Vel. 8il. Derg. (2002),18,1·2: 69-71
KAVA KEKLiKLERiNiN (A. graeca) 2
.
VA!? VERiM PERFORMANSLARI'
Oman Qeun
G
1
AytekinGunlu'
CaferTepeli 1Seco
nd Years Production Performances
of
Rock Partridges
(A. graeca)
Ol-el: Kaya kakliklerinin 2. y~ verimlerinin be~rlenmesi amaclyla yapllan bu a~llrmada, ,. ya~ yumurta va kul~ ve-rimleri belirlenm~ olan 24 adat d~ ve 8 ada! erKek keldik kullamldL Keklikler sOriJ halinde kalesle tululdular \Ie nonnaJ gOn 1~lgl harici helhangi bir aydlnlatma uygulanmadl. Kaya kekliklarinin 1. ve 2. y~ yumurta verimi (adel), yumurta verimi (%), !ertilite, kuluyka randlmanl ve ~Iklm oral'll degerleri siraslyla; 34.16 va 45.65 adat, % 36.34 \Ie 35.72, % 96.90 ve 93.48. % 78.47 va n.11 va % 60.97 ve 82.49 oIarak belir1endi. Verim ortalamalan arasmda farkhhk islatistiki oIarak Onemsiz:dir (P>O.05). SonuI;;ta Kaya keldiklerinin 2 YII damlzJlkla tullAmaslnln hertlangi bir saklncasl oImadlgl, Qslelik az saYlda darml-lik keklikle i~e ~ayan yeti~tiriciler Miin ekonomik oIdugu kanaatine vanlml~tlr.
Anahtar KeUmeler: Keklik.lkinci Ya~, Verim Ozel~kIeri
Summary: This study has been carried out 10 determine second years production performances of Rock Partridges (A. graeca). Partridges were mated in cage and under only day light condition both first and second years as a flock consisted 01 24 female and 8 male in which two years old. Average number of egg production, percentage of egg production, fartility, hatchability, hatchability of fert~ eggs of I and 2 aged of partridges were determined as; 34.16 and 45.65. 36.34 and 35.72 %, 96.90 and 93.48 %, 78.47 and n.l1 % and 60.97 and 82.49 % respectively. There was no statistically significant dif-ference between the aU lesled average production performances 01 first and second years. As a result of this study if was considered that rock partridges also can be used second years for breeding.
Key Words: Partridge, Second Age, Productioo Characteristics
Girl,
Keklik, SU1Gngilier (Phasianidae) familyasmln AJectoris ve Perdrix cinslerine giren k~lann ortak adl-dlr (Turan, 1990; Oz~elik, 1995). TGrkiye'de keklik Irk-lanndan Kmall keklik (A. chukar), Kaya kekJi{ji (A. gra-eca), «il keklik (Perdix perdix) ve Kum kekliQi (Ammoperdix griseogularis) bulunmaktadlr (Kiziro{llu, 1983). Bunlardan en lazla yaYllma alam bulmu~ olanl Kinall Kekliktir.
Keklikler gGnGmOzde av lurizmine materyal 01-malanndan doIayl ekonomik 6nem ~lmaktadlr1ar. Uretilen ve Ozel avlaklara sallnan kekliklerden OnemJi miktarda ekonomik gelir elde editmektedir. B6y1e av-lakIar TGrkiye'de de kurulmaya ba~IamI~llr. TOr-kiye'deki avlaklarda Grelilen keklik, Kaya kekli{jidir (A. graeca). Oreme yOnOnden bu kekliQin seyiminin
mo-oogamik of mama Ian ve Ozer1erinde yok saylda a~Ilrma (VVoodard va morzenti, 1975; Woodard va ark, 1981; Woodard ve ark, 1982; Meyer ve Millam 1986; Yannakopoulos, 1992; Kmkyl ve ark, 1999) yapllml~ OlmaSI gibi sebepler vardlf. TGrkiye'de yeli~liri1en Kaya keklikleri yurt dl~lndan ilhal edi1mi~erdir (Arpaz, 1994). Bu ise TOrkiye'de keklik yeli~liriciliQinin onOndeki en
GelilTanhi: 31.05.2001 @:ocelin@seicuk.edu.lr
bGyGk engeldir. Dolaylslyla TOrkiye'de keklik ye-t~tiriciliQinin yaygln~masl ilyin damlzhk matelYalinin If09aJIllmasl ve damlzllk kekliklerden olabildiQince fay-dalanmak gerekmekledir.
Meyer ve Millam (1986) yumurta verimi yOnGnden seleksiyona labi lutulmu~ ve lutulmaml~ Kinall kek-liklerin yumurta verimini 65 VB 49.96 adet olarak
bil-djrm~lerdir. «etin ve ark. (1997) ise kales ve surU ha-linde tutulan bir ya~lI Klnah kekliklerdeki yurnurta verimini 11.20 va 38.40 adet oIarak bildirmi~lerdir. Yan-nakopoulos (1992) tabii aydmlatma ~rt1annda tutulan Kaya kekliklerinden 50.36 adet, Woodard va ark. (1981)'da deQ:i~ik ya~ gruplanndaki kaya kekliklerinden 21.7-£7.1 aOOt yumurta verimi alml~lardlr. Kmkl;:l ve ark.
(1999) lse suni ve tabii aydlnlatma uygulanan 1 ya~h
Kaya kekliklerinden slraslyla 57.88 ve 45.38 adetlkeklik yumurta aJml~lardlr.
Killah kekliklerde yumurta verimi oranini
«etin
ve ark. (1997) % 16-47 olarak belir1erken; Kmk¥1 ve ark. (1999), Kaya kekliklerinde bu de§eri % 38.45-43.84 olarak bildirmi~lerdir.Kekliklerin Ifitt~me dOnemleri bahar aylandlr. Bu
*
Bu ara~ILnna SOAF tnrafmdan desleklenmi~lir.CEriNo KrRrKcr. GONLO. TEPW
oonem suni aydmlatma ile yaz sonlanna kadar uza-tJlabilmektedir (Embury, 1997). Celin va ark. (1997) bu
dOnemi Klnah keklikJerde 68-83 gOn, Yannakopoulos (1992)
ise
Kaya kekJikJerinda 120 gOn olarak bil-dirmi~tir. Kmkyl ve ark. (1992) ise suni va tabii ay-dmlatma uygulanan kekliklerde bu sOreyi 132 va 118 gOn olarak bildirmi~lerdir.KekJiklerde yaprlan a~llrmalarda bikjirilen tertilite oranl % 14.4-90.64 araslnda de{li~mektedir (Woodard ve Marzanli, 1975; Woodard ve ark, 1981; Woodard va ark, 1982; Kmkyl ve ark. 1999). KlIlah kekliklerde
ise
% 57.14-89.06 olarak bildirilmi~tir (Cetin va ark, 1997).Kaya kekliklarinin kuluyka randlmanlnl Woodard ve ark. (1981) % 61.5-77.8, Woodard va ark. (1982) % 32.2-79.0, Yannakopoulos (1992)
%
85.31 va Klnkyl va ark. (1999) % 75.92-87.96 olarak bildirir1erken; Cetin va ark. (1997) Krnah kekliklerin kuluyka ran· dlmanlnr % 53.57-81.25 olarak belir1emi~lerdir. Wo-odard ve Morzenti (1975) 1-7, 8-14, 15-21 ve 22-28 gOn depolanan kaklik yumurtalanndan Slrasly\a; % 602, 62.8, 62.1 va 56.3; depolama esnaslnda yevinne i~lemi uygulanan yumurtaJardan ise aynl srrayla; % 57.1,74.4,62.1 va 56.3 oranlnda kuluyka randlmanr bildirmi~lerdir. Embury (1997)'de kekJik yumurtalannrn 15 gOn depo edilmesini lavsiya elmi~lir.Kaya kekliklerinde doliO yumurtalardan ylkan civ-eiv oranl oIdukya yCrksektir. O~in, bu degeri Yan-nakopoulos (1992) % 88.04, Kinker va ark. (1999)
ise
% 92.79 va 97.05, Klnah kekJikierdeise
% 91.11 va 93.75 olarak belir1enmi~lir (1997).Bu
a~llnnada; damlzhk olarak ikf YII Osl Osle kul· lanllan Kaya kekliklerinin yumurta va kuluyka varim ozelliklerini incelemek amaylanml~llr.Materyal ve MeiDl
A~lrmanln materyalini S.O. Veteriner FakOltesi Hayvancllrk Ara~tlrma va Uygulama Onilelerinde 1. Va· ~lnda damlzhkta kullanllml~ olan 2 ya~h 24 adel d~i 8 adel erkek Kaya kekli~i olu~lurmu~lur. KekJiklerin 1. ya~laki verimleri kontrel olarak kullanrlml~tlr.
Keklikler Veleriner FakOltesi Hayvancrhk Ara~tlnna va Uygulama CittliQi Keklik Yeti~tinne Onitelerinde (12x6.0x1.2 m boyutIannda ve zemini tel rzgaralr ayrk alanl va 1.2x1.2x1.2 m boyutlannda kapah alanr olan Van aylk kOmes) banndlrrlml~llr.
Ara~tlrmanln materyali olan keklikler ~me mevsiminin ~langlClndan 1 ay 6ncesine kadar (15 Mart) % 12-13 HP; bu zamandan sonra
ise
% 24 HP iyeren rasyonla ad libitum olarak beslendiler. GOn r~rglharicinde herhangi bir aydrnlatma uygulanmaml~llr. Kekliklerden elde edilen yumurtalar 15 gOn de-polandllar ve kuluyka makinesine 15 gOn aralrklarta
ko-70
nuldular. Kuluykadan sonra ylkan civcivler, embiryonik olOmler ve dOIsOz yumurtaJarrn saYISI belir1enmi~tir.
Bu a~llnnada 2. yll damlzlrkta kuJlanlian kek· likJerin yumurta verimi (adet), yumurta verimi oranr (%),
kutuyka.
randlmanl, fertilite va ~lklm oranlan belir1endi va aynl kekJikierin 1. YII varimleriyle ka~lla~rnldl. 6zel· likJerin ortalama degerleri arasl farklllrklarrn istalisliki analizinde iki yCrzde araslndaki tarkln onem konlrolu (I testi) kullanrldl (Kutsal ve ark., 1990).Bulgular
Ara~trrmada kullanrlan
Kaya
kekJikierinden 1.ya~ta yumurtJama periyodu 94 gOn sOrerken; 2. ya~ta 127 gOn
devam
atm~tir. Bu kekliklarin 1. ve 2. ya~ yu. murta ve kuluyka verimJeri Tablo 1'da gOslerilmekledir. Tablo 1. Kaya Kekliklerinin 1. va 2. Ya~ Yumurta ve Kuklrka Verimleri6zellikler
YlmUrta verimi (Adat) Yumurta verimi oranl (0/,,) Fertilite (0/,,) Kuluyka Randlmanl (0/,,) Ctklm Granl (0/,,) • (>'>0.05) 1. y~ (konlrol) 2. ~ 6nemli~k 34.16 36.34 96.90 78.47 80.97 45.65 35.72 93.48 77.11 82.49
Tabla 1 'den de gOrOleceOi Ozere Kaya kekliklerinin 1. va 2. YB9 yumurta va kuluyka varim ozellikJeri ara -srnda istatistiki bir larklrlrk belir1enernem~tir.
Tartl,ma ve Sonuy
Yumurta varimi: Bu a~trnnada 1. ve 2. ya~ grup-larrnda kekljk ba~rna yumurta verimi 34.16 ve 45.65 adetlkeklik'dir ve iki grup araslnda islatistiki oIarak onemsiz de olsa bir farkllirk (11.49 ade!) vardrr. Yu -murta verimi oranl baklmlndan
ise
bu dOzeyde bir lark -Irlrk yoktur. Bu ara~lrrmada eldeediIen
yumurta de-!)arleri Meyer ve Millam (1986)'ln bildirdi~i deQer1erden d~OktOr. Buna mukabil, Kaya kekliklerinin 2. ya~ va· rimleri Cetin va ark. (1997)'nrn Krnalr kekliklerden elde en~ yumurta saYlslndan yOksek1ir. Aynr sOrOde 2. y~ yumurta veriminin 1. ya~tan saylsaJ yOksekligi Yillar arasl mevsim farklrlrgrna ve doIaylSlyJa yumurtlamape-riyodunun uzunlu~una baglanabilir
Yumurtlama periyodu 1. ya~ 94 gOn, 2. YB9la ise 127 gOn olarak be~r1enmi~tir. Farklllrk yrllar araslndaki yagmur, Slcakllk gibi ikJim farkllhklarrna ba~lanabilir. Bu sOreler Celin va ark. (1997)'nrn Klnah keklikler i9in bil· dirdiQi surelerden uzun, 1. ya~tan elde edilen sOre Yan-nakopoulos (1992)'un
Kaya
keklikleri !yin bildirdigi su-reden daha klsa bulunurken, 2. YB9ta belir1enen sOre henzer butunm~tur.Kuyl!. kekliklerinin (A. grae<:a) 2. y~ n~rim ...
Kekliklerin
1.
va
2. ya~ fertili!e deQer1eri %96.90
ve 93.48 olarak belir1enmi~ ve farkhhk is!atistiki oIarak onemsizdir. Her iki ya~tan elde edilen fertili!e Kaya kekliQ'i (Woodard va ark, 1981; Woodard va ark, 1982; Yannakopoulos, 1992) ve klnah keldik icin bildirilen (1997) deQerlarden yOksektir.Kekliklerden 1. ve 2. Yllda elde edilen yu. murtalann
kull.Jyka
randlmanl deQerleri arasn"Kia fark-hllk belir1enemem~!ir. Elde edilen ~rler bazl ar8§-tmcllann (Woodardve
ark, 1981; Yannakopouios,1992; Cetin ve ark, 1997; Km~1 va ark; 1999) blldirdiQ'i de{ler1ere benzerlik gOslermekie beraber. Woodard ve Morzen!i (1975)'nin biidirdiQ'i deger1erden yOksek
bu-lunmu~lur.
Ara~mnada 2. YIk1a tekrar damlzhkta kuliamlan Kaya kekliklerinde dOnO yumurtalardan ylkan
civciv
oram artl~ gOstermi~, faka! deQerler arasmdaki farkhhk istatislikioIarak
Onemli
bulunmaml~lIr. Ancakhem
1
.
~ va hem de 2. ~C;:lklm oram Cetin
veark.
(1997).Km~1 ve ark. (1999), Woodard ve Morzenti (1975) va Yannakopoulos (1992) gibi ara$lmcllann
bil-diri~lerinden dO~Ok bulunrTlU:$lur. Bu dO~OklogOn
se-bebl keklikJerin yumurta verimlerinin bOyOk o~Ode yaz aytanna sarkmasl ve yumurtalann depoIanma ~rtlanmn optimizasyonunun saQ'lanamamasl oIabilir. Ara$tlrmadan eide edilen bulgulara gOre Kaya kekliklerinin 2 yll damlzhkta tutulmaslnm herhangi bir sakincasl olmadlQI, Ustelik az saylda darnlzhk keklikle
~ ba~layan yeti~tiriciler k;in akonomik olduQ'u
ka-naatine vanlml~tlr.Kaynaklar
Arpaz, M. (1994). KafV.Illkh G6~. NaziAi, Aydin.
Cetin.
0., Klnkyl, K., GO~n, N. (199n. Farkh Balam~rt-71
lannda Klnall KekIikIerin (A. chukar) Bazl Verim Ozeflilderi.
Vel SiI. 0erg.13.2:5-10.
Embury, I. (1997). Raising Chukar Partridges. HttpI/ :'oWM' .. agric.nsw. gov.aulmdiVpoultry~I999.00015.hlmI. Klnkyl, K., Tepeli, C., yetin, 0., GerdO, A, Yllmaz, A (1999).
Farkh Banndnma ve A)dlntatma
$artlannda
Kaya Kek-lilderinin (A graeca) Bazl Verim Ozellilderi. Vel Bil. Derg.15,1:15-22.
Kiziroglu, I. (1963). TOrkiye K~. T.o.K.B. Tabii Hayatl
Ko-rums
Gene!
MudClllugu Yaylnlan.KutsaI, A., AIpan, 0., Arpaclk, A. (1990). Istatistik Vy-gulamatar. Bizim BOro Baslmevi. Ankara
Meyer, W.E., M~Iam, J.A. (1986). PrYnal'f Feather Molt and
Serum lu1einizing Hormone Concentration in Chukar Part-ridge (Alectoris chukar) duri'lg 8 Photoperiocically Induced Molt with
or without Fasting
. Poultl'f Sci. 65, 1615-1622.Oz~ik, M. (1995). Ku~1ar DOnyasl. B~im ve Teknik. 328,
66-73.
Turan, N. (1990). TOr1<iye'nin Av ve Yaban Hayvanlan:K~r. Onnan
Gen.
MUd. EQitm Dairesi ~hg. Yaymlan. Woodard, A.E., Morzenti, A. (1975). Effect of Turning and Age of Egg 00 Hatd18bility in the Pheasant. Chukar and Ja-panese Quail. POUltry Sci. 54, 1708-1711.Woodard, A.E., ~, H., Snyder, l. (1982), lrV>reeding Depression in the Red-Leooed Partridge. Poultry Sci. 61,
1579-1584.
Woodard, AE., Snyder, A.l., ~, H. (1981). ~
roductive Perfom\8l'lOe in Aged Partridge. Poultry Sci. 50, 2OQ6.2009.
Yannakopoulos, A.L (1992). Greek Experiences with Ga-mebirds. Anim. Breed. Abstr., 50, 3375.
