad›nlar›n KTS semptomlar›na daha duyarl› olmalar› ya da erkeklerin KTS semptomlar›n› daha iyi tolere edebilmeleriyle aç›k-lam›fllard›r. Ayr›ca erkeklerin doktor baflvurusunun daha az olma-s›n›n da erkeklerde KTS insidans ve prevalanolma-s›n›n tahminine engel oldu¤unu söylemifllerdir. Bizim çal›flmam›zda, cinsiyet KTS için ba-¤›ms›z bir risk faktörü olarak saptanmam›flt›r.
Elektrofizyoloji laboratuvar›m›za KTS ön tan›s›yla gönderilen hastalarda, sinir iletimlerinde herhangi bir anormallik saptanma-m›flsa, hastaya i¤ne EMG yap›lmamaktad›r. Nörolojik muayeneleri ve ulnar sinir iletileri normal olan hastalarda, rutin olarak di¤er si-nir iletilerine de bak›lmamaktad›r. Bu nedenle retrospektif olarak yap›lan çal›flmam›zda, KTS saptanmayan olgularda, radikülopati, to-rasik ç›k›fl sendromu ya da ulnar sinir iletilerinin normal oldu¤u po-linöropati gibi ek nörolojik hastal›klar ekarte edilememifltir. Bu kont-rol grubunun “normal” de¤il, sadece “KTS olmayan” olgulardan oluflmas›na neden olmufl ve çal›flmam›zda k›s›tl›l›¤a yol açm›flt›r.
Sonuç olarak, KTS'de ileri yafl, kad›n cinsiyeti ve artm›fl VK‹ önemli risk faktörleridir. VK‹'nin, KTS'nin tek tarafl› m› yoksa bilate-ral mi oldu¤unu tahmin etmede kullan›l›p kullan›lamayaca¤›na dair çok az say›da yay›n vard›r ve bunlar da birbiriyle çeliflkilidir. Bizim çal›flmam›zda, VK‹'nin bu tahminde faydal› olmad›¤› gösterilmifltir. Bu konuda yap›lacak prospektif çal›flmalar daha yararl› olacakt›r.
Türk Fiz T›p Rehab Derg 2006;52:154-7 Turk J Phys Med Rehab 2006;52:154-7 Kurt ve ark.
Karpal Tünel Sendromunda Risk Faktörleri
K
Ka
ay
yn
na
ak
klla
ar
r
1. Kouyoumdjian JA, Morita MD, Rocha PR, Miranda RC, Gouveia GM. Body mass index and carpal tunnel syndrome. Arq Neuropsiquiatr 2000;58(2A):252-6.
2. Nathan PA, Keniston RC, Myers LD, Meadows KD. Longitudinal study of median nerve sensory conduction in industry: relationship to age, gender, hand dominance, occupational hand use, and clinical diagnosis. J Hand Surg (Am) 1992;17:850-7.
3. Becker J, Nora DB, Gomes I, Stringari FF, Seitensus R, Panosso JS, et al. An evaluation of gender, obesity, age and diabetes mellitus as risk factors for carpal tunnel syndrome. Clin Neurophysiol 2002;113:1429-34. 4. Geoghegan JM, Clark DI, Bainbridge LC, Smith C, Hubbard R. Risk
factors in carpal tunnel syndrome. J Hand Surg (Br) 2004;29:315-20. 5. Falkiner S, Myers S. When exactly can carpal tunnel syndrome be
considered work-related? ANZ J Surg 2002;72:204-9.
6. Lam N, Thurston A. Association of obesity, gender, age and occupation with carpal tunnel syndrome. Aust N Z J Surg 1998 Mar; 68:190-3. 7. Stallings SP, Kasdan ML, Soergel TM, Corwin HM. A case-control
study of obesity as a risk factor for carpal tunnel syndrome in a population of 600 patients presenting for independent medical examination. J Hand Surg (Am) 1997 Mar;22:211-5.
8. Tanaka S, Wild DK, Cameron LL, Freund E. Association of occupational and nonoccupational risk factors with the prevalence of self-reported carpal tunnel syndrome in a national survey of the working population. Am J Ind Med 1997;32:550-6.
9. Mondelli M, Aprile I, Ballerini M, Ginanneschi F, Reale F, Romano C, et al. Sex differences in carpal tunnel syndrome: comparison of surgical and non-surgical populations. Eur J Neurol 2005;12:976-83.
10. Werner RA, Albers JW, Franzblau A, Armstrong TJ. The relationship between body mass index and the diagnosis of carpal tunnel syndrome. Muscle and Nerve 1994;17:632-6.
11. Sungpet A, Suphachatwong C, Kawinwonggowit V. The relationship between body mass index and the number of sides of carpal tunnel syndrome. J Med Assoc Thai 1999;82:182-5.
12. Oh SJ. Clinical electromyography: nerve conduction studies. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 2003. p. 86-106.
13. Lee DH, Claussen GC, Oh S. Clinical nerve conduction and needle electromyography studies. J Am Acad Orthop Surg 2004;12:276-87. 14. Dieck GS, Kelsey JL. An epidemiologic study of the carpal tunnel
syndrome in an adult female population. Prev Med 1985;14:63-9. 15. Vessey MP, Villard-Mackintosh L, Yeates D. Epidemiology of carpal
tunnel syndrome in women of childbearing age. Findings in a large cohort study. Int J Epidemiol 1990;19:655-9.
16. Kouyoumdjian JA, Zanetta DMT, Morita MP. Evaluation of age, body mass index, and wrist index as risk factors for carpal tunnel syndrome severity. Muscle Nerve 2002;25:93-7.
17. Bodofsky EB. Diagnosing mild carpal tunnel syndrome with interpo-lation. Electromyogr Clin Neurophysiol 2004;44:379-83.
18. Schottland JR, Kirschberg GJ, Fillingim R, Davis VP, Hogg F. Median nevre latencies in poultry processing workers: an approach to resolving the role of industrial “cumulative trauma” in the development of carpal tunnel syndrome. J Occup Med 1991;33:627-31.
19. Padua L, Padua R, Nazzaro M, Tonali P. Incidence of bilateral symptoms in carpal tunnel syndrome. J Hand Surg (Br) 1998;23:603-6. 20. Padua L, Padua R, Aprile I, Tonali P. Italian multicentre study of
carpal tunnel syndrome. Differences in the clinical and neurophy-siological features between male and female patients. J Hand Surg (Br) 1999;24:579-82.
Türk Fiz T›p Rehab Derg 2006;52:154-7 Turk J Phys Med Rehab 2006;52:154-7
Kurt ve ark. Karpal Tünel Sendromunda Risk Faktörleri
