2009-2014 Yılları Arasındaki Talim ve Terbiye Kurulu kararlarının incelenmesi

(1)

(2)

(3)

2009-2014 YILLARI ARASINDAKİ TALİM VE TERBİYE KURULU KARARLARININ İNCELENMESİ

Elif Sadiye Teke

YÜKSEK LİSANS TEZİ

EĞİTİM BİLİMLERİ ANA BİLİM DALI

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

(4)

TELİF HAKKI ve TEZ FOTOKOPİ İZİN FORMU

YAZARIN

Adı: Elif Sadiye Soyadı: TEKE

Bölümü: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı İmza:

Teslim tarihi:

TEZİN

Türkçe Adı: 2009-2014 Yılları Arasındaki Talim ve Terbiye Kurulu Kararlarının İncelenmesi.

İngilizce Adı: Assesment of the decisions taken by board of education and discipline between 2009 and 2014.

(5)

ETİK İLKELERE UYGUNLUK BEYANI

Tez yazma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyduğumu, yararlandığım tüm kaynakları kaynak gösterme ilkelerine uygun olarak kaynakçada belirttiğimi ve bu bölümler dışındaki tüm ifadelerin şahsıma ait olduğunu beyan ederim.

Yazar Adı Soyadı: Elif Sadiye TEKE İmza:

(6)

Jüri onay sayfası

Elif Sadiye TEKE tarafından hazırlanan “2009-2014 Yılları Arasındaki Talim ve Terbiye Kurulu Kararlarının İncelenmesi” adlı tez çalışması aşağıdaki jüri tarafından oy birliği / oy çokluğu ile Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı’nda Yüksek Lisans tezi olarak kabul edilmiştir.

Danışman: Prof. Dr. Tayyip DUMAN

(Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Gazi Üniversitesi) ………

Başkan: Prof. Dr. İsmail GÜVEN

(Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Ankara Üniversitesi) ..………...

Üye: Prof. Dr. Tayyip DUMAN

Üye: Prof. Dr. Yücel GELİŞLİ

Tez Savunma Tarihi: 10/07/2015

Bu tezin Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı’nda Yüksek Lisans tezi olması için şartları yerine getirdiğini onaylıyorum.

Prof. Dr. Servet KARABAĞ

(Eğitim Bilimleri Enstitüsü Müdürü ……….

(7)

Eşim ve Kızım

(8)

TEŞEKKÜR

Bu çalışma, Mustafa Kemal ATATÜRK’ün talimatıyla 1926 yılında kurulan ve Millî Eğitim Bakanlığı’nın uygulamalarına ait kararların alındığı kurul olan, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı’nın (TTKB) 2009-2014 yılları arasında aldığı kararları kapsamaktadır. 2009-2014 yılları arasında alınan Kurul kararları kendi içerisinde eğitim-öğretim programları, ders dağıtım çizelgeleri, ders kitapları, yönetmelikler, şûralar ve diğer konular olarak gruplandırılmış; hangi amaca ve ihtiyaca yönelik olarak hazırlandığı incelenmiştir. Böylece okuyucu hangi dönemde hangi kararların daha ön plana çıktığını ve eğitim sistemini nasıl etkilediğini görme fırsatı bulacaktır.

Araştırmanın yürütülmesi sırasında; çalışmalarım boyunca bana bilimsel destek, yol göstericilik ve katkılarını esirgemeyen değerli hocam ve tez danışmanım Sayın Prof. Dr. Tayyip DUMAN’a teşekkürlerimi sunarım.

Ders alma aşamasında görüşlerinden yararlandığım sayın hocalarım; Prof. Dr. Yücel GELİŞLİ, Prof. Dr. Ülker AKKUTAY, Prof. Dr. M. Çağatay ÖZDEMİR’e ve 2013 yılında trafik kazasında hayatını kaybeden değerli hocam rahmetli Yrd. Doç. Dr. Eriman TOPBAŞ’a teşekkürlerimi sunarım.

Tez çalışmalarım esnasında bana yardımcı olan Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Üyesi Doç. Dr. Güray KIRPIK’a, Kurul ve Şûra İşleri Daire Başkanım Mustafa KARAHAN’a ve kurum çalışanı arkadaşlarıma teşekkür ederim.

Araştırmanın her aşamasında bana destek olan aileme, eşime ve çocukluğunun ilk yılları araştırma çalışmaları içinde geçen Canım Kızım Rana’ya teşekkür ederim.

Elif Sadiye TEKE Ankara, 2015

(9)

2009-2014 YILLARI ARASINDAKİ TALİM VE TERBİYE KURULU

KARARLARININ İNCELENMESİ

(Yüksek Lisans Tezi)

Elif Sadiye TEKE

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

Haziran, 2015

ÖZ

Bu araştırmanın amacı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı’nın (TTKB) 2009-2014 yılları arasında aldığı kararları nicel ve nitel yönden incelemektir. Millî Eğitim Bakanlığı’nın en eski ve en köklü birimi olan Talim ve Terbiye Kurulu’nun 2009-2014 yılları arasındaki kararları belgesel tarama tekniği ile incelenmiş, elde edilen veriler bir sistem içerisinde sınıflandırılarak genel bir değerlendirilmesi yapılmıştır. Bu araştırma, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı’nın 2009-2014 yılları arasındaki eğitim-öğretim programları, ders dağıtım çizelgeleri, ders kitapları, yönetmelik ve yönergeler, şûralar (18 ve 19. Millî Eğitim Şûrası) ve diğer konularla ilgili aldığı kararlarla sınırlı tutulmuştur. Bu araştırmanın çalışma evrenini, TTKB’nin 2009-2014 yılları arasında aldığı kararlar oluşturmaktadır. Evren sınırlı olduğu için ayrıca bir örneklem alınmaya gidilmemiş, bu tarihler arasında alınan kararlar incelenmiştir. TTKB’nin 2009-2014 yılları arasında aldığı kararların %18,6’sını eğitim-öğretim programları, %11,6’sını ders dağıtım çizelgeleri, %63’ünü ders kitapları, %5,2’sini yönetmelikler ve yönergeler, %0,3’ünü şûralar, %1,3’ünü ise diğer konularla ilgili alınan kararlar oluşturmaktadır. TTKB’nin 6 yıllık dönemde aldığı kararlar incelendiğinde; okul öncesi eğitimin teşvik edilmesini sağlayan yönergenin düzenlendiği, özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin eğitimine yönelik olarak ve gelişimsel özellikleri dikkate alınarak programların hazırlandığı, ortaöğretime geçişteki sınav sisteminin değiştiği, Türkiye’de konuşulan farklı dil ve lehçelerin öğretimiyle ilgili derslere yer verildiği, 12 yıllık zorunlu kademeli eğitim sisteminin (4+4+4) kabul edilmesi sonucu ilköğretim (ilkokul ve ortaokul) ile ortaöğretim kurumlarının haftalık ders çizelgelerinin değiştiği ve yeni derslerin eklendiği, dershanelerin kapatılarak özel okula dönüştürülmesi sürecinde özel temel liselerin faaliyete geçtiği görülmektedir. Ayrıca bu zaman diliminde iki eğitim şûrası gerçekleştirilmiş olup dönemin eğitim sorunlarıyla ilgili tavsiye kararlar alınmıştır.

(10)

Bilim Kodu :

Anahtar Kelimeler : Millî Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Kurul kararları.

Sayfa Adedi : 239

Danışman : Prof. Dr. Tayyip DUMAN

(11)

ASSESMENT OF THE DECISIONS TAKEN BY BOARD OF

EDUCATION AND DISCIPLINE BETWEEN 2009 AND 2014

(Master Thesis)

Elif Sadiye TEKE

GAZI UNIVERSITY

GRADUATE SCHOOL OF EDUCATIONAL SCIENCES

June, 2015

ABSTRACT

The aim of this study is to analyze decisions of Board of Education and Discipline (TTKB) quantitatively and qualitatively between 2009 and 2014. Board of Education and Discipline which is oldest and most essential department Ministry of National Education. Its decisions between 2009 and 2014 are analyzed by document scanning technique and categorized systematically a general assessment is performed. This study is limited to decisions education-training programs, course schedules, course books, regulations and instructions, supreme councils (18th and 19th Supreme Councils of National Education) and other decisions. While the study is limited of decisions of TTKB between 2009 and 2014, data is not sampled; only decisions between these years are considered. The distribution of TTKB’s decisions between 2009 and 2014 is as follow: education-training programs is 18.6%, course schedules is 11.6%, course books is 63%, regulations and instructions 5.2%, , supreme councils is 0.3% and other decisions is 1.3%. When the decisions of TTKB are analyzed decisions for 6 years duration in the it could be observed that promotion pre-school education, preparation of programs which considers individuals who need special training, change of middle education entrance exams, new courses for teaching different languages and dialects which are spoken in Turkey, change and addition of courses to elementary and middle education’s course schedules as a result of 12-year staged (4 + 4 + 4) compulsory education, transformation of preparatory school into private basic high schools are major decisions. There are two Nation Education Supreme Council meetings are held to discuss contemporary issues of education and recommendation for and between 2009 and 2014.

(12)

Science Code :

Key Words : Ministry of National Education, Board of Education and Discipline, Board Decisions.

Page Number : 239

Supervisor : Prof. Dr. Tayyip DUMAN ix

(13)

İÇİNDEKİLER

ÖZ ... vi

ABSTRACT ... viii

İÇİNDEKİLER ... x

TABLOLAR LİSTESİ... xiv

ŞEKİLLER LİSTESİ ... xvi

SİMGELER VE KISALTMALAR LİSTESİ ... xviii

BÖLÜM I ... 1

GİRİŞ ... 1

1.1. Problem Durumu ... 1

1.1.1. Cumhuriyet Dönemi Öncesi Gelişmeler ... 2

1.1.2. Cumhuriyet Dönemindeki Gelişmeler ... 4

1.2. Araştırmanın Amacı ... 10 1.3. Araştırmanın Önemi ... 10 1.4. Varsayımlar... 10 1.5. Sınırlılıklar ... 10 1.6. Tanımlar ... 10 BÖLÜM II ... 13 İLGİLİ ARAŞTIRMALAR ... 13 BÖLÜM III ... 17 YÖNTEM... 17 x

(14)

3.1. Araştırma Modeli ... 17

3.2. Evren ve Örneklem... 17

3.3. Veri Toplama Yöntemi ... 17

3.4. Verilerin Analizi ... 18

BÖLÜM IV ... 21

4. BULGULAR VE YORUMLAR ... 21

4.1. 2009 Yılında TTK Tarafından Alınan Kararların Değerlendirilmesi... 21

4.1.1. Ders Kitaplarıyla İlgili Alınan Kararlar ... 22

4.1.2. Yönetmelikler ve Yönergelerle İlgili Alınan Kararlar ... 26

4.1.3. Eğitim-Öğretim Programlarıyla İlgili Alınan Kararlar ... 28

4.1.4. Ders Dağıtım Çizelgeleriyle İlgili Alınan Kararlar ... 30

4.1.5. Diğer Konularla İlgili Alınan Kararlar ... 34

4.1.6. Şûra ile İlgili Alınan Kararlar ... 37

4.3.3.Ders Dağıtım Çizelgeleriyle İlgili Alınan Kararlar ... 56

(15)

BÖLÜM V... 105 SONUÇ VE ÖNERİLER ... 105 5.1. Sonuç ... 105 5.2. Öneriler ... 109 KAYNAKÇA ... 111 ÖZGEÇMİŞ... 119 EKLER... 121

EK 1. Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim Kurumları Gezici Sınıflar Yönergesi ... 122

EK 2. TTK 2009 Yılı Karar Listesi ... 130

(16)

EK 5. TTK 2012 Yılı Karar Listesi ... 190 EK 6. TTK 2013 Yılı Karar Listesi ... 202 EK 7. TTK 2014 Yılı Karar Listesi ... 214

(17)

TABLOLAR LİSTESİ

Tablo 1. 2009 Yılında TTK Tarafından Alınan Kararların Sayısal Değeri ... 21

Tablo 2. Ortaöğretim Kurumları Haftalık Ders Çizelgelerinin Açıklamalar Bölümünde Yapılan Değişikliklere Ait Tablo ... 33

Tablo 4. İlköğretim Okulları Haftalık Ders Çizelgesi ... 44

Tablo 5. Millî Eğitim Bakanlığı İlköğretim Kurumları Yönetmeliğinde Yapılan Değişikliklere Ait Tablo ... 47

Tablo 7. Uluslararası Bakalorya Programı-I Haftalık Ders Çizelgesi ... 59

Tablo 8. Uluslararası Bakalorya Programı-II Haftalık Ders Çizelgesi ... 60

Tablo 9.Millî Eğitim Bakanlığı Özel Akşam Liseleri Yönetmeliğinde Yapılan Değişikliklere Ait Tablo ... 62

Tablo 11. İlköğretim Kurumları (İlkokul ve Ortaokul) Haftalık Ders Çizelgesi ... 76

Tablo 12. İmam Hatip Ortaokulu Haftalık Ders Çizelgesi ... 77

Tablo 13. Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Haftalık Ders Çizelgelerinde Yapılan Değişikliklere Ait Tablo ... 78

Tablo 15. İlköğretim Kurumları (İlkokul ve Ortaokul) Haftalık Ders Çizelgesinin Ortaokul Kısmında Yapılan Değişikliğe Ait Çizelge... 89

Tablo 16. İmam Hatip Ortaokulu Haftalık Ders Çizelgesinde Yapılan Değişikliğe Ait Çizelge ... 90

Tablo 17. Millî Eğitim Bakanlığına Bağlı Eğitim Kurumlarına Öğretmen Olarak Atanacakların Atamalarına Esas Olan Alanlar ile Mezun Oldukları Yükseköğretim Programları ve Aylık Karşılığı Okutacakları Derslere İlişkin Eki Çizelgenin 66 Sıra Numaralı Bölümünde Yapılan ... 92

(18)

Tablo 18. 2014 Yılında TTK Tarafından Alınan Kararların Sayısal Değeri ... 92 Tablo 19. Özel Temel Lise Haftalık Ders Çizelgesi ... 95 Tablo 20. Öğretmenlik Alanları, Atama ve Ders Okutma Esasları Eki Çizelgenin 89 Sıra Numaralı Bölümünde Yapılan Değişikliğe Ait Tablo ... 99 Tablo 21. 2009-2014 Yılları Arasında TTK Tarafından Alınan Kararların Sayısal Değerleri ... 105

(19)

ŞEKİLLER LİSTESİ

Şekil 1. 2009 Yılında TTK tarafından alınan kararların yüzdelik dağılım grafiği ... 22 Şekil 2. 2009 Yılında TTK tarafından ders kitaplarıyla ilgili alınan kararların yüzdelik dağılım grafiği ... 26 Şekil 3. 2009 Yılında TTK tarafından yönetmelikler ve yönergelerle ilgili alınan kararların yüzdelik dağılım grafiği ... 26 Şekil 4. 2009 Yılında TTK tarafından eğitim-öğretim programlarıyla ilgili alınan kararların yüzdelik dağılım grafiği ... 28 Şekil 5. 2009 Yılında TTK tarafından ders dağıtım çizelgeleriyle ilgili alınan kararların yüzdelik dağılım grafiği ... 30 Şekil 6. 2010 Yılında TTK tarafından alınan kararların yüzdelik dağılım grafiği ... 39 Şekil 7. 2010 Yılında TTK tarafından ders kitaplarıyla ilgili alınan kararların yüzdelik dağılım grafiği ... 40 Şekil 8. 2010 Yılında TTK tarafından eğitim-öğretim programlarıyla ilgili alınan kararların yüzdelik dağılım grafiği ... 40 Şekil 9. 2010 Yılında TTK tarafından ders dağıtım çizelgeleriyle ilgili alınan kararların yüzdelik dağılım grafiği ... 43 Şekil 10. 2010 Yılında TTK tarafından yönetmelikler ve yönergelerle ilgili alınan kararların yüzdelik dağılım grafiği ... 46 Şekil 11. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı logosu ... 48 Şekil 12. 2011 Yılında TTK tarafından alınan kararların yüzdelik dağılım grafiği ... 53 Şekil 13. 2011 Yılında TTK tarafından ders kitaplarıyla ilgili alınan kararların yüzdelik dağılım grafiği ... 54 Şekil 14. 2011 Yılında TTK tarafından eğitim-öğretim programlarıyla ilgili alınan kararların yüzdelik dağılım grafiği ... 54 Şekil 15. 2011 Yılında TTK tarafından ders dağıtım çizelgeleriyle ilgili alınan kararların yüzdelik dağılım grafiği ... 57

(20)

Şekil 16. 2011 Yılında TTK tarafından yönetmelik ve yönergelerle ilgili alınan kararların yüzdelik dağılım grafiği ... 61 Şekil 17. 2012 Yılında TTK tarafından alınan kararların yüzdelik dağılım grafiği ... 68 Şekil 18. 2012 Yılında TTK tarafından ders kitaplarıyla ilgili alınan kararların yüzdelik dağılım grafiği ... 72 Şekil 19. 2012 Yılında TTK tarafından eğitim-öğretim programlarıyla ilgili alınan kararların yüzdelik dağılım grafiği ... 72 Şekil 20. 2012 Yılında TTK tarafından ders dağıtım çizelgeleriyle ilgili alınan kararların yüzdelik dağılım grafiği ... 75 Şekil 21. 2013 Yılında TTK tarafından alınan kararların yüzdelik dağılım grafiği ... 81 Şekil 22. 2013 Yılında TTK tarafından ders kitaplarıyla ilgili alınan kararların yüzdelik dağılım grafiği ... 82 Şekil 23. 2013 Yılında TTK tarafından eğitim-öğretim programlarıyla ilgili alınan kararların yüzdelik dağılım grafiği ... 82 Şekil 24. 2013 Yılında TTK tarafından ders dağıtım çizelgeleriyle ilgili alınan kararların yüzdelik dağılım grafiği ... 87 Şekil 25. 2014 Yılında TTK tarafından alınan kararların yüzdelik dağılım grafiği ... 93 Şekil 26. 2014 Yılında TTK tarafından ders kitaplarıyla ilgili alınan kararların yüzdelik dağılım grafiği ... 93 Şekil 27. 2014 Yılında TTK tarafından ders dağıtım çizelgeleriyle ilgili alınan kararların yüzdelik dağılım grafiği ... 94 Şekil 28. 2014 Yılında TTK tarafından eğitim-öğretim programlarıyla ilgili alınan kararların yüzdelik dağılım grafiği ... 96

(21)

SİMGELER VE KISALTMALAR LİSTESİ

MEB Millî Eğitim Bakanlığı

TBMM Türkiye Büyük Millet Meclisi TTKB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı TTK Talim ve Terbiye Kurulu

(22)

BÖLÜM I

GİRİŞ

Araştırmanın bu bölümünde problem durumu, araştırmanın amacı, alt amaçları, önemi, varsayımlar, sınırlılıklar ve tanımlar üzerinde durulmuştur.

1.1. Problem Durumu

Millî Eğitim Bakanlığı’nın bilimsel danışma ve karar organı olan Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı; millî eğitimin genel amaç ve temel ilkelerini göz önünde bulundurarak eğitim-öğretim plan ve programlarıyla ilgili çalışmaları yürüten, ders kitaplarını ve eğitim-öğretim materyallerini inceleyen, yurt içi ve yurt dışı eğitim hareketlerini izleyen ve eğitim sistemini geliştirme çalışmalarını yürüten bir kurumdur.

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, 22 Mart 1926’da 03.04.1926 tarihinde yürürlüğe giren 789 sayılı “Maarif Teşkilatına Dair Kanun”un ikinci maddesine dayanılarak “Millî Talim ve Terbiye Dairesi” adıyla kurulmuştur. Atatürk 1 Kasım 1926’da TBMM’de yapığı konuşmada “Memlekette talim ve tedris esaslarını ilmi ve müstakil bir merkezden sevk ve idare maksadıyla tasavvur edilen Talim ve Terbiye Dairesi tesis edilmiştir.” diyerek bu önemli Dairenin kurulduğunu ifade etmiştir. TTKB kurulduğu günden günümüze değişik isimler almıştır.

15.06.1946 tarih ve 1946 sayılı Kanun’la yapılan düzenleme sonucu Millî Talim ve Terbiye Dairesinin adı “Talim ve Terbiye Dairesi” olarak, 5 Ağustos 1981 tarihinde hazırlanan Talim ve Terbiye Başkanlığı Görev ve Sorumluluk Yönergesi ile Talim ve Terbiye Dairesi Başkanlığının adı “Talim ve Terbiye Başkanlığı” olarak değiştirilmiştir. 1984 yılında ise 208 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile “Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı” olarak günümüzdeki adına kavuşmuştur.(Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı [TTKB], 2009, s. 1).

Eğitim alanında yapılan düzenlemeler ile Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığına giden yolu Cumhuriyet Dönemi öncesi ve Cumhuriyet Dönemi olarak iki grupta inceleyebiliriz;

(23)

1.1.1. Cumhuriyet Dönemi Öncesi Gelişmeler

19. yüzyılın ortalarına kadar Osmanlı Devletinde eğitim ve öğretim faaliyetleri devletin görev alanının dışında kalmıştır. Eğitim ve öğretim bir hayır işi, bir dini görev olarak kabul edilmiş olup bunlar vakıflar yoluyla yürütülmüştür. Sadece “askeri eğitim” ve “yöneticilerin eğitimi” devlet tarafından yürütülmekteydi. (Akkutay, 1984, s. 15-16). Osmanlı İmparatorluğu Batıya karşı üstünlüğünü kaybetmeye başlayınca 18. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren önce askeri okullar açarak eğitimde yenileşme hareketini başlattı. Mühendishane-i Bahri-i Hümayun’dan başlayarak 1773’ten itibaren Batılı usullere göre Mühendishane-i Berri-i Hümayun (1793), Tıphane-i Âmire ve Cerrahhane-i Mamüre (1826), Mekteb-i Ulum-u Harbiye (1834) ve Muzika-i Hümayun (1834) olmak üzere yüksek askerî ve ihtisas okulları açılmıştır. Tanzimat ile başlayan modern devlet olma isteğinden doğan bürolara ve Babıâli kalemlerine memur yetiştirmek amacıyla da Mekteb-i Maarif-i Adliye’den başlayarak 1838’den itibaren Rüşdiyeler (1838) ve Mekteb-i Ulum-u Edebiye (1839) olmak üzere genel eğitim müesseseleri açılmıştır (Koçer, 1991, s. 6).

Tanzimat ve Islahat Fermanları eğitim ve öğretimin düzenlenmesinde büyük bir öneme sahiptir.

Tanzimat Döneminde üç nedenden dolayı eğitim alanında yenileşmelere girişilmiştir.

 Tarihi gelişim süreci içinde ülkede yenilikler gerekli bir ihtiyaç olduğu ve halkın eğitilmesi Devlet ve hükümetin önemli bir görevi olarak görüldüğü için (1869 tarihli Maarif-i Umumiye Nizamnamesi). Tanzimat döneminde Osmanlı eğitim reformu, devlet bünyesindeki reformlardan biri olarak düşünülmüş ve ötekiler gibi Batılılaşma şeklinde anlaşılmıştır.

 Osmanlı yönetimine ve Türklere karşı düşmanca davranan Avrupa kamuoyunu kazanmak umuduyla.

 Avrupa devletlerinin baskıları nedeniyle (Akyüz, 2009, s. 157).

Osmanlı Devletinde bugünkü Talim ve Terbiye Kurulunun görevleriyle doğrudan sorumlu olan bir kurum bulunmamaktadır. Farklı tarihlerde çeşitli kurumlar meydana getirilmiştir (TTKB, 2009, s. 1).

1838’de Meclis-i Umur-ı Nafia, 1839’da Mekatib-i Rüşdiye Nezareti, 1845’te Meclis-i Maarif-i Muvakkat, 1846’da Meclis-i Maarif-i Umumiye kurularak eğitim işleri doğrudan ve sürekli bir şekilde devletin kontrolü ve düzenlemesine geçmiştir (Cicioğlu, 1985, s. 4) . Meclis-i Maarif-i Umumiye’nin Darüfünun açılıncaya değin burada okutulacak kitapların telif ve tercümesini sağlamak, sade Osmanlıca ile dil, edebiyat ve tarih alanlarında yeni eserler hazırlamak için bir “cemiyet” kurulmasını kararlaştırması üzerine 1851 yılında Encümen-i Danış kurulmuştur (Gün, 2007, s. 11-12).

(24)

Özalp ve Ataünal (1977, s. 6)’ın belirttiği üzere “1856 yılında yayımlanan Islahat Fermanına göre, millî eğitim işlerine daha büyük ölçüde önem verilmesi zorunlu görüldü. Bunun için Meclis-i Vükelaya dâhil bir nazır tarafından yönetimi sağlamak üzere 17 Mart 1857’de Maarif-i Umumiye Nezareti kuruldu”.

Maarif-i Umumiye Nezareti’nin kurulmasından 4 yıl sonra, 3 Mart 1861 tarihinde “Maarif Nezaretinin Vezaifine dair menadı-ilmuhaber” adında bir talimat uygulanmaya konulmuştur. Bu talimat Nezaretin görev ve yetkilerini ilk olarak tespit etmesi ve Millî Eğitim Sisteminin esaslarını belirtmesi açısından önem taşımaktadır. Talimatta yer alan hükümler şunlardır;  Bahriye Tıbbiye ve Harbiye dışında kalan tüm okullar Maarif Nezaretine bağlanacaktır.  Okullar; ilk, orta ve yüksek okullar olmak üzere üç kısma ayrılacaktır. Bu okullardan ilkokullar karma olmayacaktır. Okuma yazma dışında dini bilgiler de okutulacaktır.

 Orta dereceli okullar (Rüştiyeler), yüksek okullara hazırlayıcı gerekli temel ve mesleki bilgileri öğretmekle görevli bulunup, karma olacaklardır.

 Yüksek okullarda Hendese, Madenler, Ticaret, Yollar, El Sanatları ve Mimarlık gibi dersler olacaktır. Bunun yanı sıra Harbiye, Bahriye ve tıbbiye okullarının da aynı statü sayılacağı kabul edilmiştir.

 İlkokuldan yüksek okula kadar bir üst okula geçiş sınavla olacaktır.

 Orta dereceli okullarda ve yüksek okullarda Türk dili ile öğretim yapılacağı ve bu amaçla ders kitaplarının yeniden gözden geçirileceği ve Türk dili ile öğretim yapmaya yetenekli öğretmenler seçileceği kararlaştırılmıştır (Özyazgan, 1993, s. 5-7).

10 Şubat 1864’te Meclis-i Maarif ikiye bölünerek biri Özel Okullar Dairesi diğeri Genel Okullar Dairesi olmuştur. Bu iki daireye 1865’te Tercüme Dairesi eklenmiştir (Koçer, 1991, s. 88).

1869 tarihli Maarif-i Umumiye Nizamnamesi, eğitimdeki reform hareketlerini belli bir programa bağlayarak bir devlet politikası haline getirmek amacıyla yayınlanmıştır (Duman, 1991, s. 15).

Maarif-i Umumiye Nizamnamesi ile Maarif Nazırı’nın başkanlığında bütün eğitim işlerini yürütme, düzenleme, gözetim ve denetim yetkisine sahip “Meclis-i Kebir-i Maarif” adı ile yeni bir düzenleme organı kurulmuş ve “Daire-i İlmiye” ile “Dair-i İdare” olmak üzere iki daireye ayrılmıştır. İlm-i Daire’nin görevleri okul kitapları ile çeşitli bilimlere ait gerekli kitapları yazdırmak ve dilimize çevirmek, Avrupa Üniversiteleri ile ilişki kurmak, Türkçenin ilerlemesine çalışmak ve diploma sınavları yaparak diploma vermektir. İdari Daire’nin görevleri ise okulların, Eğitim Meclisleri’nin, müzelerin, kitaplıkların ve matbaaların yönetim, personel, tahkikat, bütçe, muhasebe ve yasa tasarılarını hazırlayarak meclis genel kuruluna sunmaktır (Ortaç, 1977, s. 149).

Meclis-i Kebir-i Maarif görev ve yetkileri açısından bugünkü “Talim ve Terbiye Kurulu” ile ilişkilendirilebilir.

1914 senesinde Nazır Şükrü Bey’in zamanında Meclis-i Kebir-i Maarif lağvedilerek bir İstatistik Kalemi, bir Mimari Şubesi, bir Okul Sağlık Dairesi yeniden kurulmuştur. Bir süre sonra da kurulan “Telif ve Tercüme Heyeti”nin ve birtakım ilmi encümenlerin çalışmaları ile geniş bir yayın faaliyetine girişilmiştir. 1918 senesi sonlarında Telif ve Tercüme Dairesinin kaldırılması ile yeniden kurulan Meclis-i Kebir-i Maarif, 1922’ye kadar çok küçük bir kadro ile hizmet vermiştir. Ankara’da ise Büyük Millet Meclisi kurulduktan sonra 4 Mayıs 1922 tarihinde faaliyete geçen Maarif Vekâleti, önce Program Heyeti’ni kurmuş, kısa bir süre sonra da kadrolu bir “Telif ve Tercüme Dairesi” oluşturmuştur (TTKB, 2009, s. 2).

(25)

Maarif Vekâletinin merkez teşkilatında yer alan ve 1921 yılında kurulan “Telif ve Tercüme Dairesi” bugünkü “Talim ve Terbiye Kurulu” nun yerini resmî olarak korumuş olmaktadır.

1.1.2. Cumhuriyet Dönemindeki Gelişmeler

Kurtuluş savaşının olduğu günlerde bir yandan cumhuriyetimizin kurulma çalışmaları devam ederken, diğer yandan da devletin eğitim politikalarının belirlenmesi ve millî eğitim sistemimizin geliştirilmesi için toplantılar yapılmıştır. Bu toplantıların en önemlileri Maarif Kongresi ve Heyet-i İlmiye’lerdir.

15 Temmuz 1921 tarihinde Ankara’da toplanan Birinci Maarif Kongresi’nin eğitim tarihimiz içinde önemli bir yeri vardır.

Bu kongre okul ve öğrenci mevcudunu tespit etmek, bu konuda yapılması gereken çalışmaları belirlemek ve eğitime millî bir yön vermek amacıyla toplanmıştır. Eğitim tarihimizde bir dönemin başlangıcı olarak görülmesi gereken bu kongrede Atatürk, eğitim, bilim ve kültür alanındaki düşüncelerini, yapılacak inkılâpların esaslarını, öğretmenler için neler düşündüğünü ve onlardan neler beklediğini anlatan tarihi bir konuşma yapmıştır (TTKB, 2012, s.2).

Atatürk’ün kongrede yaptığı konuşma şu şekildedir;

- Milletimizin gerilemesinde en önemli etken, o güne dek izlenen eğitim politikaları ve uygulamaları olmuştur.

- Devlet yapısında açılan yaraları sarmak için en büyük çaba eğitim alanında gösterilmelidir. - Milletimiz silahlarıyla olduğu kadar kafasıyla da savaşmak, birincisinde gösterdiği başarıyı ikincisinde de göstermek zorundadır.

- Savaş günlerinin zorluklarına ve yetersiz şartlarına rağmen doğudan ve batıdan gelen tüm etkilerden uzak, kendi tarihimize ve ulusal değerlerimize dayanan millî bir eğitim programı yapılmalı ve mevcut şartlar içerisinde uygulanmalıdır.

- Bu konuda da en büyük görev ve fedakârlık, milleti yetiştirmek gibi kutsal bir görevi üstlenen öğretmenlere düşmektedir (Duman, 2005, s.17).

Kongrede görüşülen maddeler şunlardır;

 Bakanlık tarafından halk mektepleri hakkında düzenlenen bir proje münakaşa edilmiştir. Bu projede çocukları, hayat içinde başarılı olacak bir kabiliyette yetiştirmek için bir programın hazırlanmasına ihtiyaç olduğu belirtilmiş ve dört sene olan ilköğretimin beş seneye çıkarılması uygun görülmüştür.

 O zamana kadar uygulanan ilköğretim programlarının uygulanabilir olmadığı altı senelik iptidai okullarında okutulan birçok derse ihtiyaç olmadığı, halk eğitimi için yüksek programların değil, halkın daha çok ihtiyaç duyduğu ve istediği lisan, din ve hesap gibi derslerin okutulmasıyla yetinilmesini halk eğitiminin ancak bu şekilde sağlanabileceğini, köylü ve kentlilerin ihtiyaçlarının farklı olması sebebiyle ilkokul programlarının buna göre ayrı ayrı düzenlenmesi gerektiği belirtilmiştir.

 Projede yer alan meslek derslerinin ilkokullarda bütünüyle öğretilmesinin mümkün olmadığı, ancak sanat ve bir iş için kabiliyetlerin esas olduğu ve kız okullarına kızların ev kadını olabilmeleri için gerekli pratik bilgilerin konulması gerektiği belirtilmiştir (TTKB, 2009, s. 3).

(26)

Cumhuriyet Döneminin eğitimle ilgili en önemli belgelerinden biri de “Maarif Misakı” olarak nitelenen Bakanlık Genelgesi’dir. Bu Genelge ile Cumhuriyet Döneminde eğitimin temeli atılmıştır, denilebilir (TTKB, 2009, s.4).

Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte millî devlet prensibine oturtulması hedef alınmış olan yeni Türk devleti, eğitim meselesini meşveret esasına dayanan ve bir bakıma belli bir uygulama gücü olan eğitim meclisi halinde açılan heyet-i ilmiyelerle yeniden ele almıştır (Yılmaz, 1988, s.58).

Birinci Heyet-i İlmiye 15 Temmuz - 15 Ağustos 1923 tarihleri arasında Ankara’da toplanmıştır. Toplantıda alınan kararlar şunlardır;

 İlköğretim altı yıldır. 7-14 yaşları arasında öğretim zorunludur. Birinci ve ikinci sınıf mevcudu 30’u, diğerleri 40’ı aşamaz; öğrenci çok olursa şubelere ayrılır.

 Zorunlu eğitim yaşında bulunan çocukların yabancı okullara devamları yasaktır.

 Maarif Vekâletinden başka bakanlıklar ilköğretim yaptıramaz. Yabancı okullar dâhil olmak üzere bütün özel okullar Maarif Vekâletinin denetimi altındadır.

 Yasa ve yönetmeliklere uymayan, başka amaçlarla açıldığı belirlenen okullar kapatılacaktır.  İlköğretimden sonra ortaöğretime gidemeyecekler için zorunlu hizmet iki yıl daha devam edebilir. İki yıllık ihzari mekteplerde hayati ve mesleki eğitim yaptırılır.

 Kadınlar Heyet-i İlmiyelere girebilecek ve ilköğretim müfettişi olarak atanabileceklerdir.  Küçük köyler için seçilecek yerlerde “Leylî Köy Mektepleri” (Yatılı Bölge Okulları gibi) kurulacak, hatta gezici öğretmenler kullanılacaktır.

 Din dersi öğretmenlerinin seçiminde diğer öğretmenlerdeki gibi şartlar aranılacaktır. Din dersleri programı, din ve eğitim adamlarından kurulu bir komisyonca yapılacaktır.

 “Sultanî” adının “lise” olmasına karar verilmiştir. Liselerin 4+4+3=11 yıl olmasına; fen ve edebiyat şubelerinin lise son sınıfta ayrılmasına karar verilmiştir.

 Lise ve dengi okullarla yüksek okullar ve yüksek medrese mezunları için hidmet-i maksureden istisna yoktur.

 Göreve başlayınca askerlik yaşları gelen öğretmenlerin bir defa ve bir yıldan fazla tecil hakları yoktur. Yüksek okul ve medreselerde okuyanlarla Avrupa’da tahsil yapanların hidmet-i maksureleri tecil olunur.

 Diplomalı ve ehliyetnameli ilkokul öğretmenleri askerliklerini öğretimi aksatmayacak şekilde yaparlar.

 Öğretmenlerin nedensiz azlini önlemek için meclisten yasalar çıkarılacaktır. Ama o zamana kadar Heyet-i İlmiyece bu hususta uygulanacak esaslar önerilmiştir (Ergün, 1997, s.33-34). 3 Mart 1924 tarihinde TBMM’de kabul edilerek yayımlanan “Tevhid-i Tedrisat Kanunu”nda ise Osmanlı döneminde eğitim sisteminde var olan “mektep” ve “medrese” ikiliği ortadan kaldırılmış, bütün okullar Millî Eğitim Bakanlığına bağlanmıştır. Aynı gün kabul edilen başka bir yasa ile de dini eğitimi yöneten Şer’iye ve Evkaf Bakanlığı kaldırılmıştır (TTKB, 2009, s.4).

3 Mart 1924 yılında çıkarılan Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile eğitim birliği bir sistem olarak benimsenmiştir. Öğretim ve Eğitim birliği sağlanmıştır (Gelişli, 2005, s.12).

Bu yasa ile Tanzimat’ın başından beri oluşan eğitimde laiklik hareketi son şeklini almıştır. Bundan sonra Türkiye’deki bütün okulların programları Millî Eğitim Bakanlığı tarafından düzenlenmeye başlanmıştır (TTKB, 2009, s.4).

İkinci Heyet-i İlmiye 1924 yılında toplanmıştır. Toplantıda alınan kararlar şunlardır; 5

(27)

 İlkokul öğretim süresi altı yıldan beş yıla indirilmiştir.

 Ortaokul ve liselerin ayrı ayrı birer bölüm haline getirilmesi ve her ikisinin sürelerinin üçer yıl olarak tespit edilmesi, böylece ortaöğretimin yedi yıldan altı yıla indirilmesi kararlaştırılmıştır.

 Öğretmen okullarının öğretim süreleri dört yıldan beş yıla çıkarılmıştır.  Kız liseleri de erkek liseleri gibi tam sınıflı hale getirilmiştir.

 Ortaokul, lise ve öğretmen okulu programlarının genişletilerek sosyoloji derslerinin eklenmesi kararlaştırılmıştır.

 İlkokul öğretim programlarının geliştirilmesi ve ders kitaplarının yazdırılması kararlaştırılmıştır (TTKB, 2012, s.4).

27 Aralık 1925 tarihinde toplanan Üçüncü Heyet-i İlmiye toplantısında alınan kararlar ise şunlardır;

 Devlet ve il bütçelerinden Millî Eğitim Teşkilatına ayrılan ödeneklerin daha yararlı bir şekilde kullanılması,

 Okullara kayıt için başvuran çocukların tümünün kabul edilmeleri için okul kapasitelerini artırıcı önlemlerin alınması,

 Liselerin yeniden düzenlenmesi ve belirli merkezlerde kuvvetli merkezler açarak yavaş yavaş çoğaltılması,

 Öğretmen okulları ile diğer meslek okullarının belirli merkezlerde toplanması ve güçlendirilmesi,

 Gündüzlü ortaokullarda karma öğretim uygulaması,

 Stajyer öğretmenlere verilecek pedagojik formasyonun esaslarının tespit edilmesi,

 Talim ve Terbiye işleriyle meşgul olmak üzere bir “Talim ve Terbiye Dairesi” kurulması kararlaştırılmıştır (TTKB, 2012, s.4-5).

Üçüncü Heyet-i İlmiye toplantısında alınan karar doğrultusunda 22 Mart 1926 tarihinde 789 sayılı kanun gereğince “Millî Talim ve Terbiye Dairesi” kurulmuştur.

Millî Talim ve Terbiye Dairesi’nin görevlerini, teşkilatını ve çalışma esaslarını tespit etmek üzere 1926 yılında bir yönetmelik hazırlanmıştır. Bu yönetmelik Bakanlar Kurulunun 28.03.1926 tarih ve 3393 sayılı kararı ile kabul edilerek uygulamaya konulmuştur (Gün, 2007, s.32).

Bu yönetmeliğe göre Millî Talim ve Terbiye Dairesi’nin görevleri şu şekildedir;

Madde 1. 22 Mart 1926 tarihli kanuna göre teşkil edilen Millî Talim ve Terbiye Dairesinin vazifeleri şunlardır.

a. Millî eğitim ile ilgili yönetmelik, tüzük ve kanun tekliflerini düzenlemek, incelemek ve mevcut yönetmelik, tüzük ve kanunlarda değişiklik yapılmasına ihtiyaç görülen hususlar hakkında teklifte bulunmak.

b. Her derecede genel ve meslek okulları programlarını doğrudan doğruya veya uzmanlar vasıtasıyla düzenlemek ve değiştirmek.

c. Darülfünun şubeleri de dâhil olduğu halde yüksek ve orta dereceli her çeşit okulların yeniden kurulması veya lağvedilmesi konusunda görüşlerini bildirmek.

ç. Okullarda kabul ve uygulanacak eğitim ve öğretim amaçları, sistem ve usulleri hakkında karar almak.

d. Gençleri cumhuriyet esasına göre hazırlayacak ve okullarda millî terbiyeyi kuvvetlendirecek tedbirler almak.

e. Okulların derecelerini tayin ve imtihan usulleri ve mezun şartları hakkında karar vermek.

(28)

f. Gelecek yıllarda uygulanacak eğitim programını genel müdürlerin görüşleri alınarak tespit etmek ve buna göre her yıl millî eğitim bütçe layihası hazırlarken tekliflerde bulunmak. g. Halkın terbiye ve aydınlatılması için tedbirler düşünmek.

ğ. Mevcut öğretmenlerin mesleki bilgi ve güçlerini arttırmak için gerekli tedbirler almak. h. Türk öğrencilerinin yabancı ülkelerde öğrenim sorunu ile Millî Eğitim Bakanlığının yabancı ülkelerden getireceği her çeşit uzman hakkında fikrini söylemek.

ı. İlk ve orta dereceli okullarda okutulmak üzere yazılan kitapları incelettirmek ve bunlardan öğretim programına uygun ve pedagojik şartları taşıyanları kabul etmek ve onarmak.

i. Bakanlık hesabına bastırılması lazım gelen okul kitaplarını tayin etmek.

j. Muhtelif derslerin öğretiminde, müfredatın uygulanması ile ilgili “öğretmen kitapları” hazırlamak ve yayımlamak.

k. Yabancı dilde yazılmış pedagojik mecmua ve kitapları takip etmek, Türkiye’deki öğretmenlere faydalı olanlarını aynen veya özet halinde yayımlamak.

l. Millî Eğitim Bakanlığının bilimsel risale ve mecmualarını yayımlamak.

m. Bakanlık hesabına bastırılmak üzere dışarıdan verilip Bakanlık makamınca Kurula gönderilen ilmi eserleri doğrudan doğruya inceleyerek veya uzmanlarına inceleterek kabul veya reddetmek (Özalp ve Ataünal, 1977, s.46-48).

Türk millî eğitiminin geliştirilerek niteliğinin yükseltilmesi amacıyla Bakanlığın en yüksek danışma organı olan Millî Eğitim Şûrasının kurulması için 1926 yılında bir yönetmelik hazırlanmıştır. Bu yönetmelikle Millî Eğitim Şûrası resmî kuruluş kimliği kazanmıştır (TTKB, 2009, s.7).

22 Haziran 1933 tarihli ve 2434 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “10 Haziran 1933 tarihli ve 2287 sayılı Maarif Vekâleti Merkez Teşkilatı ve Vazifeleri Hakkındaki Kanun”un 9. maddesinde TTKB’nin görevleri şu şekilde belirtilmiştir;

Madde 9- Millî Talim ve Terbiye Heyeti bir reis ve dokuz azadan müteşekkildir. Heyet vekâletin ilmi müşavere heyeti sıfatını haiz olup vazifesi şunlardır:

a. Vekâletin alakadar dairelerince hazırlanacak layihalarıyla nizamname ve talimatnameleri tetkik etmek ve icap edenlerini bizzat hazırlamak ve bunlardan tedris ve terbiyeye taalluk edip vekâletçe lüzum görülenlerini maarif şûrasına vermek,

b. Her derecede umumi ve mesleki mekteplerin tedrisat programlarını hazırlayarak maarif şûrasının tetkikine vermek,

c. Mekteplerde okutulmak üzere yazılan kitapları tetkik ederek kabul edilip edilmemesi hakkında reyini söylemek,

ç. Halkı Cumhuriyet esaslarına göre hazırlayacak ve bütün maarif müesseselerinde millî terbiyeyi kuvvetlendirecek tedbirleri düşünmek ve vekâlet makamına tekliflerde bulunmaktır. Heyet reisinin vazifesi heyetin içtimalarına riyaset etmek, tetkike muhtaç meseleleri azaya ve diğer münasip görülecek zatlara tevzi etmek, telif, tercüme, neşriyat, istatistik ve muamelata ait işleri tanzim ve murakabe eylemektir. Heyete neşriyat, istatistik işleri ve idare muameleleriyle meşgul birer şube, lüzumu kadar mütercim ve bir kütüphane merbuttur (Resmî Gazete [RG], s.2765-2766).

Söz konusu Kanun ile Millî Eğitim Şûrasının Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı bünyesinde yer aldığı görülmektedir.

(29)

15.06.1946 tarihli ve 4926 sayılı “Millî Eğitim Bakanlığının Kuruluş ve Görevleri Hakkında 2287 sayılı Kanun’da Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”a dayalı olarak yapılan değişiklikle; kurumun adının önündeki “millî” sıfatı kaldırılmış, “Maarif Şûrası” “Millî Eğitim Şûrası” olarak değiştirilmiş, “reis” yerine “başkan”, “aza” yerine “üye” sıfatı kullanılmış, üye sayısı altı olarak belirlenmiş, raportörlük ihdas edilmiş, şube müdürlükleri “büro haline dönüştürülmüş, istatistik şubesi kaldırılmıştır (TTKB, 2009, s.9).

01.12.1984 tarihli ve 18592 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Millî Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Yönetmeliği”nin 5. maddesinde TTKB’nin görevleri şu şekilde yer almaktadır.

Madde 5- Başkanlığın esas görevleri şunlardır:

a. Bakanın en yakın ilmi danışma ve karar organı olarak millî eğitimimizin amaçlarına, ilkelerine uygun bir şekilde ve çağdaş metotlarda topyekûn millî eğitimi gerçekleştirmek için gerekli tedbirleri almak.

b. Eğitim sistemini, eğitim plan ve programlarını bütün ders ve araç- gereçlerini araştırmak, geliştirmek ve uygulama kararlarını onaylatmak üzere çalışmalarını Yüksek Kurula sunmak. c. Yurt içi ve yurt dışı eğitim hareketlerini takip etmek ve değerlendirmek.

ç. Programlara göre ders veya yardımcı ders kitaplarını hazırlamak, hazırlatmak veya satın almak.

d. Satın alınması veya imal edilmesi ön görülen eğitim araç ve gereçlerini eğitime katkıları bakımından ve ekonomik yönden incelemek, uygun görülenleri ilgililere bildirmek.

e. Bakanlık birimlerince veya kendi birimlerince hazırlanan eğitim ve öğretimle ilgili kanun tasarılarına tüzük ve yönetmeliklerine, gerektiğinde Hukuk Müşavirliğinin de görüşünü alarak son şeklini vermek ve ilgili makamlara sunmak.

f.Yasama organı üyelerince veya diğer bakanlıklarca hazırlanan eğitim ve öğretimle ilgili kanun, teklif ve tasarıları hakkında Hukuk Müşavirliğine görüş bildirmek.

g. İlköğretim ve ortaöğretim kademesinde yurt içi ve yurt dışı eğitim kurumlarından alınmış diploma ve öğrenim belgelerinin derece ve denkliklerinin tespiti konusunda esasları bildirmek; bu esaslar çerçevesinde denklik işlemlerini yapmak veya yaptırmak.

h. Yabancı ülkelere gönderilen öğretmen ve öğrenciler için esas olacak öğretim planını incelemek.

ı. Yüksek kurul ile Millî Eğitim Şûrasının sekreterlik görevini yürütmek. i. Eğitim ve öğretim kurumlarımızın standartlarını geliştirmek.

j. Eğitim ve öğretim kurumlarımızın standartlarını geliştirici tedbirler almak.

k. Memleketimizle başka memleketler arasında yapılacak kültür antlaşmaları hakkında mütalaa vermek, milletlerarası eğitim ve kültür toplantılarında milletimizin temsili ile ilgili hazırlıkları incelemek, görüş bildirmek ve bu toplantılarda varılan kararların yurdumuzda değerlendirilmesini sağlamak.

l. Öğretmenlik mesleğinin ve eğitim idareciliğinin gelişmesini sağlayacak tedbirler almak. m. Gençleri Cumhuriyet esasına göre hazırlayacak ve okullarda millî terbiyeyi kuvvetlendirecek tedbirler almak.

n. Eğitim ve öğretimle ilgili özel ihtisası gerektiren alanlarda bilim ve meslek kuruluşlarının iştirakini de sağlayacak şekilde araştırma, inceleme ve geliştirme faaliyetlerinde bulunmak üzere özel ihtisas komisyonlarını kurmak.

o. Bakan tarafından onaylanan kararlarla Yüksek Kurul tarafından onaylanan kararların yürürlüğe konulması ile ilgili işlemleri yapmak.

ö. Eğitim ve öğretimdeki gelişmeleri ve yenilikleri araştırarak gerekli gördüğü konuları Millî Eğitim Şûrasına sunmak.

(30)

p. Kişi ve kuruluşlarca incelenip tavsiyesi istenilen eserler hakkında gerekli işlemleri yapmaktır (RG, 1984, s.21-22).

12.09.2012 tarihli ve 28409 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Yönetmeliği”nin 6. maddesinde TTKB’nin görevleri şu şekilde yer almaktadır;

MADDE 6- (1) Bakanlığın bilimsel danışma ve karar organı olan Başkanlık, 652 sayılı Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 28 inci maddesinde belirtilen görevlerle birlikte aşağıdaki görevleri yapar:

a. Millî eğitimin genel amaç ve temel ilkeleri ile evrensel değer ve standartları göz önünde bulundurarak kalite, eşitlik ve etkililik ilkeleri ile millî ve toplumsal değerlere dayalı olarak eğitim sistemini geliştirme çalışmalarını yürütmek,

b. Eğitim ve öğretim programlarının millî, bilimsel, toplumsal ve evrensel değer ve standartlara; kalite, erişim, verimlilik, etkililik, fırsat eşitliği ilkelerine uygunluğunu sağlayacak politika ve stratejiler geliştirmek için çalışmalar yapmak,

c. Gerektiğinde eğitim ve öğretim programları, ders kitapları, yardımcı kitaplar ile öğretmen kılavuz kitaplarının hazırlanmasında yükseköğretim kurumları, sivil toplum örgütleri ile diğer kamu ve özel kurum ve kuruluşlarıyla iş birliği yapmak,

ç. Rehberlik ve denetim birimlerinin raporları ile izleme ve değerlendirme raporlarını, eğitim sistemi ile eğitim ve öğretim programları, ders kitapları ve öğretim materyallerinin amaçlanan hedefe ulaşıp ulaşmadığını belirlemek üzere değerlendirmek,

d. Yurt içi ve yurt dışı eğitim hareketlerini, ulusal ve uluslar arası gelişmeler ve projeksiyonlar çerçevesinde izlemek ve değerlendirmek,

e. Eğitim sistemi, eğitim ve öğretim plan ve programları, ders kitapları ve eğitim araç-gereçleriyle ilgili araştırma yapmak veya yaptırmak,

f. Eğitim ve öğretimle ilgili özel ihtisas gerektiren alanlarda üniversiteler ile diğer bilim ve meslek kuruluşlarının katılımını da sağlayacak şekilde araştırma, inceleme ve geliştirme faaliyetlerinde bulunmak üzere ihtisas komisyonları kurmak,

g. Başkanlığın görev alanı ile ilgili mevzuatı hazırlamak, ilgili birimlerin de görüşünü alarak onaya sunmak,

ğ. Öğretmenliğe atanacakların alanlara göre mezun olacakları yüksek öğretim programlarının belirlenmesi ile ilgili çalışmalar yapmak ve onaya sunmak,

h. Millî eğitimin içeriği ile ilgili olarak yıllık programlar ve bu programların icra planlarında yer alması gerekli görülen teklifleri bakanlığın ilgili birimlerine göndermek,

ı. Eğitim ve öğretimdeki gelişmeleri ve yenilikleri araştırarak gerekli gördüğü konuların Millî Eğitim Şûrası gündemine alınmasını sağlamak,

i. Okuma kültürünün gelişmesine yönelik ilgili birimlerle iş birliği yaparak politika ve stratejiler belirlemek ve uygulama ilkelerini oluşturmak,

j. Okul ve kurumlarda kütüphane açma, geliştirme ve zenginleştirmenin ilke ve standartlarını belirlemek,

k. Kütüphanelerden öğretmen, öğrenci, veli ve vatandaşların faydalanması için stratejiler geliştirmek (RG, 2012, s.1).

Bu araştırmada “Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı’nın 2009-2014 yılları arasında aldığı kararlar ile bu kararlarda öne çıkan eğitim konularının nicel ve nitel açıdan değerlendirmesi nedir?” sorusu cevaplandırılmıştır.

(31)

1.2. Araştırmanın Amacı

Bu araştırmanın genel amacı, TTKB’nin 2009-2014 yılları arasında aldığı kararları nicel ve nitel yönden inceleyerek değerlendirmektir.

Bu genel amaç çerçevesinde aşağıdaki alt amaçlar cevaplandırılmıştır. 1. TTKB’nin 2009-2014 yılları arasında aldığı başlıca kararlar nelerdir?

2. 2009-2014 yılları arasındaki TTK kararlarında öne çıkan eğitim konuları hangileridir?

1.3. Araştırmanın Önemi

Millî Eğitim Bakanlığı’nın en eski ve en köklü birimi olan Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı kurulduğu günden beri aldığı kararlarla Türk Millî Eğitim Sistemindeki uygulamaları önemli ölçüde etkilemektedir.

Bu çalışmanın, 2009-2014 yılları arasında TTKB’nin aldığı kararların, uygulamaların ve bu dönemde öne çıkan eğitim konularının değerlendirilmesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

1.4. Varsayımlar

Bütün Talim ve Terbiye Kurulu Kararlarına ulaşılacağı varsayılmaktadır.

1.5. Sınırlılıklar

Bu araştırma TTKB’nin 2009-2014 yılları arasında almış olduğu kararlarla sınırlıdır.

1.6. Tanımlar

Karar: Bir iş veya sorun hakkında düşünülerek verilen kesin yargı (Türk Dil Kurumu [TDK], 1994, s. 426).

Eğitim programı: Öğrenene, okulda ve okul dışında planlanmış etkinlikler yoluyla sağlanan öğrenme yaşantıları düzeneğidir (Demirel, 2010, s. 6).

(32)

Öğretim programı: Okulda ya da okul dışında bireye kazandırılması planlanan bir dersin öğretimiyle ilgili tüm etkinlikleri kapsayan yaşantılar düzeneğidir (Demirel, 2010, s. 6). Şûra: Danışma Kurulu (TDK, 1994, s. 712).

Yönetmelik: Genellikle bir kuruluşun çalışma yöntemini belirleyen, bir kuruluşta çalışanların uyacakları kuralların tümü (TDK, 1994, s. 846).

Yönerge: Herhangi bir konuda tutulacak yol için üst makamlardan alt makamlara ve kuruluşlara veya üst aşamalardakilerden astlara verilen buyruk, talimat, direktif (TDK, 1994, s. 846).

(33)

(34)

BÖLÜM II

İLGİLİ ARAŞTIRMALAR

Araştırmanın bu bölümünde TTKB ile ilgili yapılan diğer araştırmalar üzerinde durulmuştur.

Öncül (1990) tarafından yapılan “Talim ve Terbiye Kurulu Kararlarının Programlar Yönünden Analizi (1984-1988)” adlı yüksek lisans tezinde; TTKB’nin evrimi ve eğitim programlarına ilişkin bazı temel kavramlar ilgili literatür ve mevzuat taranarak belirtilmiştir. TTK tarafından 1984-1988 yılları arasında alınan kararlar; öğretim programları, haftalık ders dağıtım çizelgeleri, ders kitapları, özel kurs programları, yönetmelikler ve diğerleri olmak üzere kategorilere ayrılarak incelenmiş ve değerlendirilmiştir.

Konan (1993) tarafından yapılan “MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı’nın Analizi” adlı doktora tezinde; TTKB’nin yasal düzenlemelerde belirtilen görevlerinde ve örgüt yapısında meydana gelen değişmelerin tarihsel evrimi, hangi konularda kararlar aldığı ve yasal düzenlemelerin gereklerinin ne oranda yerine getirildiği belirtilmiştir. Bu araştırmada iki grup veri toplanmıştır. Birinci grup verileri, TTKB’nin evrimine ilişkin bilgiler ve kuruluşundan 1992 yılına kadar geçen süre içerisinde alınan kararlar oluşturmaktadır. İkinci grup verileri ise, TTKB ile ilgili yasal düzenlemelerin gereklerinin ne oranda yerine getirildiğine ilişkin olarak TTKB’de görev yapan başkan, kurul üyeleri, daire başkanları, kurul uzmanları, şube müdürleri ve eğitim uzmanlarının görüşleri oluşturmaktadır. Bu araştırmadan; TTKB çalışanlarına ilişkin veriler TTKB’nin üstlendiği iş görüler açısından incelendiğinde, bürokrasinin temel kurallarından biri olan “Bir göreve personel atamada temel ölçüt, görevin öngördüğü bilgi, beceri ve deneyim olmalıdır.” ilkesine uyulmadığı sonucu elde edilmiştir.

(35)

Özyazgan (1993) tarafından yapılan “Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı’nın Tarihi Gelişimi ve İşleyişi” adlı yüksek lisans tezinde; Türkiye Cumhuriyeti kurulmadan önce Osmanlı Devletinde eğitime yön veren kurumlara kısaca değinilmiştir. Türkiye Cumhuriyeti eğitim tarihinde çok önemli bir yer işgal eden TTKB’nin kuruluşundan 1993’e kadar geçirdiği değişiklikler incelenmiştir.

Ayanoğlu (2002) tarafından yapılan “Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı’nın Kuruluşu, İşleyişi ve Millî Eğitim Sistemine Katkıları” adlı yüksek lisans tezinde; TTKB’nin kuruluş gerekçeleri, kuruluş amaçları, kuruluşundan günümüze geçirdiği aşamalar, çalışma alanları, işleyişi, teşkilat yapısı, kurulun Türk millî eğitim sistemiyle ilgili çalışmaları ve bu çalışmaların eğitim açısından önemi ve yeri gibi konular incelenerek değerlendirilmiştir.

Ulukanlığil (2003) tarafından yapılan “Ortaöğretim Sisteminin Yapısal Gelişmesi ve Ortaöğretime Öğretmen Yetiştirme Açısından 1997-2002 Yılları Arasındaki Talim ve Terbiye Kurulu Kararlarının Analizi” adlı yüksek lisans tezinde; 1997-2002 yılları arasında TTKB tarafından alınan kararlar ortaöğretimin yapısal gelişmesi ve ortaöğretime öğretmen yetiştirme açısından iki ana başlık altında incelenmiştir.

Sarı (2005) tarafından yapılan “T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Millî Talim ve Terbiye Dairesi (1926-1946)” adlı yüksek lisans tezinde; TTKB’nin 1926-1946 yılları arasında aldığı kararlar incelenerek değerlendirilmiştir.

Şeker (2006) tarafından yapılan “Talim ve Terbiye Dairesi (1946-1973)” adlı yüksek lisans tezinde; TTKB’nin 1946-1973 yılları arasındaki sınıf geçme ve sınav usulleri, program geliştirme çalışmaları, haftalık ders çizelgelerinin hazırlanması, ders kitapları, mevzuat ve muhteva geliştirme alanlarında yaptığı çalışmalar ile Millî Eğitim Şûralarında aldığı kararlar incelenerek değerlendirilmiştir.

Gün (2007) tarafından yapılan “Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı’nın Çalışmaları (1946-1973)” adlı yüksek lisans tezinde; TTKB’nin 1946-1973 yılları arasında yaptığı çalışmalar incelenmiştir.

Arslan (2007) tarafından yapılan “1980-1989 Yılları Arasındaki Talim ve Terbiye Kurulu Kararlarının Değerlendirilmesi” adlı yüksek lisans tezinde; TTKB’nin 1980-1989 yılları arasında aldığı kararlar incelenerek değerlendirilmiştir.

(36)

Cihan (2010) tarafından yapılan “2000-2008 Yılları Arasındaki Talim ve Terbiye Kurulu Kararlarının Değerlendirilmesi” adlı yüksek lisans tezinde; TTKB’nin 2000-2008 yılları arasında yönetmelik, eğitim programları, ders kitapları, ders dağıtım çizelgeleri ve şûralarla ilgili aldığı kararlar incelenerek değerlendirilmiştir.

Akalın (2011) tarafından yapılan “1990-1999 Yılları Arasında Alınan Talim ve Terbiye Kurulu Kararlarının Değerlendirilmesi” adlı yüksek lisans tezinde; TTKB’nin 1990-1999 yılları arasında eğitim programları, yönetmelik, ders dağıtım çizelgeleri, ders kitapları ve şûralarla ilgili almış olduğu kararlar incelenerek değerlendirilmiştir.

(37)

(38)

BÖLÜM III

YÖNTEM

Araştırmanın bu bölümünde araştırma modeli, evren ve örneklem, veri toplama yöntemi ve verilerin analizi üzerinde durulmuştur.

3.1. Araştırma Modeli

Bu araştırma verilerin yazılı kaynak ve belgelerden elde edilmesi ve tarihsel nitelikli bir çalışma olması nedeniyle literatür taraması modelindedir. Araştırma içerisinde kullanılacak bilgi ve belgeleri toplamak için adı geçen konuyla ilgili yasalar, yönetmelikler, kurul kararları araştırma yöntemine uygun olarak arşivlerde taranmıştır.

Araştırmada kullanılan yöntem ise tarihi yöntemdir.

Geçmiş zaman içinde meydana gelmiş olay ve olguların araştırmasında ya da bir problemin geçmişle olan ilişkisi yönünden incelenmesinde kullanılan yönteme “tarihi yöntem” denir. Tarihi yöntem, geçeği bulmak, başka bir deyişle, bilgi üretmek için geçmişin tenkidi bir gözle incelenmesi, analizi, sentezi ve rapor edilmesi sürecidir. Tarihsel araştırma, “ne idi?” sorusuna cevap aramaya yöneliktir (Kaptan, 1998, s. 53).

3.2. Evren ve Örneklem

Bu araştırmanın çalışma evrenini TTKB’nin 2009-2014 yılları arasında aldığı kararlar oluşturmaktadır. Evren sınırlı olduğu için ayrıca bir örneklem alınmaya gidilmemiş, bu tarihler arasında alınan kararlar incelenmiştir.

3.3. Veri Toplama Yöntemi

Bu araştırmada, var olan kayıt ve belgelerin incelenmesi nedeniyle belgesel tarama tekniği kullanılmıştır.

(39)

Araştırmayla ilgili kaynak tarama sürecinde; MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı arşiv ve kütüphanesi, MEB Yayımlar Dairesi Başkanlığı kütüphanesi, Gazi Üniversitesi kütüphanesi, Resmî Gazete, Tebliğler Dergisi, yazılı ve basılı medyadan yararlanılmıştır. Ayrıca bu araştırmaya konu bakımından yakın ya da benzer olan araştırmalar incelenmiştir. TTK kararlarına internetten ulaşıp ilgili belgeler elde edilmiştir. TTKB arşivi ile Kurul ve Şûra İşleri Daire Başkanlığından alınan 2009-2014 yılları arasındaki kurul karar ve ekleri bilgisayara aktarılmıştır. Döneme ait Tebliğler Dergileri taranmış ve karşılaştırması yapılmıştır.

3.4. Verilerin Analizi

TTKB’nin 2009-2014 yılları arasında almış olduğu kararların analizinde aşağıdaki yöntemler izlenmiştir.

2009-2014 yılları arasında alınan TTK kararları kendi içerisinde; ders kitapları, eğitim-öğretim programları, ders dağıtım çizelgeleri, yönetmelikler, yönergeler, şûralar ve diğer konular olmak üzere gruplandırılmıştır.

Ders kitaplarıyla ilgili alınan kararlar kendi içerisinde; ilk defa okutulacak kitaplar, süresi uzatılan kitaplar ve var olan kitap değişiklikleri olmak üzere üç grupta sınıflandırılmıştır. Eğitim-öğretim programlarıyla ilgili alınan kararlar kendi içerisinde; devlet okullarıyla ilgili eğitim-öğretim programları, özel öğretim kurumlarıyla ilgili eğitim-öğretim programları ve uygulamadan kaldırılan eğitim-öğretim programları olmak üzere üç grupta sınıflandırılmıştır.

Ders dağıtım çizelgeleriyle ilgili alınan kararlar kendi içerisinde; devlet okullarına ait ders dağıtım çizelgeleri ve özel öğretim kurumlarına ait ders dağıtım çizelgeleri olmak üzere iki grupta sınıflandırılmıştır.

Yönetmeliklerle ilgili alınan kararlar kendi içerisinde; değiştirilen yönetmelikler, ilk defa çıkarılan yönetmelikler, özel öğretim kurumlarıyla ilgili yönetmelikler ve yürürlükten kaldırılan yönetmelikler olmak üzere dört grupta sınıflandırılmıştır. Yönergeler de idarenin düzenleyici işlemleri olduğundan yönetmeliklerle aynı kategoride yer almıştır.

2009-2014 tarihleri arasında 18 ve 19. Millî Eğitim Şûrası yapılmıştır. Şûra kararları tek başlık altında incelenmiştir.

(40)

Bu kararlardan farklı olanlar ise, diğer konular başlığı altında incelenmiştir.

TTKB’nin 2009-2014 yılları arasında almış olduğu kararlar sınıflandırıldıktan sonra yüzdelik tablosu ve grafiksel analizi yapılmış, öne çıkan konular değerlendirilmiştir.

(41)

(42)

BÖLÜM IV

4. BULGULAR VE YORUMLAR

Araştırmanın bu bölümünde araştırma sonucundan elde edilen bulgulara yer verilmiştir. Elde edilen bulgulara dayalı olarak açıklama ve yorumlar yapılmıştır.

2009-2014 yılları arasındaki Talim ve Terbiye Kurulu Kararları yıllar itibariyle kendi içerisinde ders kitapları, eğitim-öğretim programları, ders dağıtım çizelgeleri, yönetmelik ve yönergeler, alınan şûra kararları (iki dönem) ve diğer konular olmak üzere gruplandırıldıktan sonra sayısal değerleri verilmiş, öne çıkan konular değerlendirilmiştir. Tabloların hazırlanmasında, kararlar sayısal değerler dikkate alınarak sıralanmıştır.

4.1. 2009 Yılında TTK Tarafından Alınan Kararların Değerlendirilmesi

TTK’nın resmî kayıtlarına göre 2009 yılındaki Kurul kararları listesinde toplam 340 karar bulunmaktadır. Fakat bazı kararlar içerisinde birden fazla karara yer verildiğinden Kurul kararları toplamı 405 olarak tespit edilmiştir.

Tablo 1. 2009 Yılında TTK Tarafından Alınan Kararların Sayısal Değeri

Karar Sayı Yüzdelik Dilim

Ders Kitapları 243 %60

Yönetmelikler ve Yönergeler 69 %17,1

Eğitim-Öğretim Programları 68 %16,8

Ders Dağıtım Çizelgeleri 22 %5,4

Diğer Konular 2 %0,5

Şûralar 1 %0,2

Toplam 405 %100

(Kaynak: Talim ve Terbiye Kurulu [TTK], 2009, s.1-23). 21

(43)

Tablo 1’e göre; TTK’nın 2009 yılında almış olduğu kararların %60’ını ders kitapları, %17,1’ini yönetmelikler ve yönergeler, %16,8’ini eğitim-öğretim programları, %5,4’ünü ders dağıtım çizelgeleri, %0,5’ini diğer konularla ilgili yapılan düzenlemeler, %0,2’sini ise şûralar oluşturmaktadır.

Şekil 1. 2009 Yılında TTK tarafından alınan kararların yüzdelik dağılım grafiği Bu kararlarla ilgili ayrıntılı açıklamalara aşağıda yer verilmiştir;

4.1.1. Ders Kitaplarıyla İlgili Alınan Kararlar

MEB’na bağlı örgün ve yaygın eğitim kurumlarında okutulacak ders kitabı, öğrenci çalışma kitabı, öğretmen kılavuz kitabı, bilgi iş ve işlem yaprakları ile ders kitabı yerine okutulmak üzere Bakanlıkça hazırlanacak, satın alınacak veya hibe yoluyla sağlanacak diğer eğitim araç ve gereçlerinin inceleme süreci 2009 yılında şu şekilde olmaktadır. MEB’ce okutulacak kitaplar yarışma, sipariş, satın alma, yazdırma veya özel kesimce hazırlama usulleriyle temin edilmektedir. 09.12.2009 tarihli ve 223 sayılı Kurul kararı ile kabul edilen “MEB Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği”nin 7. maddesinde ders kitaplarının sağlanma usulleri şu şekilde yer almaktadır;

MADDE 7- (1) Ders kitapları aşağıda belirtilen usullerle sağlanır: a) Yarışma;

1) İhtiyaç duyulan alanlarda Bakanlıkça taslak ders kitabı hazırlanmasıyla ilgili olarak ödüllü veya ödülsüz yarışma açılabilir.

2) Yarışmaya şartları taşıyan yayınevleri katılır.

3) Yarışmaya katılacak eserler, bu Yönetmelikte belirtilen hükümlere göre hazırlanır ve şartnamesinde belirlenen esaslara göre incelenir. Kurulca uygun bulunanlar ders kitabı olarak kabul edilir.

b) Sipariş; Bakanlık komisyon, kurum veya kuruluşlar ile yayınevlerine şartname hükümlerine göre taslak ders kitabı yazdırabilir.

Eğitim-Öğretim Programları %16,8 _{Ders Dağıtım} Çizelgeleri %5,4 Ders Kitapları %60 Yönetmelikler ve Yönergeler %17,1

Şûralar %0,2 Diğer Konular %0,5

(44)

c) Satın alma; Bakanlık okutulmasına ihtiyaç duyulması hâlinde yurt içinde veya dışında yazılmış ya da tercüme edilmiş olan kitaplar satın alma yoluyla temin edebilir.

ç) Yazdırma;

1) Bakanlık, bu Yönetmelik hükümlerince TTKB’nin koordine ve rehberliğinde kuracağı bir komisyona kitap hazırlatabilir.

2) Ders kitabı hazırlayanların isimleri ilgili birimce alınan onayda yer alır. Ancak kitaplarda yazar/yazarların sayısının üç veya daha fazla olması durumunda yazarların isimleri yerine “komisyon” ifadesine yer verilir.

d) Özel kesimce hazırlama; Yayınevleri bu Yönetmelikte belirtilen usul ve esaslar doğrultusunda taslak ders kitabı hazırlayabilir (TTK, 2009A, s.5).

Yönetmelikte belirlenen usullerden herhangi biriyle temin edilen taslak ders kitaplarının incelenmesi, TTKB tarafından yapılmaktadır. Dersin öğretim programının Kurul kararında belirtildiği şekilde ilgili birim veya yayınevince hazırlanan taslak ders kitapları, beş takım olarak yılın her iş günü mesai saatleri içinde TTKB’ye teslim edilir. Ancak ders kitabının yeniden yazılmasını gerektiren program değişikliklerinde, taslak ders kitaplarının TTKB’ye ilk başvurusu, gerekli hâllerde ilk kabul ve duyurusuna dair takvim Kurul kararıyla belirtilmektedir.

Azınlık okulları kendi dillerinde okutulmak üzere hazırladıkları ya da hazırlattıkları kitapları, yeminli mütercimlerle tercüme edilmiş bir nüshası ile birlikte ilgili birim kanalıyla incelenmek üzere TTKB’ye iletir. Bu kitaplar Başkanlıkça oluşturulan komisyon tarafından eğitim aracı olarak incelenmektedir. Söz konusu kitapların kendi dillerinde gönderilmesi hâlinde ise ilgili birimle iş birliği yapılarak TTKB’ce belirlenen usullere göre incelemesi yapılmaktadır.

Yabancılar tarafından açılmış özel okulların kendi dillerinde okutulmak üzere hazırladıkları ya da hazırlattıkları kitaplar da, azınlık okullarında olduğu gibi yeminli mütercimlerle tercüme edilmiş bir nüshası, ilgili birim kanalıyla incelenmek üzere TTKB’ye iletilir. Bu kitaplar da Başkanlıkça oluşturulan komisyon tarafından eğitim aracı olarak incelenir.

İncelenmesi istenen taslak ders kitapları ile belgeleri, TTKB Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Şubesi Müdürlüğü’ne teslim edilir. Başvuruda istenecek belgeler, 09.12.2009 tarihli ve 223 sayılı Kurul kararı ile kabul edilen “MEB Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği”nin 12. maddesinde şu şekilde yer almaktadır;

MADDE 12- (l) Başvurularda, Başkanlığa teslim edilmek üzere her taslak ders kitabı için; a) Dilekçe,

b) İlk başvuruda 5 (beş) adet renkli taslak ders kitabı,

c) Taslak ders kitabını hazırlayan yazar/yazarların fotoğraflı öz geçmişleri ve diploma örnekleri,