M İ L A N O
XII inci
T r i e n n a 1 e ' inden intibalar
Yazan : Baran ÇAĞA
Üç yılda bir Milano'da şehir Parkın- daki Triennale sarayında derlenen Mi- marlık, Şehircilik ve «Industrial Design»
sergisi, bu yıl da; Avusturya, Belçika, Çekoslovakya, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Almanya, Japonya, İngiltere, Meksiko, Norveç, Holanda, Polonya, İs- veç, Amerika Birleşik Devletleri ve İs- viçre'nin de katılması ile, 16 Temmuzda açılmış bulunuyor.
Serginin büyük kısmı «Ev ve OkuL>
konusuna ayrılmıştır. Bu iki önemli yapı.
son yılların bütün teknik gelişmeleri göz önüne alınarak, yalnız Şehircilik ve Mimarlık bakımından değil, bütün sos- yal ve pedagojik yönleri ile incelenmek- tedir.
İlkokul konusuna, ilkokul tahsili bütün ileri memleketlerde mecburî ol- duğundan, diğer okullara nisbetle daha çok önem verilmiş ve şehirde ilkokul, şe- hir dışında ilkokul, köyde ilkokul olmak üzere üç ayrı problem olarak ele alın- mıştır.
Yirminci yüzyıl başında neoklasik ve son harpten önce, bilhassa Almanya ve İtalyada, — maalesef memleketimiz- de — , gelişmiş olan, iri bina meraklısı faşist mimarî örneği; çocuk ile en ufak- orantısı olmayan, renksiz, havasız, ışıksız ve kullanışsız okullar bugün birçok şehir-
lerde mevcuttur. Bu kışla-okullar, çocuk- ta okuma sevgisi yerine, çekingenlik, öğ- retmen korkusu ve okuldan nefret hissi uyandırmaktadır.
Yeni okul proje ve binalarında ilk göze çarpan özellik; sınıfların, birbirine pergola veya oyun için kullanılabilecek genişlikte hacimlerle bağlı, tek kat üze- rine yapılmış olmalarıdır. Böylece, açık havada çalışma imkânı elde edilmiş; ha- reketsiz ve kullanışsız, dolayısı ile mas- raflı, koridorlardan kaçınılmış; sınıfların ışıklandırma, havalandırma ve en iyi şe- kilde yönlendirilmesi mümkün olmuştur.
Yeni yapılarda, çok katlı binalardan ka- çınarak bu imkânları elde etmek müm- künse de, bilhassa Avrupada, ilk endüs-
trileşme ile kurulan sıkışık, tıkız ve ha- vasız, büyük şehirdeki kötü sıhhî şartlar içinde bulunan okullarda yeni pedagoji metodları ile eğitim yapılamamaktadır.
Okulun, yalnız okuma yazma öğre- tilen bir yer olmayıp, çocuğun toplum halinde yaşamasını öğrendiği ve her ço- cuğun evinde bulması imkân olmayan, birçok eğitim malzemesini tanımaya baş- ladığı yer olduğunu unutmamak gerek- tiğini, bütün sosyolog ve pedagoglar ısrarla tekrarlamaktadırlar.
Yalnız öğretmenle öğrenci değil, çocukların birbirleri ile temasını daha kolay, daha canlı ve samimî bir hale so- kabilmek için, yeni okullarda, sınıflara sıra, iskemle, kürsü, karatahta, v.s. gibi
%:„, • • ı ı n n rıtTTT 111.11 n 11 ı m l ı r - a . ' :1; . : ; :
*W!!mwıımırımııııunmımiHnıuntK;" ( e
2 — «British Standard» m Millî Eği- tim Bakanlığı ile birlikte, masa- iskemle boyutları için yaptığı an- tropometrik araştırmalar:
a) 6-8 yaş arası çocuklara ait bazı ölçüler.
1 — İngiliz ilkokul binasında, okula yeni başlayan çocuklar için yapı- lan sınıftan bir görünüş.
DIFETTI TRADIZIONALİ D1MENSIONAMENTO
DEL GRUPPO TAVOLA-8E3MA İoarchc antropometriche per ü dimeruiUmamento dol grîM
ivolo-sedia eseguite dal British Statuiurd msiemo f Ministero delin P.I.
4 — Çocuğun masa ve iskemleden en iyi şekilde faydalanmasını sağla- mak için, dikkat edilmesi gere- ken altı önemli nokta:
1) Masanın alt kenarı ile çocuğun dizi arasında yeter aralık bı- rakmak;
2) İskemleyi gerektirdiğinden faz- la yüksek yapmıyarak, çocu- ğun, oturduğunda, baldırını ez- mesini önlemek;
3) Ayakların, bütün tabanı ile, döşemeye oturmasını sağlamak;
4) İskemlenin kenarı ile bacak arasında aralık bırakmak;
5) İskemlenin, çocuğun, sırtına değil beli hizasına dayanmasına dikkat etmek:
6) Dirseğin, masa hizasında ya da masadan biraz aşağıda olması- na dikkat etmek.
3 — Masa - iskemle boyutlandırmasmda çoğu zaman yapılan hatalar: masa fazla yüksek olduğundan çocuğun, vücudünü yana yatırmadıkça, ko- lunu masaya dayayıp, yazı yazma- sına imkân olmaması (birinci re- sim); iskemle fazla yüksek oldu- ğundan çocuğun, yazı yazarken sır-
>
t» -
tını dayıyamaması, iskemlenin ucunda oturmak zorunda kalması, ayaklarını döşemeye rahatça dayı- yamaması (ikinci resim); masa ile
iskemle arasında, çocuğun dizleri için yeter yüseklik farkı olmadı- ğından, iskemlenin kenarına otur- mak zorunda kalması (üçüncü re- sim).
Spazio per le tfambc ed il bordo inferiorc del tavolo
k«£u!» prcKSİone îra la :.edta t '.a pürü- porrtenorc delia oosna
Pjedı appORKi-'ı'
p.vvırn'TiUı
Schicna ji contatto coa lo »ehle
nale nella re^ione lombara «.
dısotto del la scapolo.
11 — Meksika köy ilkokulu ve öğretmen evinin plânı.
14 — Örnek Amerikan evinin görünüşü.
mobilya yerleştirilmesinde eski alışılmış, sert ve katı düzen bırakılarak daha tabiî ve kendiliğinden meydana çıkan bir düzene gidilmiştir (Resim: 1).
Sergide, çocukla iskemle ve masa arasındaki nisbetler titizlikte incelen- mekte ve altı ile onbir yaş arasındaki çocuklar için gerekli masa ve iskemle boyutları krokilerle verilmektedir (Re- sim: 2, 3, 4).
Son yıllarda İngiltere ve İskoçyada büyük sayıda yapılmış olan prefabrike ilkokul binalarının bir örneği sergi bah- çesinde bulunmaktadır. Biri. okula, yeni başlayan beş ile sekiz yaş arası çocuklar için, üç sınıflı, derli toplu, konforlu ve çocuğun yadırgamıyacağı nisbetlerle ya- pılmış bir bina. (Resim: 5, 6, 7).
13 — Örnek amerikan evinin plânı.
Serie di mtanm di bambtai di » 8 aani dn ooi « w » fehaits' le dimonsioni del gruppo B lavola-sedi*
• ' ' :
'"'< 1 r.
, I 1
r T, " % 'ü
' • i t t ' ' * ' ' SI
m
Dirnensionamonı » tlr?l lirüppo uıvola-soclm rolativo G.İ hambini fra K •• lı atini
• / vL ^ •«vfflff.'H M®
b) 8-11 yaş arası çocuklar için gerekli masa-iskemle boyutları.
17 — Eero Saarinen tarafından çizilmiş yatak odası için masa ve iskemle.
21 — Danimarka pavyonundan diğer bir görünüş. Ön plânda görülen siyah deri kaplı metal iskeletli koltuk
Poul Kjaerholm, lamba ise Poul Henningsen tarafından çizilmiştir.
20 — Danimarka pavyonundan bir görü- nüş. Metal üzerine derin kaplı kol- tuk Arne Jaeobsen tarafından çi- zilmiştir.
19 — Norveç pavyonunda, teak ağacı ve deriden yapılma koltuk (çizenler:
Rastad ve Relling) 18 — Yatak odasında tualet masası (de-
signer: George Nelson) ve tabure (Eero Saarinen)
Şehirlerden uzak ve şehirlerle te- ması çok az olan; elektrik, su, havagazı, kanalizasyon gibi kaçınılmaz ihtiyaçları daha sağlanamamış bulunan köy ve ka- sabalarda okullar yapabilmek ve bura- lara öğretmen gönderebilmek eğitim ko- nusunda, yalnız bizim değil, birçok mem- leketlerin en büyük problemlerindendir.
Bu bakımdan Meksika pavyonu çok ilgi çekicidir. Taşınması kolay olabilmesi için her parçası 50 kiloyu geçmeyen ve kamyon ile taşınabilmesi için bütünü ile 4,3 ton olan bir metal iskelet, değişik iklim ve mimarî özellikleri olan Meksi- ka'nın birçok bölgelerinde, tuğla, taş, ahşap ve hatta kerpiç ile örtülerek okul- lar yapmak imkânı elde edilmiştir. Ay- rıca, okul binası içinde öğretmen evini de yaparak, öğretmene gerekli konfor sağ- lanmış ve böylece köylere öğretmen gönderilebilmiştir. Meksika pavyonunda bu okulun bütün malzemesi gösterilmek- te; hepsi, basit, yerli malı, ucuza çıka- rılmış ve kullanışlı parçalar. Meksikalı mimar ve desinatörler, okulun en küçük parçasını dahi çizerken yerli özellikleri unutmamışlardır (Resim: 8, 9, 10).
Serginin İtalyaya ait kısmında «Ev ve Okul» konusu çeşitli Şehircilik, Mi- marlık, mobilya ve «Industrial Design»
yönlerinden incelenmektedir. İtalyan Mil- lî Eğitim Bakanlığı tarafından açılan,
okul mobilya ve ders araçları konkuru- nu kazanan mimarların eserleri gösteril- mektedir (Resim: 10, 11, 12).
Amerika Birleşik Devletleri Trien- nale'ye, sergi bahçesinde kurulan, alu- minyum panolarla yapılmış, bir modern Amerikan evi örneği ile katılmakta.
«Designer» John Matthias tarafından Alcoa (Aluminium Company of Ameri- ca) aluminyum şirketi için düşünülmüş olan; tek kat üzerinde, oturma ve yatak odaları, çocuk odası, mutfak-yemek oda- sı ve banyodan ibaret olan haç şeklin- de bir plân Resim: 13, 14).
Panolar, iki aluminyum plâk arasına
«pclistiren» konarak yapılmış. Böylece, izolasyon kendiliğinden sağlanıyor. Alu- minyum, dışarıda beyaz, sarı ve mavi;
içerde ise ya beyaz ya da renkli kumaş kaplı İçerde, kırmızı çam ve bol miktar- da plâstik malzeme kullanılmış. Alümin- yumun ilk defa deneme clarak ev inşaa- tında kullanılması bakımından çok ilgi çekici bir yapı. Fakat, bahçe içinde, üç odalı küçük bir evde servislerin meka- nik havalandırmalı olması, diğer hacim- ler için bir kazançsa da, masraflı bir te- sisat gerektirdiğinden, Avrupa ve bilhas- sa bizim hayat şartlarımıza ve malî im- kânlarımıza aykırı anlayışla düşünülmüş bir plân (Resim: 15, 16).
Son yıllarda Eero Saarinen tarafından ısrarla çizilen, tek boru bacaklı, döşeme- ye bir yuvarlak ile oturan, hafif metal masa, iskemle ve küçük tualet masaları resim olarak güzel olmalarına rağmen, döşemeye büyük bir yüzeyle oturdukla-
rından, ağır, kullanışsız ve çok yer kap- layan mobilyalar (Resim: 17, 18).
Norveç ve Danimarka pavyonların- da daha çok ev mobilyası, İsveç ve Fin- landiya pavyonlarında ise perde, halı ve çeşitli seramik, kristal ve metal ev eş- yası üzerinde durulmakta. Harp sonrası bütün milletlerarası mobilya pazarlarını elde tutan bu iskandinav memleketleri, bir kere daha, bu işte ne kadar usta ol- duklarını ispat etmektedirler (Resim:
19, 20, 21).
Triennale'nin, büyük Amerikan mi- marı Frank Lloyd Wright hatırasına ay- rılan kısmında, değerli mimarın Chica- go'daki ilk binalarından New York'taki Guggenheim müzesine kadar eserlerinin plân, fotoğraf ve bir kısmının maketleri bulunmakta.
Sergide küçük bir salon da; toplu- mun daha iyi şartlar içinde yaşayabil- mesi için, Şehircilik, Mimarlık ve «In- dustrial Desing» ın gelişmesinde büyük yardımlarda bulunmuş olan, Adriano Oli- vetti'nin hatırasına ayrılmış bulunmak- tadır.
Harp sonrası İtalyan mimarisinin gelişmesinde büyük rol oynamış olan;
Franco Albini, Luigi Fiğini ve Gino Pol- lini, Pietro Lingeri, Giovanni Micheluc- ci, Carlo Mollino, Ludovico Ouaroni, Mario Ridolfi ve Carlo Scarpa'nın eser- lerine de sergide büyük yer verilmiştir.
Milano, 22 Eylül 1960
