Türkiyede İstanbulda bir otelin inşa ve kiralamasına ait antlaşma

(X\

TÜRKITEDS I5TKMBULDA BIK OTiXIN İNŞA VK KHiAIJUfflASINA AİT AMLA$MA

TARAFLARi

B ir taraftan tası s a la h iy e tli Murahhasları v a a ıta a ile hareket ecek olan Türkiye Cumhuriyeti HüKÖroeti (k i bu mukavelede "Hükümet" diye zik rolu n acak tır) ▼* d iğ e r taraftan da Genel ^üdürlllfü CiewYork eyaletinin NewYork şehrinde bulunan Plaza Otelinde mukim Delaware Anonim lirketlerinden b i r i olan (ve bu mukavelede "H ilton" diyt zikredilecek o lan ) HİLTON OTELLE? I INTEPİ1A ÎT OHA L INC.

TARİH t

Bu mukavele Ankarada 1950 senesinin A ralık ayının on beşin ci ilintinde akdolunmuştuk.

MnKAPnSMEı

Anlaşmaya a i t bu memorandum aşağıdaki olay ve hususlara dayanılarak akdolnnrauştur. Şöyle k i*

Hükümet,İstanbul'a yabancı t ic a r e t ve seyahati celp ve geliştirm ek g a y e si!* Illrkiyede I s t » b u l d a dünyanın i l e r i gelen otellerinden b ir in in bulunmasıle TUrkiyetfe ik tisa d i ve siyasi menfaatler saklanacağa, kanaatindedir. Binaenaleyh, HUktimet, Istanbulda, i l e r i gelen ve dünya çapında şöhret kazanmış o t e lle rin k i ayar nda b i r te ş k ilâ t tarafından :dar e olunacak 500 odalık yeni b i r o te l in ş a a s ın ı sağlamak arzusundadır. ÇU kadar k i , bu Otel, 1 Uçak 1355 tarihinden sonra en erken b i r t r i h t o ikmal âdilm iş ölaun ve o sırada yapılacak SOOnclI y ı l şen ik lerin de is t ifa d e e d ile ­ b i l s i n . Klik fen« t , yeni o te lin - bu g ib i b in in c i s ı n ı f b i r o t e l Istanbulda

işletmeğe s a la h iy e t li - önemli b i r t e ş k ila t tarafından kiralanfip iş le tilm e s in i şimdiden anlaşmaya bağlamak arzusundadır. H ilton da bu O teli aşağıda serdedilen MJMîm ve ş a r t la r dairesinde kiralama*: ve işletmek iç in b i r anlaşmaya v arılm asın ı istem ektedir.

MTYAVELS

Binaenaleyh, her i k i t a r a f de şimdi . ve h e rb iri d iğ e rin in müteaddit v aid lerin e binaen - şöyle an laşm ışlard ırı

1 - TUrkiyede, Istanbuîda takriben 500 m isafir o d a lı muhteşem b i r o te l iç in e l v e r i ş l i ve uygun M r mahallin seçilmesi i ?inde t a r a fla r b i r b i r l e r i l e is t iş a r e

ve işb r l i ğ i etmek hususunda a n laşm ışlard ır. Bu şekilde seçilecek olan ara zı dünyanın en mükemmellerinden b i r i olarak yeni ve muhteşem b i r o te l iç in e l v e r i ş l i ve müsait olacağına müştereken karar v e r ile c e k t ir ,

2 - Bunun üzerine Hükümet aşağıda y a z ı l ı hususstı veya bu hususların yerine g e tirilm e sin i teinin etmeyi - kabul etmektedir.

a ) Bu tarzda seçilecek ve müştereken tasvip olunacak arsanın te d a rik ile bunun yeni o te l mahali olarak te a b it edilm esi.

b ) Böyle b i r arsada tahmini mahiyeti a şa ğ ı yukarı beş mi iyon d olar tutacak olan ve takriben 500 m isa fir odası İ le icabeden b tün umumi depo ve imtiyaz sah aların a, bahçeleri ve arsa y ı İslah a yarayacak her suhuleti haiz y en i, modern ve b ir in c i

s ı n ı f b i r o te lin in ş a a ş ı m efruşatı, te z y in a tı, te ç h iz a tı* t e s i s a t ı , ve ikmaline m üteallik p la n la r, şartnameler ve resim ler TUrkiyedeki Umarlar i l e müştereken ve i s t iş a r e edilerek "Skldmore, Onings and M e r r lllM Amerikan Firması tarafından yapılacak ve her ik ia i de Hükümetçe v a z i f e le « d ir ile c e k t ir . duna ilimaail bütün plan, şartname ve resim ler Hükümet ve Hilton tarafından tasvip olunacaktır.

2 «•

▼e icabeden re makÜl b i r ihtimamlar in şa, t e f r i ş , tezyin , teçhiz, levazıma temin ( k i 2 numaralı bu p aragrafın aşağıda gösterilen (d ) fıJcrasında bahsi geçen kontrat gereğince E Iton »un temi nsdeceü yiyecek ve içecek envanterleri bundan h a r iç t ir ) ve ikmal e d ile c e k t ir . Otel binasının inşa i ş i i l e arsa iç in lâzım olacak d iğer bUtUn İs la h a t u.UkCmet tarafİndan - Hiöcumetçe seçilen ve fakat Hiİtan tarafından tasvip olunacak s e la h iy e t li EUteahhit veya A janlar v a s ıt a s ile deruhte e d iIc c e k tir.

Otelin 1953 senesi içinde açılabilm esin i teminen inşaatın tamamlanabilmesi gayesile icabında Hükümet tarafından Hükümetçe tayin ve fakat H ilton'un muvafık bulacağı Amerikalı Müteahhit veya Müteahhitler an aje e d ile c e k t ir , iş g a l edilmeğe ve k u lla ­ nılmağa h a zır b i r vaziyette ikmal edilm iş olacak o te lin (k i Hilton tarafından tedarik olunacak yiyecek ve içecek envanterleri buna d a h il d e ğ i ld i r ) bütün eşya, te s is a t, mefruşat ve levazımat, ve işletmeğe elzem olan ve d iğ e r teçhizat i l e bunların t e s i s i ve d a h ili dekor ve teseimata müteallik bütün m asrafların hükümetçe İnşaat masrafı olarak deruhte e d ile c e ğ i fakat bunun (burada ek 1 de hulasa ve aşağıdaki ’ (<*) fık rasın d a bahsedilen kontratta n a z n it ib a r e alınan had d a h ilin d e ) bu g ib i

.•masraflara şamil amortismana tabi o l a c a ı anlaşılm aktadır.

d ) Arsa ve arsa Üzerindeki b jt jn İsla h a t d a h il olmak Üzere tamamlanmış Otel ve Otele a i t bitlin b in a la rla e ş y a s ı, levazıma 11, m efruşatı ve te ç h iz a tı i l e biri, i k te Hükümet tarafından H iltcna

(

)

' entrat Hükümet ve H ilton'un kendi m üşavirleri tarafından tanzim edilecek ve mucir hükümet t-rafın d an bu anlaşmadan 90 gün zarfında infaz ve teslim e d ile c e k t ir .

3 - ( a ) Hilton aşağıdaki h u su sları yerine getirecek veyahut de b u h lan n yerine getirilm esini, temin edecektir.

I ) Otel ve Otel i l e i l g i l i k ısım ların , p la n la r ı, resim leri ve in şaatın ikmali i l a döşenmesi, teçh izi ve levaz İradı inin temini iş le rin d e Hilton Yanlım ve rehbdrlik ede e k t ir . Bu gaye i l e de H ilton, Mimar ve müteahhitleri seçmek, Otel iç in plan­ lama, k roki, eşya ve mefruşat ve teçhiz i ş l e r i d a h il olmak üzere Otel id a re si ve planlaması hususunda her safhada istihdama h azır bulundurulan kendi personel ve imkânlarından veya ş e rik le rin in ih tis a s sah ibi elemanlarından is t ifa d e edecek ve Otel planlama ve işletim ine a i t her safhada tavsiyelerde bulunacaktır.

I I ) Otel için e konulmak üzere Hükümetçe satın alınacak re esman! Hükümet tarafından ödeneeek bütün eşya, mefruşat, levaziraat ve i ş l e t - » i l e i l g i l i veya d iğ e r malzeme­ nin tayin ve mubaayası - HUkûçetin tasvibi a lın ıktan sonra - Hilton tarafından y a p ıla c a k tır. H ilton b i r de, bunların t e s is i i l e i l g i l i bütün i ş l e r l e d a h ili

dekcr ve tezyihatan her sa fh a sın ı İd a re , tayin *e bunlara nezaret ed ecek tir. Hilton Hükümet nam ve hesabına hareket ederek - bfitüıa eşya, mefruşat, levazımat, işletme i l e i l g i l i veya d iğ e r teçhizat bahsinde e h liy e t li b i r sa tıc ıy a (T icaret ve sa ir iak on tlar d a h il olmak Üzere) mevcut imkânlar nisbetlnde olmak üzere ve H ilton'un veya fe r ik le rin in sahip bulunduğu veyahut idare etmekte o ld u k ları o t e lle r iç in mevzubahis olan benzeri s ip a r iş le r mevzuunda mutad olan i s t i f a d e l i f i a t ve ş e r a it le s ip a r iş edecek tir, .fu kadar k i , bu g ib i bütün mubayaalar Hükümet tarafından veya onun v a s ıt a s ile tahakkuk e t t i r i l e c e k t i r . H ilto n , birada kaydedilen hususlârm

- 3

-te d v iri i ç i » münasip göreceği b it a r a f Müşavir ve M ü-tehassısları HUkGıaet nam ve hesabına - angaje etmek hakkını haiz o la c a k tır.

b ) H ilton bu Sncü maddede münderiç hizm etleri deruhte ve i f a e t t iğ i içir, ücret almayacak ancak açıktan sarfetraiş olduğu ve a ç ı lı ş a takaddüm eden zamanda yapmış olduğu m asraflar kendisine aynen ödeneeek fakat bunlar, memur ve Müdürler hakkında be Çerkez BUrosu idare umumi m asraflarına d a ir aşağıda serdedilen tahdidata tabi tu tu la c a k tır, Bu proje i l e münasebetli iş le r e tahsis edilm iş veya ç a lışsak ta olan Ki İt e n 'a veya Şubelerine b a ğ lı personelin ü c re tle ri ( k i şirket memurlarils Müdürlerin ü c re tle ri bundan müstesnadır) 1 ve 11 fık ra la rın d a bahsi geçen nizm etlerllı i l g i l i olarak Hilton *a ödenecek m asraflara d a h il o la c a k tır. Ve bu c r e t le r aşağıda bahsedilen h zm etlere herhangi b i r müddet zarfında vakitlerinden ancak b i r kısmını hasreden herhangi b i r personele (memur ve Müdür h a r iç ) ödenen müsavi b i r esas üzerine hesaplanacaktır. Hilton veya Ş e rik lerin in Amerikddaki 'erkez Bürosu uenel idare m asraflarının h iç b ir cüzü Hiltona 1 ve 11 fık ra la rın d a serdedilen hizm etlerle i l g i l i olarak ödenecek paraya d a h il olmayacaktır. Bu m asraflar t u t a n (50.000) e l l i bin D o ları aşmayacaktır.

c ) Otelin in şa 3 i, döşenmesi, teçhiz ve ikmal edilm e»! iç in lazım olan bütün malzeme ve levazım, bütün eşya, mefruşat ve teçhizat (p la n la r la şartnamelerle

azamî derecede tetabuk etmek ş a r t ilf i) k a b il olduğa kadar Türkiye veya Avrupada mevcut s e la h iy e tli meabalardan satın alınacak veya tedarik e d ile c e k t ir , Hükümet adına ve ta sv ib i i l e Hilton tarafından yapılan bilumum mubayaa iç in b ir b ir in e rakip a sg a rî 5 t e k l i f a lın a c a k tır.

4 ) Hilton yukarıda bahsi geçen ve k . l de hülasa edilen k ira anlaşmasını Tucir tarafından tanzimini hemen müteakip imza ve tevdi etmeği kabul ed er.

5) Şayet, herhangi b i r ’sebep veya sebepler dolay i s i le binanın in ş a s ı i l e arsa üzerindeki ş a ir İsla h a t iş in e bu anlaşma tarihinden itib a re n makûl b i r müddet içinde - Hükümetin kontrolü haricinde olan sebepler yüzünden - h a ş la n ıl» ad S gı veyahut da b a ş la n ılıp da terk ed ilriiği takdirde, veyahut p la n la r, şartnameler ve resimlere uygun b i r tarzda ve makûl b i r zaman zarfın da icabeden makûl b i r ihtimamla ikmal edilm ediği takdirde H ilton başka herhangi b i r hak veya kanuni vecibeye t e s i r i olmaksızın bu kontratta veya mezkûr k ira mukavelesindeki teahhüt veya m es»u iliyetlerin e nihayet vermek hakkını haiz o la c a k tır.

6 ) Ek. 1 de hülasa edilen be yukarıda bahsi geçen k ira mukavelenamesini, veya bu anlaşma i l e i l g i l i bütün ek anlaşmalar, kon tratlar v e s a ir sen etlerle bun­

lardaki bütün hükümlerin tam ve kanunen ve ria y e t i mecburi b i r şekilde muteber olması, veya bunlarda güdülen, maksat ve n iy e tle rin sağlanması iç in tanzim ve i f a edilecek ve bu gayeye erişmek iç in lâzım veya i l g i l i olan s a ir y a - z v la r la (k i buna senetlerin İngilizceden TUrkçeye tercümeleri de d a h i ld i r ). Senetlerin bu tercüm elerile b ir lik t e tanzi , i f a , kopye ve dosyasına y a z ’i i l e k a y ı t veya z a b ıt la r la geçmesi tenih e d ile c e k t ir .

7 ) Hükümet aşağıdaki hususları kabul ve deruhte eder*

a ) Bu yazının Sncü paragrafının ( c ) fık rasın d a serdedilen hükümler »u c ib iin c e , yeni Otelin tezyin veya te ç h iz i, malzemesini temin, t e f r i ş i , t e s i s i , İn şa3 i, ve planlanması çin elzem blltün malzemeş mefruşat, teçhisat ve s a ir maddeler

TUrkiyeye ve inşaat mahalline ith a l o lu n ab ilecek tir.

b ) Yeni Otelin planlaması, in ş a s ı, ikm ali, t e f r i ş i , teçh izi i l e kadrosu veya id a re s i iç in ih tiyaç görülecek tecrü beli personelin Birleşfck Amerika veya başka yerden gelerek TUrkiyeye kabulüne ve bunların O telle i l g i l i iş le rd e

çalışm alarına müsaade e d ile c e k t ir .

c ) Hilton Otelden veya ondan teinin edilecek veyahut da Otelin plan la r v a s ı, proje­ l e r i , in şa a a ı, m efruşatı, te ç h iz a tı ve iş le tim i i l e münasebeti olarak Ittrk p a ra sın ı kendi memleketi parasına ta h v il i l e o memlekete havale hakkını haiz o la c a k tır. H ilto n , i l e r i gelen personelinin Ü cretlerin in b i r k ıs a m ı Amerikadaki '^erkesinden Amerika p a ra s ı, d iğ e r kısmını da Türk p arası olarak ödemek hakkını haiz o la c a k tır. Bu g ib i Ü cretlerin t u t a r la r ı gerek li evrakı mUsbite i l e tahakkuk e t t i r i l e c e k t i r .

8 ) HUkûmet bu anlaşma muhtevası i l e bu muhtıranın b i r cUz»ünU t e ş k il eden k ira mukavelesindeki hükümleri işbu anlaşma tarihinden itib a re n dcksan (9 0 ) gün

zarfın da resmi veya hususi b i r teşekküle fe ra ğ e d e b i li r , 3<%rle b i r fe ra ğ Hlî Uraeti kendi kontrolüne bağlğ teahhütlerinden kurtaramaz.

Yukarıdaki hükümleri tasdiken bu anlaşma, yukarıda k a y ı t lı gün ve senede, t a r a f­ lardan b ir in in tam y e t k ili ve aşağıda im zaları bulunan .Murahhasları tarafından kendi namlannaı ve taraflard an d iğ e rin in , keza tam y e t k ili ve aşağıda im zaları bu liman memurları tarafıhdan keza kendi namlarına imza e t t i r i l m i ş t i r .

- 4

-TttKKIYE COWUHIYKTI HÜKÜMETİ namına

imza

HİLTON HOTELS INTEkHAHCNAL INC. namına İmza

ŞAHİT

...Kâtip

) Ç |\-Lİ M i t

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi