• Sonuç bulunamadı

Okul yöneticilerinin görevlendirilmelerine ilişkin yönetici ve öğretmenlerin görüşleri

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Okul yöneticilerinin görevlendirilmelerine ilişkin yönetici ve öğretmenlerin görüşleri"

Copied!
119
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)
(2)
(3)

OKUL YÖNETĠCĠLERĠNĠN GÖREVLENDĠRĠLMELERĠNE ĠLĠġKĠN

YÖNETĠCĠ VE ÖĞRETMENLERĠN GÖRÜġLERĠ

Fatma GÜNDOĞDU

YÜKSEK LĠSANS TEZĠ

EĞĠTĠM BĠLĠMLERĠ ANA BĠLĠM DALI

GAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ

EĞĠTĠM BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ

(4)

i

TELĠF HAKKI VE TEZ FOTOKOPĠ ĠZĠN FORMU

Bu tezin tüm hakları saklıdır. Kaynak göstermek koĢuluyla tezin teslim tarihinden itibaren 3 (üç) ay sonra tezden fotokopi çekilebilir.

YAZARIN

Adı : Fatma

Soyadı : GÜNDOĞDU

Bölümü : Eğitim Yönetimi ve Denetimi

Ġmza :

Teslim Tarihi : 08.05.2017

TEZĠN

Türkçe Adı : Okul Yöneticilerinin Görevlendirilmelerine ĠliĢkin Yönetici ve Öğretmenlerin GörüĢleri

Ġngilizce Adı : The Opinions of Administrators and Teachers Regarding the Assignment of School Administrators

(5)

ii

ETĠK ĠLKELERE UYGUNLUK BEYANI

Tez yazma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyduğumu, yararlandığım tüm kaynakları kaynak gösterme ilkelerine uygun olarak kaynakçada belirttiğimi ve bu bölümler dıĢındaki tüm ifadelerin Ģahsıma ait olduğunu beyan ederim.

Yazar Adı Soyadı : Fatma GÜNDOĞDU Ġmza : ………..

(6)

iii

JÜRĠ ONAY SAYFASI

Fatma GÜNDOĞDU tarafından hazırlanan “Okul Yöneticilerinin Görevlendirilmelerine ĠliĢkin Yönetici ve Öğretmenlerin GörüĢleri” adlı tez çalıĢması aĢağıdaki jüri tarafından oy birliği / oy çokluğu ile Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı‟nda Yüksek Lisans tezi olarak kabul edilmiĢtir.

DanıĢman : Yrd. Doç. Dr. Ġlhan AKAR

Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Gazi Üniversitesi ……… BaĢkan : Prof. Dr. Necati CEMALOĞLU

Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Gazi Üniversitesi ……… Üye : Yrd. Doç. Dr. Gökhan ARASTAMAN

Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Hacettepe Üniversitesi ……… Üye :Unvanı Adı Soyadı

Anabilim Dalı, Üniversite Adı ………

Üye :Unvanı Adı Soyadı

Anabilim Dalı, Üniversite Adı ………

Tez Savunma Tarihi: 08/05/2017

Bu tezin Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı‟nda Yüksek Lisans tezi olması için Ģartları yerine getirdiğini onaylıyorum.

Prof. Dr. Ülkü ESER ÜNALDI

(7)

iv

(8)

v

TEġEKKÜR

Tez çalıĢmamın her aĢamasında bana yol gösteren, değerli görüĢ ve önerileriyle destek olan çok değerli tez danıĢmanım Yrd. Doç. Dr. Ġlhan AKAR‟a teĢekkürlerimi sunarım.

AraĢtırma süresince bilgi ve birikimini esirgemeyen, tartıĢma ve değerlendirmeleriyle bana

farklı bakıĢ açısı sunan, tecrübesinden her zaman yararlandığım, akademik yönden

geliĢimimde büyük katkısı bulunan değerli hocalarım Prof. Dr. Necati CEMALOĞLU, Doç.

Dr. Ferudun SEZGĠN ve Yrd. Doç. Dr. Gökhan ARASTAMAN'a teĢekkürlerimi sunarım.

Hayatımın her aĢamasında desteğini ve sevgisini yürekten hissettiğim aileme, yüksek lisans eğitimim boyunca beni cesaretlendiren, destekleyen, bana her türlü katkı sunan, özverisi ve sabrıyla her zaman yanımda olan sevgili eĢim Fikret GÜNDOĞDU‟ya ve zamanından çaldığım sevgili oğlum Muhammed KürĢad GÜNDOĞDU‟ya, hastalığı esnasında dahi emeğini benden esirgemeyen annem Makbule DENĠZ'e sonsuz teĢekkür ederim.

AraĢtırmaya katılarak görüĢ ve önerileriyle bana katkı sağlayan tüm hocalarıma ve arkadaĢlarıma teĢekkürlerimi sunarım.

(9)

vi

OKUL YÖNETĠCĠLERĠNĠN GÖREVLENDĠRĠLMELERĠNE ĠLĠġKĠN

YÖNETĠCĠ VE ÖĞRETMENLERĠN GÖRÜġLERĠ

(Yüksek Lisans Tezi)

Fatma GÜNDOĞDU

GAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ

EĞĠTĠM BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ

Mayıs, 2017

ÖZ

Bu araĢtırma, yönetici atamasında 10 Haziran 2014 tarihli ''Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Eğitim Kurumları Yöneticilerinin Görevlendirilmelerine ĠliĢkin Yönetmelik'' ile meydana gelen değiĢimin, yönetici ve öğretmenler tarafından nasıl algılandığını, beklentilerinin ve önerilerinin neler olduğunu tespit etmek amacıyla yapılmıĢtır. AraĢtırma okul yöneticilerinin (müdür ve müdür yardımcılarının) seçilmesi, yetiĢtirilmesi ve atanması konusunda yönetici ve öğretmenlerin görüĢlerinin belirlenmesi ve yapılan uygulamaların değerlendirilmesini içermektedir. Bu araĢtırmada nitel araĢtırma yöntemlerinden olgu bilim deseni kullanılmıĢtır. Amaçlı örneklem yöntemlerinden ölçüt örnekleme ile seçilen Çorum ili Sungurlu ilçesinde 16-23 Ekim 2014 tarihleri arasında yapılan “Eğitim Kurumlarına Müdür Seçimi Sözlü Sınav Uygulaması”na katılan okul yöneticileri ve öğretmenler arasından seçilen yirmi kiĢilik çalıĢma grubu kullanılmıĢtır. Katılımcıların görüĢlerini almak amacıyla açık uçlu on üç sorudan oluĢan yarı yapılandırılmıĢ görüĢme formu hazırlanmıĢtır. Veriler yüz yüze görüĢme yöntemi kullanılarak toplanıp içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiĢtir. AraĢtırma sonucunda katılımcılar, kapsam geçerliliği yüksek olan, sorun çözme ve iletiĢim becerilerini ölçen, soru sayısı arttırılmıĢ, uzman bir komisyon tarafından değerlendirmesi yapılan ve objektifliği sağlamak adına kayıt altına alınmıĢ bir sözlü sınavı destekler nitelikte cevaplar vermiĢlerdir. Okul yöneticilerini

(10)

vii

seçmek için yapılan sınav öncesinde sınava tabi olacakların belirli kriterlere sahip olması gerektiğini belirtmiĢlerdir. Yönetici adayının eğitimin herhangi bir kademesinde (öğretmenlik, müdür yardımcılığı, müdürlük vb.) görev almıĢ olmasının tecrübe açısından önemli olduğunu, en az yüksek lisans mezunu olma Ģartının da aranması gerektiğini ve eğitim yöntemi alanında eğitim almıĢ kiĢilere fırsat verilmesi gerektiğinin altını çizmiĢlerdir. Diğer taraftan hizmet öncesi ve sonrası eğitimin de gerekli olduğunu ve katılımcıların bu eğitimin hakkaniyet içinde gerçekleĢtirilmesi konusunda endiĢe taĢıdıklarını da ifade etmiĢlerdir. Katılımcılar, yöneticileri değerlendirecek komisyondaki kiĢilerin alanında uzman kiĢiler olması ve yönetici seçme aĢamasında değerlendirmeye katılan kiĢilerin, kurumların ve komisyonların verdikleri puanların, okuldaki paydaĢların verdiği puanlardan daha fazla olmaması gerektiğini belirtmiĢlerdir. Bunun yanı sıra EK-1 ve EK-2 değerlendirme formlarındaki kriterlerin, sübjektif yorumlara yol açmayacak Ģekilde net ve anlaĢılır olması gerektiğini vurgulamıĢlardır. Katılımcılar; müdürün, müdür yardımcısını seçmesini önemli bir adım olarak görürken bu seçime karıĢılmaması gerektiğini ve seçilecek olan kiĢinin sınavla belirlenmesinin daha adil olacağı düĢüncesindeler. Müdür ve müdür yardımcılarının yazılı ve sözlü sınava tabi olması ve yöneticiliğin asli görev olmasının önünün de açılması gerektiğini ayrıca belirtmiĢlerdir. Yöneticilerin yetiĢtirilmesi ve atanması ile ilgili düzenlemelerin uzun vadede planlanarak güç odaklarının etkisinden arındırılmıĢ ve liyakata dayalı, objektifliğinden emin olunan ve de dönütler doğrultusunda revize edilerek sürekli bir politika izlenilmesi sonucuna ulaĢılmıĢtır.

Anahtar Kelimeler : Eğitim, yönetim, eğitim yönetimi, okul yöneticisi, okul, liderlik Sayfa Adedi : xiv + 101 sayfa

(11)

viii

THE OPINIONS OF ADMINISTRATORS AND TEACHERS

REGARDING THE ASSIGNMENT OF SCHOOL ADMINISTRATORS

(Master’s Thesis)

Fatma GÜNDOĞDU

GAZĠ UNIVERSITY

GRADUATE SCHOOL OF EDUCATIONAL SCIENCES

May, 2017

ABSTRACT

This research was conducted to determine how the changes in principal appointments that occured after the “Regulation on the Assignments of the Principal of Educational Instutions Affliated with the Ministry of Education”, dated June 10, 2014, how it was perceived by teachers and school administrators and to identify these people‟s expectations and suggestions about this subject. The research includes the determination of wievpoints of the teachers and the administrators about the selection, training and the assingments of the school administrators (principals and vice principals) and evaluation of the implementations. In this research phenomenology pattern, a kind of qualitative research method was used. A study group of twenty people was used who were chosen among the teachers and principals participated in the “Director Selection Oral Exam Applications for the Educational Instutions”, carried out between October 16 and 23, 2014, in Sungurlu district of Corum province. In order to get the opinions on the participants, a semi-structured interview form, containing 13 open-ended question was created. The datas were collected by face to face meeting method and analysed by content analysis method. As a result of the research, the participants stated their support for the oral examination which has a high content validity, measures the communication skills with more questions, evaluated by commission of experts and recorded during the application to ensure the objectivity. The participants stated that it is necessary for the participants to have certain

(12)

ix

qualities before taking the oral exam for principle selection they also highlighted that it is important for the candidate to be in service at any rank (teacher, vice principal, principal etc.) of the educational system in terms of experience, at least the candidate must be a post graduate of educational administration. On the other hand, they also stated that, pre-service and post-service education is a must and they have worries about the implementation of this application with justice. The participants indicated that, the people in the evaluation commission must be experts in their fields and, the points of commissions, institutions and people attending the evaluation in the stage of administrator selection mustn‟t be higher than the points of the partners at school. In addition to this, they also emphasized that, the criterias in appendix 1 and appendix 2 evaluation forms must be clear and understandable enough not to cause subjective comments. The participants think that it is important that the principal selects the vice principal, but no one must be involved in this, except the principal and the candidate principal must have a valid exam degree. They stated that principals and vice principals should be subjected to both oral and written examinations, and that steps should be taken to ensure that administrator positions in schools become a primary and official duty. Their greatest expectation is seeing a continuity in the education policy.

Key Words : Education, governance, education management, school manager,

school, leadership

Page Number : xiv + 101 page

(13)

x

ĠÇĠNDEKĠLER

ÖZ ... vi

ABSTRACT. ... viii

ĠÇĠNDEKĠLER ... x

TABLOLAR LĠSTESĠ ... xiii

SĠMGELER VE KISALTMALAR LĠSTESĠ... xiv

BÖLÜM I ... 1 GĠRĠġ ... 1 1.1. Problem Durumu ... 1 1.2. AraĢtırmanın Amacı ... 4 1.3. AraĢtırmanın Önemi ... 5 1.4. Sınırlılıklar ... 6 1.5. Sayıltılar ... 6 1.6. Tanımlar ... 6 BÖLÜM II ... 8 KAVRAMSAL ÇERÇEVE ... 8

2.1. Türkiye'de Eğitim Yönetimi ... 8

2.2. Türkiye'de Okul Yöneticilerinin YetiĢtirilme ve Atanma Süreçleri Ġle Ġlgili Yapılan ÇalıĢmalar ... 13

BÖLÜM III ... 20

(14)

xi

3.1. AraĢtırmanın Deseni ... 20

3.2. AraĢtırmanın ÇalıĢma Grubu ... 20

3.3. Veri Toplama Aracı ... 21

3.4. Verilerin Toplanması ... 21

3.5. Verilerin Analizi ... 22

BÖLÜM IV ... 23

BULGULAR ... 23

4.1. AraĢtırmanın Birinci Alt Problemine ĠliĢkin Bulgular ... 23

4.2. AraĢtırmanın Ġkinci Alt Problemine ĠliĢkin Bulgular ... 28

4.3. AraĢtırmanın Üçüncü Alt Problemine ĠliĢkin Bulgular ... 43

BÖLÜM V ... 47

TARTIġMA VE YORUM ... 47

5.1. Uygulamanın Gerekçelerinin TartıĢılması ... 47

5.2. Uygulamanın Olumlu ve Olumsuz Etkilerinin TartıĢılması ... 49

5.3. Okul Müdürlerinin Vali Tarafından 4 Yıllığına Görevlendirilmesi ... 49

5.4. Okul Müdürlerinin Geçici Bir Süre Görevlendirilmeleri Ġle Ġlgili Olumsuz GörüĢler ... 51

5.5. Okul Müdürlerinin Geçici Bir Süre Görevlendirilmeleri Ġle Ġlgili Olumlu GörüĢler ... 51

5.6. Ek-2 Değerlendirme Formunda Yer Alan Ġçerik ve Ölçütler ... 51

5.7. Ek-1 Değerlendirme Formunda Yer Alan Ġçerik ve Ölçütler ... 53

5.8. Müdür Yardımcılarının Okul Müdürünün Ġnhası Ġle Dört Yıllığına Görevlendirilmesi ... 53

5.9. Görev Süreleri Sona Eren Müdür Yardımcılarının Öğretmen Olarak Göreve Dönmesi ... 54

(15)

xii

5.11. Uygulamanın ĠyileĢtirilmesine Yönelik Bulguların TartıĢılması... 55

SONUÇ VE ÖNERĠLER ... 59

KAYNAKLAR ... 62

EKLER ... 66

EK-1 GÖRÜġME FORMU... 67

EK-2 MĠLLÎ EĞĠTĠM BAKANLIĞINA BAĞLI EĞĠTĠM KURUMLARIYÖNETĠCĠLERĠNĠN GÖREVLENDĠRĠLMELERĠNEĠLĠġKĠN YÖNETMELĠK 10 HAZĠRAN 2014 ... 69

EK-3 MĠLLÎ EĞĠTĠM BAKANLIĞI EĞĠTĠM KURUMLARI YÖNETĠCĠLERĠNĠN GÖREVLENDĠRĠLMELERĠNE DAĠR YÖNETMELĠK 6 EKĠM 2015……….………..84

(16)

xiii

TABLOLAR LĠSTESĠ

Tablo 1. Uygulamanın Gerekçeleri İle İlgili Görüşler ... 24 Tablo 2. Uzun Süre Aynı Okulda Görev Yapmanın Avantajları İle İlgili Görüşler ... 26 Tablo 3. Uzun Süre Aynı Okulda Görev Yapmanın Dezavantajları İle İlgili Görüşler ... 27 Tablo 4. Okul Müdürlerinin Vali Tarafından Dört Yıllığına Görevlendirilmeleri İle İlgili Görüşler ... 29 Tablo 5. Okul Yöneticilerinin Geçici Bir Süreliğine Görevlendirilmeleri İle İlgili Dezavantajlı Görüşler ... 31 Tablo 6. Okul Yöneticilerinin Geçici Bir Süreliğine Görevlendirilmeleri İle İlgili Avantajlı Görüşler ... 32 Tablo 7. Okul Müdürlerine Uygulanan Sözlü Sınav Hakkındaki Görüşler ... 33 Tablo 8. Müdür Yardımcılarının Okul Müdürünün İnhası İle Dört Yıllığına Görevlendirilmesi ... 35 Tablo 9. Görev Süreleri Sona Eren Yöneticilerin Öğretmen Olarak Atanması İle İlgili Görüşler ... 37 Tablo 10. Ek-2 Değerlendirme Formunda Yer Alan İçerik ve Ölçütler Hakkındaki Görüşler ... 39 Tablo 11. Ek-1 Değerlendirme Formunda Yer Alan İçerik ve Ölçütler Hakkındaki Görüşler ... 41 Tablo 12. Bu Uygulamanın İyileştirilmesine Yönelik Görüşler ... 43

(17)

xiv

SĠMGELER VE KISALTMALAR LĠSTESĠ

T.C. Türkiye Cumhuriyeti MEB Milli Eğitim Bakanlığı MEM Milli Eğitim Müdürlüğü YÖK Yüksek Öğretim Kurumu

ÖSYM Ölçme, Seçme ve YerleĢtirme Merkezi HĠE Hizmet Ġçi Eğitim

EYD Eğitim Yönetimi ve Denetimi

YL Yüksek Lisans

BT BiliĢim Teknolojileri DMK Devlet Memurları Kanunu

Akt. Aktaran Diğ. Diğerleri vb. Ve Benzeri vd. Ve Diğerleri Çev. Çeviren Edt. Editör s. Sayfa

(18)

1

BÖLÜM I

GĠRĠġ

Bu bölümde: problem durumu, araĢtırmanın amacı, araĢtırmanın önemi, varsayımlar, sınırlılıklar ve tanımlar yer almaktadır.

1.1. Problem Durumu

Yönetim, örgütteki insan ve madde kaynaklarını örgüt amaçları doğrultusunda en verimli Ģekilde kullanmaktır (Cemaloğlu, 2005, s.249). Bursalıoğlu (2012), örgütün yapısına göre yönetim biçiminde farklılık olabileceğini, insanı biçimlendirmekle uğraĢan eğitim örgütlerinin diğerlerinden farklılık gösterebileceğini söyler. Okul yöneticiliği, eğitim yöneticiliğinin içinde yer alır. Okulların amaçlarına nasıl ulaĢabileceklerini ve etkili Ģekilde nasıl çalıĢtırılabileceklerini inceler (BinbaĢıoğlu, 1998'den akt. Akçadağ, 2014, s.136) Okulun insan üzerinde çalıĢması onu diğer örgütlerden ayıran en temel özelliğidir. Bu özel ve önemli konumu ise okul yönetiminin önemini ön plana çıkarmaktadır (Açıkalın, 1998, s.2). Çağımızdaki ekonomik ve teknolojik geliĢmeler toplumsal hayatımıza yön vermektedir. Hızla değiĢen dünyada bu değiĢimler, eğitim kurumları olan okulları da bu beklentilere ayak uydurmak zorunda kılar. DeğiĢimler ıĢığında insanın eğitilmesi de önem arz eder (Keskinkılıç, 2007, s.225). Eğitim sisteminin temel iĢlevi, bireyleri iĢe ve yaĢama hazırlamak, bireylerin topluma uyumunu sağlamaktır. Bu yüzden eğitim, toplumun diğer sistemlerinden ne çok geri kalabilir ne de daha ileri gidebilir (Taymaz, 2011, s.63). Okulu amaçları doğrultusunda yönetip devamlılığını sağlamak da çok önemlidir (Bursalıoğlu, 2005, s.2). Hızlı değiĢimlerin yaĢandığı günümüzde okulları geleceğe taĢıyacak

(19)

2

yöneticilerin toplumu ve okulu iyi anlamaları gerekir. Yöneticilerin kendilerini sürekli geliĢtirip, okulun baĢarılı olması için liderlik yapmaları beklenmektedir (Bartell ve Bırch, 1995 akt. Karip ve Köksal, 1999, s. 1).

Toplumsal ve bilimsel değerler ıĢığında örgütü geliĢtirmek yöneticinin görevidir. Rekabetin, geliĢmenin, ilerlemenin hızla arttığı bir dönemde yarıĢa dâhil olabilmenin yolu eğitimden geçer. Bu sebepten eğitim yöneticileri bu yolu çizen ve her zaman yol gösteren kiĢilerdir (Çelik, 2002). Mevcut durumun farkında olarak iĢe konulan yöneticiler vizyon ve misyon sahibidirler. Bu yöneticiler vizyonlarını, güçlü liderlik özelliklerini ortaya koyup, güçlü okul kültürüne sahip örgütlerde gerçekleĢtirebileceklerinin bilincindedirler (Can, 2002, s.4). Okul yöneticilerinin tüm yönetim sürecinde baĢarılı olabilmesi için iyi yetiĢtirilmeleri gerekmektedir. Bunun yanında seçim ve atama ölçütlerinin okul yöneticilerinin mesleki bilgi ve becerilerine dayandırılması gerekir (Özmen ve Kömürlü, 2010, s.2). Cemaloğlu (2005), okulun yönetilebilmesi için güçlü iletiĢim becerisine, liderliğe, yönetim bilgisine ihtiyaç olduğunu, bu özelliklere sahip yöneticilerin eğitilmesi, istihdam edilmesi ve seçilmesinin önemli olduğunu vurgular.

Okul yöneticilerinin yetiĢtirilmesi, atanması, yönetici atama ve yer değiĢtirme yönetmeliklerinin incelenmesi, mevcut sorunlar ve çözüm önerileri hakkında farklı ülkelerdeki okul müdürü seçimleri ve atamalarıyla ilgili çeĢitli çalıĢmalara rastlanmaktadır. Bunlardan bazıları: Akçadağ (2014), Aktepe (2014), Altın ve Vatanartıran (2014), Aslanargun (2011), Aytekin (2009), Bakioğlu ve Özcan (2001), Balyer ve Gündüz (2011), Cemaloğlu (2005), Doğan, Demir, Pınar (2014), Erol (2014), Günay (2004), Karip ve Köksal (1999), Korkmaz (2005), Özmen ve Kömürlü (2010), Recepoğlu ve Kılınç (2014), Serin (2007), ġimĢek (2004), TaĢ ve Önder, (2010), Taymaz (1986), Turan ve ġiĢman (2004), Yavuzer (2014), Yeloğlu (2008).

Bu çalıĢmalarda sürekli değiĢen yönetmeliklere, yönetici yetiĢtirme aĢamasındaki eksikliklere ve seçim sürecinde liyakat sahibi adayların seçilmesine dikkat çekilmiĢtir. Türkiye'de eğitim yöneticiliğine atanma kıstasları sık sık yönetmeliklerle değiĢtirilmektedir (Doğan, Demir ve Pınar, 2014, s.1). Yavuzer (2014), 1978 yılından 2014 yılına kadar yayımlanan 13 yönetmeliği incelemiĢ ve Milli Eğitim Bakanlığı'nın yönetici atama ve seçme konusunda bir standart oluĢturamadığını ve bunun yanı sıra birçok ölçütün neredeyse her yönetmelikte değiĢtiğini tespit etmiĢtir.

(20)

3

Eğitim kurumlarına yönetici olarak atanacaklarda 1990 yılından önceki yönetmeliklerde, eğitim-öğretim sınıfından olmak ve üç yıl baĢarılı öğretmenlik yapmak gibi çok genel ölçütler aranırken sonraları standartlar oluĢturulmaya çalıĢılmıĢtır (Aslanargun, 2011). 1998 yılında yönetici atamalarında ilk kez seçme sınavı getirilmiĢtir. Daha sonra ki dönemler de ise bu sürekli değiĢmiĢtir. 2014 yılında ise tekrar sözlü sınava dönülmüĢtür. Müdürler için 1990 yılında sözlü sınav, 1998 yılında yalnız müdürlere yazılı sınav, 2004'de müdür ve müdür yardımcılarına yazılı sınav aynı yıl müdürlere de sözlü sınav, 2009 yılında müdür ve müdür yardımcılarına yazılı sınav, 2013' te ise sadece müdürlere yazılı ve sözlü sınav son olarak 2014'te ise müdürlere sözlü sınav getirilmiĢtir (AraĢtırma devam ederken müdür yardımcılarına yazılı sınav getirilmiĢtir).

Schlechty (2011), okulların ilerlememesinin nedenini; sisteminin sürekli değiĢmesi ve liderlerin bir sonra ki adım da ne yağacağını görememesine bağlar. (ÇalıĢmanın hazırlık evresinde yönetmelikte tekrar değiĢiklik olmuĢtur). Özmen ve Kömürlü (2010), Yönetici atamasıyla ilgili 2003 yılından 2010 yılına kadar yaklaĢık 30 adet genelge ve yönetmelik çıkarıldığını buna rağmen sorunların çözüme ulaĢmadığını dile getirir.

Cemaloğlu (2005), Akçadağ (2014), Ağaoğlu, Altınkurt, Yılmaz ve Karaköse (2012); okul yöneticilerinin yetiĢtirilmesi ile ilgili yaptıkları çalıĢmalarda okul yöneticisi yetiĢtirme ve atamasıyla ilgili sıkıntılara dikkat çekmiĢlerdir.

Cemaloğlu (2005), Türkiye'de yönetici yetiĢtirme programlarıyla ilgili ciddi çalıĢmaların olduğunu fakat okul yöneticisi yetiĢtirme ve atamasıyla ilgili kayda değer uygulamaların olmadığını dile getirir.

Okul yöneticiliği meslek halini almadığı için okul yöneticiliği ve eğitimiyle ilgili çalıĢmalar teoriden öteye gidememiĢtir. GeliĢmiĢ ülkelerde okul yöneticilerinde var olması gerekli olan yeterlilikler belirlenip ona göre atama yapılmaktadır. Ülkemizde durum böyle değildir (Ağaoğlu, Altınkurt, Yılmaz ve Karaköse, 2012, s.162).

Akçadağ (2014), Türkiye'de eğitim yöneticisi sisteminin olmadığını, buna karĢın okul yöneticilerinden üst düzey yeterlik, görev ve beklentilerin oluĢtuğunu, merkezi örgütlenme yapısı ile eğitim sisteminin iĢlediğini ve bu durumun bir takım sorunlar doğurabileceğini dile getirmiĢtir.Yapılan çalıĢmalara göre (Carnegie Forum on Education and Economy, 1986; Holmes Group, 1986'dan akt. Karip Köksal, 1999). Son yirmi yılda yapılan araĢtırmalarda bir okulun baĢarı anahtarının okul müdüründe olduğu sonucuna varılmıĢtır.

(21)

4

Okul müdürünün okul baĢarısındaki kilit rolü, onun problem çözebilen, okul paydaĢlarını istenilen hedefler doğrultusunda arkasından sürükleyebilen, donanımlı bir lider olmasını gerekli kılar. Bu da okul müdürü yetiĢtirme ve atanma aĢamasındaki tüm kriterlerin önemini ortaya çıkarır. Taymaz (1986) ise bu konuyla ilgili yönetim anlayıĢının sadece geçmiĢe ve deneyim sonuçlarına göre Ģekillendiği dönemin geride kaldığı gerçeği kabul edilmelidir ve deyeni ve ortak problemlerin bilimsel bir yaklaĢımla ele alınması gereklidir derken; Cemaloğlu (2005), var olan durum içerisinde okul yöneticilerinin geleceğin sorunlarını eskiye ait çözüm yollarıyla çözmeye çalıĢmalarının imkansız olacağını dile getirir.

Ülkenin uluslararası alandaki rekabet gücünün ve ekonomik baĢarısının okulların baĢarısına bağlı olduğu bir gerçektir. Eğitim yöneticisi yetiĢtiren programların baĢarısızlığı gelecek nesillerin de baĢarısızlığına sebep olur (Karip ve Köksal, 1999). Çağımızın eğitim liderleri öncelikle bilgili ve çok yönlü olmak durumundadırlar. Yalnızca bu özellikleri taĢıyan liderler hedeflerine yönelik kapsamlı politikalar belirleyip, bu politikaları gerçekleĢtirmek için tüm araçları seferber ederler (Bursalıoğlu, 2012, s.218). Bu bağlamda yapılan çalıĢmalar okul yöneticilerinin kapsamlı bir eğitim sürecinden geçip yeterliliklerini ispatlayarak atanmasının önemli olduğunu ve belirtilen konularda çözüme ihtiyaç duyulduğunu ortaya koymuĢtur. Okul yöneticilerinin, yetiĢtirilme, yer değiĢtirme, atama konularında ne tür problemlerle karĢılaĢtığını ve bu sorunların kendilerine göre nasıl çözüme kavuĢturulacağına iliĢkin düĢüncelerinin belirlenmesinin ise çözüm arayıĢı içinde olan tüm kiĢi ve kurumlar adına önem arz ettiği düĢünülmektedir.

1.2. AraĢtırmanın Amacı

Bu araĢtırmanın amacı: Milli Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim kurumlarına okul yöneticilerinin seçilmesi, yetiĢtirilmesi ve atanması konusunda öğretmen ve yöneticilerin görüĢlerinin belirlenmesi ve de yapılan uygulamaların değerlendirilmesiyle birlikte 10 Haziran 2014 Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Eğitim Yöneticilerinin Görevlendirmelerine iliĢkin yönetmeliğin puanlama ölçütlerinin ve içeriğinin konunun muhatapları tarafından nasıl algılandığını inceleyerek bu uygulamanın yönetici ve öğretmenler üzerinde oluĢturduğu ve oluĢturacağı etkilerin neler olduğunu ortaya koymak ve elde edilen bulgulara dayalı olarak uygulamaya iliĢkin önerilerde bulunmaktır. AraĢtırma kapsamında aĢağıdaki sorulara cevap aranmıĢtır.

(22)

5

1. Okul yöneticilerinin seçiminde neden böyle bir değiĢime gidildiği, 2. Uygulamanın olumlu ve olumsuz etkileri,

3. Uygulamanın iyileĢtirilmesi için öneriler.

1.3. AraĢtırmanın Önemi

Eğitim, ülkenin birliğini ve bütünlüğünü sağlayan, birleĢtirici ve itici rol olan devletin en önemli sacayaklarından biridir. Ġnsanı değiĢtirmenin ve geliĢtirmenin en önemli yolu eğitimdir. Devletin en önemli görevlerinden olan eğitimin, ulusal düzeyde ele alınması ve partiler üstü politikalarla yönetilmesi gerekmektedir. Cumhuriyetin ilanından bu yana yapılan uygulamalara bakıldığında eğitim yöneticiliği henüz meslekleĢmemiĢtir. Eğitim yönetiminin meslekleĢmesi için göreve getirileceklerin iyi yetiĢtirilmesi gereklidir. “BaĢarılı bir öğretmenin okul yönetmek için gerekli yeterliliklere sahip olması rasyonel bir beklenti değildir'' (Sergiovanni, 1991, akt. IĢık, 2002).

Okulun ve okul programının yönetiminden, öğrenmenin gerçekleĢmesinden ve okulun baĢarısından sorumlu olan birinci kiĢi okul müdürüdür. Okulun baĢarılı yada baĢarısız oluĢu bir bakıma müdürün baĢarı yada baĢarısızlığıyla açıklanır. Müdürün sahip olduğu yasal güç ve yetkiler okulu yönetmesinde ve baĢarılı kılmasında tek baĢına yeterli değildir. Okul müdürünün sahip olması gereken farklı yeterliliklerden söz edebiliriz. Okul müdürü adaylarının müdürlük formasyonuna sahip olması gerektiği düĢüncesi ne akademisyenler arasında etraflıca tartıĢılmıĢ ne de Milli Eğitim Bakanlığı tarafından müdür olarak görevlendirilecekler için böyle bir eğitim gerekli görülmüĢtür (ġiĢman, 2002, s.1). Okul müdürlerinin liderliği, okulun baĢarısında oynadığı kritik rol, okulun amaçlarını en üst düzeyde gerçekleĢtirilmesine karar verme, planlama ve uygulama gücüne sahip olan okul müdürlerinin yetiĢtirilmesi, seçilmesi ve geliĢtirilmesi için yapılması gereken uygulamaların neler olması gerektiği büyük önem taĢımaktadır (Altın, Vatanartıran, 2014). Sürekli değiĢimin gerçekleĢtiği bir konuda böyle bir çalıĢmanın duruma netlik kazandıracağı, yönetici atama ve yer değiĢtirme sürecine iliĢkin mevcut durumu inceleyerek gelecekte eğitim kurumları yöneticilerinin atanmasında yaĢanacak sorunlara çözüm üretmek amacı güdüldüğünden bu çalıĢma önem arz etmektedir.

(23)

6

AraĢtırma 10.06.2014 tarihli Yönetici Atama ve Yer DeğiĢtirme Yönetmeliğinin salt kendisinin incelenmesi ya da diğer yönetmeliklerle karĢılaĢtırılması yerine, durumdan etkilenenler tarafından sahada nasıl uygulanır olabileceğini, nasıl revize edilmesi gerektiğini ortaya çıkarması açısından önemlidir. Okul yöneticilerinin atama, yer değiĢtirme ve yetiĢtirilme konularında ne tür sıkıntılarla karĢılaĢtığı ve bu sıkıntıların kendilerince nasıl çözüme ulaĢtırılabileceği, hem kural koyucular hem de çözüm arayıĢı içindeki diğer kiĢi ve kurumlar için önemlidir.

1.4. Sınırlılıklar

Bu araĢtırma Çorum ilinin Sungurlu ilçesinde 16-23 Ekim 2014 tarihleri arasında eğitim kurumlarına müdür seçimi için yapılan sözlü sınav uygulamasına katılmıĢ olan, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı resmi eğitim kurumlarında görev yapan 20 kiĢiden oluĢan okul yöneticileri ve öğretmenlerin görüĢleri ile sınırlıdır. Katılımcılar sesli kayıt istemedikleri için görüĢmede not alma tekniği kullanılmıĢtır. AraĢtırma 10 Haziran 2014 yılında yayımlanan yönetmelikle sınırlıdır.

1.5. Sayıltılar (Varsayımlar)

Bu araĢtırmada kullanılan yarı yapılandırılmıĢ görüĢme formunun araĢtırmanın amacına uygun olarak oluĢturulduğu, elde edilen verilerin araĢtırmaya iliĢkin gerçek bilgileri içerdiği ve katılımcıların sorulara samimi Ģekilde yanıt verdikleri varsayılmaktadır.

1.5. Tanımlar

Eğitim: John Dewey‟e göre eğitim bir tecrübe iĢidir ve etkin bir süreçtir (Bal, 1991, s. 41). Genel ve bilindik tanımıyla; eğitim, kiĢinin davranıĢlarında yaĢantısı vasıtasıyla istendik davranıĢ değiĢikliği oluĢturma sürecidir (Ertürk, 1984).

Eğitim Yönetimi: Eğitim yönetimi, kamu yönetiminin eğitim alanına uygulanmasıdır (Kaya, 1993). Eğitim yönetimi; toplumu oluĢturan bireylerin eğitim ihtiyacını karĢılamak amacıyla oluĢturulan eğitim örgütünün istenendik hedeflerini gerçekleĢtirmek adına etkin bir Ģekilde geliĢtirme, iĢletme ve yönetme sürecidir. Eğitim yönetiminin öncelikli amacı; eğitimin olanaklarını her vatandaĢın yararlanabileceği Ģekilde yaymaktır (BaĢaran, 1993).

(24)

7

Yönetim: Yönetim, bir insan topluluğunun, belirlenen ortak hedeflerinin olduğu ortamlarda görülen bir olgudur. Yönetimin olduğunu kanıtlayan Ģey, gruptakilerin baĢkasının otoritesini kabul etmesidir (Açıkalın, 1998, s. 7).

Yönetim, belirlenen hedefleri gerçekleĢtirmek adına öncelikle insanı, hammaddeleri, personel kaynakları, yardımcı malzemeleri, donanımı, demirbaĢları ve zamanı birbiriyle uyumlu, verimli ve etkili kullanabilecek kararlar alma ve uygulatma süreçlerinin toplamıdır (BaĢaran, 2000, s.13).

Yönetici: Yönetici, farklılaĢan çevre koĢullarına rağmen, belli bir zaman zarfında var olan hedefleri gerçekleĢtirmek için maddi ve manevi insan kaynaklarını uyumlu Ģekilde kullanan, çalıĢtıran kiĢidir (Erdoğan, 2000, s. 33).

Okul yöneticileri, yitirilen toplum bilinciyle ilgilenmek durumundadırlar. Okulların toplumu Ģekillendirdiğinin farkında olmaları gerekmektedir. Ekonominin iyi gitmesini, toplumsal yapının düzelmesini istiyorsak baĢarılı okul yöneticilerine ihtiyacımız vardır (Schlechty, 2011).

Okul, insan üzerinde çalıĢır ve insanı değiĢtirir. Onun bu özelliği okulu diğer eğitim kurumlarından farklı kılar. Bu konumu gereği her kesimin okulun iĢlevini doğru algılaması gerekir. Okulun bu ayrıcalıklı ve etkili konumu okul yöneticiliğinin ön plana çıkmasını sağlar (Açıkalın, 1998, s.2).

Okul yöneticisi; personel hizmetleri, öğretim liderliği, öğrenci hizmetleri, genel hizmetlerin yönetimi, bütçe hizmetleri, okul çevre iliĢkileri gibi konuların dıĢında okulun değiĢiminden de sorumludur. Okul yöneticisinin yenileĢmeye karĢı duruĢu ve liderliğiyle çalıĢanlarını da etkiler (Özdemir, 2010, s.5). Bu nedendir ki okul yöneticinin kim olacağı sorusu önem arz eder.

(25)

8

BÖLÜM II

KAVRAMSAL ÇERÇEVE

Bu bölümde tanımlar, atama yönetmeliği, bakanlık Ģura kararları, okul yöneticilerinin atanması ile yurt içi ve yurt dıĢında yapılan araĢtırmalar yer almaktadır.

2.1. Türkiye'de Eğitim Yönetimi

Cumhuriyet döneminde Atatürk, eğitimde yenileĢmeyi, lâik toplumun ve millî birliğin temeli olarak ele almıĢ ve ekonomik kalkınmanın önemli unsurları arasında görmüĢtür. ModernleĢmenin en önemli aracı olarak eğitim görülmüĢtür (Cemaloğlu, 2005). Ġlk olarak eğitim−öğretim 1924 tarihli Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile bir çatı altında toplanmıĢtır (BaĢaran, 1993). Dewey, 1924‟ten sonra Türk eğitim sistemi ile ilgili hazırladığı raporda, okul yöneticisi yetiĢtirecek ders ve programların açılmasına iliĢkin önerilerde bulunmuĢ, uygulamada bu gerçekleĢmemiĢtir. 789 Sayılı Maarif TeĢkilatına Dair Kanun “Meslekte asıl olan öğretmenliktir.” maddesiyle, yöneticilerin öğretmenlerin arasından seçileceği belirtilmiĢtir (Cemaloğlu, 2005).

1928 yılında Gazi Eğitim Enstitüsüne bağlı olarak Pedagoji Bölümü açılmıĢtır. Bölüme meslek tecrübesinin yanı sıra yönetici ve müfettiĢ olmaya kabiliyeti olan ilkokul öğretmenleri alınmıĢ ve yeni oluĢturulan kurumların yönetici, müfettiĢ ve öğretmen ihtiyacı karĢılanmak istenmiĢtir. Adaylar yazılı ve sözlü sınavlardan geçirilmiĢtir. Adaylara eğitim öğretim mesleği, yöneticilik ve müfettiĢlikle ilgili temel bilgiler verilmiĢtir (BaĢaran, 1993).

Türkiye‟de 1921-1926 yılları arasında Heyeti Ġlmiye Toplantıları yapılmıĢtır. 1939 senesinden günümüze kadar olan Millî Eğitim ġuralarının temelini, Heyeti Ġlmiye

(26)

9

Toplantıları oluĢturmuĢtur. Yapılan Ģuralarda Türk Eğitim Sisteminin çeĢitli konuları incelenerek önemli kararlar alınmıĢtır. Bazı Millî Eğitim ġuralarında eğitim yöneticilerinin yetiĢtirilmesinin çağın gerekleri göz önünde bulundurularak gerçekleĢtirilmesi, eğitim yöneticiliğinde ihtisaslaĢmanın temel alınması, eğitim yöneticiliğinin politik etkenlerden uzak bir yapı ve iĢleyiĢe kavuĢturulması gerektiği vurgulanmıĢtır. Türkiye‟de okul yöneticisi yetiĢtirilmesi konusu Yedinci Milli Eğitim ġurasından itibaren gündeme gelen bir konu olmuĢ ve ciddi bir Ģekilde ele alınmaya baĢlanmıĢtır (Kaya, 1993; MEB, 1962). Yedinci Milli Eğitim ġûrası‟nda Millî Eğitim Müdürleri ve Ġlköğretim Müdürleri Yönetmeliği‟nin hazırlanarak Talim ve Terbiye Kurulu‟nun incelemesine sunulduğu belirtilmektedir (MEB, 1962). Bu konu on dördüncü Milli Eğitim ġûrası‟nda daha kapsamlı bir Ģekilde görüĢülmüĢ ve Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yöneticilerin nitelikleri, unvanları, atanmaları ve yer değiĢtirmeleri ile ilgili mevzuat düzenlemelerinin yapılacağı; eğitim yöneticiliğinde uzmanlaĢma, hiyerarĢik ilerleme ve yükselmenin esas alınacağı; eğitim yöneticilerinin üniversiteler ile iĢbirliği içinde yetiĢtirileceği Ģûra kararlarında belirtilmiĢtir (MEB, 1993).

On dördüncü Millî Eğitim ġûrası‟nın hazırlık dokümanında “Eğitim ve okul yöneticiliği için öğretmenlikten gelmesi gerekli ve yeterlidir.” denilmektedir. Dahası, yürürlükteki bu kanunlara göre okul yöneticiliği ek bir yöneticilik eğitimine gerek olmadan öğretmenler tarafından yapılabilecek bir görev olarak ele alınmaktadır. Bu, “Yöneticiliğin okulu yoktur.” anlayıĢ ve uygulamasının hâlâ devam ettiğini göstermektedir. On beĢinci Millî Eğitim ġûrasında da eğitim yöneticilerinin yetiĢtirilerek atanmasının gerektiği vurgulanmaktadır. Yönetici atamalarında kariyer, liyakat, baĢarı aranmalı, eğitim yönetimi bir bilim olarak algılanmalı, eğitim yöneticiliği öğretmenlik tecrübesine dayanmalı ve eğitim yöneticisi lisansüstü eğitimle yetiĢtirilmeli, yönetici adayları objektif ölçülerle seçilmelidir denilmektedir.

Onaltıncı Millî Eğitim ġûrası‟nda müstakil olarak meslekî ve teknik eğitim konusu incelenmiĢ ve önemli kararlar alınmıĢtır. Meslekî ve teknik eğitimin bütün boyutlarıyla ilgili alınan kararlar arasında meslekî ve teknik eğitimde örgütlenme, yönetim ve yöneticilerin yetiĢtirilmesi konuları da yer almıĢtır (MEB, 1999). On yedinci Millî Eğitim ġûrası‟nda sadece yönetim kademelerine göre iĢ analizine dayalı “yönetici yeterlikleri” saptanmalıdır Ģeklinde bir ifade yer almaktadır (Recepoğlu ve Kılınç, 2014; MEB, 2006).

(27)

10

Türkiye‟de 1953 yılında kamu çalıĢanlarının hizmet içi eğitim kurumu olarak Türkiye ve Orta Doğu Amme Ġdaresi Enstitüsü (TODAĠE) açılmıĢtır. Aynı yıl kamu yönetimi uzmanlık programı baĢlatılmıĢtır. Her yıl eğitim alanından sayısı az olsa da TODAĠE‟nin kamu yönetimi yüksek lisans programına alım olmuĢtur. Buradaki eğitim, eğitim yöneticisi yetiĢtirmeye yönelik bir eğitim değildir, kamu yönetimi yüksek lisans programıdır (Çelik, 2002, s.9).

Merkezi Hükümet TeĢkilatı AraĢtırma Projesi (MEHTAP) raporu 1962 yılında hazırlanmıĢtır. Raporda üniversitelerde eğitim fakültesi veya eğitim bölümleri açılması öngörülmüĢtür. 1965 yılında Ankara Üniversitesine bağlı Eğitim Fakültesi kurulmuĢtur. Bu dönemde alanda süresi dört yıl olan türündeki tek fakültedir (Kaya, 1999, s.281). 1982 yılında adı Eğitim Bilimleri Fakültesi olmuĢtur (Recepoğlu ve Kılınç). Ankara Üniversitesinde 1965_1966 Öğretim yılında Eğitim Yönetimi, TeftiĢi, Ekonomisi ve Planlaması Anabilim Dalı'nda Eğitim Yönetimi ve TeftiĢi Bilim Dalı ve Eğitim Ekonomisi Planlaması Bilim Dalı kurulmuĢtur. Bunu sırayla Gazi, Hacettepe, Ġstanbul, 9 Eylül, 100. Yıl ve Abant Ġzzet Baysal Üniversiteleri Eğitim fakülteleri izlemiĢtir. Bu fakültelerde yönetici, denetici ve uzman ihtiyacı karĢılanmak istenmiĢtir. 1997 yılında ise YÖK kararıyla ilgili birimler kapatılmıĢ, yüksek lisans ve doktora eğitimi seviyesinde çalıĢmalarını sürdürmektedirler (Altın ve Vatanartıran, 2014).

Türkiye‟de Cumhuriyetin kuruluĢundan beri yönetici yetiĢtirme pratiğine üç temel yönelim hâkim olmuĢtur. Bunlar; Çıraklık Modeli, 1970‟lerde Eğitim Bilimleri Modeli ve 1999‟da Sınav Modeli olarak sıralanabilir (Günay, 2004, s.34). Balcı (2008), sınav uygulamasının kaldırılmasını da dördüncü bir dönem olarak bu süreçlere eklemiĢ ve bu dönemi keyfilik dönemi olarak tanımlamıĢtır. 1970‟e kadar Bakanlık merkez ve taĢra örgütlerinde yöneticilik yapanların yüzde doksanının Pedagoji Bölümü mezunu oldukları; bu tarihten sonra yetenek, baĢarı ve tecrübe ölçütlerinin yerini siyasî tercihlerin aldığı ifade edilmektedir (TekıĢık, 1993). 789 sayılı Maarif TeĢkilatına Dair Kanun‟un 12. maddesinde yer alan “meslekte asıl olan öğretmenliktir” vurgusunun çıraklık modeline hizmet ettiği görülmektedir (Günay, 2004, s.34). Okul müdürlüğüne atanmada ilk defa sınav Ģartı 23.09.1998 tarih ve 23472 sayılı Resmi Gazete ‟de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı‟na Bağlı Eğitim Kurumları Yöneticilerinin Atama ve Yer DeğiĢtirmelerine ĠliĢkin Yönetmelikle uygulanmaya baĢlanmıĢ böylelikle eğitim yöneticilerinin yetiĢtirilmesinde “Sınav Modeli” uygulanmıĢtır. Sınavda baĢarılı olan adaylara 120 saatlik hizmet içi eğitim

(28)

11

verilmiĢtir. Bu eğitim sonunda tekrar değerlendirmeye alınarak 70 puan ve üstü puan alanlara 5 yıl geçerli olan bir sertifika verilmiĢtir. Açık olan kurumlara sertifika ile belirtilen Ģartları taĢıyanlar arasından değerlendirme formunda yer alan ölçütlere göre atama yapılmıĢtır.

Eğitim kurumu yönetici atama sürecinde 2000‟li yıllarda birçok yönetmelik değiĢtirilmiĢ, 2004−2009 yıllarında çıkarılan yönetmeliklerde seçme sınavında 100 puan üzerinden 60 almıĢ olma Ģartı bulunmaktayken; 2007 ve 2008 yıllarında çıkarılan yönetmeliklerde sınav Ģartı bulunmamaktadır. On sekizinci Millî Eğitim ġûrası‟nda alınan kararlarda eğitim yöneticilerinin atanmasında lisansüstü eğitimin esas alınması; mevcut yöneticilerin kiĢisel geliĢimleri açısından uzaktan veya örgün eğitim yoluyla yüksek lisans ve doktora eğitimi almaları sağlanması; okulda güven, karĢılıklı saygı, sevgi, hoĢgörü, baĢarı gibi değerlere dayalı okul kültürünün oluĢmasında liderlik rolünü üstlenebilecek kiĢilerin yönetici olarak atanmaları için gerekli düzenlemeler yapılması tavsiye edilmektedir (MEB, 2010). On sekizinci Millî Eğitim ġûrası‟nda okul yöneticilerinin yetiĢtirilmesi ile ilgili birçok radikal kararı görebilmek mümkündür. Bu maddeler Ģunlardır: (32) Okul kültürlerinin kurumsal değiĢime katkı sağlaması amacıyla okul müdürlerinin, söz konusu kültürü araĢtırmak, teĢhis etmek, yönetmek, değiĢtirmek ve dönüĢtürmek için dönüĢümcü liderlik özelliklerine sahip olmaları sağlanmalıdır. (33) Okul müdürlerinin eğitim-öğretim liderliği ve iĢletme yöneticiliği rolleri birbirinden ayrı düĢünülmeli, okul yöneticileri genel idari hizmetler sınıfına alınmalı, yeni kadro ihdası yapılmalıdır. Okul müdürlerinin seçimi ve istihdamında portfolyo, süreç değerlendirme vb. alternatif seçme yöntemleri esas alınarak geliĢtirilecek mesleki yeterlilikler dikkate alınmalı, okulların idari ve akademik örgütlenmesi yeniden tasarlanmalı ve bu amaçla 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu‟nda değiĢiklik yapılmalıdır. (34) Okul yöneticiliğine atamada kadın yöneticilerin sayısını arttırmaya dönük teĢvikler sağlanmalı; okulların özellikleri dikkate alınarak müdür yardımcılığı ve rehber öğretmen atamalarında kadınlar için norm kadro tahsis edilmeli, sınıf rehber öğretmenlerine rehberlik eğitimi sağlanmalıdır. (35) Okul yöneticilerinin, moral lider olarak söz ve davranıĢlarıyla okul toplumunun üyeleri için bir davranıĢ ve rol modeli olmaları sağlanmalı, okul müdürleri etik liderlik davranıĢları sergilemelidir. (37) Okul yönetimiyle ilgili mevzuat sadeleĢtirilerek yöneticilerin, liderlik davranıĢı sergileyebilmeleri için baĢta müdür yardımcılarını atayabilme yetkileri olmak üzere, inisiyatif alanları geniĢletilmeli, yetki ve sorumlulukları yeniden belirlenmelidir (MEB, 2010).2010 yılında yapılan on sekizinci eğitim Ģurasından sonra28 ġubat 2013 tarih ve

(29)

12

28573 sayılı Resmi Gazete „de yayımlanarak yürürlüğe giren Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim Kurumları Yöneticileri Atama ve yer DeğiĢtirme Yönetmeliği ile okul ve kurum müdürlerinin atanmasında sınav puanı ve ek puanların yanında sözlü sınav uygulaması getirilmiĢtir.

10.06.2014 tarih ve 29026 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan "Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim Kurumları Yöneticilerinin Görevlendirilmelerine ĠliĢkin Yönetmelik" ile eğitim kurumları yöneticiliklerini ikinci görev olarak yürütecek kiĢilerin görevlendirilmelerine iliĢkin usul ve esaslar (Yönetici Olarak Görevlendirileceklerde Aranacak ġartlar, Yönetici Görevlendirmelerine ĠliĢkin Genel Esaslar, Yönetici Görevlendirmesi ve Yöneticilik Görevinin Sonlandırılması) belirlenmiĢtir. Bu yönetmeliğe göre, yöneticilik görevlendirilmeleri, görev süresinin uzatılması ve ilk defa veya yeniden görevlendirme usulleriyle yapılır. Yöneticiler dört yıllığına görevlendirilir. Müdür olarak görevlendirilecek kiĢilerin müdür olarak görev yapmıĢ olması, müdür baĢyardımcısı olarak en az 2 yıl görev yapmıĢ olması, kurucu müdür, müdür yardımcısı ve müdür yetkili öğretmen olarak ayrı ayrı veya müdür baĢyardımcılığı dâhil toplam en az üç yıl görev yapmıĢ, bakanlığın eğitim ve öğretim hizmetleri sınıfı dıĢındaki Ģube müdürü veya daha üstü kadrolarda görev yapmıĢ, bakanlık kadrolarında öğretmen olarak asaleten en az sekiz yıl görev yapmıĢ olması gerekir. Ġlk defa ve yeniden müdür olarak görevlendirilmek üzere baĢvuruda bulunanlar, Ek-2‟de yer alan form üzerinden değerlendirme komisyonu tarafından değerlendirilir. Değerlendirme sonucunda oluĢan puan sıralamasına göre en yüksek puan alandan baĢlamak üzere, boĢ eğitim kurumu müdürlüğü sayısının üç katı aday sözlü sınava alınır. Son sıradaki adayla aynı puana sahip olan adaylar da sözlü sınava alınır.Adaylar, Ek-3‟te yer alan Sözlü Sınav Değerlendirme Formuna göre 100 tam puan üzerinden değerlendirilir. Sözlü sınavda adaylara Mevzuat (T.C. Anayasası, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu, 222 sayılı Ġlköğretim ve Eğitim Kanunu, 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu, 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu, 652 sayılı Millî Eğitim Bakanlığının TeĢkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ve ilgili diğer mevzuat), b) Analitik düĢünme ve analiz yapabilme kabiliyeti, c) Temsil kabiliyeti ve liyakat düzeyi, ç) Muhakeme gücü ve kavrayıĢ düzeyi, d) ĠletiĢim becerileri, özgüveni ve ikna kabiliyeti, e) Genel kültür,yönlerinden değerlendirilir. Birinci fıkraya göre yapılacak değerlendirmede (a) bendinin ağırlığı yüzde elli, (b) ila (e) bentlerinin her birinin ağırlığı ise yüzde ondur. Sözlü sınavda 70 ve üzerinde puan alanlar baĢarılı sayılır.

(30)

13

Sözlü sınavda baĢarılı olan adayların görevlendirmeye esas puanları; Ek-2‟de yer alan form üzerinden aldıkları puanın yüzde ellisi ile sözlü sınavdan aldıkları puanının yüzde ellisinin toplamı üzerinden belirlenir. Sözlü sınavda 70 ve üzerinde puan alanlar, hesaplanan puan üstünlüğüne göre tercihleri de dikkate alınarak il millî eğitim müdürünün teklifi üzerine valinin onayı ile müdür olarak görevlendirilir.

Müdür baĢyardımcısı veya müdür yardımcısı norm kadrosu boĢ bulunan eğitim kurumlarına, görevlendirme yapılacak eğitim kurumunda veya eğitim kurumunun bulunduğu ilçe ve ildeki eğitim kurumlarında halen yönetici veya öğretmen olarak görev yapanlar arasından, eğitim kurumu müdürünün inhası ve il millî eğitim müdürünün teklifi üzerine valinin onayı ile müdür baĢyardımcısı ve müdür yardımcısı görevlendirilir. (ÇalıĢma devam ederken yönetmelikte değiĢiklik olmuĢtur. 6 Ekim 2015 tarihinde yayınlanan MEB Eğitim Kurumları Yöneticilerinin Görevlendirilmesine dair yönetmeliğe göre müdür yardımcıları ve baĢyardımcıları sınava tabi tutulmuĢtur.)

2.2. Türkiye'de Okul Yöneticilerinin YetiĢtirilme ve Atanma Süreçleri Ġle Ġlgili Yapılan ÇalıĢmalar

Okul yöneticilerinin yetiĢtirilmesi, atanması, yönetici atama ve yer değiĢtirme yönetmeliklerinin incelenmesi, mevcut sorunlar ve çözüm önerileri, farklı ülkelerdeki okul müdürü seçimleri ve atamalarıyla ilgili çeĢitli çalıĢmalara rastlanmaktadır. Bunlardan bazıları;Bakioğlu ve Özcan (2001), Cemaloğlu (2005), Günay (2004), Korkmaz (2005), Özmen ve Kömürlü (2010), Turan ve ġiĢman (2004), Aktepe (2014), Recepoğlu, Kılınç (2014), Akçadağ ( 2014), Altın, Vatanartıran (2014), Doğan ,Demir, Pınar (2014), Karip ve Köksal (1999), Erol (2014) , Aslanargun (2011), Aytekin (2009), Balyer ve Gündüz (2011), Taymaz (1986), Yavuzer (2014), ġimĢek (2004).

Karip ve Köksal (1999), okul yöneticilerinin eğitiminde programın içeriği, yürütülmesi, seçme sınavı ve değerlendirme boyutlarında yönetici yetiĢtirme kursuna katılan yönetici adaylarının görüĢ ve önerilerini ortaya koyduğu çalıĢmasında; yöneticilik mesleğine en iyilerin yöneltilmesinin meslek statüsünü de etkileyeceğini bunun için yönetici yetiĢtirme konusunun bir bütünlük içinde ele alınması gerekliliğini vurgularken. Geleceğin yöneticilerini bugünün ve geleceğin ihtiyaçları doğrultusunda hazırlanacak meslek öncesi lisansüstü eğitim programlarıyla yetiĢtirilmesini önermiĢlerdir. AraĢtırmaya katılanların %

(31)

14

45'inin daha çok uygulama ağırlıklı yetiĢtirme programı önermeleri dikkat çekicidir. Katılımcıların %79,65' i okul yöneticilerinin yetiĢtirilmesinde öğretmenlik yapmıĢ olanların yüksek lisans programına alınmaları ve baĢarılı olanların yöneticilik sertifikası alarak yöneticiliğe atanmaları gerektiğini ifade etmiĢlerdir.

Günay (2004a), yaptığı çalıĢmada; Türkiye'de yönetici atamasında liyakat ilkesine uyulmadığını ve atama sürecinde yönetici adaylarında belirli yetenek ve kriterleri aramak yerine adaylarda var olan yetenekleri değerlendirdiklerini belirtmiĢtir. Mili eğitim akademisine iĢlerlik kazandırmak, sınav uygulaması, iki yıl eğitim alma, atamada liyakat, belirli ölçütlerin uygulanması, hizmet öncesi eğitim, eğitim alanında eğitim almıĢ olmak (yüksek lisan, doktora), atama sürecini güç odaklarının etkisinden uzak tutmak gibi önerilerde bulunmuĢtur.

Cemaloğlu (2005), okul yöneticisi yetiĢtirme ve istihdamı var olan durum, gelecekteki olası geliĢmeler ve sorunlar adlı çalıĢmasında okul yöneticisi yetiĢtiren programların ihtiyaç analizi, dersleri uygulama süreci, istihdam süreci gözden geçirilerek yeniden düzenlenmesi ve programların uzun dönemli mesleki geliĢimi sağlaması gerektiğini ifade etmiĢtir. Okul yöneticilerinin uygulamada kullanamayacakları sınavlarla sınandıklarını , sınavın geçerlik ve güvenirlik açısından sorunlar taĢıdığını vurgulamıĢtır. MEB'e bağlı eğitim kurumları yöneticilerinin seçilmesine yönelik yapılan seçme sınavlarının değerlendirilmesi konulu araĢtırmada, 1998 yılındaki yönetici seçme sınavında 34505 adaydan sadece %4,4'ü, 1999 yılında yapılan sınavda 26335 adaydan sadece % 6,7'sinin baĢarılı olduğunu belirtmiĢtir (Toklucu, 2000'den akt. Cemaloğlu, 2005). Bu sonuca göre 120 saatlik dersle yönetici seçmenin problemli bir uygulama olduğu da belirtilmiĢtir. Cemaloğlu (2005), okul yöneticiliğinin mesleki güvencesinin olmadığını ve iktidarların keyfi müdahalelerine maruz kalındığını da dile getirmiĢtir.

Altın ve Vatanartıran (2014) ise yaptıkları çalıĢma sonucunda okul yöneticiliğinin profesyonel bir meslek haline gelmesi, okul müdürlüğü yeterlikleri belirlenip ona göre hizmet içi eğitimlerin düzenlenmesi gerektiğini ifade etmiĢlerdir. Önerdikleri modelde ise üç yıllık öğretmenlik tecrübesine sahip aday eğitim yönetimi yüksek lisansı yapmalıdır. Adaylara bir, iki yıllık stajyer müdürlük süreci uygulanmalı bu süreç devam ederken hizmet içi eğitimle de desteklenmelidir. BaĢarılı olanlar sınav ve mülakata girmeye hak kazanmalıdır. Sınavın içeriği önceden belirlenmeli, mülakatta ise liyakate uyularak seçim yapılmalı ve iĢin uzmanlarınca tarafsız bir komisyon çalıĢmaları sürdürmelidir. Bakioğlu,

(32)

15

Hacıfazlıoğlu ve Özcan (2010) çalıĢmalarında okul yöneticilerinin atandıkları ilk yıl mentör olacak bir okul müdürüyle çalıĢmasının önemli olduğunu dile getirmiĢlerdir (Altın, Vatanartıran, 2014)

Korkmaz (2005), okul yöneticilerinin yetiĢtirilmesi, sorun ve çözüm önerilerini içeren araĢtırmasında yönetici seçim aĢamasında öğretmenlikte en az beĢ yıl deneyimi olan, insan iliĢkilerinde baĢarılı, giriĢimci, eğitim ve öğretime liderlik yapabilen, okul çalıĢmalarını çevresiyle bütün olarak iĢleyiĢe sokan bir yönetici profilinin seçilmesi gerektiğini vurgular. Okul yöneticilerini yetiĢtirmek için MEB ve politika düzenleyicilerinin iĢbirliği yapmaları gerektiğini ifade eder.

Özmen ve Kömürlü (2010), çalıĢmalarında müdür seçimi ve atanmasına yönelik yaptıkları önerilerde; adayların yöneticiliğin her kademesinde görev yapmasının önemli olduğunu ve en az üç yıl deneyim aranmasını, seçme sınavının yapılmasını ve adayın okul yöneticiliği alanında en az yüksek lisans yapması gerektiğini ifade etmiĢlerdir. Kurum içinde eğitim yönetimi stajı verilmesinin, öğretmenlik deneyiminin önemli olduğunun,YÖK ve MEB'in iĢbirliği ile akademik eğitim programlarının hazırlanmasının, hizmet içi eğitim ve seminerlerin yoğun yapılmasının gerektiğini ve eğitim yöneticisi yetiĢtirmenin devlet politikası halene gelmesinin gerekliliğini vurgulamıĢlardır.

Turan ve ġiĢman, 2000; Karip ve Köksal, 1999; Okçu, 2011 Türkiye'de eğitim yöneticiliğinin bir meslek olarak görülmediğini ve meslekte asıl olan öğretmenlik anlayıĢının hakim olduğunu ifade etmiĢlerdir.

Balyer ve Gündüz (2011) yaptıkları çalıĢmalarında okul yöneticilerine belirli aralıklarla ihtiyaç anketlerinin uygulanmasını çıkan sonuca göre gruplandırılmaların yapılmasını ve her grubun eğitim ihtiyacının programlanarak hizmet içi eğitim Ģeklinde verilmesini önermiĢlerdir.

Aktepe (2014) araĢtırmasında Türkiye'deki okul yöneticisini seçme ve yetiĢtirme uygulamalarının yetersiz olduğunu, okul yöneticiliğinin profesyonel bir meslek olarak kabul edilmesi gerektiğini, ülkemizdeki okul yöneticisi atamasında uygulanan merkezi sınav sisteminin dünyadaki uygulamalardan daha geride olduğunu, adayların eğitim yönetimi alanında yüksek lisans yapmalarının önerilebileceğini ifade etmiĢtir.

ġiĢman ve Turan (2002) yaptıkları araĢtırmada Türkiye‟deki eğitim yönetimi yüksek lisans programlarının içeriğinin yeniden yapılandırılması , eğitim yöneticiliğinin bir meslek

(33)

16

olarak kabul edilmesi,yönetici adaylarının yetiĢtirilmesine yönelik hizmet içi faaliyetlerin lisansüstü eğitim programları Ģeklinde verilmesi gerektiğini dile getirmiĢlerdir. Millî Eğitim Bakanlığınca yapılan kısa süreli eğitim kursları yerine en az tezsiz yüksek lisans eğitimi Ģeklinde birkaç yarıyıla yayılarak uygulanmalı, bu süreçte yöneticilere kolaylıklar sağlanmalı,Türkiye‟de her düzeyde eğitim yöneticiliği kadrolarına atama konusunda gelenekler ve standartlar oluĢturulmalı seklinde sonuca varmıĢlardır.

Recepoğlu ve Kılınç (2014), yaptıkları çalıĢmada Ģu noktalara dikkat çekmiĢlerdir; Okul yöneticilerinin görev tanımları açık bir Ģekilde yapılmalı, okul yöneticilerinin hizmet öncesinde ve sonrasında yetiĢtirilmesini sağlayacak politikalar geliĢtirilmeli ve uygulamaya konulmalıdır. Okul yöneticiliği için üniversiteler ve Milli Eğitim Bakanlığı iĢbirliği ile teorik ve uygulamalı yetiĢtirme programları açılmalıdır. Okul yöneticilerinin hizmet öncesi ve sonrası dönemde yöneticilik, liderlik, iletiĢim gibi alanlarda eğitim almaları sağlanmalı, okul yöneticiliği seçimi ve atama sürecinde tutarlı ve objektif politikalar izlenmeli, üzerinde fikir birliğine varılan bir yönetici seçme ve atama yönetmeliği hazırlanmalı, keyfi uygulamalardan vazgeçilerek keyfilik dönemi sonlandırılmalı, yazılı ve sözlü değerlendirme sınavlarının objektifliği sağlanmalı, bu sınavlar bağımsız ve tarafsız bir kurul tarafından düzenlenip yürütülmelidir. Okul yöneticiliği için yönetim alanında en az tezli ya da tezsiz yüksek lisans eğitimi almıĢ olma Ģartı aranmalı ve sonrasında lider yönetici yetiĢtirme programları açılarak en az 1 yıllık ve 30 kredilik yöneticilik eğitiminden sonra buralardan baĢarı ile mezun olanlar okul yöneticiliği kadrolarına atanmalıdır.

Doğan, Demir, Pınar (2014), 2013 yılı yönetici atama yönetmeliği ile ilgili yaptıkları araĢtırmada okul yöneticilerinin hizmet sürelerinin okul yöneticiliğinde tecrübe açısından önemli olduğunu, müdür yardımcılığı yapmayan birinin müdür olmasının sağlıklı olmayacağını dile getirmiĢlerdir. Yazılı sınavı objektif değerlendirme sağladığı için desteklediklerini, sözlü sınava ise sübjektif değerlendirmeye açık olduğu için sıcak bakmadıklarını ifade etmiĢlerdir. Sözlü sınavın yerine yönetmelikte yer alan yönetici performans değerlendirmesini, ödülleri, lisans üstü çalıĢmaları değerlendirip ona göre puan verilmesini önermiĢlerdir. Zorunlu rotasyon için ise öngörülen 8 yılın, 5 yıla düĢürülmesinin doğru olacağını ifade etmiĢlerdir.

Akçadağ (2014), okul yöneticilerinin yetiĢtirilme, atama ve yer değiĢtirmeleriyle ilgili yaptığı araĢtırmada okul yöneticilerinin özellikle eğitim ve öğretim açısından eğitime

(34)

17

ihtiyaç duyduklarını bu eksikliğin hizmet içi eğitimlerle giderilebileceğini fakat eğitimlerin sayısından ziyade içeriğinin önemli olduğunu vurgulamıĢtır. Okul yöneticilerinin mesleki geliĢimleri içinde uzman kiĢilerden oluĢan bir eğitim merkezinin kurulmasının uygun olacağını dile getirmiĢ, yöneticiliğin meslek olarak görülmesi gerektiğinin de altını çizmiĢtir.

Erol (2014), eğitim kurumlarına müdür seçiminde uygulanan sözlü sınavla ilgili yaptığı araĢtırmada sözlü sınavın objektifliği ile ilgili duyulan kaygının ortadan kalkması için sınavın yargı denetimine açık olabilmesi adına sınavda görüntü ve sesli kayıt alınmasını gerektiğini ifade eder. Sınav komisyonuna seçilen kiĢilerin farklı Ģehirlerden seçilmesinin ve eğitim yönetimi alan uzmanın, psikologun komisyonda bulunmasının doğru olacağını, yazılı sınavda sorulan konuların sözlü sınavda sorulmamasının daha isabetli olacağını bunun yanı sıra okulda yaĢanan problemlerin senaryo Ģeklinde üretilip çözüme iliĢkin bakıĢ açılarını dile getirmeleri adına mülakat esnasında sorulmasının uygun olacağı görüĢüne varmıĢtır.

Yavuzer (2014), okul yöneticisi yetiĢtirme ve atama süreciyle ilgili ise Ģu önerilerde bulunmuĢtur: ''Okul yöneticisi yetiĢtirme programlarının düzenlenmesinde üniversiteler ile iĢbirliği yapılmalı ve var olan eğitim yöneticisi yetiĢtirme programları yeniden yapılandırılmalı. Okul yöneticilerine sorun odaklı düĢünme, karar verme, takım çalıĢması ve kaos ortamında yönetim gibi alanlarda eğitim verilmelidir. Okul müdürlüğü stajı uygulaması baĢlatılarak göreve yeni baĢlayan okul müdürlerine mentör tayin edilmelidir. ''Meslekte esas olan öğretmenliktir'' anlayıĢından doğan öğretmen-yönetici tipinden vazgeçilip yöneticilik profesyonel bir meslek olarak kabul edilmelidir. Okul yöneticiliğinde uzmanlaĢmaya gidilmeli, yöneticilerin seçilmesi ve atanmasında eğitim ve liyakat ilkelerine dikkat edilmelidir. Okul yöneticileri sözlü sınavla değil yazılı sınavla seçilip atanmalıdır. Sınavın yanı sıra süreç değerlendirme gibi alternatif yöntemler geliĢtirilmeli ve mesleki yeterlilikler dikkate alınmalıdır. Okul müdürleri, dört yıllığına görevlendirme yerine atama Ģeklinde göreve getirilmeli ve mesleki garantileri sağlanmalıdır. Okul yöneticileri periyodik aralıklarla yönetim, biliĢim, iletiĢim, liderlik, toplantı ve zaman yönetimi gibi konulardan hizmet içi eğitim seminerlerine alınmalıdır. Program ve eğitimler, uygulamaya dönük tasarlanmalıdır. Okul müdürlerine müdür baĢyardımcılarını ve müdür yardımcılarını seçme hakkı tanınmalıdır. Okul müdürlerinin görev sürelerinin uzatılmasında ilçe milli eğitim müdürlüğünün % 60‟lık puan oranı

(35)

18

düĢürülmelidir. Okul müdürlerine rotasyon uygulanmalı ve uzun yıllar aynı kurumda çalıĢmalarının önüne geçilmelidir. Okul müdürleri müdür yardımcıları arasından seçilerek atanmalıdır. Okul müdürlerine il içinde ve iller arasında yer değiĢtirme hakkı verilmelidir''. Aslanargun (2011), Üniversitelerin eğitim bilimleri bölümünde tezli veya tezsiz yüksek lisans yapma ön Ģartına bağlı olarak belirli yıl öğretmenlik yapanlar içerisinden okul yönetici seçilmesinin etkin bir yöntem olacağını, okul yöneticiliğinin uzmanlık gerektiren bir alan olarak kurumsallaĢmasının yöneticilerin gücünü artıracağını dile getirmiĢtir. Eğitim yöneticileri için yeterliliklerin belirlenmesini ve bu eğitimleri alanları arasından seçimin yapılmasının daha etkili bir yöntem olacağı kanaatindedir.

Okul yöneticilerinin yetiĢtirilmesi ve atanması ile ilgili araĢtırmalar incelendiğinde yüksek lisans eğitiminin önemine dikkat çeken çok sayıda çalıĢmanın olduğu tespit edilmiĢtir. Bunlardan bazıları; Aktepe (2014), Altın, Vatanartıran (2014), Aslanargun (2011), Aytekin (2009), Cemaloğlu (2005), Doğan, Demir, Pınar (2014), Erol (2014), Günay (2004), Karip ve Köksal (1999), Özmen ve Kömürlü (2010), Recepoğlu, Kılınç (2014), ġimĢek (2004), Taymaz (1986), Turan ve ġiĢman (2004), Yavuzer (2014).

Yavuzer (2014) çalıĢmasında yönetmeliklerle bu durumun uygulanıĢ biçime değinmiĢ. BeĢ yönetmelikte yüksek lisans ve doktora yapmıĢ olmanın tercih sebebi olduğunu, 1998, 2008, 2009 yıllarındaki yönetmelikte yüksek lisans yapmıĢ olmanın birinci tercih sebebi, 2004 yılındaki yönetmelikte ise üçüncü tercih sebebiyken, 1990 yılında ikinci sırada yer almıĢtır.Yönetim alanında yüksek lisans ve doktora yapmıĢ olmak sadece 1993 ve 1995 yıllarında birinci sırada tercih sebebi olmuĢtur. Diğer yönetmeliklerde ise hiç yer verilmemiĢtir.

Taymaz (1986), okul yönetimi ve yönetici yetiĢtirme adlı çalıĢmasında sürecin baĢka bir boyutuna dikkat çekmiĢtir. Kurumlarda yapılacak her yeni giriĢimin kiĢilerin durumlarında değiĢiklik meydana getireceğini, durumdan bazı birey veya grupların yararlanacağını, bu kiĢilerin değiĢimi savunacağını, diğer taraftan bazı grup veya bireylerin zarar göreceğini, zarar gören bireylerin ise uygulamaya ket vurmaya çalıĢacağını dile getirmiĢtir. Yeniliği gerçekleĢtirebilmek için bu olumsuz tavır takınacakların engellemelerini ortadan kaldırarak giriĢimlerde bulunulmanın daha doğru olacağını ifade etmiĢtir.

AraĢtırma sonuçlarından Türkiye 'de eğitim yöneticisi yetiĢtirme sisteminin tam olarak oluĢturulamadığı, okul yöneticilerinden ise üst düzey görev ve beklentilerin olduğu ve

(36)

19

atama sürecinde ise farklı uygulamalara gidildiğinin süreklilik arz eden bir yöntemin olmadığı sonucunu çıkarabiliriz. Konuyla ilgili yapılan bilimsel çalıĢmaların ıĢığında ve durumdan etkilenen bireylerin görüĢleri doğrultusunda gidilen bir sistem değiĢikliğinin daha uygulanılabilir olacağını söyleyebiliriz.

(37)

20

BÖLÜM III

YÖNTEM

Bu bölümde araĢtırma deseni, çalıĢma grubu, veri toplama araçları, verilerin toplanması, analizi ve toplanan verilerin değerlendirilmesinde kullanılan yöntemlere iliĢkin bilgilere yer verilmektedir. AraĢtırmada, nitel araĢtırma yöntemi kullanılmıĢtır. Doküman analizi, görüĢme ve gözlem gibi nitel veri toplama yöntemlerinin kullanıldığı nitel araĢtırmalar, olayların ve algıların doğal ortamda bütüncül ve gerçekçi bir biçimde ortaya konmasına yönelik nitel bir sürecin izlendiği araĢtırmalardır (Yıldırım ve ġimĢek, 2013, s.45).

3.1. AraĢtırmanın Deseni

AraĢtırmada olgu bilim deseni kullanılmıĢtır. Farkında olunan fakat derinlemesine, ayrıntılı bir bakıĢ açısına sahip olmadığımız olgulara odaklanmaktadır. Bize tamamen yabancı olmayan ancak aynı zamanda da tam anlamını kavrayamadığımız olguları araĢtırmayı amaçlayan çalıĢmalar için olgu bilim deseni uygun bir araĢtırma zeminidir (Yıldırım, ġimĢek, 2013, sayfa78).

3.2. AraĢtırmanın ÇalıĢma Grubu

AraĢtırmanın yeri ya da örneklemin seçilmesi nitel araĢtırma da oldukça önemlidir. Olgu bilim araĢtırmalarında veri kaynakları araĢtırmanın odaklandığı olguyu yaĢayan ve bu olguyu aktarabilecek veya yansıtabilecek gruplar ve bireylerdir (Yıldırım, ġimĢek, 2013). AraĢtırmanın çalıĢma grubunu, Çorum Ġl Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından 16−23 Ekim 2014 tarihleri arasında yapılan ilk defa ve yeniden müdür olarak görevlendirileceklere

(38)

21

iliĢkin sözlü sınava katılan, Sungurlu ilçesinde görev yapan, amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenen, sözlü sınavda 70 ve üzeri puan alarak baĢarılı olan 10 kiĢi, 70 puan altı alarak baĢarısız olan 10 kiĢi olmak üzere toplam 20 katılımcı oluĢturmuĢtur. Patton (2002), amaçlı örneklemin kullanımında üzerinde çalıĢılan konuyla ilgili fazla bilgiye sahip olan kiĢi ve ya kiĢileri seçmenin temel nokta olduğunu ve sayı konusunda esnek olunabileceğini söyler. Ölçüt örnekleme yönteminde amaç önceden belirlenmiĢ ölçütleri karĢılayan durumların çalıĢılmasıdır. Önceden hazırlanan bir ölçüt listesi kullanılabilir ve ya ölçüt veya ölçütler araĢtırmacı tarafından oluĢturulabilir (Yıldırım ve ġimĢek, 2013, s.140). Katılımcıların belirlenmesinde ölçüt, Milli Eğitim Bakanlığı‟na bağlı kurumlarda yönetici veya öğretmen olarak görev yapmak ve yapılan sözlü sınava girmiĢ olmak.

3.3. Veri Toplama Aracı

Katılımcıların görüĢlerini almak amacıyla acık uçlu sorulara dayanan yarı yapılandırılmıĢ görüĢme formu hazırlanmıĢtır. Sorular hazırlanmadan önce yazın alan taraması yapılmıĢ olup, araĢtırmanın temelini teĢkil edecek olan 10.06.2014 tarih ve 29026 sayılı Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Eğitim Kurumları Yöneticilerinin görevlendirilmelerine ĠliĢkin Yönetmelik dikkatlice incelenerek alan yazında yer alan çalıĢmalar ayrıntılı olarak karĢılaĢtırılmıĢtır. Ardından konuyla ilgili öğretmen görüĢleri ve formlardaki fikir alıĢ veriĢleri dikkate alınarak sorular hazırlanmıĢtır. Form, ölçme uzmanlarının görüĢüne sunulmuĢ ve çalıĢma grubu dıĢında kalan öğretmen ve yönetici görüĢleri dikkate alınarak kapsam geçerliliği sağlanmıĢtır. Son olarak da iki Türkçe öğretimi alan uzmanının görüĢü alınarak düzenlenmiĢtir. Verilerin toplanması sürecinde katılımcılar ses kayıt cihazına izin vermedikleri için not alma tekniğiyle görüĢmeler yapılmıĢtır.

3.4. Verilerin Toplanması

AraĢtırmaya iliĢkin veriler, araĢtırma amacı doğrultusunda, on üç sorudan oluĢan yarı yapılandırılmıĢ görüĢme formu kullanılarak toplanmıĢtır. GörüĢme esnasında katılımcıların verdikleri cevapların nedenlerini irdeleyebilmek, katılımcılara yeni sorular yöneltebilmek maksadıyla yarı yapılandırılmıĢ görüĢme formu kullanılmıĢtır. Yarı yapılandırılmıĢ görüĢme formları görüĢülen kiĢiye kendini ifade etme imkânı sağlamaktadır (Büyüköztürk,

Şekil

Tablo  4'te  verilen,  okul  müdürlerinin  vali  tarafından  dört  yıllığına  görevlendirmeleriyle  ilgili  bulgular  incelendiğinde  katılımcıların  bu  soruya  verdiği  cevaplar  yetki  devri,  dört  yıllık  süre,  görevlendirmedeki  uygulamalar  olmak
Tablo  8'de  müdür  yardımcılarının  okul  müdürünün  inhası  ile  dört  yıllığına  görevlendirilmesiyle ilgili katılımcı görüĢlerine dair bulgular yer almaktadır

Referanslar

Benzer Belgeler

Sıra No İlçesi Kurum Kodu Kurum Adı İhtiyaç Öncelik Durum 1 Aladağ 751308 Akören Çok Programlı Anadolu Lisesi 1 Atölye/Laboratuvar Öğretmeni Önceliği.. 2 Aladağ

Eğitim yılı sonunda Okul Proje Komisyonu tarafından okulda sınıflar bazında yıl boyunca en çok kitap (sayfa sayısı) okuyan öğrenciler “Okul Birincisi”

[r]

食材要新鮮且選擇富含高纖維的蔬菜水果,食物本身盡量天然未加工且含油脂量低者為 佳,還有一點就是,採購的量不需要買多但是要多樣化。

72. 4483 Sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanunu’na göre, aşağıda- kilerden hangisi soruşturmaya izin vermeye yetkili merciler

Okul kapasiteleri ile öğrenci sayılarının orantılı dağılmamasından kaynaklı büyük bir problem…” (Lise öğretmeni, Kadın) Okul müdürleri ve öğretmenler

The aim of this research is to present the views of education supervisors and school directors related to encountered problems during the foundation supervision

Klıtdit|ın Yunscvcrlcr Bi.liği lidcri c.ıı| Tıııbınt'nin dunku Millivcı ıızcıcsindc yıyımlı- nın ıcıkÜmısındg, Balbıkgn Tınıu Çıttcı'in ABD Dışk8nl.