Taha TOROS
'Pccvic
Jí
da
’i j "v‘ '**■>•' - ,Í ' ií% á &IS£^>/áíJK
.-:■ ' •/ ,3 S ® r.î ' •■■»iSBt ¿ r ^..-x :■ :•' 1 ® ? .-' - ,arf .; >*. - -:' ^' ' ürklere k ar şı dostluğu, vefakârlığı, son nefesine kadar sürmüş olan Pierre LOTİ’ye sorm uşlar :
— Türkleri neden bu ka d ar çok seviyorsun? Verdiği karşılık şu olmuş: — Çünkü, onları, iyi tanı yorum. T ürkler Doğunun en temiz, en dürüst, en ki b ar ve en nâm uslu m illeti dir.
Gerçekten büyük Türk ve İslam dostu olarak dünya ca bilinen Pierre Loti ya kın tarihim izin unutulm az sim alarındandır. İstan b u l’ un geçmişinde, Türklerin kalbine bağdaş kurm uş bir tip olarak anım sanır. Bugün de, İstanbul'un ba zı sem tlerinde, değişik anı-lariyle yaşam aktadır.
* * *
Türklerin Pierre Loti’yi sevmesi, konusu Türkiye- de geçen rom anlarından dolayı değildir. Gerçi Pi erre Loti, bu rom anların daki geniş hayal ve İstan bul’u tasvir gücüyle, batı
dünyasında İstan b u l’a
karşı büyük b ir m erak ya ratm ış ve çekicilik havası estirm işse de, onun asıl hizmeti, karagünlerimiz- de, güçlü kalemiyle, yanı- başımızda yer almasında- dır. Pierre Loti, T ü rk ’ü ba tık lara karşı sarsılm az bir azimle savunm uştur. Şimdi, bu büyük dostun, geçmişine, Türkiye’de ka lan anılarına kısaca göz atalım .
ÇOCUKLUĞU VE
OKUL HAYATI
Pierre LOTİ, 1850 yılının ocak ayında, bugün müze ye dönüştürülm üş ve ka pısına heykeli dikilm iş bu lunan Rocheforte’daki ev de doğm uştur. Protestan bir aileye m ensuptur. Aile si, onu, papaz yapm ak is ter. Ama, Pierre Loti’de sağlam bir din bağı sezil mez. Onun küçük yaştan beri kafasında tasarladığı tek planı vardır: Dünyayı dolaşm ak, uzaktaki ülke leri tanımak!O yıllarda ne uçak, ne oto m obil vardır. H atta tren de gelişm em iştir. Uzak di yarlara gidebilmenin tek yolu, denizlerden geçer. İşte Pierre Loti bu am aç la denizci olm ak ister ve Deniz H arp Okuluna girer. Pierre Loti, okul sıraların da, m ahçup, hareketsiz bi raz da m elankolik b ir öğ rencidir. Yalnızlığı sever,
kalabalıktan kaçar. Bu
davranışlarından dolayı
okul arkadaşları, ona, LO Tİ adını takarlar. Kendisi nin asıl adı Julien Vieaud- dur. LOTİ, doğuda vahşi
otlar arasında üreyen,
yapraklarına dokulununca büzülüp kapanan, kendisi ni gizleyen bir tü r çiçeğin adıdır. Davranışları bakı m ından, arkadaşları tara fından bu çiçeğe benzeti len genç denizci, yaradılı şına uygun bulduğu için, yazı hayatında (Loti) adı nı kullanm ıştır. Nitekim bu adla üne kavuşm uş ve Fransız Akademisine bu ad ile üye seçilm iştir. Ne g ariptir ki, Pierre Loti’nin
yazı bakım ından öğrencili ği hiç de başarılı geçme m iştir. Bir kompozisyon ödevinin altına öğretm eni, sıfır'ı basarak, şu notu düşm üştür: «Bu öğrenci yaşamı boyunca Fransız- cayı doğru d ürüst öğrene meyecek ve yazamayacak derecede beceriksizdir!» Pierre Loti bü tü n benliğiy le, doğanın ve doğunun âşıkıdır. R om anları bu tutkunun ürünleridir. Do ğuya vurgun olduğu ka dar, denize de tutkundur. Denizler sayesindedir ki, bütün doğuyu tanım ış, ta nıtm ış ve yaşatm ıştır. Ya- zar'ın gittiği her yere, er ken adapte olma yeteneği vardır. Onlar gibi giyinir, onlar gibi yaşar. Bir m ille ti tanım ak için Pierre Lo ti’nin uyguladığı en başa rılı tutum budur. Bu açı dan, gittiği her yere uyum sağlar, âdeta oranın vatan daşı olur. Onun içindir ki Pierre Loti, Fransız vatan daşı olm aktan çok, dünya vatandaşıdır. Onda, her milletin milliyetinden, bir parça vardır.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
