MİLLÎ FOT KLOR
Ü ç A y lık D e rg i C i l t : 1 Y ıl: 1 S a y ı: 4 A r a lık 1989İ Ç İ N D E K İ L E R
Prof. D r A h m et B. E R C İL A S U N /Ira k T ü r k l e r i ve E d e b i y a t l a r ı ... 3 Prof. D r. A bdurrahm an G Ü Z E L /Y u rt D ış ın a Y ö n e li k K ü l t ü r F a a l i y e t l e r i H a k k ı n d a ... ... 5 Prof. D r. Saim S A K A O Ğ L U / Ş a i r n a m e l e r ü z e r i n e ... 7 P rof. Dr. F ik re t T Ü R K M E N / K ö r o ğ l u ’ n u n Ö z b e k V a r y a n t l a r ı . ... 8 P rof. Dr. D ursun Y IL D IR IM /K ö ro ğ lu D e s t a n ı 'n ı n O r t a a s y a R i v a y e t l e r i . . 1 0 H im m e t B İR A Y /A n d e lip ve O ğ u z -n a m e s i ... 1 2 A h m et C E B E C Î/B u lg a ris ta n 'd a T ü r k K ü l t ü r ü n ü n B a ş ın a g e l e n le r ... 1 4 A h m e t Ç A K IR /K ıb rıs T ü rk H alk O yun la rın d a n O ra k ile_ K a r ta l O y u n u .... 1 5 M etin E R G U N /G ü r c is ta n 'd a Y a ş a y a n A z e r î Â ş ı k l a r ı ... 1 7 T ü rk e r E R O Ö L U /B ir B a k a n , B ir Ş a ir , B i r S a n a t ç ı ... 1 9 M u ra t K A R A B U L U T /T ü rk H a lk Ç a lg ı-l a r ı - 2 - K a n a y i ( K a n a i ) ... 2 1 Dr. C e n g iz K E T E N E /K e rk ü k H a lk Ş â i r i M u s t a f a G ö k k a y a ... 2 2 M. Ö cal O Ğ U Z /T ü r k D ü n y a s ı ve V a ta n Ş u u r u ... 2 3 M uhtarkan O R A Z B A Y O Ğ L U /O rta A sya K a z a k T ü r k l e r i n i n T a r i h î D e s t a n l a r ı n ı n T e ş e k k ü l M e s e le le r i ... 2 5 A. Ş ek ü r T U R A N /K u rb a n K o d a y ve H i z m e t l e r i ... 2 7 A li Y A K IC I/U y g u r H a lk M a s a lla r ı ve K o ş a k l a r m ı n D ü ş ü n d ü r d ü k l e r i ... 2 9 is m e t Ç E T lN /K ü ltü r B a k a n l ığ ı'n ın T ü r k D ü n y a s ı ile ilgili Y a y ın l a r ı . 3 0 Ö Z TE K M A T B A A C IL IK Tel: 319 00 36 S Ö Z E B A Ş L A R K E N 4. d e fa m e rh a b a k ıy m e tli o k u y u c u larım ız... M illî F o lk lo r D e rg is i'n in v a rlığ ın ı b o rçlu o ld u ğ u T iirk fo lk lo ru , m illî k im liğim izin tem el taşını, harcını m eydana g e tirm e k ted ir. F o lk lo ru n m ille t h a y a tın d a k i önem inin bu dikkat noktasından kavranm ası ise ne yazık ki çok yenidir. T ürk dünyasının m ü şterek liğ in i o rta y a koy acak bütün m al zem e hem en hem en fo lk lo ru n in c ele m e alanı içerisindedir. O nlarca şivenin, yüzlerce ağ ızın k o n u şu ld u ğ u v e p a rç a la n m ış v a z i y e tte , o n la rc a d e v le tin id ra re s i a ltın d a yaşayan T ürk dünyasının b elli m ü şterek ler etrafında toplar,ması zarureti açıktır.N e v ar kİ , b ilh a ssa ü n iv e rsite c a m i
asın d ak i ferdi ç a lışm a la r b ir y an a, 1966 y ılın d a M illî F o lk lo r E n stilü sü 'n ü n k u ru luşuna kadar, İlmî düşünceyle T ürk fokloru- n a b ir d e v le t p o litik a s ı o la ra k y a k - la şıla m am ıştır. bu ta rih ten so n ra y apılan ça lışm alar ise g en ellik le A nadolu sahasına m ünhasır kalm ıştır.
Bu n o k ta d a , A n a d o lu 'd a k i fo lk lo r ç a lış m a la rın ın b a ş la m a s ın a s e b e p olan âm iller üzerinde duracak o lursak, O sm anlı aydınının, m illiy e tle r m eselesiy le ciddi bir şe k ild e ^ k a rşıla ştık ta n v e d e v le ti p a r ç a lanm aya b aşladıktan sonra, m illiyetini a ra m a te la şın a d ü ştü ğ ü n ü g ö rü rü z . F ra n sız Ihtilali'nin getirdiği fikirler ve B atılı d ev let le rin b ilin e n ta v ırla rı ile B a lk a n la rd a h ız la n a n k im lik a ra y ış la rı hem fo lk lo r çalışm alarıyla hem d e silahlı çatışm alarıyla ilk m e y v ele rin i v e rm e y e b a ş la y ın c a , O s- m anlı ay d ın ı "kaba T ürk" d ü şü n c esin d e n "kahraman Türk" düşüncesine bir antitez o la rak sarılm aktan başka çık ar yol olm adığını anladı.
İlm î v e fik rî sah ad a y eterin ce o lg u n laşm ayan ve bir antitez olarak o rtay a çıkan
bu yöneliş, büyük nisbette siyasilerin dev le ti k u rta rm a v e n ih a y e t m illî dev leti k u rm a ideallerini m eydana getirm iş, fak at ekseriyet ta ra fın d an k ab u l e d ile b ilir b ir "m illiy et an- lay]şım "nı m illete m al edem em işti.
A y d ın , m e d en iy e t g ö tü rd ü ğ ü , şeh irler k urduğu ve şeh ir hayatını öğrettiğ i B a lk a n lard an y a k a -p a ç a sü rü lü şü n ü n in k ıra z ıy la asırla rc a ih m a l e ttiğ i T ürk d ü n y asın a biraz da "nostaljik" o larak döndü: B öyle b ir ruhî y a p ı iç e r is in d e " O s m a n lıc ılık " e lli y ıl geçm eden "T urancılık" oldu. Siyasî hareket lerin içerisindeki bu ak ım la r ne v ar ki, m il le te m al e d ile m e d i. M illet, C u m h u riy e tin 50. y ılın d a b ile d e v le ti s o ru ld u ğ u n d a "O sm a n lıy ız e v v e la lla h ", m illiy e ti so ru l d u ğ u n d a "m ü slü m a n ız elh a m d ü lilla h " d e m eye devam etti.
T ü rk d ü n y asın d ak i m illî uyanışı; ilim , te k o n o lo ji v e s a n a t s a h a s ın d a y a p m a y a ç a lışan b ir kaç isim de, g ere k T ü rk d ü n y a sının d ağ ınıklığı ve "süper" tab ir edilen bazı g ü çlerin işgali vey a n ufuzu altın d a olm ası g ere k se m illiy e t şu u ru n u n y ay ılm a sın a e n gel olan İktisadî ve kültürel sebepler y üzün den istenilen so n u c a ulaşam am ıştır. B ütün A v ru p a 'd a h a tta A frik a 'd a ken d i d ev letin e, h ü rriy e tin e sa h ip m ille tle r im a jı g ü çlen ir ken, T ü rk d ü nyası en karanlık devirlerinden birini yaşıyordu.
B a tı d ü n y a s ı, F ra n s ız ih tila liy le su y ü z ü n e ç ık a n k im lik p ro b le m in i fo lk lo r ç a lış m a la r ıy la - fo lk lo ru n m illî u y a n ış ı sa ğ lam ak gibi b ir g a y e y e ve g ö rev e sahip o lm am asına karşılık gerek ele aldığı konular g e re k se o rta y a k o y d u ğ u v e rile r itib a riy le b ö y le b ir u y an ışın ö n c ü lü ğ ü n ü y ap m ak ta o ld u ğ u n u k c ş le d e rc k -x ıx . a s ırd a aşark en , T ürk d ü n y asın ın "öncü"sü neteliğ in d e olan O sm anlı D ev le tin d e bu tür çalışm aların ilk
örneklerini ancak xx. asırda görebiliyoruz. T ürk d ünyasının öncü d ev letin d e fo lk lo r çalışm ların ın b aşlan g ıcın ım 7 0 -8 0 , İlmî dönem inin 23 yıllık bir tarihinin o lm ası, bu sahada k ay b e ttiğ im iz zam anın a ç ık g ö ste r gesidir.
B u bakım dan, 1989 y ılında K ü ltü r B a k an lığ ı H alk K ü ltü rü n ü A ra ştırm a D a ire s in d e k u ru lan " T ü r k K ü l t ü r V a r lığ ın ı A r a ş t ı r m a Ş u b e s i" n i çok geç k a lm ış, fa kat zaruri bir teşebbüs olarak g ö rü y o r v e bu şubenin kuru lu şu n a em eği g eç en lerin T ü rk m illetinin hayır duasını a la c a ğ ın a in a n ıy o ruz. D evlet, çeşitli kurum ve k u ru lu şla rıy la T ü rk fo lk lo ru n u n İlm î s e v iy e d e a r a ş tırıl m asına böylece yeni b ir im k a n sağlam ıştır, ışık tutm uştur. B u te şe b b ü sü n ilim a d a m la rım ız ın T ü rk d ü n y a s ın ın f o lk lo r u n a yönelm elerine zem in hazırlayacağına ve o r tay a çok kıy m etli m a lz e m e ve so n u ç ların çıkacağına inanıyoruz.
İlm î o la r a k o r t a y a k o n a n T ü rk d ü n y asın ın b ü tü n lü ğ ü n ü n ü ıı ü z e rin e , -bu m illete olan şükran boçların ı uzun zam andır ödem ediklerine inandığım ız - sa n a tk a rla rım ı zın b u şu u ru iş le y e n e s e r le r iy le T ü rk dünyasında hed eflen en m ü şterek lik se v iy e sine k ısa z a m a n d a u la şm a k m ü m k ü n o la caktır.
B ütün T ü rk şubelerini içine alm ası d ü şü n c esin d e o lm a m ız a rağ m e n , ç e şitli im kansızlıklar sebebiyle b azılarına yer v erem e d iğ im iz e lin iz d e k i " T ü r k D ü n y a s ı Ö z e l S a y ısı" yukarıd ak i d ü şü n c e le rim iz in m a h sulü olarak ortaya çıkm ıştır. T ak d ir sîzlerin dir.
S ay g ıla rım ız la ...
M . Ö c a l O Ğ U Z Yazı İşleri M üdürü