İllüstrasyon dersindeki zenginleştirilmiş öğretim ortamının öğrenci davranışlarına, ürünlerine ve görüşlerine yansıması

(1)

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

UYGULAMALI SANATLAR ANA BİLİM DALI

GRAFİK EĞİTİMİ BİLİM DALI

İLLÜSTRASYON DERSİNDEKİ

ZENGİNLEŞTİRİLMİŞ ÖĞRETİM ORTAMININ

ÖĞRENCİ DAVRANIŞLARINA, ÜRÜNLERİNE VE GÖRÜŞLERİNE

YANSIMASI

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Suzan TANRIÖVER

Danışman: Yrd. Doç. Dr. Tutku Dilem KALAFAT ALPASLAN

Ankara Ocak, 2013

(2)

i

Suzan TANRIÖVER’in “İllüstrasyon Dersindeki Zenginleştirilmiş Öğretim Ortamının Öğrenci Davranışlarına, Ürünlerine ve Görüşlerine Yansıması” başlıklı tezi 24/01/2013 tarihinde, jürimiz tarafından Uygulamalı Sanatlar Ana Bilim Dalı Grafik Eğitimi Bilim Dalında Yüksek Lisans Tezi olarak kabul edilmiştir.

Adı Soyadı İmza

Üye (Tez Danışmanı):

Yrd. Doç. Dr. Tutku Dilem KALAFAT ALPASLAN ... Üye: Yrd. Doç. Dr. Gülgün ALPAN BANGİR ... Üye : Doç. Dr. Armağan GÖKÇEARSLAN ...

(3)

ii

İllüstrasyon gelişen teknoloji ile etkileşimi nedeniyle her geçen gün gelişmekte ve yenilenmektedir. Bu yenilenme süreci sayesinde herkesime ulaşabilen görsel iletişim yollarından birisidir. Grafik tasarımın bir parçası olan illüstrasyon, resimli çocuk kitaplarının temel unsurlarından birisidir. Ülkemizde öykü illüstrasyonları, orta öğretim düzeyinde, Meslek Liseleri Grafik ve Fotoğraf Bölümü illüstrasyon dersi öykü resimleme modül öğretimi içeriğinde verilmektedir. Araştırmanın amacı, orta öğretim düzeyinde resimli çocuk kitabı illüstrasyonu öğretimi sürecine öğretim ortamı, öğretim yöntemi ve bilgi konuları bağlamında genel bir bakış ve önerilerde bulunmaktır. Bu araştırmanın öykü illüstrasyonu konusunda verilen öğretimde iyileşme sağlayacağını ve işlevsel kitapların tasarlanması sürecinde etkili olacağını düşünüyorum.

Bu araştırmanın ortaya çıkmasında büyük emeği olan, bilgisini, yardımını ve manevi desteğini benden hiçbir zaman esirgemeyen hocam ve tez danışmanım Yrd. Doç. Dr. Tutku Dilem KALAFAT ALPASLAN’a, bana her zaman ve her konuda destek olan sevgili aileme ve dostlarıma, uygulamaların yapıldığı okullar olan Etimesgut K.T.M.L ve Hayri Aslan K.T.M.L 2011-2012 Eğitim Öğretim Yılı Grafik ve Fotoğraf Bölümü 11. Sınıf öğrencilerime ve bu okullarda bana yardımcı olan öğretmen arkadaşlarıma teşekkür ederim.

(4)

iii

İLLÜSTRASYON DERSİNDEKİ

ZENGİNLEŞTİRİLMİŞ ÖĞRETİM ORTAMININ

ÖĞRENCİ DAVRANIŞLARINA, ÜRÜNLERİNE VE GÖRÜŞLERİNE YANSIMASI TANRIÖVER Suzan

Yüksek Lisans, Grafik Eğitimi Bilim Dalı

Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Tutku Dilem KALAFAT ALPASLAN Ocak – 2013, 210 sayfa

Bu tez illüstrasyon dersi öykü resimleme modülü öğretme yöntemi ve öğretme ortamlarını incelemeyi, uygulanan yöntem ve tekniklerin öğrenci davranışları ve öykü resimleme tasarımları üzerindeki etkisini tespit etmeyi amaçlamaktadır.

Bu araştırmada, iki grup son test kontrol guruplu model uygulanmış, gruplar deney (N:21) ve kontrol (N:21) grubu olarak tanımlanmıştır. 2011- 2012 Eğitim – Öğretim yılı Ankara ilinde bulunan Etimesgut Kız Teknik ve Meslek Lisesi ile Hayri Aslan Kız Teknik ve Meslek Lisesi Grafik ve Fotoğraf Bölümü İllüstrasyon Dersi Öykü Resimleme Modülü Öğretimi alan 11. Sınıf öğrencileri araştırmanın çalışma grubunu oluşturmaktadır.

Araştırmanın veri toplama araçları, haftalık gözlem formu, ürün değerlendirme ölçeği, öğrenci ders değerlendirme anketidir. Gruplara, araştırmacı tarafından sekiz haftalık öğretim uygulanmıştır. Kontrol grubuna, geleneksel öğretim ortamı ile öykü resimleme modülü öğretimi, deney grubuna, zenginleştirilmiş öğretim ortamı ile araştırmacı tarafından hazırlanan kuru – sulu boya, marker, ekolin boya ve kolaj tekniklerini içeren öykü resimleme öğretimi uygulanmıştır. Gözlem formları dereceli puan cetveli ile puanlanmış ve madde bazında T testi uygulanmıştır. Ürün değerlendirme ölçeği sonuçlarına T testi uygulanmış, öğrenci ders değerlendirme anket sonuçları frekans ve aritmetik ortalamalarına madde bazında T testi uygulanarak öğretimler arasındaki farklar tespit edilmeye çalışılmıştır. Tüm ölçek verileri analiz edilerek yorumlanmıştır.

Bulgular, geleneksel ve zenginleştirilmiş öğretim ortamlarında verilen öykü resimleme öğretimleri arasında farklar olduğunu göstermiştir. Zenginleştirilmiş öğretim ortamı ve araştırma kapsamında hazırlanan öykü resimleme öğretiminin; öğrenci davranışlarını olumlu yönde etkilediği, ilgi ve istek düzeyinin öğretim süresince giderek

(5)

iv

illüstrasyonu tasarımında, tasarım öğrencisinin bilinç düzeyinin artması sağlanmış, tasarımların işlevselliği ve yeterliliği konusunda gelişme sağlanmıştır. Grupların aldıkları öğretimler ve öğretim ortamları ile ilgili görüşlerinde kontrol grubunda kararsızlık ve olumsuzluk görüşünün hâkim olduğu, deney grubunda olumlu görüşünün hâkim olduğu genellemesine ulaşılmıştır. Zenginleştirilmiş öğretim ortamı ve hazırlanan öykü resimleme öğretiminin, öğrenci davranışları ve öykü resimleme illüstrasyonu tasarımlarına ve öğrenci görüşlerine yansımasının olumlu yönde etkili olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler: Geleneksel öğretim ortamı, Zenginleştirilmiş öğretim ortamı, İllüstrasyon, İllüstrasyon teknikleri, Öykü resimleme.

(6)

v

ILLUSTRATION COURSES

ENHANCED TEACHING OF ENVIRONMENT

STUDENT ATTITUDES PRODUCTS AND REFLECTION OF THE OPINIONS

TANRIÖVER Suzan

Master Programme, Graphic Education Science

Thesis Supervisor: Assist.Prof.Dr. Tutku Dilem KALAFAT ALPASLAN January – 2013, 210 pages

This thesis aims to examine teaching methods and environments of illustration course story illustration module. It also purposes to identify the effect of applied methods and technics on the student’s behavior and story illustration designs.

In this research post – test control group model with two groups is applied and these groups are identified as experimental (N: 21) and control (N: 21) groups. Students who take the story illustration module education in Ankara Etimesgut Girls’ Technical and Vocational High School and Hayri Aslan Technical and Vocational High School in students of graphics and photographs section in 11st class 2011- 2012 academic year constitute the working group of study.

Research data collection tools are weekly observation form, product rating scale, and student course evaluation questionnaire. Eight weeks of teaching is applied by the researcher to groups. Traditional teaching environment and the story illustration module education are applied to the control group. Enriched teaching environment and the story illustration module education which consists of dry – wet paint, marker, ecoline paint and collage techniques prepared by researcher is applied to the experimental group. Observation forms are evaluated by grade scorecards and T-test was performed on the basis of article. T – test was applied to the results of product assessment scale, student course evaluation survey results and the arithmetic average of the frequency differences between the substance to be determined on the basis of teachings in T – test were studied. All scale data are analyzed and interpreted.

Results show that there are differences between traditional and enriched educational settings in story illustration education. This research underlines that enriched teaching environment and story illustration education which is prepared for this study has a positive effect on the student’s behavior and motivation levels were determined during training followed by an increasing trend. Information prepared

(7)

vi

achieved, progress has been made on the adequacy of design and functionality. Groups on the observations in the control group received training and learning environments is dominated by indecision and negative view of the experimental group achieved a positive outlook is dominated by a generalization. Enriched academic environment and training in the story, illustration, story illustration illustrations of student’s behavior, student observation and a positive reflection of the design is to be effective.

Key words: Traditional teaching environment, enriched teaching environment, illustration, illustration techniques, and story illustration.

(8)

vii

JÜRİ ÜYELERİNİN İMZA SAYFASI ... i

ÖNSÖZ ... ii ÖZET ... iii ABSTRACT ... v İÇİNDEKİLER ... vii TABLOLAR LİSTESİ ... x ŞEKİLLER LİSTESİ ... xi Resimler Listesi ... xi BÖLÜM I ... 1 1. GİRİŞ ... 1 1.1. Problem ... 1 1.2. Amaç ... 10 1.2.1. Alt Amaçlar ... 10 1.3. Önem ... 11 1.4. Varsayımlar ... 12 1.5. Sınırlılıklar ... 12 1.6. Tanımlar ... 12 BÖLMÜM II ... 14 2. KAVRAMSAL ÇERÇEVE ... 14 2.1. Eğitim ... 14

2.1.1. Eğitim – Öğretim Ortamı ... 15

2.1.1.1. Geleneksel Eğitim – Öğretim Ortamı ... 16

2.1.1.2. Zenginleştirilmiş Eğitim – Öğretim Ortamı ... 17

2.2. Sanat Eğitimi ... 18

2.2.1. Sanat Eğitimini Amacı ... 20

2.2.2. Sanat Eğitiminin Önemi ve Gerekliliği ... 23

2.3. Sanat Eğitiminde Yaratıcı Düşünme ... 25

2.3.1. Yaratıcı Kişilik Özellikleri ve Bireysel Farklar ... 29

2.3.2. Yaratıcılığı Geliştiren ve Engelleyen Etkenler ... 31

(9)

viii

2.4.3. Grafik Tasarımın Kullanım Alanları ... 38

2.5. İllüstrasyon ... 39

2.5.1. İllüstrasyonun Tanımı ... 40

2.5.2. İllüstrasyonun İşlevi ... 40

2.5.3. İllüstrasyon ve Grafik Tasarım İlişkisi ... 42

2.5.4. İllüstrasyon Çeşitleri ... 44

2.5.4.1. Basın Yayın İllüstrasyonları ... 45

2.5.4.2. Reklam İllüstrasyonları ... 46

2.5.4.3. Moda İllüstrasyonları ... 47

2.5.4.4. Doğa Tarihi İllüstrasyonları ... 48

2.5.4.5. Tıbbi İllüstrasyonlar ... 49

2.5.4.6. Teknik İllüstrasyonlar ... 50

2.5.4.7. Mimari İllüstrasyonlar ... 51

2.5.5. İllüstrasyon Teknikleri ... 51

2.5.5.1. Kurşun Kalem Tekniği ... 53

2.5.5.2. Kuru Sulu Boya Tekniği ... 55

2.5.5.3. Pastel Boya Tekniği ... 56

2.5.5.4. Marker Tekniği ... 57

2.5.5.5. Sulu Boya Tekniği ... 59

2.5.5.6. Mürekkep - Lavi Tekniği ... 60

2.5.5.7. Ekolin Boya Tekniği ... 61

2.5.5.8. Guaj Boya Tekniği ... 62

2.5.5.9. Akrilik Boya Tekniği ... 63

2.5.5.10. Kolaj Tekniği ... 64

2.5.5.11. Püskürtme (Airbrush) Tekniği ... 65

2.5.5.12. Karışık Teknik ... 66

2.5.5.13. Bilgisayar Destekli İllüstrasyon Tekniği ... 67

2.6. Öykü Resimleme ... 69

2.6.1. Tanımı ... 69

2.6.2. İşlevi ve Gereklilikleri ... 69

2.6.3. Öğeleri ... 72

(10)

ix

2.6.3.4. Tasarım Tekniği ... 85

2.6.3.5. Görseller ve Tipografik Unsurlar Arasındaki İlişki ... 88

2.6.3.6. Boyutlar ve Teknik Özellikler ... 89

BÖLÜM III ... 93 3. YÖNTEM ... 93 3.1. Araştırmanın Modeli ... 93 3.2. Çalışma Grubu ... 102 3.3. Verilerin Toplanması ... 103 3.4. Verilerin Analizi ... 103 BÖLÜM IV ... 105 4. BULGULAR ve YORUM ... 105 4.1. Alt Amaç – 1 ... 105 4.2. Alt Amaç – 2 ... 122 4.3. Alt Amaç – 3 ... 126 4.4. Alt Amaç – 4 ... 133 4.5. Alt Amaç – 5 ... 139 BÖLÜM V ... 151 5. SONUÇ ve ÖNERİLER ... 151 5.1. Sonuç ... 151 5.2. Öneriler ... 154 KAYNAKÇA ... 156 İnternet Kaynakçası ... 161

Resim İnternet Kaynakçası ... 161

(11)

x

Tablo 4.1.1. İllüstrasyon Dersi Öykü Resimleme Modülünde Zenginleştirilmiş Öğretim Ortamı ile Geleneksel Öğretim Ortamında Öğrenci Davranışları Değer Tablosu ... 106

Tablo 4.2.1. İllüstrasyon Dersi Öykü Resimleme Modülünde Zenginleştirilmiş Öğretim Ortamı ile Geleneksel Öğretim Ortamında Gerçekleştirilen Öğrenci Ürün Değerlendirme Tablosu ... 122

Tablo 4.2.2. İllüstrasyon Dersi Öykü Resimleme Modülünde Zenginleştirilmiş Öğretim Ortamı ile Geleneksel Öğretim Ortamında Gerçekleştirilen Öğrenci Ürün Değerlendirme Tablosu ... 123

Tablo 4.3.1. İllüstrasyon Dersinde Geleneksel Öğretim Ortamında Gerçekleştirilen Öğretime İlişkin Öğrenci Görüşleri

Yüzdelik Değer ve Frekans Tablosu ... 126

Tablo 4.4.1. İllüstrasyon Dersinde Zenginleştirilmiş Öğretim Ortamında Gerçekleştirilen Öğretime İlişkin Öğrenci Görüşleri

Yüzdelik Değer ve Frekans Tablosu ... 133

Tablo 4.5.1. İllüstrasyon Dersinde Zenginleştirilmiş Öğretim Ortamında

Gerçekleştirilen Öğretime İlişkin Öğrenci Görüşlerine İlişkin T Testi Tablosu ... 140

(12)

xi Resimler Listesi

Resim – 1 Basın Yayın İllüstrasyonu ... 45

Resim – 4 Reklam İllüstrasyonu ... 46

Resim – 7 Moda İllüstrasyonu ... 47

Resim – 10 Doğa Tarihi İllüstrasyonu ... 48

Resim – 13 Tıbbi İllüstrasyon ... 49

Resim – 16 Teknik İllüstrasyon ... 50

Resim – 19 Mimari İllüstrasyon ... 51

Resim – 22 Kurşunkalem Tekniği ... 54

Resim – 25 Kuru Sulu Boya Tekniği ... 55

Resim – 28 Pastel Boya Tekniği ... 57

Resim – 29 Pastel Boya Tekniği ... 57

(13)

xii

Resim – 33 Marker Tekniği ... 58

Resim – 34 Sulu Boya Tekniği ... 59

Resim – 37 Mürekkep – Lavi Tekniği ... 60

Resim – 40 Ekolin Boya Tekniği ... 62

Resim – 43 Guaj Boya Tekniği ... 63

Resim – 46 Akrilik Boya Tekniği ... 64

Resim – 49 Kolaj Tekniği ... 65

Resim – 52 Airbrush Tekniği ... 66

Resim – 55 Karışık Teknik ... 67

Resim – 58 Bilgisayar Destekli İllüstrasyon Tekniği ... 68

Resim – 61 Karakterlerin Yüz İfadesi ... 78

(14)

xiii

Resim – 67 Hayvan Karakterlerin Yüz İfadesi ve Hareketi ... 81

Resim – 68 Hayvan Karakterlerin Yüz İfadesi ve Hareketi ... 81

Resim – 69 Storyboard Tasarımı ... 83

Resim – 70 Sahne Tasarımı ... 84

Resim – 71 Görseller ve Tipografik Unsurlar Arasındaki İlişki ... 88

Resim – 75 Kitap Kapağı İllüstrasyonu ... 91

Resim – 76 Özel Kesim Resimli Çocuk Kitabı ... 92

(15)

BÖLÜM I

1. GİRİŞ

Bu bölümde problemin tanımlanmasına, araştırmanın amacına, araştırmanın önemine, sınırlılıklarına değinilmektedir.

1.1. Problem

Grafik sanatı, farklı kültür veya dillere sahip olsalar dahi insanların, iletişim kurmasına ve mesaj alışverişinde bulunmasına olanak sağlayan önemli iletişim yöntemlerinden birisidir. Grafik sanatının bir alanı olan illüstrasyon ise kişilere herhangi başka bir açıklayıcı veya anlatıcı unsura ihtiyaç duymadan anlatılmak isteneni görsel algılama ile anlatmayı amaçlar. Günlük yaşam içerisinde gazetelerde, dergilerde, kitaplarda, kullanım kılavuzlarında, afişlerde, internet aracılığıyla ulaştığımız web sayfalarında, basılı grafik tasarım ürünlerinde illüstrasyon örneklerine rastlamak mümkün olduğu gibi günlük yaşamda da önemli bir iletişim aracı haline geldiği görülmektedir. İllüstrasyon, yüzeylerin resimlenmesi, çizim ve boyama tekniklerini kullanarak sözel unsurların görsel hale getirilerek ifade edilmesi olarak tanımlamak mümkündür. İllüstrasyon bir durumu veya olguyu dramatik, eğlenceli, fantastik veya sosyo – kültürel bir biçimde anlatır. İllüstrasyonun en belirgin özelliği; bir öyküyü, olayı, temayı illüstrasyon tekniklerini kullanarak görsel olarak ifade etmesidir.

Günümüzde bireyin etkileşim sürecinin de bir parçası haline gelen illüstrasyonun birçok alanda kullanıldığını söylemek mümkündür. Bunlardan birkaçı adli illüstrasyonlar, tıbbi illüstrasyonlar, moda illüstrasyonları, teknik illüstrasyonlar vb. olarak sayılabilir. Ülkemizde tek başına illüstrasyon eğitimi veren herhangi bir eğitim kurumu bulunmamaktadır. İllüstrasyon eğitimi grafik tasarımın bir alanı olarak değerlendirilmekte ve grafik tasarım eğitiminin bir parçası olarak eğitim içeriğinde verilmektedir. İllüstratif anlatım grafik tasarımda olayların, olguların ve mesajların aktarılması anlamında görsel algılamada önemli anlatım unsurlarındandır. Türkiye’de

(16)

grafik tasarım eğitimi, mesleki eğitimin lise ve dengi okullarda uygulanmaya başlanması ile meslek liseleri grafik ve fotoğraf bölümlerinde verilmeye başlanmıştır.

Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi (MEGEP) kapsamında modüler eğitim sistemi ile eğitim veren bu kurumlar sektörün ihtiyaç duyduğu grafik teknikerlerini yetiştirmekte ve sektörün ihtiyaç duyduğu ara elman ihtiyacını karşılamayı amaçlamaktadır. Eğitim süresi dört yıldır. 9. sınıfta öğrenci tüm lise ve dengi okullarda okutulan ortak dersleri almaktadır. 10. sınıfta ortak dersler ile alan ortak dersleri, 11. ve 12. sınıflarda ise ortak dersler, dal dersleri okutulmaktadır. Alanda yer alan tüm dallara yönelik ortak yeterlilikleri kazandıran dersler ağırlıklı olarak 10. ve 11. sınıfta verilmektedir. 12. sınıfta ise seçilen dala ait yeterlilikleri içeren dersler yer almaktadır. Öğrenci 10. sınıfta alanda eğitim – öğretime başlar. 10. sınıfın sonunda ise bölgesel ihtiyaçlar, sektör ihtiyaçları, kurumun donanımı, kurumun öğretmen durumu, fiziki kapasitesi ile öğrencilerin mesleki yeterlilikleri de dikkate alınarak dal seçimi yapılır. Öğrencilerin alan ve dal seçimlerinde bölgesel istihdam olanakları dikkate alınır. Grafik ve Fotoğraf Alanı Çerçeve Öğretim Programı’nda; 1. Grafik, 2. Fotoğraf, dalları yer almaktadır. MEGEP kapsamında Grafik Dalının amacı; Grafik ve Fotoğraf alanı altında grafik teknikeri yeterliliklerine sahip meslek elemanları yetiştirmek, Fotoğraf Dalının amacı; Grafik ve Fotoğraf alanı altında fotoğraf teknikeri yeterliliklerine sahip meslek elemanları yetiştirmek olarak belirlenmiştir. Bu kurumlarda yetiştirilen öğrenciler kendi istekleri doğrultusunda sektörde çalışabilmekte veya yüksek öğrenim kurumlarında eğitimlerine devam edebilmektedirler.

MEGEP eğitimci ve sektör işbirliği ile uzman görüşleri dikkate alınarak geliştirilen bir eğitim sistemidir. Modüler eğitim uygulaması sayesinde uygulanan eğitim gerekli görüldüğünde uygulanan çerçeve program ve modüllerin içeriklerinin değiştirilmesi ve geliştirilmesi ile yenilenebilmektedir.

Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi kapsamında verilen illüstrasyon eğitimi 11. Sınıf öğrencilerine haftada 1 kere 3 ders saati eğitim süresi ile uygulanmaktadır. Eğitim kapsamında uygulanan modüller ile illüstrasyon tasarımı çalışmalarında kullanılan illüstrasyon tekniklerinin öğretimi esas alınmaktadır. Eğitim içeriği İmgesel Kompozisyon Çizimi, Öykü Resimleme, Storyboard, Kitap Kapağı Resimleme Modüllerinden oluşmaktadır.

(17)

İmgesel Kompozisyon Çizimi Modülünde; imgesel kompozisyonu, oran – orantı ve ışık-gölge kurallarına uygun çizebilme, Öykü Resimleme Modülünde; öykü resimleme ve bu çalışmalarda suluboya tekniğini hatasız olarak kullanabilme, Storyboard Modülünde; televizyon reklamcılığında yer alan storyboard tasarımına uygun yöntem ve teknikleri kullanarak belirlenen standart kare ölçülerinde kısa senaryo tasarımlarını hatasız olarak yapabilme, Kitap Kapağı Resimleme Modülünde; seçilen bir kitabın içeriğine uygun kapak resmini tasarlayıp bilgisayar ortamında son halini oluşturabilme yeterliliklerinin öğrencilere kazandırılması hedeflemektedir.

Grafik tasarım ve illüstratif anlatımlar, toplumun gün geçtikçe artan gereksinimlerine paralel olarak mesaj iletiminin ve sözelin görsel unsurlarla anlatımının vazgeçilmez bir öğesi haline gelmiştir. Bu iletişimi bilinçli ve doğru bir biçimde gerçekleştirmek, değişen ve gelişen toplumun ihtiyaçlarına cevap verecek nitelikte, kaliteli, yaratıcı ve özgün tasarımlar hazırlamak, ancak bilinçli şekilde bu mesleğin eğitimini almış bireylerle mümkündür. Bu üniversite düzeyinde verilen grafik tasarım eğitimi ve grafik tasarım sektörüne ara eleman yetiştiren meslek liselerindeki grafik tasarım eğitimin niteliğinin iyileştirilmesi ve yeterliliğinin sağlanması ile mümkün olacaktır. İllüstrasyon bir grafik tasarım ürününün özgün, dikkat çekici, anlaşılabilir, mesajı doğru ileten çizim ve boyama tekniklerini kullanarak sözel unsurların görsel hale getirilerek ifade edilmesini sağlayan niteliklere sahip olmalıdır. Bu da illüstrasyonda tasarım sürecinin önemini ortaya çıkarmaktadır.

Görsel dil, fikirlerin iletimi için görsel imgelerin kullanılması; bunlar illüstratörün kavramlarının temsil edilmesidir. İllüstratörler fikir ve mesajları iletmek ve sorunlara çözüm bulmak amacıyla ayırt edici ve kişisel görsel dillere başvururlar. Sembolizm, abartı, görsel mecaz, benzetme ve bitiştirmelerin yanı sıra çeşitli olanakların da kullanılmasıyla izleyicinin duygu ve davranışları müdahaleye uğrar. Kişisel bir görsel dil oluşturmak, aralıksız çalışma ve araştırmayla birlikte, bağlam ve hedef kitle hakkında da kesin bir farkındalık gösterir (Wigan, 2009: 104).

Tasarımcı, illüstrasyon eğitimi sürecinde mesaj iletimi, sözelin görsele dönüştürülmesi ve yaratıcılık sürecinin geliştirilmesi gibi temel unsurlar doğrultusunda eğitim sürecini tamamlamalıdır. İllüstrasyon dersi içeriğinde verilmesi beklenen yaratıcı düşünce, problem çözme ve hedef kitle ihtiyaçları doğrultusunda özgün tasarımlar

(18)

yapabilme becerileri, etkin olarak verilmediği sürece, öğrencilerin illüstrasyon dersi ve farklı alan dersleri arasında bağlantı kurmaları beklenemez. Bu derste edindikleri bilgi, beceri, deneyimleri diğer alan derslerinde ve grafik tasarım ürünlerinin tasarımında kullanmaları da mümkün olmayacaktır. Bir grafik tasarım ürününde renk, illüstrasyon, fotoğraf, tipografik öğeler gibi tasarım elemanlarının, anlaşılabilirlik, dikkati çekme ve özgün olma nitelikleri yaratıcılığın işlevselleşmesinin en önemli yapı taşlarıdır.

Pek çok düşünür ve araştırıcı yaratıcılığı tanımlamaya girişmiştir. Kimisi yaratıcılığı bir sezgi süreci olarak benimsemiş, “boşlukları, rahatsız edici ya eksik öğeleri sezip, bunlar hakkında düşünüler geliştirme, varsayımlar kurmak, bunları sunmak, sonuçları karşılaştırıp, değiştirmek ve yeniden sınamak” gibi sözlerle tanımlamış; kimisi “ana yoldan ayrılma, deneye açık olma, kalıplardan kurtulma” diye anlatmış; kimi “ister bilimde, ister başka bir alanda olsun yaratıcılık sezgi ve akılcı imgelemin ve çözümleme yetisinin, ıraksak ve yakınsak yönlerinin birliğine dayanır” diyerek ifade etmiştir. Yaratıcı süreçte yer alan sezgi, imgelem, uslamlama, deneme, araştırma, sınama, bulma, kalıplardan kurtulma, yeniden kurma gibi birtakım yeti, olgu ve niteliklere, merak gibi bir çıkış, özgünlük gibi bir sonucu da eklemeliyiz. Öyleyse yaratıcı diye nitelenebilecek bir süreç ya da olguda yenilik, özgünlük, olağanüstülük, kural dışılık, değişik olma gibi özellikler bulunacağı gibi, tüm bu niteliklerin gene de belli bir uyum, uygunluk ve birleşim (sentez) içinde olmaları gerekmektedir (San, 2008: 14-15).

MEGEP kapsamında uygulanan illüstrasyon dersi öykü resimleme modül bilgi sayfalarında belirtilen eğitim amaçlarının, illüstrasyon tekniklerinden birisi olan sulu boya tekniği öğretimi üzerine odaklı olduğu görülmektedir (EK-5). Grafik tasarımcı yetiştirmeyi amaçlayan bu öğretim programında yaratıcılığı destekleyen ve besleyen zenginleştirilmiş öğretim yöntemlerinin izlenmesi özgün tasarımlar yapabilen, akılcı çözümler üretebilen ve tasarımcı kimliği ile kendini ifade edebilen bireyler yetiştirilmesinde önemli rol oynamaktadır.

Yaratıcı davranışlarını geliştirmek için eğitim ortamının öğretme ve öğrenmede yaratıcılığı destekleyici olarak düzenlenmesi gerekir. Öğrencilerde yaratıcı düşüncenin oluşması bir bakıma buluş yolu, araştırma, soruşturma ve mükemmel öğrenme stratejileri, güdümlü tartışma, örnek olay, gösterip yaptırma yöntemleri ile sorgulayıcı tartışma, küçük ve büyük grup tartışması, münazara, canlandırma, oyunlaştırma, gözlem, deney, beyin fırtınası, workshop, gösterim, problem çözme, olay

(19)

bulmaca, alan gezileri gibi geniş bir yelpazede çeşitli tekniklerden yararlanılmasına bağlıdır (Özsoy, 2007: 154).

Sönmez’e (1993) göre; öğrenme ve öğretme ortamında öğrenci kendini özgür hissetmelidir. Çocukların somut işlemler dönemi olan 2 – 7 yaş arasında canlandırma ve oyunlaştırma tekniklerinden; 11 – 15 yaş arası soyut işlemler döneminde ise şiir, hikâye ve anı gibi yazım; ek olarak resim, seramik, modelaj gibi görsel sanatlar; bilimsel hayaller kurma ve geliştirme tekniklerinden yaralanılmalıdır. Ayrıca eğitim ortamı öğrencinin problemin farkına varmasına, onu anlayıp sınırlamasına, denenceler kurmasına, diğer öğrenciler ve gerektiğinde okul dışından kişilerle birlikte çalışmasına imkân verecek şekilde düzenlenmiş olmalıdır (s.148-150). Ancak bugün öğrenme ortamlarına bakıldığında yaratıcılığı destekler niteliklerin pek çoğundan uzak ve tek düze ortamlar olduğu gözlemlenmektedir. Eğitimde yaratıcılık olgusunun bireyde geliştirilmesinde önemli unsurlardan birisinin öğretim ortamı olduğu ortaya konmuştur. Öğrenme sürecinde öğretim ortamının yaratıcılığı destekler nitelikte düzenlenmesi gerekmektedir. Öğretim sürecinde, öğretmenin konuya yaklaşımı, konu aktarımında kullanılan görseller, araç – gereçler, öğretme yöntem ve teknikleri yaratıcılığın desteklenmesini veya desteklenmemesi, öğrencinin konuya yaklaşımının pozitif veya negatif olmasını sağladığı görülmektedir.

İllüstrasyon tasarımında amaç ürünün hedef kitlesine verilmek istenen mesajı, yalın, özgün, dikkat ve ilgi çekici, anlaşılır görsellerle doğru biçimde yansıtması ve tasarlanmasıdır. Bu da ancak illüstratif öğelerin doğru tasarlanması ve doğru kullanımı ile mümkündür. Grafik tasarım eğitimi veren kurumlarda illüstrasyon öğretimi süreç ve yöntemlerinde uygulanan öğretme yöntem ve tekniklerinin, öğretim ortamının ve öğrenci – öğretmen yaklaşımının öğretimin amacına ulaşmasındaki önemi büyüktür.

Önerilen, mantıkçı ve akılcı geleneğin yanına, en yüksek etkinliğine sanat eserinin yaratılması sürecinde kavuşulan görsel düşünme tarzı ile imgelemci düşünme süreçlerinin konulmasıdır. Okullara büyük bir “heyecansızlar ordusu” değil, özgür ve canlı anlatıma yetenekli kişilikler yetişmelidir. Ancak böylelikle çağımızın gereksinimi olan her alanda üstün yaratıcılığa erişilebilir. Bu, gelişmiş ülkelerde olduğu kadar, belki de ondan daha çok, gelişmekte olan ülkeler açısından büyük önem taşımaktadır (San, 1977: 160).

(20)

Kuramsal bilginin yanı sıra uygulamalı çalışma olanağı sağlayan çeşitli araç – gereçler, teknikler ve en önemlisi de çalışma ortamında öğrenciye özgürlük sağlayan öğretme yönteminin ve öğretme ortamının yaratıcılığı geliştirme bakımından başarıya ulaşacağı daha özgün tasarımların ortaya çıkması açısından etkin olacağı düşünülmektedir.

Türel’in (2008) yaptığı Öğrenme Nesneleri ile Zenginleştirilmiş Öğretim Ortamlarının Öğrenci Başarıları Tutumları ve Motivasyonları Üzerindeki Etkisi araştırmasında; Öğrencilerin, motivasyon ölçeğindeki maddelere verdikleri yanıtlara göre uygulamadan sonra derse karşı daha istekli olduklarını ve işleyecekleri dersin konusu hakkında daha fazla merak duyduklarını ifade etmeleri, uygulamanın öğrenci motivasyonuna olumlu etkisini göstermektedir (s.193) sonucu zenginleştirilmiş öğretim ortamında kullanılan öğretim materyallerinin öğrencinin motive edilmesi ve öğrenci davranışları üzerindeki olumlu etkisini vurgulamaktadır.

Karataş ve Özcan’ın (2010) yaptığı Zenginleştirilmiş Yaratıcı Bilişim Teknolojileri Eğitiminin Yaratıcı Düşünme, Bilişsel Başarı ve Öğrencilerin Proje Geliştirmeleri Üzerine Etkisi araştırmasında; araştırmadaki etkinliklerde verildiği gibi gerçek yaşamla ilgili bir soruna çözüm bulmaları ya da hayal güçlerini geliştirmeye yönelik çalışmalar yaptırılması öğrencilerin yaratıcılıkları üzerinde daha etkili olabilir. Uygulanan yaratıcı etkinliklerin öğrencilerin bilişsel başarıları ve proje geliştirmeleri üzerinde de olumlu etkiye sahip olduğu göz önüne alınırsa, bu şekilde tasarlanan etkinliklerle öğrencilerin yaratıcı bir birey olmasını sağlamanın yanı sıra bilişsel yönden de başarılı öğrenciler yetiştirilmesinde etkili olabilecektir (s.239) sonucu ile zenginleştirilmiş öğretimlerin öğrenci başarısı ve problem çözme becerisi üzerindeki olumlu etkisine değinmişlerdir.

Zenginleştirilmiş öğretim ortamı ile illüstrasyon öğretiminde klasikleşmiş tekniklerin öğretimi ve öğrencinin kalıplara sokulması yerine daha yenilikçi, daha özgür ve adeta teknikleri bir oyun havasında öğretme ortamı sağlanmadır. Birden çok tekniğin sentezi ve öğrenci merkezli bir öğretim, öğrencinin güdülenmesini ve yaratma sürecinde işlevsel, özgün, estetik kaygıların ön planda tutulduğu, akılcı tasarımlar üretmesi sürecinde etkili olacaktır. Yeni ve gelişen teknoloji ile etkileşimde olan illüstrasyonun, gelişmeler doğrultusunda ortaya çıkan tekniklerinin tasarım öğrencilerine öğretilmesi ve

(21)

öğrencilerin bu teknikleri uygulamalı çalışma olanağı bulması, tasarımcı yetiştirmede önemli bir unsurdur. Araştırma kapsamında oluşturulan zenginleştirilmiş öğretim ortamında, uygulamalı çalışmaların illüstrasyon teknikleri ile ilgili bilgi birikiminin oluşturulmasında ve illüstrasyon tekniklerin olanaklarının keşfedilmesinde etkili olacağı düşünülmektedir.

Sönmez’in (2010) yaptığı araştırmada; Prof. Dr. Nazan ERKMEN, Türkiye’de illüstrasyon sanatının gelişimine ilişkin olarak; Çok yavaş gittiğini ve fazla önemsenmediğini görüyorum. Yayınevleri illüstrasyon sanatına çok ticari bakıyorlar. Sanatçıya gereken değer verilmiyor, sanat deseniz yok gibi. Herkesi illüstrasyon yapabilir gibi görüyorlar ve illüstratörü Anadolu’nun zevkine göre çizmeye yöneltme çabalarını gösteriyorlar. Oysa sanatçıların görevi toplumun beğenisini ve estetik değerlendirmelerini doruğa çıkartmaktır (s.82) görüşünü belirtmiştir. İllüstrasyon sanatının gerektiği biçimde değer bulması, illüstratörün çalışmalarını gerektiği gibi yapması, bilinçli ve kaliteli bir eğitim öğretim sürecinin orta öğretim kurumlarında ve yüksek öğretim kurumlarında uygulanması ile mümkün olabileceği düşünülmektedir.

II. Ulusal Çocuk ve Gençlik Sempozyumda (2006) sunduğu bildirisinde Prof. Dr. İsmail KAYA; Çocuklara nitelikli resimli kitap sunmak onlara edebiyat ve görsel sanat örneklerini ellerinin arasında tekrar tekrar inceleme, ondan keyif alma hazzını sunmak demektir. Bu sürecin kişiliğin oluşum aşamasında gerçekleşmesi, görsel sanat eğitimi büyük ölçüde almış, okumaya ve kitaba olan ilgisi yoğun bireylerin oluşturduğu bir toplum amacına ulaşmada çok önemlidir. Ülkemizde bu alanda oluşan potansiyelin üretime dönüştürülmesi için de ülkemiz eğitim ve kültür politikaları sanat ve bilimi önemseyip teşvik eden bir anlayış doğrultusunda düzenlenmelidir (s.424) görüşü ile ülkemizde verilen öykü resimleme eğitimi ve bu eğitimin oluşturulmasında gerekli olan eğitim ve kültür politikalarının önemine değinmektedir. İllüstrasyon öğretiminin bir parçası olan öykü resimleme öğretim içeriğinin ve amaçlarının çocuğun ihtiyaçları ve gelişim özellikleri doğrultusunda olmasının gerekliliği, resimli çocuk kitaplarının işlevi göz önüne alındığında ortaya çıkmaktadır.

Önal ve Akpınar’ın (2007) yaptıkları araştırmada; Grafik Teknikerliği Programlarının bütün boyutlarıyla, bilim ve teknolojideki değişimlere paralel olarak ve eğitim biliminde yaşanan yenilikleri de dikkate alacak şekilde, ilgili tüm kesimlerin

(22)

katılacağı çalışmalarla yeniden yapılanmalıdır. Yeniden yapılanmada odak noktası öğrenci memnuniyeti ve iş piyasasının talepleri olmalıdır (s. 38) araştırma önerisi ile Türkiye’de orta öğretim düzeyindeki kurumlarda verilen grafik eğitimi sorunlarına ve sorunlarla ilgili önerilere değinmiştir.

Özdemir’in (2008) yaptığı araştırmada; Sektöre ara elaman yetiştirmek üzere kurulmuş meslek liselerinin MEGEP kapsamında hazırlanan müfredat programları ve kullanılacak ders materyalleri (kitaplar, modüller, iş ve işlem yaprakları, araç – gereçler) teknolojinin gelişimine paralel olarak güncelleştirilmeli ve öğretmenlerin zamanında ve kolaylıkla ulaşabileceği şekilde organize edilmelidir (s.110) araştırma önerisi ile Türkiye’de orta öğretim düzeyinde meslek liselerinde grafik tasarım eğitimi sorunlarından birisine değinmiş ve öneride bulunmuştur. Bu araştırmalar doğrultusunda grafik tasarımın bir alanı olan illüstrasyon öğretiminde, öğretme ortamının, öğrenci davranışlarına ve öğrenci ürünlerine etkilerinin araştırılması ihtiyacı duyulmuştur.

Günümüzde çocuk kitaplarında kullanılan illüstrasyonların bir kısmının bilinçli ve çocuğun gelişim sürecine uygun olarak tasarlanmadığı uzman görüşleri ve yapılan araştırmalar ile ortaya çıkmaktadır. Çocuk kitabı resimleme alanında tasarımcı yetiştirmeyi hedefleyen öykü resimleme modülü bilgi konularında eksikliklerin olması öğretimin tam amacına ulaşamaması anlamına gelmektedir.

Mardi’in (2006) yaptığı araştırmada; Çocuk, doğduğu andan itibaren, ergenlik sonuna kadar hızlı bir gelişim gösterir. Gelişim, normal bir yapıya sahip her çocukta mutlaka bedensel ve duygusal olarak gözlemlenir. Çocuğun gelişim süresince, çevresiyle kurduğu duygusal ilişkilerinde yer alan en önemli elemanlardan biri de resimli masal kitaplarıdır. Aynı zamanda metin ve illüstrasyonlardaki karakter çocuğun kişiliğinin gelişiminde önemli rol oynar. Çocukların özellikle bu psikolojik açıdan geçirdiği gelişmelerin incelenmesi illüstrasyon sanatçısına faydası olacaktır. Çünkü bir yetişkin olan sanatçının çocuğun dünyasını anlayabilmesi, onun dünyasına yönelmesi, onun ihtiyaçlarına cevap verebilmesi ve isteklerini yerine getirebilmesi gerekir. Bu konuda çocuğun seviyesi düşünülerek karakterler yaratılmalıdır. Bu da karakter yaratmadan önce iyi bir araştırmayı ve çocuğu anlamayı gerektirir. İllüstrasyon sanatçısının karakter yaratmadan önce yapması gereken temel yöntem budur (s.163)

(23)

sonucu ile öykü resimlemede hedef kitle gelişim özelliklerine ve ihtiyaçlarına, öykü resimlemede karakterin önemine değinmiştir.

Araz’ın (2010) yaptığı araştırmada; Çocuk, gelişim süreci içinde ihtiyaçları doğrultusunda isteklerde bulunmaktadır. Resimlerinden etkilendiği her kitap çocuğun gelişimine uygun olduğu anlamına gelmemektedir. Bu nedenle resimli kitabın belli kurallar çerçevesinde tasarlanması boyutlandırılması ve hatta puntoların ve kullanılan kelime dağarcığının bile bu kurallar çerçevesinde olması gerektiği sonucuna varılmıştır (s.157). Araştırma sonuçları öykü resimleme öğelerinin önemini vurgulamakta ve öykü resimlemede çocuğa yörelik ilkesinin altını çizmektedir.

Öykü Resimleme modül bilgi konularında, hedef kitle seçimi ve hedef kitle özellikleri, karakter tasarımı, parça bütün ilişkisi, kullanılan tipografik unsurlar ve bu unsurlarda dikkat edilmesi gereken özellikler, çocuk kitabı boyutları, kesim payı, özel kesim, dikiş ve forma gibi bilgilerin bilgi konularında aktarılması tasarımların ihtiyaçları karşılaması doğrultusundaki eksikliğin giderilmesi açısından önemlidir. Modül bilgi konularında bu bilgilerin verilmesi ve tasarım öğrencilerine bu bilgiler doğrultusunda tasarım uygulamaları yaptırılması, tasarımda özgünlük, hedef kitleye uygunluk ve tasarımın işlevselliği açısından önemlidir. Bu nedenle araştırma kapsamında illüstrasyon tasarımı öğeleri ve illüstrasyon teknikleri, illüstrasyon tekniklerindeki gelişmeler, yeni çıkan malzeme, araç – gereç ve uygulama yöntemleri araştırmacı tarafından incelenerek araştırmanın bilgi konuları ve kavramsal çerçevesi oluşturulmuştur.

Çocuk kitabı illüstrasyonları öğretiminde, tasarımda yaratıcılığın desteklenmesini sağlamak, tasarım öğrencilerine hedef kitle ihtiyaçları ve özellikleri doğrultusunda hazırlanmış bilgi konularının aktarılmasını sağlamak ve bu bilgiler doğrultusunda uygulamaların yaptırılmasının gerekliliğini vurgulamak, illüstrasyon tasarımında kullanılan yeni malzeme ve tekniklerin tasarım öğrencilerine uygulamalı olarak öğretilmesinin gerekliliğini vurgulamak ve bu olanağını verilmesini sağlamak, öykü resimlemede ihtiyaç duyulan kalifiye eleman ihtiyacının giderilmesi bakımından önemli unsurlar olarak görülmektedir. Öykü resimleme öğretiminde, öğretim ortamının öğrenci davranışları üzerindeki etkisini araştırmak, zenginleştirilmiş ortamda verilen öğretimin tasarım süreci sonunda ürünlere ve öğrenci başarı düzeylerine etkisini saptamak,

(24)

geleneksel öğretim ortamı ve zenginleştirilmiş öğretim ortamında verilen öğretimlere ilişkin öğrenci görüşlerini tespit etmek, dersin öğretiminde karşılaşılan sorunlar ve bu sorunların kaynaklarını saptamak bu araştırmanın problem durumunu oluşturmaktadır.

1.2. Amaç

Bu araştırma grafik tasarım eğitimi veren orta öğretim kurumlarında illüstrasyon dersinin durumunu saptamayı, illüstrasyon dersi öykü resimleme modülü öğretme yöntemleri ve uygulanan tekniklerin öğrencinin yaratıcılığı ve tasarlanan çocuk kitabı illüstrasyonu üzerindeki etkisini tespit etmeyi, illüstrasyon konusunda verilen eğitimin niteliğini arttırmayı ve yeterliliğini sağlamayı amaçlamaktadır. Araştırma sonuçları doğrultusunda öğretilen illüstrasyon teknikleri, bilgi konuları kapsam ve içeriği hakkında değişiklik önerisinde bulunmak, öğretim yöntemi ve öğretim ortamının öğrenci başarısına etkisine dikkat çekmek, kalıcı çözüm önerileri getirmek araştırmanın amaçlarıdır.

Bu araştırmanın genel amacı; meslek liseleri grafik ve fotoğraf bölümü grafik dalı 11. sınıf illüstrasyon dersi öykü resimleme modülünde uygulanacak olan öğrenci merkezli öğretim yöntem ve teknikleri ile öğretim ortamının yaratıcılığa ve öğrenci davranışlarına etkisi nedir? Teknolojik gelişmeler doğrultusunda illüstrasyon tasarımında kullanılan yeni malzeme ve tekniklerin, çocuk kitabı illüstrasyonu tasarımlarının işlevselliği ve hedef kitle ihtiyaçları doğrultusunda yapılması üzerine etkisi nedir? sorularına cevap aramaktır.

Bu genel amacı gerçekleştirmek için aşağıdaki alt problemlere cevap aranacaktır.

1.2.1. Alt Amaçlar

1. İllüstrasyon dersi öykü resimleme modülünde zenginleştirilmiş öğretim ortamı ile geleneksel öğretim ortamında öğrenci davranışları nasıldır?

(25)

2. İllüstrasyon dersi öykü resimleme modülünde zenginleştirilmiş öğretim ortamı ile geleneksel öğretim ortamında gerçekleştirilen öğrenci ürün değerlendirmeleri nasıldır?

3. İllüstrasyon dersinde geleneksel öğretim ortamına ilişkin öğrenci görüşleri nedir?

4. İllüstrasyon dersinde zenginleştirilmiş öğretim ortamına ilişkin öğrenci görüşleri nedir?

5. İllüstrasyon dersinde zenginleştirilmiş öğretim ortamı ile geleneksel öğretim ortamında gerçekleştirilen öğretimlerde öğrenci görüşleri arasında anlamlı bir fark var mıdır?

1.3. Önem

Bu araştırma;

1. İllüstrasyon öğretimi ve yaratıcılık ilişkisini orta öğretim kademesinde verilen grafik tasarım eğitimi içindeki öneminin vurgulanması,

2. Öykü resimleme öğretiminde karşılaşılan sorunların neden - sonuç ilişkisiyle ortaya konması,

3. Öğretim ortamlarının öğrenci davranmışlarına etkisinin ortaya konması,

4. Araştırma doğrultusunda hazırlanan bilgi konuları ve elde edilen sonuçlar ile daha kapsamlı ve amaca uygun müfredat programları hazırlanmasına kaynak olması,

5. Grafik eğitimi ve İllüstrasyon eğitimi ile ilgili yeni araştırmalara kaynak oluşturması açılarından önemlidir.

(26)

1.4. Varsayımlar

Araştırmada görüşlerine başvurulan deneklerin yanıtlarında içten ve samimi oldukları varsayılmaktadır.

1.5. Sınırlılıklar

Bu araştırma “İllüstrasyon Dersindeki Zenginleştirilmiş Öğretim Ortamının Öğrenci Davranışlarına, Ürünlerine ve Görüşlerine Yansıması” konusu ile sınırlıdır. Bu kurumlardaki diğer dersler araştırmanın kapsamı dışındadır.

Bu araştırma Ankara ilinde bulunan Etimesgut Kız Teknik ve Meslek Lisesi (N:21) ve Hayri Aslan Kız Teknik ve Meslek Lisesi (N:21) 11. Sınıf öğrencileri ile sınırlıdır.

Bu araştırma 2011–2012 öğretim yılında haftada 1 kere 3 ders saati illüstrasyon dersi almakta olan grafik ve fotoğraf alanı grafik dalı 11. sınıf öğrencileri (N:42) ile sınırlıdır.

1.6. Tanımlar

Eğitim: Bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla ve kasıtlı olarak istendik değişme meydana getirme sürecidir (Ertürk, 1984: 12).

Eğitim ortamı: Eğitim etkinliklerinin meydana geldiği, öğrencinin bilgiyle etkileşimde bulunduğu çevredir (Alkan, 1998: 25).

Grafik sanatı, özgün baskı yöntemleriyle oluşturulan sanat yapıtlarını ve bilgi iletmek, basılmak, kitle iletişim araçlarında kullanmak amacı ile hazırlanan; çizgi yazı ve bunların düzenlenmeleriyle ilgili tanımları kapsar (Erkmen, 1983: 91).

(27)

İllüstrasyon, “Latince "lustrare" kökünden gelir, anlamı "anlaşılır yapmak" tır. Bir "metin" veya konunun içinde yer alan "görsel varlıklara" verilen isimdir. "Asıl amacı bir fikri daha etkili ve verimli açıklamak, aydınlatmaktır (Gikonv, 1991: 10).

Meslek Alanı: Ortak özelliklere sahip birden fazla meslek dalını içeren; bilgi, beceri, tutum, davranış ve istihdam olanağı sağlayan alanını ifade eder.

Meslek Dalı: Bir meslek alanı içinde yer alan ve belirli konularda uzmanlaşmaya yönelik bilgi, beceri, tutum, davranış gerektiren ve istihdam olanağı sağlayan iş kollarından her birini ifade eder.

Modül; parça, kısım, ünite.

Öğrenci Davranışları; İllüstrasyon dersi ile ilgili bilişsel, duyuşsal ve pisko – motor alan kritik davranışlarını içermektedir.

Öğrenci Ürünleri; Öykü resimleme öğretimi kapsamında tasarlanan iki sayfa öykü resimleme sayfası tasarımıdır.

Yaratıcılık: Başlıca bilimsel ve sanatsal ürün ve süreçlerde ortaya çıkar. Bilimsel yaratıcılıkta insanın gereksinimler önceliklidir. Çoğunlukla hareket noktası belirlenmiş bir gereksinimdir. Sanatsal yaratmada, çok genel bir değişle, duygular ve öznel düşünceler önceliklidir (Öztürk, 2001: 9).

Zenginleştirilmiş öğretim ortamı: Fiziki ortamın, öğretimin konusuna uygun olarak görsellerle desteklendiği, bireyin görme, işitme ve dokunma duyularına hitap edecek eğitim materyallerinin kullanıldığı, öğrenirken eğlenmenin ön planda tutulduğu, yeni bilgiler doğrultusunda tartışma ve fikir alışverişinin sağlandığı, malzeme ve araç – gereçlerin öğretimin konusuna uygun olarak sağlandığı, öğrenme esnasında gösterip – yaptırma ve uygulamalı öğretim ilkesini benimsendiği, uygulamaların müzik eşliğinde yapıldığı, öğretime yönelik dönütlerin verildiği, eleştirel bakış açısı ile değerlendirmelerin yapılabildiği öğretim ortamıdır.

(28)

BÖLÜM II

2. KAVRAMSAL ÇERÇEVE

Bu bölümde literatür taraması yapılarak eğitim, sanat eğitimi, grafik tasarım, illüstrasyon, illüstrasyon çeşitleri, illüstrasyon teknikleri ve öykü resimleme kavramsal çerçevesi oluşturulmaya çalışılmıştır.

2.1. Eğitim

Sosyal ve kültürel bir varlık olan insan, tüm yaşamı boyunca dolaylı ve dolaysız eğitsel süreçler içinde bulunmaktadır. Bu süreçler tesadüfî veya planlı eğitim süreçleridir. Formal eğitim planlı eğitim, informal eğitim ise plana bağlı olmayan eğitim olarak nitelendirilmektedir. Formal eğitim planlı ve kasıtlı olması özellikleriyle informal eğitimden ayrılmaktadır. Formal eğitim Ertürk’e (1984) göre; Bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla ve kasıtlı olarak istendik değişme meydana getirme sürecidir (s.12).

Eğitimin planlı ve kasıtlı olma özelliği; toplumların kendi ihtiyaçları doğrultusunda, kendisini oluşturan bireyleri yetiştirebilmesi, istenen ve beklenen değişimleri bireyde oluşturabilecek süreç olarak değerlendirmesi nedeni ile ortaya çıkmaktadır. Çilenti’ye (1988) göre; Eğitim, birey ile onun yaşadığı sosyal çevre arasında oluşan bir süreçtir. Eğitim sırasında birey, içinde yaşadığı toplumun verdiği kültürü almak, o toplum içinde istenen ve geçerli olan davranışları kazanmak zorundadır. Her toplum, kendisini oluşturan bireylerin, toplumu geliştirerek devam ettirecek özellikleri (yani davranış gruplarını) kazanabilecek şekilde yetişmelerini ister. Bunun için, önce toplumun bireylerde bulunmasını istediği özellikler belirlenir, sonra bunlar bireylere, hazırlanan uyarıcılar yardımıyla kazandırılmaya çalışılır. Bu işleme daha öncede belirtildiği gibi kasıtlı kültürleme veya eğitim denir (s.13).

(29)

Birey, informal eğitim süreci ile doğduğu andan itibaren karşı karşıyadır. Aile informal eğitimin başlangıç noktası olarak nitelenebilir. İnformal eğitim, sokak, arkadaş ortamı, sinema vb. gibi birçok örneğin verilebileceği içinde bulunulan her türlü ortamda ve bir plana bağlı olmaksızın yapılabilmektedir. Fakat bireyin yaşam süresi ve toplumun ihtiyaçları göz önünde bulundurulduğunda, bireylerin ihtiyaçlar doğrultusunda eğitilme sürecinin planlı ve kasıtlı olarak gerçekleştirilmesi ihtiyacı doğmuştur. Bu noktada birey formal eğitim süreci içerisinde eğitilmektedir. Bireye yeni ve istendik davranışlar kazandırmanın yanı sıra, istenmeyen davranışların değişikliğe uğratılması da formal eğitim sürecinde gerçekleştirilmektedir. Bu süreçte birey öğrenci, planlı ve kasıtlı davranış değişikliği meydana getirmeye yardımcı olmaya çalışan kurumlar okul olarak tanımlanmaktadır. Okullar bünyesinde bulundurduğu eğitim ortamları olarak tanımlanan sınıflarda rehber, yani öğretmenler aracılığı ile öğrencilerini eğitim süreci ile karşı karşıya getirmektedir. Eğitim – öğretim ortamı bireyin planlanan öğretim programı ile eğitildiği ortamlar olarak önem kazanmaktadır.

2.1.1. Eğitim – Öğretim Ortamı

Eğitimin bireye uygulanması yani bireyin eğitilmesi süreci sonucunda bireyde oluşan değişiklik öğrenme olarak tanımlanmaktadır. Bu noktada eğitim – öğrenme ilişkisi ve eğitim – öğretim ortamının açıklanmasında yarar görülmektedir. Senemoğlu (2009); Eğitimin tanımına göre, istendik davranışların bireyin kendi yaşantısı yoluyla meydana getirilmesi gerekmektedir. Bireyin kendi yaşantısı yoluyla davranışında meydana gelen değişme ise öğrenmedir. Diğer bir değişle eğitim, geçerli öğrenmelerin oluşturulmasıyla gerçekleştirilmektedir. O halde eğitime kısaca, istendik öğrenmeleri oluşturma süreci demek de mümkündür. Eğitim ister kasıtlı olarak okullarda yapılsın (formal eğitim), isterse gelişigüzel bir biçimde bireyin içinde yaşadığı tüm çevrede yapılsın (informal eğitim), sadece istendik nitelikte davranış değişmelerinin oluşturulmasını yani geçerli öğrenmeleri kapsar. Okullarda kazınılan kopya çekme, argo konuşma vb. davranışlar ise istenmedik nitelikte davranışlardır ve eğitimin hatalı yan ürünü olarak ortaya çıkabilir. Davranış değiştirme mühendislerinin yani eğitimcilerin amacı; eğitim sürecinde geçerli öğrenmeleri sağlamak, istenmedik hatalı yan ürünleri en aza indirmek, hatta yok etmektir. Geçerli öğrenmeyi sağlamak ise, geçerli öğretmelerle mümkündür. Öğretme, öğrenmeyi sağlama faaliyeti olduğuna göre; eğitim, geçerli

(30)

öğrenmeleri sağlayan öğretim yoluyla gerçekleşmektedir (s.86). Öğretim yoluyla gerçekleştirilen öğrenmeler eğitim – öğretim ortamında gerçekleşmektedir. Bu ortamın bireyi öğrenme sürecinde, olumlu veya olumsuz etkilemesi, motivasyonunu sağlaması, öğrenme hızını etkilemesi ve kişilik gelişiminde etkili olması nedeniyle oldukça etkili bir faktör olduğu yapılan araştırmalar sonucunda görülmektedir. Eğitim – öğretim ortamı özellikleri ve yapısı itibariyle iki alt başlıkta açıklanabilir.

2.1.1.1. Geleneksel Eğitim – Öğretim Ortamı

Bu ortamda öğrenme süreci, daha çok anlatım, soru – cevap gibi yöntemlerin ve yazı tahtası, ders kitabı gibi araçların kullanıldığı ortam olarak nitelenebilir. Birey soru sorulduğunda cevap verir ve dinleyici konumundadır. Bireyin motivasyonu, ortamın bireyi nasıl etkilediği ve çevresel uyarıcıların etkinliği göz ardı edilmektedir. Duruhan’a (2004) göre; Geleneksel eğitim – öğretim ortamında; Sınıf dışında ciddi eğitim – öğretim aktiviteleri çok azdır. Sınıfın klasik düzeni, eğitim durumları için yeterli görülür. Sözelciliğe boğulmuş eğitim ve öğretimde zaten böyle düzenlemelere gerek de yoktur. Anlatılanların, öğrenci tarafından doğru olarak anlaşıldığı varsayılır. Öğretim yöntemlerini çeşitlendirme, birden fazla duyu organına hitap ederek; yaparak yaşayarak öğrenme düşünülmez. Sınıf öğretimi ortamındaki eğitim – öğretim, kişilerin öğrenme amaçları doğrultusunda kendilerini gerçekleştirmelerine ve bireysel açılımlarına izin vermez. Bu da öğrencilerin pasif kişilik geliştirmelerine neden olur (s.62).

Geleneksel eğitim – öğretim ortamıyla karşı karşıya kalan öğrenciler, gerek zaman ve mekân sınırlılığı gerek kalabalık sınıflar vb. etkenler nedeniyle öğretim sürecinde pasif konumda kalmakta ve sürece katılımları sınırlı tutulmaktadır. Alkan’a (1998) göre; Eğitim ortamı, eğitim etkinliklerinin meydana geldiği, öğrencinin bilgiyle etkileşimde bulunduğu çevredir. Bu anlamda eğitimde geleneksel ortamı sınıf temsil etmektedir. Oysa gerçekte personel, yer, donanım, araç, gereç, özel düzenleme yaklaşımları gibi öğelerden oluşan eğitim ortamı, bugün geleneksel dersliğe kıyasla büyük bir nitelik değişimine uğramaktadır. Eğitim mimarisinden, düzenlemelere ve ortamın kapsamından içinde yer alan araç gereçlere kadar uzanan bu gelişme, eğitimde yepyeni bir ortam anlayışını gündeme getirmektedir (s.25).

(31)

2.1.1.2. Zenginleştirilmiş Eğitim - Öğretim Ortamı

Zenginleştirilmiş eğitim – öğretim ortamının gelişen teknoloji ve toplumsal ihtiyaçlar doğrultusunda oluştuğu söylenebilir. Alkan’a (1988) göre; Yeni teknolojilerin ve dolayısıyla bilgisayarların eğitimde kullanımını zorunlu hale getiren çeşitli nedenler vardır. Öğrenci sayısının hızla artması, öğretmen/öğrenci oranlarında ortaya çıkan öğretmen yetersizliği, bireylere öğretilmesi gereken bilgi miktarının hızla artması sonucu içeriğin daha karmaşık bir duruma gelmesi, eğitime olan talebin sürekli artması ve bireylerin eğitim olanaklarından daha fazla yararlanma istekleri gibi nedenler bunlardan birkaçıdır (s.9).

Öğrenme çevresi, öğrencinin tutumunu, kişiliğini, öğrenme güdüsünü ve hızını etkileyen en önemli etkenlerden biridir. Öğrenmenin etkililiği için, öğretim ortamının iyi düzenlenmesi ve öğrenenin ihtiyaçlarına yanıt vermesi gerekmektedir. Öğrenci, hoşlandığı, rahat ettiği, olumlu bulduğu çevrede olmak ister. Beyin uyumlu öğrenme alanında yapılan çalışmalardan elde edilen bulgular, öğrencilerin, kendilerinin ilgilerini çekecek, rahat ve güvende hissettikleri yerde, mizahın, dönütün, fiziksel hareketin, kokunun olduğu, uygun hazırlanmış sınıf çevresinde ve materyallerle desteklenmiş bir öğretim ortamında daha iyi öğrendikleri yönündedir (Koyuncu ve Erden, 2010: 76).

Tüm bu gereksinimler doğrultusunda eğitim – öğretim ortamında yapılacak olan düzenlemeler öğrenmenin öğrenci üzerindeki etkisinde önemli bir faktör olarak görülmektedir. Teknolojik gelişme ile elde edilen imkânlar ile öğrencinin ihtiyaçları göz önünde bulundurulduğunda zenginleştirilmiş eğitim – öğretim ortamında bilişim ve teknolojinin kullanımı öğrencinin birden fazla duyusuna etki edecek ortamların oluşturulmasına olanak vermektedir. Odabaşı’na (1997) göre; Bilgisayarlar, yapılarında bulunan çoklu ortam (multimedia), internet vb. özelliklerinden dolayı hem öğretmenlere, hem de öğrencilere büyük kolaylıklar sağlamaktadır. Bu özellikleriyle bilgisayarlar, öğretimi kolaylaştıran ve zevkli bir süreç durumuna getiren bir araç konumuna gelmişlerdir. Öğrenciler, bilgisayar destekli öğretme – öğrenme etkinlikleri sayesinde öğrendikleri konuları pekiştirebilir ve daha etkili öğrenebilirler. Bilgisayar destekli öğretim; canlı ve ilginç bir öğretim ortamı oluşturur ve başka eğitsel ortamları da kullanarak, çok ortamlı bir eğitim durumu meydana getirir (s.342). Zenginleştirilmiş eğitim – öğretim ortamının düzenlenmesi ve verilmek istenen konunun gereklilikleri

(32)

doğrultusunda hazırlanması öğrenme sürecine etki etmektedir. Görme ve işitme duyularına hitap eden görseller, eğitsel videolar, internet ile elde edilen daha kapsamlı araştırma yapma olanağı, dokunma duyusuna hitap eden örnek çalışmalar, öğrenmenin yaparak – yaşayarak öğrenme ilkesine olanak sağlayan öğrenme faaliyetleri ile desteklenmesi eğitimin istendik bir öğrenmeye dönüştürülmesinde etkili bir yöntem olarak görülmektedir.

2.2. Sanat Eğitimi

“Sanat soru sorma ve açıklama özgürlüğünün vazgeçilmez bir parçasıdır. Çünkü sanat standart ve belli cevapların olmadığı koşullarda süre gelen bir karşı koyuş sergiler. Sanat yapan biri ancak “değer” sözcüğünün anlamında yer alan çoğu bakış açısıyla tanıtılmış olur” (Özsoy, 2007: 55).

Günümüzde yeni bir kavram olan ve pek çok tanımı yapılan sanat eğitimi; toplumu oluşturan bireylerin akılcı düşünen, yaratıcı çözümler üretebilen, kalıplara girmeyen, estetik beğeni ve değer yargılarına sahip, toplumsal duyarlılıkları olan, kendini ifade edebilen bireyler olarak yetiştirilmesinde önemli bir rol üstlenmektedir. Sözen ve Tanyeli’ne (2011) göre; 18. yy’a dek bir örgün sanat eğitiminden daha doğrusu, öğretiminden söz edilmez. Yüzyıllar boyunca sanatçı daima usta - çırak ilişkisi içinde yetiştirilmiştir. Büyük oranda lonca sisteminin bir sonucu olan bu yetişme düzeni, Batı’da kapitalizmin gelişimiyle birlikte loncalar ortadan kalkınca zorunlu olarak yerini okul içi öğretime bırakmıştır. Akademiler bu yeni gereksinmenin bir sonucudur. Çağdaş sanat eğitiminde ise, en önemli ve ilerici atılımlar 1919 ile 1933 arasında Bauhaus bünyesinde gerçekleştirilmiştir (s.267).

Sanat eğitimi kavramı günümüzde kabul görmüştür. Ancak alanı ve içeriğine yönelik olarak tam bir anlam birliğine varıldığını söylemek pek mümkün değildir. Kullanılan terimlerin çokluğu ve çeşitliliği anlam, kapsam ve kavram birliğinin sağlanmasına engel teşkil etmektedir. Resim-iş, güzel sanatlar eğitimi, sanat yoluyla öğretim, temel sanat eğitimi gibi pek çok ismi bulunmaktadır. San’a (2010) göre; 20. yüzyılın başından bu yana sanat eğitimi kavramı, kaplamsal ve genel anlamda, sanatların tüm alanları ve biçimlerini içine alan, okul içi ve okul dışı yaratıcı sanatsal

(33)

eğitimi tanımlamaktadır. Dar anlamda ise okullarda sınıflardaki ve ilgili bölümlerdeki bu alana ilişkin olarak verilen dersleri tanımlar. Yukarıdaki yaygın ve tümel anlamda kullanıldığı özellikle belirtilmedikçe, sanat eğitimi, daha çok “plastik sanatlar alanında verilen eğitim” biçiminde anlaşılmaktadır. Her iki durumda da sanat eğitimi, yetişkin eğitiminden çok, yetişmekte olanların genel eğitim süreci içinde ele alınmaktadır. Ancak sanat eğitiminin kavramı sorunsalı sık sık tartışılmış, sanat eğitiminin yalnızca görsel-yoğrumsal alanı mı içereceği ya da tüm sanat dallarını mı kapsayacağı konusunda değişik görüşler savunula gelmiştir. Kuşkusuz bu tartışmalarda, sanat eğitiminin nasıl anlaşılacağının, amaç ve görevlerinin neler olacağının belirlenmesi ya da daha doğru bir deyişle belirlenememesi rol oynamıştır (s.7).

Sanat eğitimi, yanlış ve yaygın bir kanıyla yalnızca yetenekli öğrencilere yönelik bir eğitim olarak düşünülmektedir. Böyle bir bakış açısıyla yaklaşıldığında yeteneği olmadığı düşünülen çocuklar, kişilik gelişimleri üzerinde sanatın sağlayacağı olumlu katkılardan mahrum bırakılmış olacaktır. Çocuk veya genç, sanat eğitimi yoluyla bakmak yerine görmeyi, duymak yerine işitmeyi, dokunduğunu hissetmeyi kısacası farkında olmayı, algılamayı öğrenecektir. Çünkü sanat eğitimi “duyarlılık” eğitimidir (Yılmaz, 2010: 17).

Bu yanlış kanı yeteneksiz olarak belirlenen bireylerinin sanat eğitimi süreci içerisine dâhil edilmemesi anlamına gelmektedir. Oysaki sanat eğitimi yetenekli veya yeteneksiz tüm bireylerin örgün eğitim sürecinde veya yaygın eğitim yolu ile karşılaştırılması gereken bir eğitim sürecidir. Bireyin duyarlılığının sağlanması, geliştirilmesi sanat eğitimi süreci ile oluşturulabilmekte ve birey bu yol ile kendini anlatabilmektedir.

Bilindiği gibi sanat, bir anlatım aracıdır. Anlatılmak, ifade edilmek istenenler; maddeyle, sesle ve sözlerle hareketlerle biçim kazanır ki, böylece bir heykel taş yığını olmaktan, bir melodi gelişigüzel sesler olmaktan, bir resim boya kütlesi olmaktan çıkar ve sanatın kendine özgü dünyasında anlam kazanır. Bunun sonucunda ise, sanatın çeşitli uygulama alanları ortaya çıkar (Yılmaz, 2010: 17).

Sanat eğitimi bilişsel, duyuşsal ve psiko – motor davranışların tümünü etkileyen bir eğitim bütünüdür. Sanat eğitimi çağın getirdikleri ve gereklilikleri doğrultusunda kendini yenilemektedir. Bu özelliği sayesinde diğer disiplinlerle etkileşime girmekte, bu

(34)

disiplinlere de katkı sağlayabilmektedir. Sanat eğitiminde yaratıcılık olgusu ile problem karşısında özgün yaklaşımlar sergileme, akılcı çözümler üretme davranış biçimlerinin geliştirilmesi hedeflenmektedir. Yaratıcılık olgusu, sadece sanatsal anlamda değil her disiplinde yaratıcılık olarak algılanmalıdır.

Tarih boyunca büyük küçük tüm toplumların genel amacının çağdaşlaşma ve uygarlaşma üzerine olduğu görülmektedir. Çağdaşlaşma ve uygarlaşma süreci ise toplumun yaratıcı birey ihtiyacını ortaya çıkarmaktadır. Bu noktada yaratıcılık olgusunun önemini vurgulamak gerekmektedir. Yaratıcı bireyler yetiştirmeyi amaçlayan toplumların okul öncesi çağdan itibaren bireyi sanat eğitimi ile yaşamın her çağında karşı karşıya getirmeyi hedefledikleri gözlemlenmektedir.

Çağdaşlaşma ve uygarlaşma gelişen teknoloji ve bilimin takip edilmesi ve tüm disiplinlerdeki yeniliklerin topluma fayda sağlayacak biçimde kullanılması ile mümkündür. Bu süreçte yeniliklerin takip edilmesi ve yetiştirilen bireylere aktarılması sağlanmalıdır. Bireyin çağın gereklilikleri doğrultusunda öğrenmesi ve uygulama yapabilmesi için eğitim programlarının güncellenmesi, gerekli eğitim ortamlarının sağlanması gerekmektedir. Gelişen, araştıran, akılcı çözüm üreten ve duyarlık sahibi bireyler ile çağdaş bir toplum olma yolunda ilerleme sağlanabilecektir. Sanat eğitiminin etkinliği ve niteliği bu noktada önem kazanmaktadır.

2.2.1. Sanat Eğitiminin Amacı

“Sanat eğitimi güzelliği hissetme, güzelliğe bakma, güzelliği bulma, güzelliği sevme ve koruma konusunda davranış geliştirir” (Gel, 1997: 20).

“Birey kendini özgürce ifade edebildiği ve üretebildiği sanat eğitimi ortamında, kendine güvenmeyi öğrenir. Sanat kişiye yaratıcı eylemden kaynaklanan bir “mutluluk” duygusu kazandırır. Sanat eğitiminin amaçlarından biri, çocuklara bu hazzı tattırmaktır” (Yılmaz, 2010: 18).

Bilinç, estetik beğeni, yaratıcı düşünce gibi özellikler sanat eğitimi almış olan bireylerde davranış biçimi olarak gözlemlenmektedir. Sanat eğitiminin bu olumlu

(35)

davranış değişiklikleri ile akılcı çözümler üretebilen, problemlere farklı bakış açıları ile yaklaşabilen üretken bireyler yetiştirilebilmektedir. Kırışoğlu’na (2009) göre; Sanat yaşam boyu süren bir öğretim alanıdır. Okul, yaşam boyu süren bu eğitimin öğretimle ilgili zorunlu bölümünde etkilidir. Sanatın bu eğitsel değeri nedeniyle adına sanat dersi yerine “sanat eğitimi” denir. Duyguların dışavurumu, yaratıcılığın ortaya çıkarılması, düş gücünün geliştirilmesi, dengeli kişilik, kültürel kimlik oluşturma ve yurttaşlık bilincine sahip kişiler yetiştirme gibi amaçlar, sanat eğitiminin bu geniş kapsamlı amaçları içinde yer alır (s.10).

Sanat eğitimi alan birey, kazandığı kültür ve tarih değerleri bilinciyle geçmişe saygı duyar, sahip çıkar. Bu derslerde kaçınılmaz olan el ve göz koordinasyonu sayesinde becerileri gelişir. Sanat eğitimi yoluyla estetik bilinç kazanarak beğenisi gelişir, zevk almayı ve düzensizlikten rahatsız olmayı öğrenir. Sanatsal etkinliklerini geçirdiği atölye ortamında paylaşmayı ve başkalarına saygılı olmayı, eşit koşulların varlığından dolayı başkalarını anlamayı ve empati yapmayı öğrenir. Teknolojinin egemen olduğu ve betonlaşmanın hızla arttığı çağımızda estetikten yoksun oluşumların kuşattığı yaşadığımız ortamlar, ancak düzene, güzele ve çevre bilincine ait değerlerin bireye sanat eğitimi yoluyla kazandırılmasıyla estetik hale getirilebilir (Yılmaz, 2010: 18).

Sanat eğitimi ile amaçlanan, toplumun en küçük yapı taşı olan bireyin eğitiminde özgürleştirme, ruhsal gereksinimleri doyurma, çağdaş ve duyarlı bir toplum yaratma çabasıdır. Bireyin yaratıcı gücünün ortaya çıkmasına yardımcı olacak koşulların sağlandığı bir etkinliktir. Kırışoğlu’na (2009) göre; Sanat, çocuğun kendiliğinden gelişimini sağlamak, yaratıcı etkinlikler yolu ile onların duygularını, düşünülerini, coşkularını dışa vurmak anlatmalarını kolaylaştırmak, böylece dengeli bir kişilik geliştirmelerine yardımcı olmak için izlencelerde yer alır. Bu özgürlük içinde gelişen çocuğun ruhsal dengesinin korunmasına da yardım edecektir (s.12).

Sanat eğitimi; deneme, araştırma, bulma, eleştirme, çıkarımlar yapma, yargıya varma ve sonuçlandırma gibi bilimsel araştırmanın kullandığı yöntem ve teknikleri kullanan eğitim sürecidir. Sanat eğitimi ile amaçlanan sanatçı yetiştirmek değil, sanat eğitimi yolu ile bireyin eleştirel düşünce gücü kazanmasını sağlamaktır. Sentezleme ve yorumlama gücünü bu eğitim yolu ile kazanan birey hangi mesleği seçerse seçsin sanat eğitimi ile geliştirdiği araştırma ve yorumlama becerilerini kullanarak değişen durumlar