Patrikler Ânadolunun
18 EKİM 1919 C. fesi No: 131
GAZETESİ
HAZIRLAYAN
ÖMER SAMİ COŞAR
Rum Patriği Dorotesile Ermeni
Patriği Zaven Efendi Yüksek
Komiserlere muhtıra verdiler
| Üetropoİit
\
İzzet Bey’i
i
tutuyor
Rumların İzmir’e baş- S ka vali kabul etmiyecek
3 teri bildirildi. Damat
S Şerif de «Vali değişti-
Ş riimeyecek» diyor,
iz-3
zet bey de millîcilereS «Zavallı deliler» diye hl-* tâp ediyor.
ATİNA .— Yunan gazeteleri, İzmir S vaUal İzzet tarafından, İa -N S mir'de yayınlanmakta olan
(L'Echo de France) adlı ga-* zeteye verilen ve Kuvayı MU 3 liyeoilerden "Zavallı deliler * 5 diye bahseden bir beyanatı * yayınlamışlardır.
J Muhabirin, Kovayı Milliye ■ faaliyeti üzerine sorduğu bir S suali cevaplandıran Vali Kan
m bur İzzet, durumdaki düzel
3 menin, kavuşulan “sükûn ve
3
huzurun" kendi eseri oldu-3
ğunıı belirttikten sonra de-■ m iştirki-S
“Alçakça faaliyetlerini de-S vam ettiren bu vatan haln-3
leri, elde edilen neticeleri,3
kendi Şiddet hareketlerinin * bir eseri sanmışlar, bir Ame- 5 rlkanm, bir İngüterenln, bir ■ Fransanın, bir İtalyam n, göaterdlkleri şiddet hareketleri ne boyun eğeceklerini zan-S netmişlerdlr.
5 Zavallı deliler!
S
Milletimiz arasında - Çok S gükür çoğunluk - namuslu S ve aklı selim sahibi herkes bu katil çetelerinin hareket ■ lerlni takbih etmektedir.’*S
Kuvayı Millîye görüşlerine 1 katıldığını İlân eden Ali Rı-S
za Paşa hükümetinin İçişleS
ri Bakanı Damat Şerif dün2
YENİGÜN gazetesi muhabl-■ rlne:“İzmir Valisi İzzet Bey de-■ ğiştirilmeyecektir" diyerek ■ valinin azledildiğine dair ha g berlerl tekzip etmiştir.
AKŞAM gazetesi aşağıdaki g haberi vermektedir:
“İzmir Metropoliti Hrisos- g tomos Efendi, Patrikhaneye g gönderdiği bir takrirde, İz
mir Valisi İzzet* Beyin İyi 2 münasebetler kurulmasına
2 muvaffakiyetinden bahsede-* rek değiştirilmemesi İçin
hükümet nezdinde teşebbüs ■ terde bulunulmasını İ6temts ■ ve İzmir’e yeni bir val! gön-■ derlldtğl takdirde, Rum aha-■ linin hoşnntsuzluğununun g celbedtlmlş olacağını bildlr-■ iniştir.“
■
li*ı«ıaıaı».fl«ain IIBamıflail
Rum ve Ermeni patriklerinin dün ziyaret ettikleri İngiliz Yüksek Komiseri Am iral Dö R o -bek’in (soldan ikinci) Çanakkale’de Mustafa Ke mal tarafından yenilgiye uğratıldığı günlerde çekilmiş bir resmi.
LONDRA.—
Dün Şefild’de bir konuş ma yapan İngiliz Başbakanı Loyd Corc Türkiye üe ba rış andlaşmasuım gecikme lerinin sebebleri üzerinde de durmuş ve demiştir ki:
“Türkiye ile barışın ge cikmesine sebeb, Birleşik Amerikanın, Amerika hari cindeki medeniyet yüklerin den hissesine isabet edecek kısmı kabıü edip etmiyece ğini bildirmeden evvel Os manlI imparatorluğunun mu kadderatının tayin edilemi-yeceğinden doğmaktadır.
“Allah bizim ırkımıza dün yanın muhtelif kısımlarında ifa etmekte olduğumuz mu kaddes bir vazife tevdi e t miştir. Amerika’da bulunan kardeşlerimizden bu vazife nin ifasına katılmalarını is
Türkiye
barış
neden gecikmiş?
İNGİLİZ BAŞKANI,
AMERİKANIN
NE
KARAR VERECEĞİNİ BEKLEDİKLERİNİ
SÖYLEDİ
tiyoruz. Eğer kabul etmez lerse Türk imparatorluğu mu] muhtelif kısımlarının ne olacağını kestiremem. Bu vazifeyi biz tamamiyle üze rimize alamayız. Fransa da
olamaz. Şu zamanda Os
manlI İmparatorluğunda
is-tibdad altında yaşayarak
dehşetten titreyen ve kolla rını Anıerikaya doğru uza tarak yardım ve korunma isteyenlerin sayısı pek çok tun
“Ümit ederim ki bu istek kabul edilecektir.”
İSKEÇE'DE TÜRKLERİN PROTESTOSU
İSK EÇ E
Barış konferansı tarafından Yunanlılara terkedilen şehrimi ze Yunan kuvvetlerinin dün girişi bütün Türkler tarafından ses siz bir şekilde protesto edilmiştir.
Yunan askerî şehre girerken caddelerde ve sokaklarda hiç bir Türk görünmemiştir. Ayrıca bütün Türk dükkân, mağaza ve evlerine yerlere kadar sarkan siyah bayraklar asılmıştır. Çarşıda bütün kepenkler indirilmiştir.
Protesto hareketini idare etmekte olan (Garbi Trakya K o mitesi) siyah bayrakların üç gün asılı kalacağım bildirmiştir.
Mustafa Kemal
Paşanın teşekkülü
Mustafa Kemal Paşa, ayan dan müşir Fuat Paşaya gön derdiği bir mektupta, Kuvayı Milliyenin emelleri ve maksad lan hakkındaki muhtırayı P a dişaha arzetmekle Damat F e rit Paşa kabinesinin azledilme sine muvaffakiyet hasıl oldu ğundan dolayı teşekkürlerini bildirmiştir.
Dün sabah Rum Patriği Do
rotes ile Ermeni Patriği Zaveın Efendi şehrimizdeki Ingiliz, Fransız, Amerikan ve Italyan yüksek komiserlerini ziyaret
etmişler ve Mustafa Kemal
hareketinin Hıristiyanlar için
büyük tehlike teşkil ettiğini
ileri sürerek Anadolu'nun tüm olarak İtilâf Devletleri tarafın dan Işgâ! altına alınmasını is temişlerdir.
İki patrik bu hususta y ü k sek komiserlere resmî bir birer muhtıra verdikleri gibi, aynı talebi ihtiva eden ve Paris’e Barış Konferansı Başkanı Kle manso’ya çektikleri bir telgra fm suretini de sunmuşlardır.
Amiral Dö Robek'in, patrik lerin ziyareti hakkmda Lond- raya gönderilmek üzere hazır ladığı kısa raporda şu noktalar belirtilmektedir:
— İlk defa olarak Rum ve Ermeni patrikleri birlikte geldi ler.
— Damat Ferit kabinesinin devrilişini ve son hükümet de ğişikliğini milliyetçi hareketin bir zaferi ve Ittihad Terakki devrine bir dönüş olarak kabul ettiklerini söylediler.
— Bu değişikliğin Hristiyan topluluklar için arzettiği büyük tehlikeye dikkati çektiler.
Amiral Dö Robek’in belirtti ğine göre, iki patrik kapalı şe kilde tehdıdde de bulunmuşlar ve “durumu o derece vahim, gördüklerinden” istifa etmeyi ve cemaatlerinin korunması işlerinin mesuliyetini de İtilaf devletlerine bırakmayı göz ö - nünde bulundurmakta olduk larım söylemişlerdir.
Patrikler tarafından verilen muhtırada Trakya konusu da ele alınmış ve bu bölgede de Hristiyanlarm hayatlarının tehdid altında, bulunduğu iddia edilerek bu bölgenin de itilaf kuvvetleri tarafından kontrol altına konulması istenilmiştir.
TEZKİP . . . .
Anadolu’da Hristiyan ahalinin kat liama nğratılmak üzere bulunduğu
ha daîr Patriklerin iddialarını tek zip eden aşağıdaki telgraf Sıva* vilayetine bağlı Vezirköprü Rum Ermenlieri tarafından İçişleri Ba kanlığına gönderilmiştir:
“ Memlekette ikamet ve tehcirden avdet eden Ermenilerle Rumların ileride tehlikeye maruz kalacağın dan bahisle tekrar hicret için te h did ve icbar edilmekte olduktan hakkında şu günlerde duyduğumuz havadis katiyen asılsız olup cümle vatandaşlarımız tarafından hürmet ve muavenet görmekte olduğumu:? cihetle şayi olan bu haberler! kati yen tekzip ve vatandaşlarımız hakkın dak! mütekabil hürmetimizi arzede riz. (Ermeni milleti adına Agop I>e reiiyan ve Rum Metropoliti Vekili. Marat).
2
İzmir faciasına dair Milletlerarası
Tahkik Heyeti raporunun son kısmı
Aydın'da kadınlar
çocuklar öldürüldü
Menemen’de sebebsîz masum Türk halkı
Yunanlılar tarafından nasıl katledildi ?
Amerikan Amirali Bristol. Fransız Generali Bunousl, Inniliz Generali Hare ve İtalyan Generali DallOlio'dan kurulu «Milletlerarası Tahkik Heyeti» nin Yunanlıların İzmir faciasındaki mesuliyetini ortaya çıkaran tafsilâtı uzun raporun ikinci ve son kısmını aşağıda yayınlıyo ruz :
■ Y unan kıtalarının gerek Manisa, gerek Ödemiş, gerek Avdın ve Nazilli'ye kadar olan ileri vürüyüş ve yerleşmeleri, İzmir olaylarının memlekette yarattığ, heyecana rağmen baş langıcta tatmin edici şartlar altında cereyan etmiştir
Yunan komutanlığı, Yunan kıtalarına yardım etme baha nesiyle yağma ve her türlü taş kmlığa girişen Yunan silâhlı sivillerine müsamaha etmekle bir hâtâ işlemiştir
— İzmir olayları dolayısıyla memlekette duyulan heyecan aşağıdaki sebebler yüzünden tedrici o'arak artmıştır:
a. — Yunan kuvvetleri tara fından memlekette işgal edile cek toprakların sınırları konu sunda 2 haziran tarihine ka dar büyük bir tereddüt hüküm sürmüştür. Bu tarihtedir ki, In giliz Donanmasından Tuğami ral Fitz Maurica işgal sınırları nı tesbitle görevlendirilmiştir.
b. — Yunan kıtalarının sü ratle memleket içine doğru yü rüyüşleri halkın huzursuzluğu nu arttırmıştır. Türk ileri ge lenleri işgal edilen bölgeleri terke başlamışlardır. Türk as kerleri ve iandarmaları birlik lerini terkederek kaçmışlar dır. Çetelerin faaliyeti şiddet, hırsızlık ve yasma hareketleri nin sayısı iıe birlikte artmıştır
c. — Yunan askerlerinin, si lahlı sivillerin (yerli Rumlar) yardımı ile Türk evlerinde, si lâh bulmak için yaptıkları ara malar, halkın memnuniyetsizi! ğini en had safhaya çıkarmış tır Çünkü bir Müslümanın evi nin masuniyetini ihlâl büyük huzursuzluk yaratacak kırıcı bir harekettir. Bu heyecan bü tün Aydın vilayetinde karışık lık gibi gösterilebilecek bir du rum yarattı ve bu durum. Yu nanlıların işgal bölgesini geniş letmeleı mi haklı gösterme he defini taşıyordu
GİZLİ GIRfN SİLÂHLAR
— Sivil Rumların taşıdığı silâhlar muhtemelen mütareke den beri adalar ile Türk sahi) leri arasında faaliyet gösteren kaçakçılar tarafından temin edilmiştir Türklerin ileri sür düğü. Yunan Kızılhaçınm bu teşkil ıt’r' işaretim tasman sar diklet içinde sivil'ere silâh getmdiğ- ithemır dofrru >lerek müt-lâo odi’mesi verinde de ğildir Vrtni7 -' ■* evi ıcmde
r Arlripfipo^' HL V n->r. ger>?î“
sinden mühim miktarda san dık indi: ddiğ ve bunların da gümrük kontrolundnn kaçırıl dığı tesbit edilmiştir. Türk şa- hidler bu sandıklardan bazıla rında silâlı ve ceDhane bulun duğun'' •söylenişlerdir" Yunan yetkilileri, ancak mart ayından itibaren sandıkların Türk güm rüğü tarafından kontroluna müsaade vermişlerdir.
REHİNLER ÖLDÜRÜLÜYOR
— Ayasuluk, Dönencı. BaJat cık 25 mayısta Aydın 27 ma yısta, Ödemiş 1 haziranda ve en nihayet Nazilli 3 haziranda işgal edilmiştir.
Nazilli 1920 haziran gecesi boşaltılmıştır. Y u n,tılrar tara finden şüpheli oldukları iddia sı ile tevkif edilen 30 kadar Nazillili geri çekilen Yunan Kuvveleri ile götürülmüşler- dii Bunlardan biri yürüyeme- diği bahanesi il - yolda öldürül müstür Geri Kalanlardan bir kaç, kaçabilmişler fakat uıiihim kısmı. Köşk kasabasında, çere yan eder, bir kavga sıras.nda katledilmişlerdir. Burada bir Yunan sobayı da1 ölmüştür.
AYDIN FACİASI
— Na .ill üıin Yunan Kuvvet leri tarafından boşaltılmasın dan sonra Türklerin - unan karakollarına ve »nünferid Yu nan askerlerine karşı giriştik leri taarruzlar artmıştır Aydın bölgesinde gerek Türkler ge- rek Yunanlılar almak üzere halk silâhlanmıştı.
Yunar, kıtaları Aydın civa rında silâhlı keşiflerde bulun muşlar ve bu keş ¡fi uın sonun da bir kaç köy yakemıstır.
Ayın 27’sinde bu keşif kol larından biri çeteler tarafın dan geri püskürtülmüş ve Ay dın içme kadar Kova’ inmiştir. Muharebe ayın 28’in îe de de vam etmiş ve hücum edenler ayın 28 inden itibaren 105 mm.lik top kullanmaya başla mışlardır. Yunanlılar geri çe kilmişlerdir.
Yunan kumandanının ve şa- hidlerin ifâdesine göre, geri çe kilmekte olan Yunan kıtaları nın demiryolunun güneyinde bulunan Türk mahallesinden geçişleri esnasında Türk haik. tarafından üzerlerine ateş edil miştir 29 sabahı Türk mahal lesinde patlak veren yangın lardan birkaçı bu muharebe es
nasında meydana gelmiştir, bu mahallenin münferit nok* d a rında da yangınlar çıkmıştır.
Aİevleı içinde kalan mahal leden kaçıîıaya çalışan kadın, erkek, çocuk Türklerin büyük bir kısmı mahalleyi şehrin ku zey kısmına bağlayan bütün yolları tutan Yunan askerleri tarafından sebebsîz olarak öl dürülmüşlerdir.
Şüphesiz ki, Yunan kuman danlığı ve askerleri bütün so ğuk kanlılıklarını kaybetmiş lerdi
Yunanlılar 29’u 30’a bağla yan gece bir çok cinayetler ve suikasdler işledikten sonra şeh ri terketmislerdir. Yunan kıta larının geri çekilişlerinde on larla beraber kaçmak isteyen Yunan sivillerinin büyük bir kısmına da komutanlık tara fından mani olunmuştur. .
YÖRÜK Al İ EFE
— Yunan mahallesi, buraye 30 haziran günü gelen ve için dekileri öldürdükten ve eşya larını yağma ettikten sonra ev leri ateşe veren Yörük Ali emrindeki çeteciler tarafından yakılmıştır. Sokaklarda rast lanılan Yunan ahalisi, yaş ve cinsiyet farkı gözetilmeksizin çeteciler tarafından insafsızca öldürü'müşlerdir. Ölümden kurtulan fakat yağmadan kur tulamayanlar, çetecilerin geli şinden önce Fransızların ma nastırına sığınabilen ve bura dan 57 inci Osmanlı Tümeni Kumandanı Şefik Beyin hima yesinde Konağa kadar getiri len 2.000-3.000 kadar Yunan lıdır.
Yunan ve Türk zayiatını ka ti olarak tesbit etmek mümkün olamamıştır. Yunan hükümeti nin temsilcisi Yunan zayiatını yaklaşık olarak 2.000 olarak bildirmiştir. O tarihte 900 ce- sed bulunduğu bildirilmiştir. Bir İngiliz şahidi ise bu mik tarı 400 olarak tahmin etmek tedir. Olayların cereyanından bir kaç gün sonra Aydm’da araştırmalar yapmış olan bir Fransız subayı ise zayiatı şu şekilde tahmin etmektedir.
1500-2000 kadar Yunanlı. 1200-1500 kadar Türk. Fakat Fransız subayı Türk zayiatının tesbitin son derece zor olduğunu da ilâve etmiş tir.
YUNAN D Ö N Ü N CE. . .
— Yunan kıtaları General Niderin yolladığı takviye kuv vetlerinin yardımı ile Aydın’ı 4 temmuzda gene ele geçirdi ler. Şehrin batısında olan ve aynı zamanda Yunan fabrika larının da bulunduğu Türk mahallesini ateşe verdiler. 29 haziran ile 4 temmu2 arasında meydana gelen yangınlar 8.000
İSTİKLÂL
HARBİ GAZETESİ CUMARTESİ 18 EKİM 1919
Ege bölgesinde ileri hareketleri esnasında Yimanlıların Katlet tikleri mastını bir Ttirk kadını önünde son dua.
Yunanlı ile birlikte nüfusu 20.000 olan Aydın şehrinin üç te ikisini tahrip etmiştir. Yan mamış evler ise yağma edil miştir
Yunanlıların geri gelmesin den önce Türk halkının büyük bir kısmı Aydın ve civarını terkederek İtalyan bölgesine veya elan bulundukları Nazil li - Denizli bölgesine sığınmış lardır
— Aydm’ın tekrar işgal emri, müttefik temsilcisinin kati talimatına rağmen, Yunan yüksek komutanlığı tarafından verilmiştir. Yunan makamları, 2 temmuzda Venizelos tarafın dan Paristen yollanan kati emir üzerine hareket etmişler dir. Venizelosun bu emri, müt tefik temsilcisinin bu konuda hiç bir müdahalesini tanımı yordu!!
Balatcık ve Aydın demiryo lu üzerinde bulunan köylerin büyük bir kısmı bölgede ce reyan eden askerî hareket do layısiyle yanarak tahrip olun muştur.
Aydın .n yakılması yaklaşık o- larak 8 müyon sterlinlik bir maddî hasar meydana getir miştir. Türk halkı. Yunanlılar tarafından işgal edilen mahal lelerindeki evlerini bırakıp ka çarken: mahsullerini olduğu gibi tarlada bırakmışlar veya terketmislerdir. Fasulye, pan car ve incir kayıpları 1.200.000 sterlin olarak tahmin edilebi lir.
BERGAMA VE MENEMEN'DE
— Bergama 12 haziranda iş gal edildi. Bu şehir. İzmir vi layetinin kuzeyinde olduğun dan 20 mayıs tarihli müttefik ler tarafından verilen emirleri taşıyan telgrafa göre. Yunan lılar tarafından işgal
edilebi-birdi. Komisyon Bergamaya gitmedi. Güvenilir kaynaklar dan öğrenildiğine göre, Berga- mayı geri alan Türk çeteleri, Yunanlıları iyi karşılamış olan Türkleri öldürmüşler, esir al dıkları Yunan askerlerini kat letmişler veya bunlara işkence etmişlerdir.
— 17 haziranda Bergama nin tahliyesinden sonra Menemen' de toplanan, Yunan kıtaları, ciddi hiç bir sebeb mevcud değilken, masum Türk halkı nın katliamına girişmişlerdir. Belediye makamlarının bildir diklerine göre binden fazla Türk bu arada öldürülmüştür. Fakat bu rakkam mübalağalı görülmektedir. Hemen ertesi günü bir Fransız subayı tara fından yapılan tahkikata göre Türk zayiatının miktarı 200 ölü ve 200 varalıdır.
— Menemen katliamından tamamiyle Yunanlılar mesul dür. Menemen’de bulunan Yu nan subayları tamamiyle va zifelerine ihanet etmişlerdir. Ortada hiç bir sebeb yokken, tamamiyle müdafaasız Türk siviller tam manasiyle katlia ma uğramiştır. Ve hiç bir tah rik olmadan. Yunan kuman danlığı bu katliama sebeb ola rak gar yakınında bir Türk evinden ateş edilmesini eöster miştir Komisvon buna inan- marmıktadır. Yunan sahidleri- nin bu konuda ifadeleri tezad halindedir
Raporun son kısmında Manisa’nın Yunanlılar tara fmdan işgalinin olaysız ce reyan ettiğinden bahsedil mekte ve Ayvalık’ta da tah minen 20 kadar Türkün kalmış olduğu, burada Yu nan kumandanl’P'ının bütün sivil Rumları silâhlandırdı ğı kaydedilmektedir.
SON
H A R B İ Y E B A K A N L I Ğ I N D A
M Ü H İ M T O P L A N T I
Harbiye Bakanlığında önceki çün Cemal Paşanın başkanlı ğında ve Genel Kurmay Başkam Cevat Pasa Müsteşar Miralay İsmet Bey ve İstanbul muhafızının iştiraki ile mühim bir toplan tı yapılmıştır.
İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Taha Toros Arşivi
