Biyoloji Eğitiminde Bir Eğitim Materyali Olarak Popüler Bilim Dergilerinin Öğrencilerin Bilim ve Biyoloji Dersine Tutumlarına Etkisi

BİYOLOJİ EĞİTİMİNDE BİR EĞİTİM MATERYALİ OLARAK

POPÜLER BİLİM DERGİLERİNİN ÖĞRENCİLERİN BİLİME VE

BİYOLOJİ DERSİNE YÖNELİK TUTUMLARINA ETKİSİ

Ümmügülsüm Yazır

YÜKSEK LİSANS TEZİ

MATEMATİK VE FEN ALANLARI EĞİTİMİ ANABİLİM DALI

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

EĞİTİM BİLİMLERİ ENTİTÜSÜ

i

TELİF HAKKI VE TEZ FOTOKOPİ İZİN FORMU

Bu tezin tüm hakları saklıdır. Kaynak göstermek koşuluyla tezin teslim tarihinden itibaren ...(….) ay sonra tezden fotokopi çekilebilir.

YAZARIN

Adı : Ümmügülsüm Soyadı : Yazır

Bölümü : Biyoloji Eğitimi Bilim Dalı İmza :

Teslim tarihi :

TEZİN

Türkçe Adı : Biyoloji Eğitiminde Bir Eğitim Materyali Olarak Popüler Bilim Dergilerinin Öğrencilerin Bilim ve Biyoloji Dersine Tutumlarına Etkisi

İngilizce Adı : The Effect Of Populer Science Magazines As An Education Material On Teaching Biology On The Students’ Attitudes Towards Science And Biology Classes

ii

ETİK İLKELERE UYGUNLUK BEYANI

Tez yazma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyduğumu, yararlandığım tüm kaynakları kaynak gösterme ilkelerine uygun olarak kaynakçada belirttiğimi ve bu bölümler dışındaki tüm ifadelerin şahsıma ait olduğunu beyan ederim.

Yazar Adı Soyadı : Ümmügülsüm YAZIR İmza :

iii

JÜRİ ONAY SAYFASI

Ümmügülsüm YAZIR tarafından hazırlanan BİYOLOJİ EĞİTİMİNDE BİR EĞİTİM MATERYALİ OLARAK POPÜLER BİLİM DERGİLERİNİN ÖĞRENCİLERİN BİLİME VE BİYOLOJİ DERSİNE YÖNELİK TUTUMLARINA ETKİSİ adlı tez çalışması aşağıdaki jüri tarafından oy birliği / oy çokluğu ile Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Matematik ve Fen Alanları Eğitimi Anabilim Dalı’nda Yüksek Lisans tezi olarak kabul edilmiştir.

Danışman: Prof. Dr. Mustafa YEL

Matematik ve Fen Alan Eğit. ABD, Gazi Üniversitesi ………... Başkan: Doç. Dr. Melike ÖZER KESKİN

Matematik ve Fen Alan Eğit. ABD, Gazi Üniversitesi ……… Üye: Doç. Dr. Meral HAKVERDİ CAN

Fen Bilgisi Öğretmenliği, Hacettepe Üniversitesi ………

Tez Savunma Tarihi: 27.02.2018

Bu tezin Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Anabilim Dalı’nda Yüksek Lisans tezi olması için şartları yerine getirdiğini onaylıyorum.

Unvan Ad Soyad

iv

v

TEŞEKKÜR

Hem hayatıma hem de mesleğime entegre edebilmek adına yapmış olduğum bu çalışmada engin bilgileri ile destek veren, çalışma prensibi ile araştırmalarıma yön vermemi kolaylaştıran, hissettirdiği özgürlük duygusuyla, hoşgörüsü ve samimiyeti ile çalışmalarımı destekleyen değerli hocam ve tez danışmanım sayın Prof. Dr. Mustafa YEL’e sonsuz teşekkür ve saygılarımı sunarım.

Araştırmam boyunca yapılan çalışmaları itina ile izleyen, bilgi ve tecrübelerinden yararlandığım, çalışmama yeni boyutlar katan, her türlü desteğini esirgemeyen ve katkıda bulunan Arş. Gör. Sultan ÇIKRIK’a,

Tezimin istatistiksel kısmında gerekli tüm desteği veren ve yardımlarını esirgemeyen Doç. Dr. Melike ÖZER KESKİN’e

Çalışmam boyunca hoşgörüsünü eksik etmeyen ve hayattaki en büyük destekçim canım annem Yasemin YAZIR’a, canım babam Muzaffer YAZIR’a sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum.

vi

BİYOLOJİ EĞİTİMİNDE BİR EĞİTİM MATERYALİ OLARAK

POPÜLER BİLİM DERGİLERİNİN ÖĞRENCİLERİN BİLİME VE

BİYOLOJİ DERSİNE YÖNELİK TUTUMLARINA ETKİSİ

(Yüksek Lisans Tezi)

Ümmügülsüm Yazır

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

Nisan 2018

ÖZ

Bu araştırmada popüler bilim dergilerinin 9. sınıf öğrencilerinin biyoloji dersine ve bilime yönelik tutumlarına etkisi incelenmiştir. Bu kapsamda ön test-son test kontrol gruplu yarı deneysel araştırma deseni kullanılmıştır. Araştırma için kullanılan veri toplama araçları kontrol ve deney gruplarına ön test ve son test olarak uygulanmıştır. Araştırma 2016-2017 eğitim-öğretim yılı I. Döneminde özel bir anadolu lisesi, 9. sınıf öğrencileri üzerinde yürütülmüştür. İki şubeden rastgele seçilen bir şube deney, bir şube kontrol grubu olarak seçilmiştir. Seçilen kontrol grubunda düz anlatıma dayalı geleneksel öğretim yöntemi, deney grubunda ise popüler bilim dergilerinden hazırlanan bir kitapçık ile biyoloji öğretimi uygulanmıştır. Deneysel uygulama öncesinde, kontrol ve deney grubundaki öğrencilerin biyoloji dersindeki ve bilime yönelik tutum düzeylerini belirleyebilmek amacıyla veri toplama araçları ön test olarak uygulanmıştır. Bu veri toplama araçları, deneysel işlemin sonunda kontrol ve deney gruplarındaki öğrencilere tekrar uygulanarak, araştırma süreci öncesi ve süreç sonundaki puanları arasında anlamlı seviyede fark olup olmadığı belirlenmeye çalışılmıştır. Biyoloji dersine ve bilime yönelik tutumlarını belirleyebilmek için “Biyoloji Dersine Yönelik Tutum Ölçeği” ve “Bilime Yönelik Tutum Ölçeği” ön test

vii

ve son test olarak her iki gruba da uygulanmıştır. Verilerin analizinde ilişkisiz ölçümler için Mann Whitney U-testi ve ilişkili ölçümler için Wilcoxon İşaretli Sıralar testi analizleri kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda elde edilen verilerden biyoloji dersinde popüler bilim dergilerini uygulamanın, ortaöğretim 9. sınıf öğrencilerinin biyoloji dersine ve bilime yönelik tutum düzeylerinde etkili olmadığı görülmüştür.

Anahtar Kelime : Popüler bilim, dergi, biyoloji eğitimi, tutum, biyoloji, bilim Sayfa Adedi :125

viii

THE EFFECT OF POPULER SCIENCE MAGAZINES AS AN

EDUCATİON MATERIAL ON TEACHING BİOLOGY ON THE

STUDENTS’ ATTİTUDES TOWARDS SCIENCE AND BIOLOGY

CLASSES

(M.S. Thesis)

Ümmügülsüm Yazır

GAZI UNIVERSITY

GRADUATE SCHOOL OF EDUCATIONAL SCIENCES

April 2018

ABSTRACT

In this research, the influence of 9th grade students of popular science journals on biology lesson and informatics attitudes was investigated. In this context, semi-experimental research design with pre-test / post-test control group was used. The data collection tools used for the research were applied to the control and experimental groups as pre-test and post-test. The research was carried out on a special Anatolian high school, 9th grade students in the first semester of 2016-2017 academic year. A branch experiment randomly selected from two branches was selected as a branch control group. In the selected control group, a traditional teaching method based on straight narration and in the experimental group, a booklet prepared from popular science journals and biology teaching was applied. Before the experimental application, the data collection instruments were applied as a pre-test in order to determine the attitudes of the students in the control and experiment groups to the biology course and to the informatics. These data collection tools were reapplied to

ix

the students in the control and experimental groups at the end of the experimental process and tried to determine whether there was a significant difference between the scores before and after the research process. "Attitude Scale Towards Biology Course" and "Attitude Scale Toward Biology" were applied to both groups as pre-test and post-test to determine attitudes towards biology and informatics.Mann Whitney U-test for unrelated measures and Wilcoxon Marked Rank test analysis for related measures were used in the analysis of the data. It was seen that applying the popular science journals in the biology lesson from the data obtained as a result of the research was not effective in the level of attitudes towards biology lesson and informatics of the 9th grade students of secondary school. Keyword : Popular science, journal, biology education, attitude, biology, science Page Number :125

x

İÇİNDEKİLER

TELİF HAKKI VE TEZ FOTOKOPİ İZİN FORMU ... i

ETİK İLKELERE UYGUNLUK BEYANI ... ii

JÜRİ ONAY SAYFASI ... iii

TEŞEKKÜR ... v

ÖZ ... vi

ABSTRACT ... viii

SİMGELER VE KISALTMALAR LİSTESİ ... xvii

BÖLÜM I

GİRİŞ ... 1

1.1. Problem Durumu... 1

1.2. Problem Cümlesi ve Alt Problemler ... 9

1.3. Araştırmanın Amacı ... 10

1.4. Araştırmanın Önemi ... 11

1.5. Araştırmanın Sınırlılıkları ... 12

1.6. Araştırmanın Varsayımları ... 13

xi

BÖLÜM II

KAVRAMSAL ÇERÇEVE ... 15

2.2. Biyoloji Eğitimi ve Önemi... 18

2.3. Eğitim-Öğretimde Materyal Kullanımı ... 19

2.3.1. Biyoloji Öğretiminde Materyal Kullanımı ... 20

2.3.2. Yazılı Materyaller ... 20

2.3.3. Biyoloji Öğretiminde Kullanılabilecek Bazı Yazılı Materyaller ... 21

2.3.3.1. Ders Kitapları ... 21

2.3.3.2. Başvuru Kitapları ... 22

2.3.3.3. Popüler Bilim Dergileri ... 22

2.3.3.4. Bilimsel Dergiler ... 22

2.3.3.5. Bilim ve Teknik ... 23

2.3.4. Ders Kitapları ile Popüler Bilim Dergisinden Hazırlanan Kitapçığın Arasındaki Farklar ... 24

2.4. Tutum ... 26

2.4.1. Tutumu Oluşturan Temel Öğeler ... 27

2.4.1.1. Bilişsel... 27

2.4.1.2. Duyuşsal ... 28

2.4.1.3. Davranışsal ... 28

2.4.2. Tutumların Ölçülmesi ... 29

2.4.3. Tutum Ölçekleri ... 30

xii

BÖLÜM III

YÖNTEM ... 33

3.3.1. Bilime Yönelik Tutum Ölçeği ... 37

3.3.2. Biyoloji Tutum Ölçeği ... 40

3.4. Eğitim Materyalinin Hazırlanması ve Uygulanması... 43

3.5. Verilerin Analizi ... 44

3.5.1. Araştırmanın Uygulama Basamakları... 45

BÖLÜM IV

BULGULAR ve YORUM ... 47

4.1. Deney ve Kontrol Grubunun Bilime Yönelik Tutumlarının Karşılaştırılması . 47 4.1.1. Deney ve Kontrol Grubunun Uygulama Öncesi Bilime Yönelik Tutumları ... 47

4.1.2. Grupların Bilime Yönelik Tutumlara Etkisi... 48

4.1.3. Deney ve Kontrol Grubundaki Öğrencilerin Grup içi Bilime Yönelik Tutum Ölçeği Ön Test ve Son Test Puanlarına Göre Karşılaştırılması ... 50

4.2. Grupların Biyoloji Dersine Yönelik Tutumlarının Karşılaştırılması ... 52

4.2.1. Grupların Uygulama Öncesi Biyoloji Dersine Yönelik Tutumları ... 52

4.2.2. Grupların Biyoloji Dersine Yönelik Tutumlara Etkisi ... 53

4.2.3. Gruplardaki Öğrencilerin Grup içi Biyoloji Dersine Yönelik Tutum Ölçeği Ön Test ve Son Test Puanlarına Göre Karşılaştırılması... 55

4.3. Bilime Yönelik Tutum Ölçeğine İlişkin Bulgular ve Yorumlar ... 57

BÖLÜM V

SONUÇ VE ÖNERİLER ... 73

xiii

5.1. Sonuçlar... 73

5.1.1. Biyoloji Tutum Ölçeği Ön Test Puanlarına İlişkin Sonuçlar ... 73

5.1.2. Bilime Yönelik Tutum Ölçeği Ön Test Puanlarına İlişkin Sonuçlar ... 73

5.1.3. Biyoloji Tutum Ölçeği Son Test Puanlarına İlişkin Sonuçlar ... 74

5.1.4. Bilime Yönelik Tutum Ölçeği Son Test Puanlarına İlişkin Sonuçlar ... 74

5.2. Öneriler ... 74

KAYNAKLAR ... 76

EKLER ... 82

EK-1 ... 83

BİYOLOJİ DERSİNE YÖNELİK TUTUM ÖLÇEĞİ ... 83

EK-2 ... 87

BİLİME YÖNELİK TUTUM ÖLÇEĞİ ... 87

EK-3 ... 89

POPÜLER

BİLİM

DERGİLERİNDE

HAZIRLANAN

9.SINIF

“HÜCRE” KİTAPÇIĞI ... 89

EK-3 ... 125

İZİN İSTEĞİ... 125

xiv

TABLOLAR LİSTESİ

Tablo 1.Devlet Kitapları ve Bilimsel Dergiler Arasındaki Farklar ... 24

Tablo 2.Ön test-son test Eşitlenmemiş Kontrol Gruplu Deney ... 34

Tablo 3.Araştırmanın Deneysel Deseni ... 35

Tablo 4.Öğrencilerin Cinsiyet Dağılımları... 36

Tablo 5.Bilime Yönelik Tutum Ölçeğinde Yer Alan İfadelerin Yönü ... 38

Tablo 6.Bilime Yönelik Olumlu ve Olumsuz İfadelere Verilen Yanıtlara Karşılık Gelen Puanlar ... 39

Tablo 7.Bilime Yönelik Tutum Ölçeği Güvenirlilik Sonuçları ... 40

Tablo 8.Biyoloji Dersine Yönelik Tutum Ölçeğinde Yer Alan İfadelerin Yönü ... 40

Tablo 9.Biyoloji Dersine Yönelik Olumlu ve Olumsuz İfadelere Verilen Yanıtlara Karşılık Gelen Puanlar ... 42

Tablo 10.Cronbach-alpha Değerinin Yorumu ... 42

Tablo 11.Biyoloji Dersine Yönelik Tutum Ölçeği Güvenirlilik Sonuçları ... 43

Tablo 12.Deney ve Kontrol Gruplarının Bilime Yönelik Tutum Ölçeğinden Aldıkları Ön test Puanları için U-Testi Sonuçları ... 47

Tablo 13.Deney ve Kontrol Gruplarının Bilime Yönelik Tutum Ölçeğinden Aldıkları Son test Puanları için U-Testi Sonuçları ... 49

Tablo 14.Deney Grubundaki Öğrencilerin Bilime Yönelik Tutum Ölçeği Ön Test-Son Test Puanları için Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi Sonuçları ... 50

Tablo 15.Kontrol Grubundaki Öğrencilerin Bilime Yönelik Tutum Ölçeği Ön Test-Son Test Puanları için Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi Sonuçları ... 51

Tablo 16.Deney ve Kontrol Gruplarının Biyoloji Dersine Yönelik Tutum Ölçeğinden Aldıkları Ön test Puanları için U-Testi Sonuçları ... 52

xv

Tablo 17.Deney ve Kontrol Gruplarının Biyoloji Dersine Yönelik Tutum Ölçeğinden

Aldıkları Son test Puanları için U-Testi Sonuçları ... 54 Tablo 18.Deney Grubundaki Öğrencilerin Biyoloji Dersine Yönelik Tutum Ölçeği Ön Test-Son Test Puanları için Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi Test-Sonuçları ... 55 Tablo 19.Kontrol Grubundaki Öğrencilerin Biyoloji Dersine Yönelik Tutum Ölçeği Ön Test-Son Test Puanlarının Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi Sonuçları ... 56 Tablo 20.Bilime Yönelik Tutum Ölçeğine İlişkin Bulgular ... 58 Tablo 21.Bilime Yönelik Tutum Ölçeği Kontrol Grubu Ön Test-Son Test Frekans ve

Yüzdeleri ... 62 Tablo 22.Bilime Yönelik Tutum Ölçeği Deney Grubu Ön Test-Son Test Frekans ve

Yüzdeleri ... 65 Tablo 23.Biyoloji Dersine Yönelik Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Değerleri ... 68

xvi

ŞEKİLLER LİSTESİ

Şekil 1. Deney ve Kontrol Gruplarının Bilime Yönelik Tutum Ölçeğinden Aldıkları Ön test Puanları için U-Testi ... 47 Şekil 2. Deney ve Kontrol Gruplarının Bilime Yönelik Tutum Ölçeğinden Aldıkları Son test Puanları için Mann Whitney-U-Testi Sonuçları ... 49 Şekil 3. Deney Grubundaki Öğrencilerin Bilime Yönelik Tutum Ölçeği Ön Test-Son Test Puanları için Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi Sonuçları ... 50 Şekil 4. Kontrol Grubundaki Öğrencilerin Bilime Yönelik Tutum Ölçeği Ön Test-Son Test Puanları için Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi Sonuçları ... 51 Şekil 5. Deney ve Kontrol Gruplarının Biyoloji Dersine Yönelik Tutum Ölçeğinden Aldıkları Ön test Puanları için Mann Whitney U-Testi Sonuçları ... 52 Şekil 6. Deney ve Kontrol Gruplarının Biyoloji Dersine Yönelik Tutum Ölçeğinden Aldıkları Son test Puanları için Mann Whitney U-Testi Sonuçları ... 54 Şekil 7. Deney Grubundaki Öğrencilerin Biyoloji Dersine Yönelik Tutum Ölçeği Ön Test-Son Test Puanları için Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi Test-Sonuçları ... 55 Şekil 8. Kontrol Grubundaki Öğrencilerin Biyoloji Dersine Yönelik Tutum Ölçeği Ön Test-Son Test Puanlarının Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi Test-Sonuçları ... 56

xvii

SİMGELER VE KISALTMALAR LİSTESİ

F Frekans

MEB Milli Eğitim Bakanlığı

TTBK Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı TDK Türk Dil Kurumu

TÜBİTAK Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu N Veri Sayısı

p Anlamlılık Düzeyi X Aritmetik Ortalama U Mann-Whitney U % Yüzde

1

BÖLÜM I

GİRİŞ

Bu bölümde problem durumu, problem cümlesi, araştırmanın amacı ve önemi, alt problemler, hipotezler, sayıltılar, sınırlılıklar ve tanımlara yer verilmiştir.

1.1. Problem Durumu

Fen; biyoloji, fizik, kimya alanlarını kapsayan ve bunlardan kaynaklanan doğayı açıklamaya çalışan bir bilimdir. Dünya üzerindeki gelişmiş pek çok ülke ve gelişmekte olan ülkeler fen bilimi üzerine çalışmalarına daha ağırlıklı olarak önem vermiştir. Fen derslerinin öğrencilere geleceklerinde hayat boyu kazandırmayı planladığı birçok amacı vardır. Bu amaçların kapsamında öğrencilerde kazandırılacak davranış ve hedefler şu şekilde belirtilmiştir (Çepni, 2006; Kaptan, 1999; Temizyürek, 2003):

1. Bilimsel bilgileri bilme ve anlama

 Bir alana dair bilimsel bilgileri bilme

 Fen bilimlerinin tarihini ve felsefesini bilme 2. Bilimsel süreçlerde araştırma ve keşfetme

 Gözlem yapabilme ve bu yaptığı gözlemi aktarabilme

 Bilgileri sınıflara ayırabilme

 Ölçme yapabilme ve ölçüm sonuçlarını tablo haline getirebilme

 İletişim kurma becerisini kullanabilme

2

 Geçici çözüm yolları üretebilme

 Üretilen bu çözüm yollarını deneyebilme

 Olay, durum, konu içindeki değişkenleri tespit edebilme

 Ulaşılan bilgilere uyumlu olarak yorumlar yapabilme

 Araç-gereçleri kullanabilme ve yapabilme

 Fiziksel modeller tasarlayabilme

 Motor yetenekleri kullanabilme

 Bilişsel yetenekleri kullanabilme 3. Hayal etme ve uygulama

 Hayal gücünü kullanabilme

 Nesneleri ve fikirleri yeniden düzenleyebilme

 Problem çözebilme

 Düşünce sürecinde farklılıklar yaratma

 Araç ya da makine oluşturmayı planlama 4. Duygulanma ve değer verme

 Fen’e, okul, öğretmen ve kendine yönelik olumlu tutum oluşturma

 Başka bireylerin duygularını önemseme

 Kendi duygularını yapıcı bir üslupla dile getirme

 Kişisel değerlere, toplumsal problemlere, çevreye yönelik sorunlara duyarlı olma 5. Kullanma ve uygulama

 Günlük hayatta da bilimsel kavramlardan faydalanabilme

 Bilimsel kavram ve becerileri teknolojiyle sentezleyebilme

 Bilimsel süreç becerilerini gerçek hayattaki problemlerin çözümünde uygulayabilme

 Basın yayın raporlarını ve haberlerini bilimsel veriler ışığında yorumlayabilme

 Sağlıkla, beslenmeyle, yaşam tarzıyla ilgili konularda bilimsel bilgileri kullanabilme

3

Biyoloji canlıların tümünün diğer canlılarla ve çevreleriyle girdiği etkileşimleri inceleyen güncel ve dinamik bir bilim dalıdır. Prokop ve Tunnicliffe’e (2007) göre, biyoloji bilimi hem laboratuvar çalışmalarındaki deneyler üzerinden, hem de günlük yaşamdaki canlı organizmalar üzerinden çok sayıda detaylı incelemeler yaparak çalışan ve ilerleyen bilim dalıdır. Biyoloji son yüzyılın önem kazanan ve öne çıkan bilim dallarından biridir. Biyoloji alanında yapılan çalışmalarla ortaya çıkan hızlı gelişmeler yeni bilgilerin ortaya çıkmasına neden olmakta ve bunlar yeni teknolojiler şeklinde günlük yaşamımızda yer almaktadır. Özellikle biyoloji alanında yapılan çalışmalarla ortaya çıkan gelişmeler insan yaşamını doğrudan etkilediğinden toplumda biyolojiye yönelik eğitim ihtiyacı artmakta ve bundan dolayı biyoloji eğitimi gün geçtikçe önem kazanmaya devam etmektedir.

Bilimsel ve teknolojik alanda yaşadığımız bütün gelişmeler; sosyal, kültürel ve ekonomik yönden tüm insanları etkilemektedir. Bu etkilenme süreci aslında fazlasıyla eğitim alanında kendini göstermektedir. Bütün bilim dallarında olduğu gibi biyoloji bilimi de bu hızlı gelişen süreçte etkinliğini koruyabilmek için teknolojik gelişmelere anında tepki vermek zorundadır.

Biyoloji dersi güncel ve önemli bir ders olmasına rağmen öğrencilerin zorlandığı dersler arasında ilk sıralarda yer almaktadır. Gerek soyut kavramların fazla olması gerek çoğu okulda deney yapılacak elverişli ortams bulunmaması yani laboratuvar eksikliğinden dolayı bu sebepler biyoloji dersini zorlaştırmaktadır. Öğretmen merkezli yöntemler biyoloji dersini daha zor, anlaşılmaz ve ezbere dayalı bir alan haline getirmiştir.

Biyoloji öğretiminin temel amaçları arasında bilimsel okur-yazarlığa sahip bireylerin yetiştirilmesi, teknolojinin değişimini ve ilerlemesini sıkı bir şekilde takip eden ve bu değişim karşısında kolayca uyum sağlayabilecek bireylerin yetiştirilmesi olduğu söylenebilir. Bu amaçlar doğrultusunda bireyler yetiştirmek biyoloji öğretmenlerinin asli görevi yani temel amaçlarından sayılmaktadır.

Bu gereklilikler doğrultusunda oluşturulan öğretim programının ana hedefleri;

• Biyolojide yer alan temel teoriler, kavramlar, süreçler ve uygulamalar konusunda yeterli bilgi, beceri ve anlayışa sahip,

• Biyoloji ile ilgili bilimsel tartışmalara etkin bir şekilde katılabilen ve bu tartışmaları değerlendirebilme yeteneği olan,

4

• Günlük hayatında karşılaşabileceği bilimsel bilgi ve uygulamaların bilinçli birer alıcısı,

• Bütün yaşamı süresince bilim öğrenmek isteyen insanlar yetiştirmektir (Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, 2013).

Günümüzde eğitim sözcüğü yazım ve konuşma dilinde aşağıdaki anlamlarda kullanılmaktadır (Ertürk, 1994).

1. Eğitim bilimin bir alanıdır. 2. Eğitim toplumsal bir hizmettir.

3. Eğitim, kişinin geçmiş yaşantılarını anlatmak için kullanılır.

4. Kişinin hangi düzeyde eğitim aldığını belirtmek için öğretim anlamında kullanılır. 5. Eğitim, bir toplumun yüzyıllar boyunca oluşmuş kültürünün bir ürünüdür.

6. Eğitim, bazen yapılan eğitim konusunu belirler. Çıraklık eğitimi gibi.

7. Eğitim terimi bazen eğitime alınacak kitleyi belirtecek şekilde kullanılır. Halk eğitim gibi.

8. Eğitim terimi bazen eğitim aracını gösterecek şekilde kullanılır. Uzaktan eğitim gibi. 9. Eğitim terimi bazen önceki eğitimi tamamlayıcı anlamda kullanılır. Hizmet içi eğitim gibi.

10. Eğitim terimi bazen de örgün eğitim gibi bir sistemi belirlemek için kullanılmaktadır. Başlangıcı insanlık tarihi ile başlayan eğitime farklı tanımlar yapılmıştır. Her eğitimci eğitim kavramına kendi anlayışı çerçevesinde farklı bir tarif yapmıştır. Bu tanımların bazıları şöyledir:

• Eğitim, insana yaşamı boyunca en iyi olgunluğu vermektir (Eflatun).

• Eğitim, insanın doğasında bulunan gizli kalmış tüm yeteneklerin geliştirilmesidir (Kant).

• Eğitim, bireyin davranışında kendi yaşantısı yoluyla kasıtlı olarak istenilen değişimi oluşturma sürecidir (Ertürk, 1997).

5

Yukarıda verilen tanımlamalar incelendiğinde eğitimin daha çok sosyal ve kültürel yanlarının altı çizilmektedir. Bu durum eğitimin kişinin hayatındaki ve toplumdaki etkisini açıkça ortaya çıkarmaktadır.

Eğitim kavramı içinde en çok üzerinde durulan kavramlardan birisi de onunla paralel olarak anlatılan öğretim kavramıdır. Öğrencinin öğrenmesi için uygun yöntem-teknik, araç-gereç seçilerek gerekli öğrenme yaşantıları oluşturmak üzere öğrenme ortamlarını düzenlemesidir (Karaağaç, 2002).

Bilim, herhangi bir alandaki varlıkları, durumları ve olayları inceleme, araştırma, deney ve gözlem yaparak araştırma, onlara dair tümdengelim ve tümevarım kavramlarını kullanarak genelleme ve kurallar bulma, bu kurallara dayanarak geleceğe dair olayları tahmin etme çabası olarak tanımlanabilir (Kaptan, 1999). Bilim tarihsel olarak incelendiğinde bilimsel gelişmelerin kademeli olarak gelişim sergilediği anlaşılmaktadır. Fakat bilimin gelişmesi ile ilgili birçok farklı görüş vardır. Bu görüşlere göre bilimde gelişmeler yavaş ama sürekli ilerleyen bir dinamik bilgi üretme sürecidir. Diğer bir görüşe göre ise bilimde ilerleme, teorik seviyede yer alan radikal düşünme değişiklerinin bir sonucudur. Nitekim bilim, insanlık tarihinin ortaya çıkışından günümüze kadar, yüzyıllar boyunca süregelen bilimsel bilgi üretme sürecinde kendi niteliğini, geleneklerini ve standartlarını oluşturmuştur (Tunç, 2008). Günümüzde bilim ve teknoloji birbirini tamamlayan ve birbirinden ayrılmayan farklı iki disiplindir. Teknoloji ilerlemediğinde bilim ilerlemezken, bilim ilerlemediği zaman teknoloji de ilerleyemez duruma gelecektir.

Öğrenciler, yaşadıkları toplumda ve dünyada meydana gelen değişimleri daha iyi anlayabilmek ve kavrayabilmek için olay ve olguları kavramalarını kolaylaştıracak araç ve gereçlere ihtiyaç duyarlar. Ders kitapları bu araçların ilk sırada yer almaktadır (Ceyhan & Yiğit, 2004). Biyoloji eğitiminde konular öğrenciye aktarılmaya çalışılırken ders kitapları yeterli olmamaktadır. Bu yüzden ikinci seçenek olan popüler bilim dergileri ve bunlardan hazırlanan kitapçıklar eğitimi kurtarıcı ve destekleyici niteliktedir.

Günümüzde günlük yaşantının temel bir üyesi olan medyanın, bireylerin birbirleriyle iletişim kurabilmelerini, gündemi takip edebilmelerini, yeni bilgilere ulaşabilmelerini, eski bilgilerini güncel olanlarıyla değiştirebilmelerini sağlayarak çok çeşitli işlevlere sahip olmasıyla beraber bilgiyi yaşantının bir parçası haline getirerek, çeşitli mesajlarla bireyleri farklı şekilde etkilediği açıktır (Altun, 2005). Medya bilginin topluma iletildiği bütün

6

elektronik, teknolojik ve dijital araçları içine almakla birlikte bilginin oluşmasını sağlayan radyo, televizyon, gazete, dergi, CD gibi bilginin aktarılmasını sağlayan bütün kitle iletişim araçları da medyadır. Her geçen gün bu kitle iletişim araçlarına bir yenisi daha eklenmektedir. Modern toplumların en önemli ve dikkat çeken özelliklerinden biri, iletişim teknolojisinin bireyin günlük yaşamında yer alması ve toplumdaki hemen hemen tüm bireylerin kitle iletişiminin içine girmesidir. TV, radyo, gazete, dergi ve büyük alanlarda yapılan toplantılar özgür, gelişmiş ve modern toplum yaşamının bir parçasıdır (Cüceloğlu, 1999). Görüldüğü gibi kitle iletişim araçları sosyal, kültürel ve ekonomik açıdan hayatımızın her alanında yer almaktadır. En başta eğitim alanında bizi etkisi büyüktür. Eğitim-öğretimde araç gereç kullanımının, uygulanacak yöntem ve tekniği daha etkili bir şekilde sunmanın verimliliğini büyük oranda artırdığı bilinen bir gerçektir. Özellikle biyoloji gibi soyut kavramların ve kavram yanılgılarının çok sayıda yer aldığı derslerin öğretiminde araç-gereç kullanımı kaçınılmaz bir gerçektir. Araç-gereç kullanımı ders sırasında öğrenci ile öğretmen arasında iletişim ve bilginin transferi açısından güzel bir köprü olacağı gibi öğretmeninin yükünü de azaltacaktır.

Bir ülkede yayınlanan medya kaynakları o ülkede hâkim olan kültürü fazlasıyla yansıtmaktadır. 1920’li yıllardan itibaren kullanılan “medya” kelimesi, Türk Dil Kurumu (TDK) Büyük Türkçe Sözlüğünde, “iletişim ortamı, kitle iletişim araçlarının tümüne verilen ad” olarak tanımlanmıştır. Medyanın televizyon, gazete, radyo, dergi, internet, cep telefonu gibi elemanları ve bunlar aracılığıyla insanlara sunulan film, sosyal paylaşım siteleri, makaleler, kitapçıklar gibi alt kullanım alanları bulunmaktadır. Bu bileşenlerin hepsi işlevlerini günlük hayatta aynı anda yerine getirmektedir. Örneğin, bir evde internete bağlanılırken, dergi okunurken, aynı anda televizyon izlenebilir ya da gazetelerden meydana gelen gelişmeler rahat bir şekilde takip edilebilir. Diğer taraftan medya insanları hiç beklenmedik zamanlarda etkisi altına kolayca alabilmektedir. Örneğin bir gazete bayisinin önünden geçerken manşeti ile dikkat çeken bir gazete, kapağıyla göze çarpan bir dergi veya sosyal medyada gezinirken haberleri görmek alışılmadık şeyler değildir.

Yirmi birinci yüzyılda medyayla yüz yüze gelmek zor bir durum değildir (Koçak, 2011). Medyanın sunduğu mesajları yüzeysel bir şekilde algılayan bireylerin fikir ve tutumlarına, bu mesajların altında yatan anlamlar bireyler tarafından fark edilebilmeksizin medya aracılığıyla yön verilebilmektedir. Medya mesajlarının gerçek değerini kavrayabilen

7

bireyler ise medyaya yön vermektedir. Medyaya yön verenlerin kim oldukları incelendiğinde üçüncü dünya ülkelerindeki iletişim sistemlerinin ve bu araçların ürettiği mesajların kökenlerinin batılı ülkeler olduğu sonucuna varılmaktadır (Kocadaş, 2004). Medyanın belirli ülkeler tarafından kontrol edilmesi kültür sömürüsünün de bir örneğidir. Gelişmiş ülkeler gelişmemiş ülkelere teknolojisini satarken bir yandan da bu teknolojilerin içerisine yerleştirdikleri düşünce sistemlerini de satmaktadır. Bu aktarımın bir sonucu olan küreselleşmenin en çok görülen kültürel ifadesi ise Coca Cola, Starbucks, Mc Donald’s gibi Amerikan şirketlerine dünyanın her bölgesinde rastlanabilmesidir (Aydoğan, 2009). 15. Milli Eğitim Şurasında (1995, s. 168) tavsiye niteliğinde alınan kararlar arasında; Türkiye ve benzeri gibi gelişmekte olan ülkelerin, iletişim araçlarını yalnızca halkı eğlendirmek için değil, onları eğitmek için de kullanmaları gerektiği, çağdaş teknolojinin ürünü olan çeşitli kitle iletişim araçlarından, geleneksel okul öğretimini zenginleştirmek; yaratıcı düşünen, çeşitli iletişim kaynaklarından gelen bilgileri iyi değerlendirip kullanabilen insanları yetiştirmek için yararlanılabileceği, gazete, dergi, radyo vb. kitle iletişim araçları olarak nitelendirilebileceği dile getirilmiştir. (Ceylan, 2012, s. 9), görüldüğü üzere toplumsal iletişim araçlarından eğitim amacıyla faydalanılması gerekmektedir. Çünkü toplumsal iletişim araçları, derste öğretmene hem kaynak sağlayacak hem de yaratıcı düşünen, öğrenen, öğrendiği bilgileri kullanabilen, yorumlayabilen, eleştirel düşünen bireylerin yetiştirilmesinde yardımcı olacaktır. Gelen (1999, s. 13), öğrencilerin eleştirel düşünmelerinin, çeşitli etkinliklerle geliştirilebileceğini belirtmiştir. Gelen’e göre yapılacak bu etkinliklerden biri de popüler bilim dergilerinde yayımlanan makaleleri inceleyerek ön yargıları ve eğilimleri tespit etmeye çalışmaktır. Yazılı kaynakların en başında dergiler, kitaplar ve gazeteler yer almaktadır. Bu materyaller elde edilen bilginin devamlılığını sağladığı gibi yok olmadan defalarca kez okunmasını da sağlar. Teknoloji hızlı ilerlemesine rağmen bu durum yazılı materyalleri eğitim ve öğretimin vazgeçilmez ve ayrılmaz bir parçası haline getirmiştir. Yazılı materyaller biyoloji dersinin de zamanla önemli bir unsuru haline gelmiştir. Dergi kavramı, “eskiden kullanılan mecmua sözünü karşılamak üzere, 1950’li yıllarda yaygın olarak kullanılmaya başlayan terimdir ve siyaset, edebiyat, teknik gibi konuları inceleyen ve belirli aralıklarla çıkan süreli yayın” (TDK, 1998) şeklinde tanımlanmaktadır. Candan (2003, s. 38) ise dergileri ve belli aralıklarla çıkan kitaplara göre daha güncel bilgilere sahip olan ve

8

öğretim faaliyetlerine yardımcı olabilen yazılı materyallerden biri olarak göstermektedir. Güneş (1990, s. 106), dergilerin toplum içindeki temel görevlerini söyle sıralamıştır: • Toplumun ufkunu genişletir ve aydınlatır.

• Dikkat çekip odaklanmayı sağlar.

• Yenileşmeden yana yeni tutumlar kazanılmasını sağlar. • Toplumun düşüncelerine ayna olur.

• Eğitimde fırsat eşitliğinin oluşturulmasına katkıda bulunur.

Paykoç (2003, s. 121)’a göre öğretimde ders kitapları mutlaka önemli bir yer tutmaktadır. Fakat yapacağımız öğretimi her zaman ders kitabına göre ayarlamak gerekmez. Ders kitabından genel hatlarıyla yararlanılabilir, içinden bazı bölümlerin üzerinde durulurken bazı bölümleri de farklı popüler bilim dergileri ile destekleyerek işlenebilir. Schueddekopf ve arkadaşları (1969, s. 121) birlikte yaptıkları çalışmada ders kitabını temel kaynak olarak görmüş ancak bunun yanında diğer kaynaklardan da yararlanmanın gerekliliği üzerinde durmuşlardır. Yaptıkları ortak çalışma sonucunda bu konudaki görüşlerini “Ders kitaplarını tamamlamak üzere, diyapozitif ve projeksiyondan (yorumları ile birlikte) yararlanmak daha uygun olur” şeklinde ifade etmişlerdir.

Öğretim materyali, bilgiyi öğretme-öğrenme zaman diliminin temel unsurlarından biridir. Öğrencilerde hedeflenen bilgi, tutum, beceri ve değerleri geliştirmek için kullanılan bütün araç, gereç ve kaynaklar öğretim materyali alanına girer (Paykoç, 2003). Öğretim amaçlı kullanılan araç-gereç ve materyallerin seçiminde öğretim hedefleri, öğretim yöntemi, öğrencinin özellikleri, yapılacak öğretim ortamı, araç gereçlerin özellikleri, tasarım özellikleri, öğretmenlerin öğretim sırasında tutumları ve becerileri, maliyet ve zaman gibi faktörler etkilidir (Bayram, 2006). Dolayısıyla, hangi yaşta olursa olsun, bir konu ile ilgili yeni şeylerin öğretilmesine somut mesajlarla başlanıp öğrenenin ilerlemesine paralel olarak yavaş yavaş soyutlaştırılan mesajlarla devam edilmesi ve bu çerçevede öğrencinin mümkün olduğunca çok duyu organının öğrenme işlemine katılacağı etkinliklerin düzenlenmesi, daha iyi öğrenme sağlayacaktır (Yalın, 2001). Yalın (2003, s. 82)’a göre öğretme ve öğrenme sürecinde kullanılan materyallerin eğitim-öğretim ortamına pek çok katkısı vardır Bunlardan bazıları:

9

• Öğrencilerin bireysel ihtiyaçlarının karşılanmasına yardımcı olur. • Öğrencilerin dikkatini çeker.

• Öğrencilerin konuyla ilgili bilgileri hatırlamalarını kolaylaştırır. • Soyut kavram ve olayları somutlaştırır.

• Zamandan tasarruf sağlar.

• Farklı zamanlarda birbirleriyle tutarlı içeriğin sunulmasını sağlar. • Tekrar tekrar kullanılabilir.

• İçeriği basitleştirerek anlaşılmalarını kolaylaştırır.

Biyoloji dersi soyut kavramları ve konuları fazla içerdiği için konu kavrama sürecinde ders kitapları çoğu zaman yeterli olmamaktadır. Bu yüzden biyoloji öğretiminde görsel açıdan zengin materyal kullanımı önemlidir Bu esnada popüler bilim dergileri büyük destek sağlamaktadır. Bilimsel dergiler güncel konuları toplum ile paylaşırken aynı zamanda görsellik açısından da soyut kavramların netleştirilebilmesi için çok zengin bir kaynaktır. Bilimsel dergilerin renkli resimleri, biçimsel özellikleri, renkli kapakları, edebi anlatımları ve ayrıca dergi isimleri de okuyucunun dikkatini çekecek şekilde tasarlanmıştır.

Bu çalışmada biyoloji eğitiminde bir eğitim materyali olarak popüler bilim dergilerinin öğrencilerin bilime ve biyoloji dersine yönelik tutumlarına etkisini araştırmaya çalışılmış ve bu etkisi uygulama yapılarak ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.

1.2. Problem Cümlesi ve Alt Problemler

Bu araştırmada “biyoloji eğitiminde bir eğitim materyali olarak popüler bilim dergilerinin öğrencilerin bilime ve biyoloji dersine yönelik tutumlarına etkisi var mıdır?” problem cümlesi üzerine kurulmuştur.

Bu genel amaç doğrultusunda araştırmanın alt problemleri aşağıda belirtilmiştir.

1. Araştırma sürecinin başında popüler bilim dergilerinin uygulandığı deney ve uygulanmadığı kontrol grubundaki öğrencilerin, biyoloji dersine yönelik tutum ön test puanları arasında anlamlı düzeyde bir fark var mıdır?

10

2. Araştırma sürecinin sonunda popüler bilim dergilerinin uygulandığı deney ve uygulanmadığı kontrol grubundaki öğrencilerin, biyoloji dersine yönelik tutum son test puanları arasında anlamlı düzeyde bir fark var mıdır?

3. Popüler bilim dergilerinin uygulanmadığı kontrol grubundaki öğrencilerin, biyoloji dersine yönelik tutum ön test-son test puanları arasında anlamlı düzeyde bir fark var mıdır? 4. Popüler bilim dergilerinin uygulandığı deney grubundaki öğrencilerin, biyoloji dersine yönelik tutum ön test-son test puanları arasında anlamlı düzeyde bir fark var mıdır?

5. Araştırma sürecinin başında popüler bilim dergilerinin uygulandığı deney ve uygulanmadığı kontrol grubundaki öğrencilerin, bilime yönelik tutum ön test puanları arasında anlamlı düzeyde bir fark var mıdır?

6. Araştırma sürecinin sonunda popüler bilim dergilerinin uygulandığı deney ve uygulanmadığı kontrol grubundaki öğrencilerin, bilime yönelik tutum son test puanları arasında anlamlı düzeyde bir fark var mıdır?

7. Popüler bilim dergilerinin uygulanmadığı kontrol grubundaki öğrencilerin, bilime yönelik tutum ön test-son test puanları arasında anlamlı düzeyde bir fark var mıdır?

8. Popüler bilim dergilerinin uygulandığı deney grubundaki öğrencilerin, bilime yönelik tutum ön test-son test puanları arasında anlamlı düzeyde bir fark var mıdır?

1.3. Araştırmanın Amacı

Bu araştırmanın amacı, biyoloji eğitiminde popüler bilim dergilerinin öğrencilerin bilime ve biyoloji dersine yönelik tutumlarına etkisini araştırmaktır. Bu amaç doğrultusunda popüler bilim dergilerinden olan Bilim ve Teknik dergisinin arşivine ulaşılarak hazırlanan kitapçık öğrencilere üç hafta boyunca uygulanmıştır. Bu araştırma ile popüler bilim dergilerinin biyoloji dersine ve bilime etkisini görebilmek ve bu alanda devam eden çalışmalara bir katkı sağlamaktır.

11 1.4. Araştırmanın Önemi

Herhangi bir alana ya da derse karşı tutumu tespit etmek o konuda meydana gelen eksiklikleri ortadan kaldırmak için uygulanacak yeni yöntem ve teknikleri belirlemek açısından oldukça önem taşımaktadır.

Tutumlar, insan davranışlarının en önemli tayin edicilerinden biridir. Bireylerin tutumları; sevgilerini, nefretlerini ve davranışlarını önemli ölçüde yansıtır (Morgan, 1991).

Tutum, gözle görülebilen bir davranış değil, kişiyi davranışa hazırlayan bir eylemdir. Bu durumda kişi öncelikle, o tutum olgusuna dair bilgi sahibi olur. Devamında sahip olduğu bu bilgiyi duyuşsal bir tepki olarak ortaya çıkarır ve nihayet onu davranışa haline getirir. Sahip olunan bilgileri, davranışa haline getirme sürecinde çevreden gelen tepkilere de yanıtlar verir (Kağıtçıbaşı, 1988, s. 54).

Tutumu kabaca insanın herhangi bir olay veya durum karşısında ortaya çıkardığı bir tavır ya da davranış biçimini sergileme eğilimi olarak ele alırsak, esasında insanın her türlü davranışının temelinde tutumun yer aldığını kabul etmek gerekmektedir. Bu nedenle biyoloji dersi öğretimi sürecinin başında öğrencinin ders ile ilgili sahip olduğu tutumların öğretmen tarafından bilinmesi veya ortaya çıkarılması öğrenme ortamındaki sorunları çözme yolunda önemli bir yer tutmaktadır. Öğretmenin, öğrencinin nasıl bir tutuma sahip olduğunu bilmesi, öğrenciye uygulanacak yöntem ve yaklaşımları tespitte, dersin işlenişini planlamada yol gösterici olacaktır. Eğitim, tutumları değiştirmek adına önemli bir araç olduğu için, öğretmenlerin eğitim ortamına ve öğrenme olgusuna ilişkin problemleri belirlemesi ve çözebilmesi önemli bir faktördür Bu sebeplele, öğrencilerin belirli ders konularına ilişkin tutumlarını değerlendirmek için yapılan çalışmalar günümüzde araştırmalar arasında büyük bir yer tutmaktadır (Tosun, 2011).

Tutumlar, insanların farklı olaylara karşı ne tür bir tavır ve davranış göstereceğiyle ilgili birçok niteliği ihtiva etmektedir. Bilim adamları tutumun; bilişsel, duyuşsal ve davranışsal gibi farklı özelliklerinin var olduğunu belirtmişler ve bu özellikleri şu şekilde açıklamışlardır (Ajzen & Fishbein, 1980; Safran, 1993):

• Bilişsel Özelliği: Bir kişinin bazı şeyler hakkında ne düşündüğünü ve o şeylere dair inandığı fikirlerini ihtiva etmektedir. Kişisel fikirlere, düşüncelere, niyetlere ilişkindir ve kişinin tutum kavramı hakkındaki bilgilerinden meydana gelir

12

• Duyuşsal Özelliği: Bir şeyin bireyde uyandırdığı hislerle meydana gelir. Duyuşsal durum, bireyin herhangi bir olaya, objeye veya duruma karşı hissettiği özellikler sonucunda oluşmaktadır.

• Davranışsal Özelliği: Eğilimlerin bazı durumlara yönelik harekete geçirici özelliklerini ihtiva etmektedir. Tutumun davranışsal özelliği, onun harekete geçirici kısmını meydana getirmekte ve kişinin bir olaya veya bir nesneye ilişkin sergileyeceği davranışlarda meydana gelmektedir.

Yapılan literatür taramasında, ortaöğretim kurumlarında biyoloji derslerinde görsel materyal kullanılmasının öğrenci biyoloji dersine ve bilime yönelik tutumuna etkisi ile ilgili bir çalışmaya sınırlı sayıda rastlanmaktadır.

Bu araştırma; biyoloji dersi öğretmenleri başta olmak üzere bu alanda çalışma yapan uzmanlara materyal geliştirmesi, yeni yöntem ve teknik bulması, yol göstermesi açısından önemlidir. Eğer popüler bilim dergilerinin biyoloji dersine ilişkin tutum ve bilime yönelik tutuma önemli bir etki gösterdiği gözlemlenirse, popüler bilim dergilerinin öğretim materyali olarak daha fazla yer alabilir. Bunların haricinde, bu çalışmaya paralel yapılacak yeni çalışmalara yol açabilir.

1.5. Araştırmanın Sınırlılıkları

Bu araştırmada diğer bilimsel araştırmalarda olduğu gibi bazı sınırlılıklara sahiptir. Sınırlılıklar bölümünün araştırmada doğru bir biçimde yer alması gelecekteki benzer araştırmalara yol göstermesi, okuyucu ile yazar arasında güven ilişkisinin kurulması ve bilimsel dürüstlük bakımından önem taşımaktadır.

1) Araştırma süre bakımından 2016-2017 eğitim-öğretim yılı ile

2) Araştırmadan elde edilecek veriler, uygulamanın yapıldığı özel bir anadolu lisesinde öğrenim gören öğrencileri ile

3) Araştırma biyoloji dersine yönelik tutum, bilime yönelik tutum ölçeği ile 4) Araştırma “Canlılığın Temel Birimi Hücre” konusu ile sınırlıdır.

13 1.6. Araştırmanın Varsayımları

Bu araştırmada aşağıda sıralanan varsayımlar kabul edilmiştir:

1) Bu araştırmada bilgi toplamak amacıyla kullanılan ölçekleri yanıtlarken öğrencilerden alınan tüm cevapların samimi olduğu ve öğrencilerin doğru cevap vermeye çalıştıkları kabul edilmiştir.

2) Araştırma için ayrılan zamanın yeterli olduğu kabul edilmiştir.

3) Öğrencilerin değişkenlerden aynı oranda etkilenecekleri varsayılmaktadır.

1.7. Tanımlar

Bu tez çalışmasında yer alan önemli bazı temel kavramların tanımları aşağıda verilmiştir: Ortaöğretim: İlköğretimden sonra öğrenimini sürdürmek isteyen öğrencilere bir meslek kazandırmayı ve onları yükseköğretim kurumlarına hazırlamayı amaçlayan eğitim devresidir (Fidan & Erden, 2001, s. 208).

Bilim: Evrendeki olguları çeşitli yollarla inceleyen ve onları açıklayan sistemli bilgi topluluğudur. Bilim, kabul edilir bir yöntemle ulaşılan ve nesnel biçimde doğrulanabilen bilgi olarak da tanımlanabilir (Saruhan & Özdemirci, 2011, s. 5).

Tutum: bireyin çevresindeki bir simgeyi, bir nesneyi ya da bir olayı olumlu ya da olumsuz bir şekilde değerleme eğilimidir (İnceoğlu, 1993, s. 13).

Medya: Kitaplar, gazeteler, dergiler, radyo, televizyon, filmler, videolar, ilan tahtaları, müzik kayıtları ve interneti kapsayan ortam (Scheibe & Rogow, 2006).

Eğitim: bireyin davranışında kendi yaşantısı yoluyla kasıtlı olarak istendik değişme meydana getirme sürecidir (Ertürk, 1972, s. 77).

Biyoloji: Canlıları inceleyen bilim dalıdır.

Tutum Ölçeği: Hedeflenen dersle ilgili olumlu olumsuz görüş ve tutumları yansıtan ölçektir.

Biyoloji Dersi Tutum Ölçeği: Öğrencilerin biyoloji dersine yönelik tutumlarını ölçmek için araştırmacı tarafından geliştirilmiş 5 dereceli Likert tipi ölçektir.

15

BÖLÜM II

KAVRAMSAL ÇERÇEVE

Araştırmanın bu kısmında, araştırma konusu ile ilişkili kaynaklardan temin edilen kuramsal ve araştırma bulgularına dayanan bilgiler sentez edilerek kavramsal çerçeve meydana getirilmiştir.

2.1. Bilim

Bilim nesnel olarak ne olduğu araştırıldığında çeşitli kaynaklardan farklı tanımlarla karşılaşmaktayız. Bu kısımda bilim ile ilgili farklı tanımlar irdelenmiş ve Milli Eğitim Bakanlığı Sözlüğünden yola çıkılarak farklı bilim tanımlarına yer verilmiştir.

Bilim; evrenin ve evrenin işleyişinin bir bölümünü kendisine konu edinmiş, deneye dayalı metotlarla ve gerçeklerden faydalanılarak akla dayalı olarak oluşturulan tasnif edilmiş bilgi, ilim birinci anlam olarak verilirken bilim sözcüğünün ikinci anlamı tahsil ve deneyim ile oluşturulan gerçek bilgi olarak verilmiştir (MEB, 2006).

Bilim; nesnel olarak güvenilir bilgilerin bütünü, sebep sonuç ilkesine dayanan ilişkilerin ortaya çıkarılarak düzenlenmiş bilgiler birikimi, insanlığın tarih boyunca kayıt altına aldığı sistematik bilgi, kanıtlanmış ve düzenli bir hale sokulmuş bilgiler yığınıdır (Yaşar, 1998). Genel çerçevesiyle bilim, insanoğlunun kâinata ve kâinatın içerisinde oluşan olaylara anlam verme uğraşıdır. Pratik evren ile teorilerimiz arasında gerçeği bulma uğraşındaki bu eylem bir yandan gözlem, deney ve ölçme gibi pratikleri, diğer yandan konu edilen olguları açıklayıcı hipotez veya kuramları oluşturma ve bunları deneme yolunda yenilikçi

16

ve eleştirel düşünme süreçlerini içerir. Bilimin temelini entelektüel ilgi oluşturur; merak duygusuna, öğrenme ve açıklama isteğine dayanır (Yıldırım, 1979).

Yukarıda incelenen tanımlardan da anlaşıldığı gibi bilim net ve tek bir şekilde tanımlanabilmiş bir olgu değildir. Bu farklılıkların sebebini bilimin devinim içeren yapısına, olaylar ve olgular arasındaki işlevsel ilişkilerden ve süratle gelişen bir etkinlik olmasına bağlamak mümkündür. Yapılan bilim tanımları incelediğinde net bir tanımdan ziyade ortak kavramların daha fazla ön planda olduğu açıktır. Bu kavramlara bakıldığında süreç, doğru, genelleme, sistematik bilgiler, doğal olaylar, inceleme, kestirme, doğru düşünme, bilimsel yöntem, arama, fiziksel evren, açıklama, anlama, keşfetme, insan, gayret, çaba, kontrol altına alma, merak duygusu şeklinde bir sıralama yapmak mümkündür (Türkmen, 2006).

2.1.1 Bilimin Özellikleri

Bilimin temel özelliklerinin sıralamasını aşağıdaki şekilde yapabiliriz. Bunlar: a. Bilimin çıkış noktası bireysel gereksinimlerdir.

Bilim ve bireysel ihtiyaçlar arasında çok yönlü bir bağdan söz edilebilir. Bilim bir taraftan toplumun beklediği kalifiye elemanların yetiştirilebilmesi için gereken eğitimi şekillendirmekte diğer taraftan da toplumu oluşturan bireylerin kişisel gereksinimlerine cevap verebilmek için ihtiyaç duyulan bilgileri ortaya koymaktadır (Ortaş, 2002).

b. Bilim, tarafsızdır.

Bilim ve bilimsel çalışmalar sonucunda ortaya konulan sonuçlar din, dil, cinsiyet veya kimlik farklılıklarını gözetmeksizin tüm insanlık için bağlayıcı bilgilerdir. Yine bilimsel çalışmalar sonucu ortaya konulmuş olan bilimsel bilgiyi değerlendiren bilim insanı, bu değerlendirmeyi yaparken sahip olduğu yaşam tarzının, hayata bakışının ve içinde bulunduğu toplum kesiminin etkilerinden sıyrılıp tarafsız olmalıdır. Bu sayede bilimin, tüm insanlığın gereksinimlerini gidermesi için lazım olan objektif bilgiye ulaşma amacına varmasının daha kolay olacağı söylenebilir (Ortaş, 2002; Türkmen, 2006).

c. Bilim, mantıksaldır.

17 d. Bilim, eleştireldir.

Bilimin, bilimsel yöntemlerle ortaya çıkarılmamış bilgiye ve de bilim dışı görüşlere dayanan bilgiye karşı şüphe ile yaklaşması zaruridir. Kökeni bilim dışı olan bilgiler bilimsel yöntemlerle irdelenmelidir. Bilimsel yollarla elde edilmemiş bu türde bilgilere yönelik bilimsel çalışmalar yapılmalı ve sonucunda doğruluğu ortaya konulmalı ya da reddedilmelidir. Bununla beraber bilimsel çalışmalar ışığında edinilmiş bilimsel bilginin olgular tarafından desteklenmesi zorunludur. Bu şekilde desteklenmeyen defaatle yapılan deney ve gözlemler sonucunda doğruluğu ortaya konulamayan bilimsel bilgi ya tümüyle değiştirilmeli ya da günümüz bilgisiyle sentez edilmelidir (Ortaş, 2002).

e. Bilim, gözlem ve deneye dayalıdır. (Düztepe, 2004).

Bilimin amacı dış dünyaya ilişkin kestirimci ve açıklayıcı bilgi elde etmektir. Bilim bu amacını gerçekleştirebilmek ve evrende bulunan düzenli ilişkileri açıklayabilmek için gözlem ve deneyden faydalanır (Keat & Urry, 1994).

f. Bilim, geleceğe yönelik tahminlerde bulunur.

Bilim, toplumların başından geçmiş tarihi, toplumsal ve doğal olaylardan yola çıkarak, güncel durumu da değerlendirerek toplumun karşılaşabileceği olaylar hakkında tahminler yapabilmelidir. Bir ülkenin kalkınmasıyla dış ticaret hacmi arasında pozitif bir korelasyon, nüfus artış oranıyla negatif bir korelasyon mevcutsa, belli bir ihracat potansiyeli oluşturmak ve nüfus artışını belli bir değer aralığında sabitlemek şartıyla belirli bir zamanın sonunda ülkenin kalkınmışlık düzeyini belli bir ihtimalle doğru olarak tahmin etmek olasıdır (Arseven, 2001).

g. Bilim, seçicidir.

İçinde yaşanılan çevre incelendiğinde çözülmesi gereken birçok sorunla yüz yüze gelmek mümkündür. Bu sorunların tamamını bir anda çözüme kavuşturmak imkânsızdır. Bu nedenle çözülmeyi bekleyen sorunları belirlerken o sorunun test edilebilecek seviyede olması şartı aranmalıdır (Ortaş, 2002).

h. Bilim, dogmaları ve yanılmazlığı reddeder.

Bilim dinamik, hareketli ve üretkendir. Bilimde şüphecilik temel unsurdur. Olay ve olguları akıl süzgecinden geçirmek bilimin en önemli koşullarından bir tanesidir. Bu

18

özelliği sebebiyle bilimin gerçek hedefi, o zamana kadar oluşmuş bilgi birikimini elde tutmak değil, eldeki bilgileri bir çıkış noktası olarak görüp, öncekilerden farklı bilgilere sahip olup kişileri daha dinamik kılmaktır. Bu yüzden eğitim kurumlarının en alt basamağından başlayarak öğrencilere dinamik düşünme alışkanlığını kazandırmak gerekmektedir (Ortaş, 2002; Düztepe, 2004).

2.1.2. Bilim ve Teknoloji

Bilim ve teknoloji insan eliyle uzun yıllar boyunca uğraşılan ürünler ortaya koymanın tarihsel açıdan gelişen girişimi ve insanoğlunun ihtiyaçlarını gidermek üzere çalışmayı örgütlemedir. Hedefi insan etkinliğini bütün alanlarda daha üst noktalara taşımaktır. Teknoloji bu hedefe ulaşmak adına hem pratik hem de teorik bilginin çevresinde dolaşır ve belirli amaçlara ulaşmayı sağlayacak araçların neler olduğunu ortaya koyar (Kneller, 1978).

Bugün bilim ve teknoloji karşılıklı olarak birbirlerine bağımlıdır. Teknoloji bilimden temel bilgiler, aygıt ve teknikler alır. Bilim teknolojiden aygıtlar ve çözüm için meseleler alır. Bilim ve teknoloji uygulamalı bilim alanında alış veriş halindedir. Örneğin; bilim, teknolojik olarak gerçekleştirilebilir görülen çözümleri, araştırma konusu olarak ele alır (Öcal, 2007).

Teknolojinin bazı yenilikleri zaruri ve istenilir özelliktedir. Bütün toplumların modernleşmesi için gerekli olmuş ve batı medeniyetlerinin hayatta kalması ve gelişmesine yeterlilik sağlamıştır. Yeni teknolojilerin gelişmesi cesaretlendirilmeli ve hayal gücü olan bilim insanları teşvik edilmelidir. Yeni teknolojilerin yol açtığı sonuçlar hayata sokulmadan evvel eleştirel bir gözle ele alınmalı ve hayata sokulduktan sonra da sürekli olarak takip edilmelidir. Bu gayeye varmak adına takip edilecek yollar, bilime danışma sürecindeki eksiklikleri yok etme amacında olmalıdır (Öcal, 2007).

2.2. Biyoloji Eğitimi ve Önemi

Biyoloji biliminin sahip olduğu konular bakımından insan hayatına en yakın bilim dalı olduğu söylenebilir. Yetkin’e (2000) göre, canlıları, çevreyi ve hayatı ilgilendiren, üretim, beslenme çevre sorunları, sağlık, hastalıklar, evlilik, aile ilişkileri, öğrenme, çevre sağlığı,

19

bedensel ve ruhsal sağlık gibi birçok konunun biyoloji bilimi ile ilgisi vardır ve bunlardan kaynaklanan sorunlar ancak iyi bir biyoloji eğitimi ile çözülebilir.

Her bir insanın biyolojinin temel ilkeleri konusunda bilgiye sahip olması gerekir, çünkü biyoloji bilimi diğer bilimler arasında dengeleyici bir özelliğe sahiptir (Brown, 1995). Eğer bireyler kendi çevrelerinde oluşan olaylara biyolojik açıdan incelemeyi denerlerse, çevre kirliliği, kontrolsüz nüfus artışı, genetik hastalıklar, beslenme bozuklukları gibi birçok problemin kaynağı olan sorunlar azalacaktır (Demirsoy, 1993).

2.3. Eğitim-Öğretimde Materyal Kullanımı

“Öğretim materyali, öğretme-öğrenme sürecinin temel bileşenlerindendir. Öğrencilerde arzu edilen düzeyde bilgi, beceri, tutum ve değerleri oluşması için kullanılan bütün araç, gereç ve kaynaklar öğretim materyalinin kapsama alanına girer” (Paykoç, 2003, s. 93). Bu sebeple, yaşı kaç olursa olsun, öğrenciye bir konuyla ilgili yeni şeyler öğretme sürecinde öncelikle somut mesajlarla başlanıp öğrenenin ilerlemesiyle uyumlu bir şekilde süreç içerisinde soyutlaştırılan mesajlarla devam edilmesi ve bu çerçevede öğrencinin mümkün olduğunca daha çok duyu organının öğrenme işlemine katılacağı etkinliklerin düzenlenmesi, daha iyi öğrenme fırsatı oluşturacaktır (Yalın, 2001, s. 21). Öğretme ve öğrenme sürecinde kullanılan materyallerin eğitim-öğretim ortamına pek çok katkısı mevcuttur. Bunların bir kısmı:

• Öğrenme ortamının çoklu hale gelmesine yardımcı olur. • Öğrencilerin kişisel ihtiyaçlarının giderilmesine katkı sağlar. • Öğrencilerin dikkat uyandırır.

• Öğrencilerin bir konuda önceden öğrendiklerini daha kolay hatırlamasını sağlar. • Kavram ve olayları somut hale getirir.

• Zaman tasarrufu sağlar.

• Ayrı zamanlarda verilen farklı içeriklerin birbirleriyle tutarlı şekilde iletilebilmesini sağlar.

20

• İçeriğin daha basit şekilde anlatılabilmesine olanak sağlar (Yalın, 2003, s. 82).

2.3.1. Biyoloji Öğretiminde Materyal Kullanımı

Biyoloji dersinin konularına bakıldığında soyut bir ders olarak tanımlanabilir. Bu özelliği nedeniyle biyoloji dersinin soyut konularını kavramak açısından, özellikle küçük yaştaki öğrenciler zorlanmaktadırlar. Öğrencilerin bir kısmı bu dersi sıkıcı, zor ve karmaşık olarak görmektedir. Biyoloji derslerini daha ilgi çekici ve anlaşılır hale getirme yöntemlerinden biri de dersin içeriğine yönelik materyal tasarlamaktır ya da kullanmaktır. Biyoloji derslerinde kullanılacak kaynaklar, farklı araç-gereçler, öğrencilerin görme, işitme ve dokunma duyusuna hitap edeceği için öğrencilerin üst düzey düşünme becerilerinin gelişmesine katkıda bulunacaktır, bununla birlikte öğrencilerin tarih konularını daha kolay bir şekilde öğrenmelerini sağlayacaktır. Nitekim Büyükkaragöz ve Çivi’ye (1997, s. 279) göre, eğitim araç ve gereçleri, farklı duyu organlarına hitap ederek, algılama ve öğrenmeyi daha kolay hale getirip, eğitimin etkinliğini artırır. Bir eğitim aracı ne kadar çok duyuya hitap ederse o ölçüde yararlı olmaktadır.

2.3.2. Yazılı Materyaller

Yazılı materyaller en eski ve en yaygın biçimde kullanılan eğitim kaynaklarından biridir (Yahşi, 2011, s. 30). Kitaplar, dergiler, gazete ve bir tek yazılı sayfa dahi, yazılı materyaller kapsamındadır. Yazılı materyallerin avantajlarından en önemlisi bireyin iyi bilgiyi tekrar tekrar okumasına ve bireysel çalışmasına imkân vermesidir. Bu yüzden zor ve kompleks bilgilerin öğretilme sürecinde yazılı materyallerden faydalanılabilir. Yazılı materyallerin diğer avantajları ise taşınabilir olması, diğer materyallere göre ucuz olması olarak sıralanabilir.

Yazılı materyaller biyoloji derslerinin de vazgeçilmez kaynaklarındandır. İnsanlık, yazının bulunmasından günümüze kadar sayısız yazılı materyal oluşturmuştur. Biyoloji dersinin kalıcı bir halde verilebilmesi için belgeler, kitaplar, anılar, gazeteler, dergiler vb. materyallerden faydalanılmalıdır. Diğer yandan bu materyaller, öğrencilerin problem çözme becerilerini üst seviyeye çıkarabilecek bileşenlerdir. Bu materyaller aracılığıyla

21

öğrencilere bir bilginin bilimsel olup olmadığını, olguyla yorum arasındaki ayrımı gösterebilmek mümkündür.

2.3.3. Biyoloji Öğretiminde Kullanılabilecek Bazı Yazılı Materyaller Biyoloji eğitiminde kullanılabilecek bazı materyaller şunlardır:

2.3.3.1. Ders Kitapları

Günümüzde ders kitapları en çok okunan kitaplardır. Bu sebepten dolayı Copeaux (2000), ders kitaplarını en önemli ve birinci sınıf kaynak olarak gösterir. Görüldüğü gibi ders kitapları eğitim-öğretim sürecinin temel materyallerindendir. Ders kitaplarının öğretmenler tarafından sıklıkla tercih edilmesinin temel sebebi aktarılacak bilgilerin bir program doğrultusunda sıralanmış şekilde öğrencilere verilmesidir. Ayrıca ders kitaplarının kullanımı da diğer yazılı materyallere göre daha kolay ve kullanışlıdır (Öztürk & Otluoğlu, 2002, s. 155).

Paykoç (2003, s. 121)’a göre öğretim programının uygulanmasında ders kitapları mutlaka önemli bir yere sahiptir. Bununla birlikte öğretimi mutlaka ders kitabına göre ayarlamak zorunlu değildir. Ders kitabından genel olarak yararlanılabilir, içinden bazı bölümler daha fazla vurgulanırken bazı bölümleri de farklı malzemelerle destekleyerek işlenebilir.

Baymur (1945, s. 46), okullarda okutulacak ders kitabının nasıl olması gerektiği konusunda 67 yıl öncesinde dahi çok güzel tespitlerde bulunmuş, ders kitabının öğrenciyi kendi kendine düşünmeye yönlendirecek bir tarzda olmasının gerekliliğini belirtmiştir. Günümüz ders kitaplarında Baymur’un tespitlerini desteklercesine öğrencinin kendi kendine düşünmesi ve bilgiyi inşa etmesine yönelik çalışmalar yapılmaktadır.

Görüldüğü gibi ders kitapları biyoloji öğretiminde yararlanılan en önemli malzemedir. Fakat ders kitapları derslerde tek kaynak olarak algılanmamalı onu tamamlayıcı ve ona yardımcı ek kaynaklar da kullanılmalıdır. Maalesef günümüzde öğretmenlerimiz derslerde çoğunlukla ders kitabından başka kaynaklar kullanmamakta bu da öğrencilerin üst düzey öğrenme becerilerini kullanamamalarına neden olmaktadır.

22

2.3.3.2. Başvuru Kitapları

Başvuru kitaplarının arasında ansiklopediler, yıllıklar, sözlükler, atlaslar, kılavuz kitaplar, yaşam öyküleri sayılabilir. Bu kaynaklarda olgulara dayalı bilgileri bulmak mümkündür. Baymur (1945, s. 79)’a göre, “Lügatlerle ansiklopediler, zihni kuvvetlerin formal gelişimi içinde zemin hazırlar, kısa kelime izahları, imgelem ve düşünce ile tamamlanmaya ihtiyaç gösterir. Telgraf üslubu ile yazılan izahlar, talebeye ayrıca kısa ifade örnekleri verir.” Biyoloji öğretiminde ansiklopediler ve atlaslar sıklıkla kullanılabilmektedir. Biyoloji atlasları özellikle soyut kavramların görsel olarak da desteklenmesi için önemli bir yardımcıdır.

2.3.3.3. Popüler Bilim Dergileri

Popüler bilim dergileri, bilim insanlarının bilim alanında uğraşmayan kişiler ile bir iletişim yolu olup bilgiyi genellikle gündelik ve anlaşılır terimler kullanarak ve hikâyeci ya da açıklayıcı bir üslup aracılığıyla okuyucuya aktaran yazılan kaynaklardır (Stelnicki vd., 2011).

Popüler bilim dergileri, öğrencilerin örgün eğitimleri bittikten sonra yaşamları boyunca öğrenmelerinde yeni bilimsel bilgilere ulaşmasında önemli bir etkisi vardır (Yarden, 2009). Bu çalışmada özellikle popüler bilim dergilerinin tutuma etkisi araştırılmaktadır.

2.3.3.4. Bilimsel Dergiler

“Dergi kavramı, eskiden kullanılan mecmua sözünü karşılamak üzere, 1950’li yıllarda yaygın olarak kullanılmaya başlayan terimdir ve siyaset, edebiyat, teknik gibi konuları inceleyen ve belirli aralıklarla çıkan süreli yayın” (TDK, 1998) şeklinde tanımlanmaktadır. Ayrıca gazete ve dergiler kitle iletişim aracı olarak da kabul edilmektedir.

“Kitle iletişim araçları; geniş kitleleri eğlendirmek, kitlelere bilgi veya mesaj vererek onları aydınlatmak, yönlendirmek veya denetlemek gibi amaçlarla kullanılan televizyon, radyo, gazete ve dergi gibi araçlardır” (Demir & Acar, 1997, s. 134).

Kocabaşoğlu’na göre ise “Süreli yayınların gazete dışındaki en önemli türü dergi, ya da eski dildeki adıyla ‘mecmua’dır, derlemek, toplamak anlamlarını taşıyan kelimelerden

23

adını almıştır. Ülkemizde ‘mecmua’ ya da dergi kavramı kitaba yakın olan ve yılda en çok 3–4 kez yayınlanan ‘revue’, ‘review’ lardan, gazeteye yakın olan ve haftada ya da on beş günde bir yayınlanan magazin’e kadar tüm süreli yayınları kapsayacak şekilde anlaşılmaktadır” (akt. Suiçmez, 2009, s. 5). Candan (2003, s. 38) ise dergileri ve belli aralıklarla çıkan kitaplara göre daha güncel olan ve öğretim faaliyetlerini destekleyen yazılı materyallerden biri olarak göstermektedir.

2.3.3.5. Bilim ve Teknik

Bilim ve Teknik, her ayın 1’inde çıkan 96 sayfalık popüler bir bilim dergisidir. 1967 yılından günümüze aylık olarak yayımlanan dergi, gençlere ve yetişkinlere yönelik olarak hazırlanıyor. Bilim ve Teknik dergisinin aylık baskı sayısı ortalama 50.000 adet. Derginin içeriği güncel gelişmeler ışığında belirleniyor. Merak uyandıracak bilimsel konular ve teknolojik gelişmeler herkesin anlayabileceği bir dille aktarılmaya çalışılıyor. Dergide yayımlanan özgün makaleler ve haberler bilim insanları, araştırmacılar ve popüler bilim yazarları tarafından hazırlanıyor.

Derginin amacı gençleri bilimsel ve teknolojik araştırma alanlarına yönlendirmek, gençlerin bu konularda çalışma isteğinin yaygınlaşmasını sağlamak; en genel anlamda bilimsel ve teknolojik çalışmaları halka tanıtmak; temel ve uygulamalı bilimlere ve bu alanlardaki buluşlara, yeniliklere ilgi duyanlara aradıkları bilgiyi açık ve anlaşılır bir dille anlatabilmek.

24

2.3.4. Ders Kitapları ile Popüler Bilim Dergisinden Hazırlanan Kitapçığın Arasındaki Farklar

Bu bölümde araştırma materyali için kullanılan popüler bilim dergisinden hazırlanan kitapçık ile MEB kitabı arasındaki farklar belirtilmiştir.

Tablo 1

Devlet Kitapları ve Bilimsel Dergiler Arasındaki Farklar

DEVLET KİTAPLARI BİLİMSEL DERGİLER

 Öğrenci bir konudan diğerine geçerken bağ kurmada zorlanmaz.

 Bireysel olarak çalışma ve

öğrenilenlerin kazanılmasını sağlar.

 Birey kendi çalışmasını öğrenme hızına göre belirler.

 Hem sınıfta hem sınıf dışı öğrenciler arası etkileşim sağlar.

 Ödev yapmada kaynaktır.

 Toplumun ufkunu genişletir ve aydınlatır.

 Yenileşmeden yana yeni tutumlar ortaya çıkarır.

 Toplumun düşüncesini yansıtır.

 Eğitimde fırsat eşitliğinin sağlar.

 Öğrencileri konuya karşı güdüler.

 Öğrencilerin konuyla ilgili çeşitli görüşler kazanmasını sağlar.

 Öğrencilerin bilgi toplamalarına yardımcı olur.

 Görsellik açısından daha zengindir.

 Bilimsel dili daha ağırdır.

Hücre Zarı: hücrenin en önemli yapısı olan hücre zarı popüler bilim dergisinden hazırlanan kitapçıkta görsel açıdan elektron mikroskobunun görüntüleri ile desteklenmiştir. Bu yönden öğrencilerin daha ilgisini çekmiştir. Kullanılan dil anlaşılır olup öğretim faaliyeti sırasında zorluk yaşanmamıştır. Devlet kitabında hücre zarı konusu daha yüzeysel anlatımı yapılmıştır. Bu durum popüler bilim dergisini bu organel açısından daha yararlı hale getirmiştir.

Ribozom: MEB kitabında ribozom organeli görsel açıdan yetersizken popüler bilim dergisinden hazırlanan kitapçıkta boyutsal açıdan yeterli bir görsele yer verilmiştir. Popüler bilim dergisinde görevi analoji yapılarak açıklandıktan sonra protein sentezinin aşamaları basamaklar halinde gösterilip bilginin daha anlaşılır hale gelmesini sağlamıştır.