• Sonuç bulunamadı

ÖĞRETMENLERİN İLKÖĞRETİM PROGRAMLARININ UYGULANMASINDA İLKÖĞRETİM OKULU YÖNETİCİLERİNDEN BEKLEDİKLERİ ROLLERE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "ÖĞRETMENLERİN İLKÖĞRETİM PROGRAMLARININ UYGULANMASINDA İLKÖĞRETİM OKULU YÖNETİCİLERİNDEN BEKLEDİKLERİ ROLLERE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ"

Copied!
161
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ EĞİTİM BİLİMLERİ ANA BİLİM DALI EĞİTİM YÖNETİMİ VE DENETİMİ BİLİM DALI

ÖĞRETMENLERİN İLKÖĞRETİM PROGRAMLARININ UYGULANMASINDA İLKÖĞRETİM OKULU YÖNETİCİLERİNDEN

BEKLEDİKLERİ ROLLERE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ

DOKTORA TEZİ

Hazırlayan Bahadır GÜLBAHAR

Ankara Ekim, 2010

(2)

GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ EĞİTİM BİLİMLERİ ANA BİLİM DALI EĞİTİM YÖNETİMİ VE DENETİMİ BİLİM DALI

ÖĞRETMENLERİN İLKÖĞRETİM PROGRAMLARININ UYGULANMASINDA İLKÖĞRETİM OKULU YÖNETİCİLERİNDEN

BEKLEDİKLERİ ROLLERE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ

DOKTORA TEZİ

Bahadır GÜLBAHAR

Danışman: Prof. Dr. Servet ÖZDEMİR

Ankara Ekim, 2010

(3)

i EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE

ANKARA

Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Yönetimi ve Denetimi Bilim Dalı doktora öğrencisi Bahadır Gülbahar’a ait “Öğretmenlerin İlköğretim Programlarının Uygulanmasında İlköğretim Okulu Yöneticilerinden Bekledikleri Rollere İlişkin Görüşleri” adlı tez / / 2010 tarihinde, jürimiz tarafından eğitim yönetimi ve denetimi bilim dalında doktora tezi olarak kabul edilmiştir.

Adı-Soyadı İmza Başkan: Prof. Dr. Emin KARİP ……….

Üye (tez danışmanı): Prof. Dr. Servet ÖZDEMİR ……….

Üye: Doç. Dr. Necati CEMALOĞLU ……….

Üye: Yrd. Doç. Dr. Kemal KÖKSAL ……….

(4)

ii ÖN SÖZ

Eğitim sistemindeki yeniden yapılanma çalışmaları ve politikalarının en önemli uygulama alanlarından biri de öğretim programlarıdır. Toplumdaki ve eğitim felsefesindeki değişimler ile bilimdeki ve insan gelişimi, öğrenmesi ile ilgili gelişmeler öğretim programlarını yeniden yapılanmaya zorlayan faktörlerdir.

Milli Eğitim Bakanlığı, yeniden yapılandırdığı ilköğretim programının 1-5. sınıflar kısmını 2004-2005 öğretim yılında Ankara, Bolu, Diyarbakır, Hatay, İstanbul, İzmir, Kocaeli, Samsun ve Van illerinde deneme amacıyla 120 okulda uygulamaya koymuştur. 2005-2006 öğretim yılında ülke genelindeki tüm ilköğretim okullarının birinci kademesinde (1-5. sınıflar) yeni ilköğretim programı (Türkçe, fen ve teknoloji, matematik, hayat bilgisi ve sosyal bilgiler programları) uygulanmaya başlamıştır. 6-8. sınıflarda ise 2005-2006 öğretim yılından itibaren programların uygulanmasına kademeli olarak geçilmiştir. Bu programların başarıyla uygulanması, okul yöneticilerinin kendilerinden beklenen rolleri yerine getirmelerine bağlıdır. Millî Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu, okul yöneticilerinden beklenen bu rollerin öğretimsel liderlik rolleri olduğuna işaret etmektedir (Millî Eğitim Bakanlığı [MEB], 2005).

Öğretmenler de ilköğretim programlarının uygulanmasında okul yöneticilerinden rol beklentisi içinde olan unsurlardandır. Öğretmenlerin ilköğretim programlarının uygulanmasında okul yöneticilerinden bekledikleri roller de öğretimsel liderlik rolleridir. Zira okul yöneticilerinin en önemli öğretimsel liderlik rollerinden biri de öğretim programının iyi uygulanmasını sağlamaktır.

Bu çalışmada öğretmenlerin ilköğretim programlarının uygulanmasında okul yöneticilerinden bekledikleri roller ve öğretmenlerin bekledikleri bu rolleri okul yöneticilerinin ne sıklıkta gerçekleştirdikleri ortaya konulmuştur.

Araştırmanın her aşamasında bana rehberlik eden, motivasyonumu artıran ve sonsuz bir sabır gösteren danışman hocam Prof. Dr. Servet ÖZDEMİR’e, desteğini ve yardımını esirgemeyen hocam Prof. Dr. Nezahat GÜÇLÜ’ye, görüş ve tecrübelerinden yararlandığım Doç. Dr. Necati CEMALOĞLU ve Yrd. Doç. Dr. Adnan BOYACI’ya, anketlerin uygulanması aşamasında yardımcı olan okul müdürlerine ve araştırmaya katılan değerli öğretmenlere teşekkürlerimi sunarım.

(5)

iii

ÖZET

ÖĞRETMENLERİN İLKÖĞRETİM PROGRAMLARININ UYGULANMASINDA İLKÖĞRETİM OKULU YÖNETİCİLERİNDEN BEKLEDİKLERİ ROLLERE İLİŞKİN

GÖRÜŞLERİ GÜLBAHAR, Bahadır

Doktora, Eğitim Yönetimi ve Denetimi Bilim Dalı Tez Danışmanı: Prof. Dr. Servet ÖZDEMİR

Ekim-2010, xii+146 sayfa

Bu çalışmada, ilköğretim programlarının uygulanmasında öğretmenlerin okul yöneticilerinden bekledikleri rollere ilişkin görüşleri belirlenmeye çalışılmıştır. Nicel araştırma kapsamında, tarama modelinde gerçekleştirilen araştırmanın evrenini Ankara iline bağlı Keçiören, Yenimahalle, Çankaya ve Kalecik ilçelerindeki ilköğretim okullarında görev yapan sınıf ve branş öğretmenleri oluşturmuştur. Kalecik ilçesi hariç diğer ilçelerdeki bütün okullarda görev yapan bütün sınıf ve branş öğretmenlerine ulaşmak çok zor olduğu için bu ilçelerdeki farklı nitelikleri haiz (alt sosyoekonomik seviyedeki yerleşim yerleri ilköğretim okulları, köy ilköğretim okulları, taşra ilçeler ilköğretim okulları, merkez ilçeler ilköğretim okulları, özel ilköğretim okulları, ilköğretim programlarının pilotlamasının yapıldığı okullar) okullar belirlenerek çalışma grubu oluşturma yoluna gidilmiştir.

Çalışma grubuna, kişisel bilgi formu ve araştırmacının geliştirdiği ilköğretim programlarının uygulanmasında öğretmenlerin okul yöneticilerinden bekledikleri rolleri içeren 35 maddelik anket uygulanmıştır. Her bir maddenin karşısında ölçülmek istenen davranışın gösterilme sıklığını belirlemek üzere beşli likert tipi seçenekler verilmiştir.

648 adet anket, Ekim 2009-Ocak 2010 döneminde araştırmacı tarafından örnekleme dâhil edilen okullardaki öğretmenlere tek tek dağıtılmıştır. Eksik ve hatalı doldurulan anketler de elendikten sonra değerlendirmeye alınan anket sayısı ise 558 olmuştur.

(6)

iv

edilmiştir. Gruplar arasındaki anlamlılık testlerinde p=0.05 düzeyi esas alınmıştır. Verilerin analizinde frekans, yüzde, ortalama, standart sapma kullanılmıştır. Verilere ilişkin analizler, parametrik testlerle değil de iki grubu karşılaştırmada kullanılan parametrik olmayan Mann-Whitney ve ikiden fazla grubu karşılaştırmada kullanılan Kruskall Wallis testleri ile yapılmıştır.

Öğretmenlerin ilköğretim programlarının uygulanmasında ilköğretim okulu yöneticilerinden bekledikleri rollere ilişkin görüşleri incelenmiş ve öğretmenlerden elde edilen bulgulara dayalı olarak aşağıdaki sonuçlar ortaya çıkmıştır.

1. Öğretmenlerin ilköğretim programlarının uygulanmasında okul yöneticilerinden bekledikleri rollerin öğretimsel liderlik rolleri olduğu anlaşılmıştır.

2. Okul yöneticilerinin ilköğretim programlarının uygulanmasında öğretimsel liderlik rollerine ilişkin öğretmen görüşleri genel olarak incelendiğinde “programların

gerektirdiği kırtasiye (fotokopi vb.) ihtiyacının karşılanmasını sağlama” rolünü en sık

gerçekleştirdikleri, “öğretmenleri ders işlenişinde denetleme” rolünü ise en az sıklıkta gerçekleştirdikleri sonucuna ulaşılmıştır.

3. Okul yöneticileri; “rehberlik ve bilgi kaynağı olma, fiziksel ortam yaratma ve

gerekli kaynakları temin etme, program uygulamalarını ve öğretimi yönetme, kendi mesleki gelişiminin yanı sıra öğretmenlerin mesleki gelişimlerinin sağlama, denetleme ve ölçme değerlendirme, eğitim faaliyetleri tasarlama ve düzenleme” öğretimsel liderlik rollerinin

tamamını çoğu zaman gerçekleştirmektedir.

4. Okul yöneticileri “rehberlik ve bilgi kaynağı olma” boyutundaki rolleri çoğu zaman yerine getirmektedir.

5. Okul yöneticileri “fiziksel ortam yaratma ve gerekli kaynakları temin etme” boyutundaki rolleri çoğu zaman yerine getirmektedir.

6. Okul yöneticileri “program uygulamalarını ve öğretimi yönetme” boyutundaki rolleri çoğu zaman yerine getirmektedir.

(7)

v gelişimlerini sağlama” boyutundaki rolleri çoğu zaman yerine getirmektedir.

8. Okul yöneticileri “denetleme ve ölçme değerlendirme” boyutundaki rolleri çoğu zaman yerine getirmektedir.

9. Okul yöneticileri “eğitim faaliyetleri tasarlama ve düzenleme” boyutundaki rolleri çoğu zaman yerine getirmektedir.

10. Okul yöneticilerinin ilköğretim programlarının uygulanmasında öğretmenlerin kendilerinden bekledikleri öğretimsel liderlik rollerinden en sık gerçekleştirdikleri “fiziksel

ortam yaratma ve gerekli kaynakları temin etme” alt boyutundaki rollerdir.

11. Okul yöneticilerinin ilköğretim programlarının uygulanmasında öğretmenlerin kendilerinden bekledikleri öğretimsel liderlik rollerinden en az sıklıkta gerçekleştirdikleri “denetleme ve ölçme-değerlendirme” alt boyutundaki rollerdir.

12. Tek başına hiçbir rol ve alt boyutun gerçekleştirilme sıklığı “her zaman” değildir.

13. Okul yöneticilerinin ilköğretim programlarının uygulanmasındaki öğretimsel liderlik rollerini gerçekleştirme sıklığıyla ilgili öğretmen görüşleri öğretmenlerin; “cinsiyetlerine, mesleklerindeki kıdemlerine, mezun oldukları okula, bulundukları okuldaki hizmet sürelerine, aynı yönetici ile çalışma sürelerine, sınıf ya da branş öğretmeni olmalarına, kendilerini ilköğretim programlarına hâkim görmelerine veya görmemelerine” göre değişmemektedir.

Anahtar Kelimeler

(8)

vi

ABSTRACT

OPINIONS OF TEACHERS REGARDING THE ROLES THEY ANTICIPATE FROM MANAGERS OF ELEMENTARY SCHOOL FOR IMPLEMENTATION OF

ELEMENTARY CURRICULUMS GÜLBAHAR, Bahadır

Doctorate, Department of Management and Supervision of Education Thesis Advisor: Prof. Dr. Servet ÖZDEMİR

October-2010, xii+146 pages

This study focuses on determining the opinions of teachers regarding the roles they anticipate from school managers for implementation of elementary curriculums. Within the scope of the quantitative research, population of research conducted through survey method is composed of class and branch teachers serving in elementary schools in the counties of Keçiören, Yenimahalle, Çankaya and Kalecik in the province of Ankara. Since it is difficult to reach all class and branch teachers serving in all schools in the counties except Kalecik county, sampling method is preferred through determining schools with various qualifications (elementary schools in places at lower socioeconomic levels alt, elementary schools in villages, elementary schools in the country, elementary schools in central districts, private elementary schools, pilot schools for elementary curriculums).

A questionnaire consisting of 35 items which involve the roles teachers anticipate from school managers for implementation elementary curriculums and personal information form are conducted for the sampling group. Five point Likert type options are given for each item in the questionnaire in order to determine the frequency of the occurrence of the behaviour which is planned to be measured.

648 questionnaires were distributed individually among teacher in the schools included in the sampling group by the researcher in the period of October 2009 - January 2010. The number of questionnaires appropriate for the evaluation is 558 after eliminating incomplete and incorrect questionnaires.

(9)

vii

as a basis for the tests of significance between groups. Frequency, percentage, average, standard deviation is used in the analysis of data. Analysis regarding the data obtained is performed not through parametric tests but through nonparametric Mann – Whitney tests which are used in the comparison of two groups and Kruskall Wallis tests which are utilized in the comparison of groups more than two in number.

The opinions of teachers regarding the roles they anticipate from school managers for implementation of elementary curriculums are inspected and the results given below are obtained based upon the findings provided from teachers.

1. It is understood that the roles teachers expect from school managers in terms of implementation of elementary curriculums are educational leadership roles.

2. It is found that school managers fulfil their role of “meeting the requirements

of stationary materials (photocopy etc.) required by the programmes” most frequently

and their role “inspecting teachers during a lesson” least frequently when generally evaluated teachers’ opinions regarding school managers’ educational leadership roles for the implementation of elementary curriculums.

3. School managers usually fulfil their educational leadership roles of “being a source of information and guiding, creating a physical environment and supplying essential sources, managing programme applications and education, enabling career development of teachers as well as his / her career development, inspecting, assessing and evaluating, designing and organizing education activities”.

4. School managers usually fulfil the role “to be a source of information and guiding”.

5. School managers usually fulfil their role of “creating a physical environment and supplying essential sources”.

6. School managers usually fulfil their role of “managing programme applications and education.

7. School managers usually fulfil their role of “enabling career development of teachers as well as his / her career development”.

(10)

viii

evaluating”.

9. School managers usually fulfil their role of “designing and organizing education activities”.

10. The most frequent roles school managers fulfil among educational leadership roles teachers anticipate from them for the implementation of elementary curriculums are the roles of “creating a physical environment and supplying essential sources”.

11. The least frequent roles school managers fulfil among educational leadership roles teachers anticipate from them for the implementation of elementary curriculums are the roles of “inspecting, assessing and evaluating”.

12. The frequency of occurrence for roles and lower dimensions is never “always” alone.

13. The opinions of teachers regarding school managers’ educational leadership roles in terms of implementation of elementary curriculums do not differ depending upon “their gender, their seniority of profession, the school they graduate from, their term of service in school they have served, the period they work together with the same manager, whether they are class or branch teacher, whether they recognize themselves as competent in elementary curriculums”.

Keywords

(11)

ix Özet ………..ii Abstract………...v İçindekiler………..………...….x Tablolar ………..….…..…....viii BÖLÜM I: GİRİŞ ………...1 1.1 Problem Durumu ……….………...1 1.2 Araştırmanın Amacı…..……….……….4

1.3 Araştırmanın Alt Amaçları …...……….……….5

1.4 Araştırmanın Önemi…..……….……….5

1.5 Varsayımlar……….…..……….……….6

1.6 Sınırlılıklar..……….…..……….……….6

1.7 Tanımlar..……….…..……….……….7

BÖLÜM II: KAVRAMSAL ÇERÇEVE VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR.………...8

2.1 Yönetim….……….………..……….………..8

2.2 Eğitim Yönetimi….……….……….……….………..9

2.3 Okul Yönetimi….………...…….……….……….………10

2.4 Okul Yöneticisi….………...…….……….……….…...…………12

2.5 Okul Yöneticisinin Rolleri….………...…….……….…...…………12

2.5.1 Okul Yöneticisinin Okulu Yönetme Rolleri………...…………15

2.5.2 Okul Yöneticisinin Okulu Örgüt Olarak Geliştirme Rolleri………….….16

2.5.2.1 Okul Yöneticisinin Öğretimsel Liderlik Rolleri………….….…22

2.5.2.1.1 Öğretimsel Liderlik Rollerinin Boyutları………...….27

2.6 Öğretim Lideri Olarak Okul Yöneticisinin Öğretim Programlarının Uygulanmasındaki Rolleri………...31

2.7 Türk Milli Eğitim Sistemi’nde Yeniden Düzenlenen İlköğretim Programlarının Uygulanmasında Okul Yöneticilerinden Beklenen Roller………..……40

2.8 İlköğretim Okulları Öğretmenlerinin İlköğretim Programlarının Uygulanmasında Okul Yöneticilerinden Bekledikleri Roller………..44

2.9 İlgili Araştırmalar ………...………..….………...47

(12)

x

BÖLÜM III: YÖNTEM ………...………...…………...55

3.1 Araştırmanın Modeli ……….…...……….55

3.2 Çalışma Grubu ………....………..55

3.3 Örneklem Duyarlılığı……….57

3.4 Anketin Geliştirilme Süreci……….………..57

3.5 Anketin Geçerliği ve Güvenirliği …….………61

3.6 Verilerin Toplanması ……….……...………62

3.7 Verilerin Analizi ………...……….………...63

BÖLÜM IV: BULGULAR VE YORUMLAR ………..……...……...66

4.1 Araştırmaya Katılanlara İlişkin Kişisel Bilgiler ……….…….……..…...66

4.2 Birinci Alt Probleme İlişkin Bulgular ………..….……….………..68

4.3 İkinci Alt Probleme İlişkin Bulgular ………..…..………....85

4.4 Üçüncü Alt Probleme İlişkin Bulgular ………...……..…88

4.5 Dördüncü Alt Probleme İlişkin Bulgular ………....…..……92

4.6 Beşinci Alt Probleme İlişkin Bulgular ………...….………..98

4.7 Altıncı Alt Probleme İlişkin Bulgular ………..…………...…..….101

4.8 Yedinci Alt Probleme İlişkin Bulgular ………...………….……...103

4.9 Sekizinci Alt Probleme İlişkin Bulgular ………...………….…...…..104

BÖLÜM V: TARTIŞMA, SONUÇ VE ÖNERİLER ……...……….…..108

5.1 Tartışma………... ………...……….……...108

5.2 Sonuç………... ………...………….……...110

5.3 Öneriler ………..…………...………….…...…..113

KAYNAKÇA ………...………....116

(13)

xi Tablo 1: Çalışma Grubu İlçelerinin Öğretmen Sayıları

Tablo 2: İlçelere Göre Anket Sayıları

Tablo 3: Maddelerin Alt Boyutlara Dağılımı

Tablo 4: One-Sample Kolmogorov-Smirnov Testi Sonuçları Tablo 5: Ortalamaların Aralık Değerleri

Tablo 6: Araştırmaya Katılan Sınıf Öğretmenlerinin Kişisel Bilgilerine Göre Dağılımı Tablo 7: İlköğretim Programlarının Uygulanmasında Öğretmenlerin Okul

Yöneticilerinden Bekledikleri Öğretimsel Liderlik Alt Boyutlarındaki Rolleri Yerine Getirme Sıklığına İlişkin Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Değerleri

Tablo 8: Rehber ve Bilgi Kaynağı Olma Öğretimsel Liderlik Rolleri Alt Boyutu İçin Birleştirilen Maddelerin Ayrı Ayrı Ortalama ve Standart Sapmaları

Tablo 9: Fiziksel Ortam Yaratma ve Gerekli Kaynakları Temin Etme Öğretimsel Liderlik Rolleri Alt Boyutu İçin Birleştirilen Maddelerin Ayrı Ayrı Ortalama ve Standart Sapmaları

Tablo 10: Programların Uygulanması ve Öğretimi Yönetme Öğretimsel Liderlik Rolleri Alt Boyutu İçin Birleştirilen Maddelerin Ayrı Ayrı Ortalama ve Standart Sapmaları Tablo 11: Kendi Mesleki Gelişiminin Yanı Sıra Öğretmenlerin Mesleki Gelişimlerini Sağlama Öğretimsel Liderlik Rolleri Alt Boyutu İçin Birleştirilen Maddelerin Ayrı Ayrı Ortalama ve Standart Sapmaları

Tablo 12: Denetleme ve Ölçme-Değerlendirme Öğretimsel Liderlik Rolleri Alt Boyutu İçin Birleştirilen Maddelerin Ayrı Ayrı Ortalama ve Standart Sapmaları

Tablo 13: Eğitim Faaliyetleri Tasarlama ve Düzenleme Öğretimsel Liderlik Rolleri Alt Boyutu İçin Birleştirilen Maddelerin Ayrı Ayrı Ortalama ve Standart Sapmaları

Tablo 14: Öğretmenlerin Cinsiyetlerine Göre Alt Boyutların Farklılığı İçin Mann-Whitney Testi

Tablo 15: Öğretmenlerin Cinsiyetlerine Göre İlköğretim Programlarının

Uygulanmasında Öğretmenlerin İlköğretim Okulu Yöneticilerinden Bekledikleri Rollere İlişkin Görüşleri

Tablo 16: Öğretmenlerin Mesleki Kıdemlerine Göre Alt Boyutların Farklılığı İçin Kruskal Wallis Testi

(14)

xii Uygulanmasında Öğretmenlerin İlköğretim Okulu Yöneticilerinden Bekledikleri

Rollere İlişkin Görüşleri

Tablo 18: Mezun Olunan Okula Göre Alt Boyutların Farklılığı İçin Kruskal Wallis Testi Tablo 19: Öğretmenlerin Mezun Oldukları Okula Göre İlköğretim Programlarının Uygulanmasında Öğretmenlerin İlköğretim Okulu Yöneticilerinden Bekledikleri Rollere İlişkin Görüşleri

Tablo 20: Öğretmenlerin Bulundukları Okuldaki Hizmet Sürelerine Göre Alt Boyutların Farklılığı İçin Kruskal Wallis Testi

Tablo 21: Öğretmenlerin Bulundukları Okuldaki Hizmet Sürelerine Göre İlköğretim Programlarının Uygulanmasında Öğretmenlerin İlköğretim Okulu Yöneticilerinden Bekledikleri Rollere İlişkin Görüşleri

Tablo 22: Öğretmenlerin Aynı Yönetici İle Çalışma Sürelerine Göre Alt Boyutların Farklılığı İçin Kruskal Wallis Testi

Tablo 23: Öğretmenlerin Aynı Yönetici ile Çalışma Sürelerine Göre İlköğretim Programlarının Uygulanmasında Öğretmenlerin İlköğretim Okulu Yöneticilerinden Bekledikleri Rollere İlişkin Görüşleri

Tablo 24: Öğretmenlerin Sınıf ya da Branş Öğretmeni Olmalarına Göre Alt Boyutların Farklılığı İçin Mann Whitney Testi

Tablo 25: Öğretmenlerin Öğretmenlik Türüne Göre İlköğretim Programlarının Uygulanmasında Öğretmenlerin İlköğretim Okulu Yöneticilerinden Bekledikleri Rollere İlişkin Görüşleri

Tablo 26: Öğretmenlerin Programlara Hâkim Olma Konusundaki Öz

Değerlendirmelerine Göre Alt Boyutların Farklılığı İçin Mann Whitney Testi Tablo 27: Öğretmenlerin Programlara Hâkim Olma Konusundaki Öz

Değerlendirmelerine Göre İlköğretim Programlarının Uygulanmasında Öğretmenlerin İlköğretim Okulu Yöneticilerinden Bekledikleri Rollere İlişkin Görüşleri

(15)

BÖLÜM I GİRİŞ

Bu bölümde araştırmanın problem durumu, amacı, alt amaçları, önemi, varsayımları, sınırlılıkları ve tanımlar yer almaktadır.

1.1 Problem Durumu

Yönetim, örgütsel hedeflere ulaşabilmek için elde bulunan bütün kaynakları ve imkânları en iyi biçimde kullanma bilimi ve sanatıdır (Erdoğan, 2000: 9). Mary Parker Follet’e göre yönetim, “insanlar aracılığıyla iş yapma sanatıdır” (Genç, 2004: 17). Yönetim, “bir işi başkalarına yaptırma sanatı ya da bir işin nasıl yapılacağını bilmek ve o işin yapılmasını sağlamak sanatı” olarak da tanımlanabilir (Karip, 2005: 2).

Yönetim, tüm insan ve madde kaynaklarını (para, zaman, malzeme, yer…) en iyi biçimde kullanarak örgütü amaçlarına uygun olarak yaşatır. Ayrıca işlerin daha kolay, ucuz ve iyi yapılmasını sağlar (Erkul, 2004:248). Yönetim, özellikle en önemli sermaye olan insan gücünün en etkili ve verimli şekilde kullanılmasını ve zamandan, kaynaklardan tasarruf edilmesini sağlar.

Yönetim, örgütleri amaçlarına ulaştırmada, dolayısıyla varlıklarını devam ettirmede en önemli rolü üstlenmektedir. Aslında bir yapı olan örgütün iyi kurulabilmesi, iyi bir modele dayanmasıyla olanaklıdır. Yönetimin tümü ise bu yapıyı işleten bir süreçtir. Örgüt bir anatomi ise, yönetim de fizyolojidir. Bunlardan biri olmazsa diğeri boşlukta kalır ve varlığını sürdüremez. Örgüt durağan ve kararlı bir kalıp, yönetim ise dinamik ve hareketli bir işlevdir. Örgütün amaçları önceden kararlaştırılır. Yönetim bu amaçları gerçekleştirmek için örgütteki madde ve insan kaynaklarına yön verir, bunları kullanır ve kontrol eder. Böylece amaçların gerçekleşmesi için gerekli araçları sağlamış olur. Yönetim bunu yaparken örgüt içinde ve dışındaki farklı becerileri ve yararları uzlaştırmak zorundadır. Bu, bilimsel bir koordinasyon gücü ister (Bursalıoğlu, 2003:15-16 ; Can, 2001: 2).

Eğitim de bilimsel koordinasyon gücüne, iyi yönetilmeye ihtiyaç duyan sosyal bir kurumdur. Eğitim yönetimi, eğitim sistemini bir bütün hâlinde çözümlemeyi ve birleştirmeyi amaçlayan bir bilim dalı (Şimşek, 2005:4), aynı zamanda insan

(16)

davranışlarında istenilen değişikliği gerçekleştirmek için madde ve insan gücü kaynaklarını kullanma sürecidir.

Eğitim yönetiminin sınırlı uygulama alanı, okullardır (Bursalıoğlu, 2000). Okul, her şeyden önce kişiliğin biçimlendiği, öğrenmenin gerçekleştiği, eğitim hizmetinin üretildiği ve sunulduğu bir yerdir. Okullar, dünyanın her ülkesinde belli bir biçimde örgütlenmiş olup bazı amaç ve işlevlere sahiptir. Okullardan beklenen, söz konusu amaç ve işlevleri en üst düzeyde gerçekleştirmektir (Şisman, 2002). Bu amaç ve işlevlerin en üst düzeyde gerçekleşmesini sağlayacak olan en önemli etken ise okul yönetimidir.

Okullar, değişimin mutlaka yaşanacağı yerlerdir. Bu değişim, okullarımızda çeşitli sorunları da beraberinde getirecektir. Okullarımızı değişim sürecinde hedefine ulaştıracak olan bilgili, çağdaş, eğitimin gerekliliğine inanmış, liderlik vasıfları olan, vizyonu ve misyonu olan okul yöneticisidir (Şisman, 2002). Okul yöneticisi, bir okulda amaçların yerine getirilebilmesi için iş görenleri örgütleyen, emirler veren, etkinlikleri yönlendirip koordine eden ve denetleyen kişidir (Gürsel, 2003).

Yeni bir yüzyıla girerken eğitimde kalitenin üzerinde durmanın gerekli olduğu bilinmektedir. Çünkü yeni yüzyılın en önemli özelliklerinden biri “bilgi çağı” olmasıdır. Yarının toplumu “bilgi çağı insanı”ndan meydana gelecek, bilgi toplumu olacaktır. Bundan dolayı bu süreçte eğitim olgusuna her zamankinden daha fazla değer verilmesi gerekecektir. Eğitim sürecinin odağında gelecekte de “okul”un olacağı görülmektedir. Öyleyse yarının okulları bilgi çağı insanını yetiştirecek nitelikte, “öğrenen örgütler” olmak zorundadır. Klasik eğitim sistemlerinin “öğreten okullar”ından, modern eğitim sistemlerinin “öğrenen okulları”na geçmenin zorunluluğu artık bütün eğitim bilimcilerce kabul edilmektedir. Öğrenen örgütlerin yöneticileri, öğretmenlerle etkileşime girerek okul iklimini geliştirdiği gibi öğretmenin yeterlik duygularını da olumlu yönde etkileyerek okulun verimliliğini artırmayı temel görev bilmeyi öğrenmekle yükümlüdürler. Okulların kalitesinin, okul yöneticilerinin kalitesi ile eş değer kabul edildiği günümüzde, okul yöneticilerinin çağdaş ve demokratik yönetim yaklaşımı sergilemeleri, yöneticilik kalitesini yükselteceği gibi okulların kalitesini ve başarısını da artıracaktır (Şisman, 2002).

Kaliteli ve başarılı okullar meydana getirme, büyük ölçüde okul yöneticisinin kendisinden beklenen rolleri iyi sergilemesine bağlıdır. Rol; görev, birey, çevre ve beklentilerin karşılıklı etkileşimlerinin belirlediği davranış olarak tanımlanabilir (Başar, 2000: 35). Roller, bir örgütteki makamların ve statülerin dinamik yanlarıdır

(17)

(Bursalıoğlu, 2000). Örgüt içinde rol, belli bir makamda bulunan bireyden beklenen davranıştır.

Okul yöneticisinin okuldaki öncelikli rolü, okuldaki tüm insan ve madde kaynaklarını en verimli biçimde kullanarak okulu amaçlarına uygun olarak yaşatmaktır. (Bursalıoğlu, 2000: 6). Okul yöneticisinin rolünü bir bakıma görevleri belirler. Bu görevler okulun yönetilmesi görevleri ve örgüt olarak gelişmesini hedef tutan görevler olarak iki grupta toplanabilir (Bursalıoğlu, 2000: 173-174). Okul yöneticisi, okulu yönetmeyle ilgili görevlere odaklanırsa, bir başka ifadeyle yönetimde sadece yasal metinlere bağlı kalırsa okulun örgüt olarak gelişmesi hedefinden uzaklaşacaktır. Oysaki eğitimdeki değişikliklere, yeniden yapılanma çalışmalarına okulun ayak uydurmasını sağlayacak olan, okul yöneticisinin yerine getireceği okulu geliştirme görevleridir.

Eğitim sistemindeki yeniden yapılanma çalışmaları ve politikaları büyük ölçüde öğretim programına odaklanmaktadır. Türk Millî Eğitimi’nde de zorunlu temel eğitimin 1997 yılından itibaren sekiz yıla çıkarılmasıyla ilkokul programı (1-5. sınıflar) ve ortaokul programı (6-8. sınıflar) birleştirilerek ilköğretim programı hâline getirilmiştir. Fakat bu programların bir bütün olarak yeniden yapılandırılması sağlanamamıştır. Bu amaçla Millî Eğitim Bakanlığı yeniden düzenlenen ilköğretim programının 1-5. sınıflar kısmını 2004-2005 öğretim yılında Ankara, Bolu, Diyarbakır, Hatay, İstanbul, İzmir, Kocaeli, Samsun ve Van illerinde deneme amacıyla 120 okulda uygulamaya koymuştur. 2005-2006 öğretim yılında, ülke genelindeki tüm ilköğretim okullarının birinci kademesinde (1-5. sınıflar) yeniden düzenlenen ilköğretim programı (Türkçe, fen ve teknoloji, matematik, hayat bilgisi ve sosyal bilgiler programları) uygulanmaya başlamıştır. 6-8. sınıflarda ise 2005-2006 öğretim yılından itibaren programların uygulanmasına kademeli olarak geçilmiştir. Bu programların başarıyla uygulanması, okul yöneticilerinin kendilerinden beklenen rolleri yerine getirmeleri bağlıdır. Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu, okul yöneticilerinden beklenen bu rollerin öğretimsel liderlik rolleri olduğuna işaret etmektedir (MEB, 2005b). Öğretimsel liderlik rolleri de okul yöneticilerinin okulu örgüt olarak geliştirme rolleri kapsamındadır.

Öğretim liderliği, okul yöneticisinin okulda beklenen sonuçlara ulaşabilmek için hem kendisinin yerine getirmek durumunda olduğu hem de kendisi dışındaki insanları etkileyerek onlar aracılığıyla yerine getirmesini sağladığı davranışlardır (Şişman, 2002: 58). Öğretim liderliğini diğer liderlik türlerinden ayıran en önemli özelliklerden biri öğretme ve öğrenme süreçleri üzerinde yoğunlaşmış olmasıdır. Öğretimsel liderlik, diğer liderlik alanlarına göre öğrenciler, öğretmenler, öğretme-öğrenme süreçlerinin

(18)

yanı sıra öğretim programıyla da doğrudan ilgilenmeyi gerektiren bir liderlik alanıdır (Findley & Findley, 1992: 103).

Öğretmenler de ilköğretim programlarının uygulanmasında okul yöneticilerinden rol beklentisi içinde olan unsurlardandır. Çünkü öğretmenler programların uygulayıcıları ve değerlendiricileri konumundadırlar. Bu özelliklerinden dolayı öğretmenler, okul yöneticilerinin yeniden yapılandırılan ilköğretim programlarının uygulanmasındaki rollerini ve bu rolleri gerçekleştirme sıklığını tespit etme konusunda en yeterli unsurdur.

Öğretmenlerin ilköğretim programlarının uygulanmasında okul yöneticilerinden bekledikleri roller de öğretimsel liderlik rolleridir. Zira okul yöneticilerinin en önemli öğretimsel liderlik rollerinden biri de öğretim programının iyi uygulanmasını sağlamaktır.

İlköğretim programlarının uygulanmasında okul yöneticilerinden beklenen rollerin, öğretmenlerin ilköğretim programlarının uygulanmasında okul yöneticilerinden bekledikleri rollerin ve okul yöneticilerinin bu rolleri gerçekleştirme sıklığına dair öğretmen görüşlerinin bilinmesi, Millî Eğitim Bakanlığının ve okul yöneticilerinin dikkatini çekerek okul yöneticilerinin söz konusu rolleri daha sık gerçekleştirmelerini sağlamak açısından önemlidir. Hâlbuki ülkemizde bu konuda yapılan çalışmalar yeterli değildir. Bununla beraber ilköğretim programlarının uygulanmasında okul yöneticilerinden beklenen rollerle ilgili öğretmen görüşlerinin cinsiyete, mesleki kıdeme, mezun olunan okula, bulunulan okuldaki hizmet süresine, aynı yönetici ile çalışma süresine, öğretmenlik türüne ve programlara hâkim olma konusundaki öz değerlendirmeye göre değişip değişmediği de merak edilmektedir.

1.2 Araştırmanın Amacı

Bu araştırma; öğretmenlerin; ilköğretim programlarının uygulanmasında okul yöneticilerinden bekledikleri rollerin ve öğretmenlerin okul yöneticilerinden bekledikleri bu rollerle ilgili görüşlerinin ortaya konmasının, ortaya çıkacak bulgular ışığında bir sonuca varmanın ve önerilerde bulunmanın yararlı olacağı düşüncesiyle yapılmıştır. Bu amaca ulaşabilmek için aşağıdaki soruya cevap aranmıştır:

Öğretmenlerin ilköğretim programlarının uygulanmasında ilköğretim okulu yöneticilerinden bekledikleri rollere ilişkin görüşleri nelerdir?

(19)

1.3 Araştırmanın Alt Amaçları

Bu araştırmanın alt amaçları; ilköğretim programlarının uygulanmasında öğretmenlerin ilköğretim okulu yöneticilerinden bekledikleri rollere ilişkin görüşlerinin cinsiyetlerine, mesleki kıdemlerine, mezun oldukları okula, bulundukları okuldaki hizmet sürelerine, aynı yönetici ile çalışma sürelerine, sınıf ya da branş öğretmeni olmalarına, programlara hâkim olma konusundaki öz değerlendirmelerine göre değişip değişmediğini ortaya çıkarmaktır. Bu alt amaçlara ulaşabilmek için aşağıdaki sorulara cevaplar aranmıştır:

1. İlköğretim programlarının uygulanmasında öğretmenlerin ilköğretim okulu yöneticilerinden bekledikleri rollere ilişkin görüşleri öğretmenlerin cinsiyetlerine göre değişmekte midir?

2. İlköğretim programlarının uygulanmasında öğretmenlerin ilköğretim okulu yöneticilerinden bekledikleri rollere ilişkin görüşleri öğretmenlerin mesleki kıdemlerine göre değişmekte midir?

3. İlköğretim programlarının uygulanmasında öğretmenlerin ilköğretim okulu yöneticilerinden bekledikleri rollere ilişkin görüşleri öğretmenlerin mezun oldukları okula göre değişmekte midir?

4. İlköğretim programlarının uygulanmasında öğretmenlerin ilköğretim okulu yöneticilerinden bekledikleri rollere ilişkin görüşleri öğretmenlerin bulundukları okuldaki hizmet sürelerine göre değişmekte midir?

5. İlköğretim programlarının uygulanmasında öğretmenlerin ilköğretim okulu yöneticilerinden bekledikleri rollere ilişkin görüşleri öğretmenlerin aynı yönetici ile çalışma sürelerine göre değişmekte midir?

6. İlköğretim programlarının uygulanmasında öğretmenlerin ilköğretim okulu yöneticilerinden bekledikleri rollere ilişkin görüşleri öğretmenlerin sınıf ya da branş öğretmeni olmalarına göre değişmekte midir?

7. İlköğretim programlarının uygulanmasında öğretmenlerin ilköğretim okulu yöneticilerinden bekledikleri rollere ilişkin görüşleri öğretmenlerin programlara hâkim olma konusundaki öz değerlendirmelerine göre değişmekte midir?

1.4 Araştırmanın Önemi

Öğretmenler, ilköğretim programlarının temel uygulayıcılarıdır. Dolayısıyla öğretmenler, okul yöneticilerinin yeni ilköğretim programlarının uygulanmasındaki rollerini ve bu rollerin gerçekleştirilme sıklığını tespit etme konusunda en yeterli

(20)

unsurlardır. Bu yeterlilik, öğretmenlerin ilköğretim programlarının uygulanmasında okul yöneticilerinden bazı roller beklemelerine sebep olmaktadır. Bu çalışma, öğretmenlerin ilköğretim programlarının uygulanmasında okul yöneticilerinden hangi rolleri beklediklerine ve okul yöneticilerinin bu rolleri hangi sıklıkta gerçekleştirdiklerine dikkat çekmesi bakımından önemlidir.

Araştırmanın; okul müdürlerinin hizmet öncesi yetiştirilmesi ve hizmet içerisinde geliştirilmesi bakımından hazırlanacak her türlü eğitim programının düzenlenmesine katkı sağlayacağı ve bu programlarda içerik belirlemede kullanılabileceği düşünülmektedir.

Bunlara ilaveten bu araştırma; ilköğretim programlarının uygulanmasında öğretmenlerin, velilerin, müfettişlerin okul yöneticilerinden bekledikleri roller konusunda Türkiye’de yapılacak çalışmalara önayak olması bakımından önemlidir.

Ayrıca bu çalışmada geliştirilen anketin, öğretmenlerin okul yöneticilerinden ilköğretim programlarının uygulanmasında bekledikleri roller konusunda akademik çalışma yapanlar için kaynak oluşturacağı düşünülmektedir.

1.5 Varsayımlar

1. Araştırmaya katılan öğretmenler, veri toplama aracı olarak kullanılan ankette yer alan sorulara içtenlikle cevap vermişlerdir. Cevaplar, öğretmenlerin gerçek algılarını yansıtmaktadır.

2. Anket, araştırmanın amaç ve alt amaçlarına cevap verecek kapsamdadır.

3. Anket, ilköğretim programlarının uygulanmasında öğretmenlerin ilköğretim okulu yöneticilerinden bekledikleri rolleri tam ve doğru yansıtmaktadır.

4. Öğretmenlerin ilköğretim programlarının uygulanmasında okul yöneticilerinden bekledikleri rollere dair görüşleri bu alanda geliştirilmiş anketler aracılığıyla belirlenebilir.

5. Ankette yer alan maddeler, okul yöneticilerinin ilköğretim programlarının uygulanmasındaki rollerini ne sıklıkta yerine getirdiklerini ortaya koyacak yeterliktedir.

1.6 Sınırlılıklar

1. Araştırma, Ankara’nın merkeze bağlı Yenimahalle, Çankaya, Keçiören ve Kalecik ilçelerindeki ilköğretim okulları ve bu okullarda görev yapan sınıf ve branş öğretmenleriyle sınırlandırılmıştır.

(21)

2. Araştırma, 2009-2010 eğitim-öğretim yılı ile sınırlandırılmıştır. 3. Araştırmada veri toplama, anket ile sınırlandırılmıştır.

4. Araştırmada yapılan yorum ve değerlendirmeler anketleri dolduran öğretmenlerin algılarıyla sınırlıdır.

1.7 Tanımlar

İlköğretim programı: Öğrenci merkezli ve yapılandırıcı yaklaşımdan hareketle etkinlik temelli, öğrencinin öğrenme sürecine aktif olarak katılmasını amaçlayan, dersler arası yatay ve dikey ilişkileri dikkate alan, sınıf içi ve sınıf dışı öğrenme deneyimlerini bütünleştirmeye önem veren bir anlayışla geliştirilmiş, 2004-2005 öğretim yılında Ankara, Bolu, Diyarbakır, Hatay, İstanbul, İzmir, Kocaeli, Samsun ve Van illerinde deneme amacıyla 120 okulda, 2005- 2006 öğretim yılından itibaren de tüm ülkede uygulanmaya başlanan ilköğretim programı.

Okul yöneticisi (okul müdürü): Ders okutmanın yanında kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, program ve emirlere uygun olarak görevlerini yürütmeye, okulu düzene koymaya ve denetlemeye yetkili olan, okulun amaçlarına uygun olarak yönetilmesinden, değerlendirilmesinden ve geliştirmesinden sorumlu olan kişi (MEB İlköğretim Kurumları Yönetmeliği, Madde 60).

İlköğretim Okulu Öğretmeni: İlköğretim okullarında çalışan, sınıf ve branş öğretmenlerinden oluşan ve belli bilgi, beceri ve davranışları kazandırmak amacıyla öğretim ortamını düzenlemekle sorumlu olan, stajyer olmayan eğitim-öğretim personeli. Rol: Bir işte, bir kimse veya şeyin üstüne düşen görev (TDK, 2009).

Rol Beklentisi: Çevremizde bulunan rol gönderenlerin, rol davranışını gösterecek kişiden beklentileridir (Başar, 1993).

(22)

BÖLÜM II

KAVRAMSAL ÇERÇEVE VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR

Bu bölüm, ilköğretim okulu yöneticilerinin ilköğretim programlarının uygulanmasındaki rolleri ile ilgili kavramsal çerçeve ve ilgili araştırmalardan oluşmaktadır.

2.1 Yönetim

Yönetim olgusunun başlangıcı çok eski tarihlere uzanmaktadır. İnsanoğlu yeryüzünde var olduğundan beri kendisini yönetim olgusunun içinde bulmuştur. Çok küçük ve ilkel bir toplulukta bile kaba bir yönetimin varlığından söz etmek mümkündür. Bu olgu; insanın, insan topluluklarının ya da milletlerin yaşamını derinden etkilemiş, toplumların ve bireylerin gündeminden hiç düşmemiştir. Çünkü insan; yaşamını kolaylaştırmak, düzene koymak, belirlediği amaç ve hedeflere ulaşmak ve bireysel olarak başaramadığı birçok şeyi başarmak için örgütler meydana getirmiştir. Örgütlerin ayakta kalması, sürekliliği, etkinliği ve verimliliği de rasyonel, günün koşullarına ve örgüt üyelerinin isteklerine yanıt verecek bir yönetim anlayışı ve uygulaması ile mümkün olmaktadır. Bu noktada denilebilir ki yönetim olgusu, başlangıçtan bu yana insanlar hem yönettiği hem de yönetildiği için insanoğlunun en önemli faaliyetlerinden biri olmuş ve olmaya devam edecektir (Yılmaz, 28.07.2009; Bursalıoğlu, 2003).

Yönetim konusunda yapılan tanımlardan bazıları şunlardır:

Yönetim; iki ya da daha çok kişinin bir amacı gerçekleştirmek için bir araya gelerek belirledikleri amaca yönelik yaptıkları işlem ve eylemlerin tümüdür (Durukan ve Öztürk, 2005: 13).

Yönetim, insanları etkileme, onları toplumun ortak çıkarları ve yararları doğrultusunda yönlendirme bilim ve sanatıdır. Yönetim, insanların oluşturdukları örgütler ve onların kararları ve uygulamaları toplamıdır (Öztekin, 2005: 17).

Eren'e göre (1991: 3) yönetim, belirli birtakım amaçlara ulaşmak için başta insanlar olmak üzere parasal kaynakları, donanımı, hammaddeleri, demirbaşları, yardımcı malzemeleri ve zamanı birbiriyle uyumlu, verimli ve etkin kullanabilecek kararlar alma ve uygulatma süreçlerinin toplamıdır.

Yönetimle ilgili tanımları çoğaltmak mümkündür. Bu tanımların birtakım ortak yönleri vardır. Bunların ortak yönleri şöyle sıralanabilir (Çalık, 1997: 277):

(23)

1. Örgüt amaçlarını gerçekleştirmek

2. Bu amaçları gerçekleştirmede diğer insanların yaratıcılıklarını ortaya çıkararak kullanmak

3. Çalışanları mutlu etmek ve morallerini yükseltmek 4. Örgütü gelişme için bir değişme ortamına sokmak

5. Lider ya da liderler seçmek ve yetiştirmek için yöntem geliştirmek

Tanımlardan anlaşılacağı üzere yönetim olgusu doğrudan insanlarla ilgilidir. Bir başka anlatımla yönetimin konusu insan, insanlar, insanların oluşturduğu her türlü örgütler ve bu insanların ve örgütlerin işlemleri ve eylemleri olduğundan, örgüt içindeki insanların davranışları, başarıları ve başarısızlıkları, örgütler ve örgütlerin çalışmaları yönetim biliminin araştırma alanını oluşturur (Öztekin, 2005: 17-20).

Örgütler değişse de yönetimin temel amacı değişmez. Yönetimin temel amacı, örgütün amaçlarını gerçekleştirmek üzere madde kaynaklarını ve bireylerin çabalarını koordine etmektir (Aydın, 1998: 70). Eğitim yönetimi de örgüt amaçlarına ulaşmak için kaynakları ve insan emeğini koordine eden kamu yönetiminin özel alanlarından biridir.

2.2 Eğitim Yönetimi

Eğitim yönetiminin temel amacı, ilgili olduğu eğitim örgütünü; eğitim politikaları ve örgütün amaçları doğrultusunda yaşatmak, etkili bir biçimde işler durumda tutmaktır. Eğitim yönetimi, eğitim alanına ilişkin politika, karar ve amaçların gerçekleştirilmesiyle ilgilenir (Kaya, 1979: 37).

Eğitim yönetimi, yönetim biliminin veya eğitim bilimlerinin bir anabilim dalı durumundadır. Yönetim bilimi ile ortak noktaları kapsar. Eğitim yönetiminin bilimsel olarak ele alınması ve incelenmesi, yönetim biliminin diğer alanlarındaki gelişmelere paralel olarak hız kazanmıştır (Çalık, 1997: 278).

Bazı eğitim yönetimi tanımları şunlardır:

Eğitim yönetimi, eğitim örgütlerini saptanan amaçlara ulaştırmak üzere insan ve madde kaynaklarını sağlayarak ve etkili biçimde kullanarak belirlenen politikaları ve alınan kararları uygulamaktır (Taymaz, 2003: 20).

Eğitim yönetimi, toplumun eğitim gereksinmesini karşılamak için kurulan eğitim örgütünü, önceden belirlenen amaçlarını gerçekleştirme için etkili işletme, geliştirme ve yenileştirme sürecidir (Başaran, 2000: 29).

(24)

Eğitim yönetimi, okul yönetimini kapsar. Eğitim yönetiminin uygulama alanı okullardır. Okulları amaçlarına ulaştırmada en önemli sorumluluk okul yönetimine aittir. Bu sebeple okul yönetimi kavramı üzerinde de durmak gerekmektedir.

2.3 Okul Yönetimi

Okul her şeyden önce kişiliğin biçimlendiği, öğrenmenin gerçekleştiği, eğitim hizmetinin üretildiği ve sunulduğu bir yerdir. Okullar, dünyanın her ülkesinde belli bir biçimde örgütlenmiş olup bazı amaç ve işlevlere sahiptir. Okullardan beklenen, söz konusu amaç ve işlevleri en üst düzeyde gerçekleştirmektir (Şisman, 2002). Okulun diğer eğitim kurumlarından ayrılan en belirgin özelliği, insan üzerinde çalışması ve onu farklılaştırma yeteneğidir (Açıkalın, 1994: 2). En önemli sermaye olan insan üzerinde çalışılması, okulda yönetimin varlığını gerektirmekte ve yönetimi ön plana çıkarmaktadır.

Eğitim yönetiminin sınırlı bir alanda uygulanması olan okul yönetimi, yönetimin görevinden dolayı önemlidir. Yönetimin görevi, örgütü amaçlarına uygun yaşatmak olduğuna göre okul yönetiminin görevi de okulu amaçlarına uygun yaşatmaktır. Okul yönetiminin önemini, okul yöneticisine yüklenen çok yönlü yetki ve sorumluluklar da göstermektedir. Bu yetki ve sorumluklar okul yönetiminin değerini ve önemini artırır (Bursalıoğlu, 2000: 6).

Hoy ve Miskel’e göre okul yönetimi ve okul sistemi, okul yöneticilerinin motivasyon, liderlik, karar alma ve örgüt iklimi konularındaki sorumluluklarından oluşmaktadır (Bates, 2001: 574).

Motivasyon, davranışa enerji ve yön veren güçleri kapsar. Örgüt bakımından

motivasyon bir personeli çalışmaya başlatan ve devam ettiren güçler topluluğunu açıklar. Motivasyon için personelin ihtiyaçlarının neler olduğunun iyi bilinmesi gerekir. Okul yöneticisi, öğretmen ve öğrencilerinin özellikle sosyal ihtiyaçlarına (kendini kabul ettirme, kendine saygı, güvenlik, sosyal kabul, sevgi…) karşı duyarlı olmalıdır. Okulda kurulacak olan iyi bir motivasyon sistemi, okulun yeni atılımlar yapmasını kolaylaştırır çünkü motivasyon öğrenmenin koşullarından biridir. Bireyler gibi örgütlerin de öğrenme güçleri vardır ve bu güç motivasyon yoluyla artırılabilir (Bursalıoğlu, 2000: 140-141).

Okul liderliği; özellikle de okulun yöneticisi tarafından harekete geçirilen, motive

edilen, yol gösterilen ve desteklenen kişilerin (öğretmen, öğrenci ya da diğer okul personeli) tercihlerinde gönüllü değişiklikler meydana getirerek okulun etkililiğini artırmak için

(25)

gerçekleştirilen karmaşık bir etkileme süreci ve faaliyetidir (Greenfield, 1995). Etkili olmak isteyen okul yöneticisi, okulun lideri olarak eylemde bulunmalıdır. Liderlik rolü oynamak zorunda olan yönetici, öğretmenlerin tutumları, kişilikleri, okulundaki alt gruplar, farklılıklar ve benzerlikler hakkında bilgi sahibi olmalıdır. Grubun niteliği hakkında bilgi sahibi olan okul yöneticisi grubun etkinliğini artırabilir, var olan farklılıkları birleştirerek kendi liderlik tutumunu grubun eğilimleriyle uyuşur duruma getirebilir. Yöneticinin liderlik tutumu eğer grubun beklentilerinin ilerisinde ise büyük bir ihtimalle yönetici-lider daha kuvvetli olacaktır. Grubu tanımanın önemi de buradan doğmaktadır (Kaya, 1996: 140).

Karşılıklı bir etkileme süreci olarak okul liderliği aşağıdan yukarıya (öğretmenlerden okul yöneticilerine), yukarıdan aşağıya (okul yöneticilerinden öğretmenlere) ya da yatay (meslektaşlar arasında ) işlenebilir (Greenfield, 1995).

Karar alma, örgütte her türlü değişikliği yapmak amacı ile başvurulan

kurumlaşmış bir süreçtir. Diğer bir tanıma göre ise karar alma, bir çatışmayı önlemek veya çözmek amacıyla yargıya varmaktır. Okul yöneticisinin karar alma süreci bakımından bulunacağı ilk girişim, okul yönetimini etkileyen ögelerin her birini birer karar organı olarak görebilmek ve kabul edebilmektir. Okul yöneticisi ikinci olarak karar alma sürecine katılma ilkesinin önemini kavramalı ve bu ilkeyi uygulamalıdır. Bir kararın etkileyeceği birey veya gruplar, o kararın alınmasına ne kadar çok katılırsa uygulamaya da o kadar çok katılır. Okul yönetimine etki eden diğer unsurların karar alma sürecine dâhil olmalarının engellenmesi bu unsurların uygulamaya daha fazla karşı çıkmalarına sebep olacaktır (Bursalıoğlu, 2000: 82).

Örgüt iklimi, bir organizasyonu diğerlerinden ayırarak ona belli bir kimlik

kazandıran, organizasyondaki bireyler tarafından algılanan ve onların davranışları üzerinde etkiye sahip; bireysel, örgütsel ve çevresel nitelikteki özelliklerin bütünü şeklinde tanımlanmaktadır (Friedlander ve Greenberg, 1971). Örgüt iklimi bir örgütü kuşatan psikolojik atmosferdir. Örgüt iklimi arkadaşlık, destek olma, risk üstlenme, iyi niyet gibi değişkenlere göre belirlenir. Örgüt iklimi yılların ve çeşitli etmenlerin ürünüdür. Bu iklimin, çalışanların tatminine olduğu kadar örgüt verimine de etkisi vardır. Kendini işe verme, anlayış gösterme, üyelerin ihtiyaçlarını dikkate alma okul iklimini olumlu yönde etkileyen yönetici davranışlarıdır (Bursalıoğlu, 2000: 36).

Okulda egemen olan yönetim anlayışı büyük ölçüde okul yöneticisinin tutumuna bağlıdır. Bundan dolayı okul yöneticisinin kim ve sergilemesi gereken rollerin neler olduğunun bilinmesi gerekmektedir.

(26)

2.4 Okul Yöneticisi

Bir okulda amaçların yerine getirilebilmesi için iş görenleri örgütleyen, emirler veren, etkinlikleri yönlendirip koordine eden ve denetleyen kişilere okul yöneticisi denir (Gürsel, 2003: 91). Okuldaki eğitim ve öğretim faaliyetlerinin genel amacı; bir ülkenin geleceği olan çocukların bilgi, beceri ve davranış bakımından sağlıklı ve verimli şekilde yetişmelerini sağlamaktır (Töremen ve Kolay, 2003). Bu bağlamda her okul yöneticisinin amacı ise eğitim politikaları ve amaçları doğrultusunda eğitim kurumlarını yaşatmak ve onu etkili bir biçimde işler durumda tutmaktır (MEB, 1990: 20).

Okul yöneticisi (okul müdürü); ders okutmanın yanında kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, program ve emirlere uygun olarak görevlerini yürütmeye, okulu düzene koymaya ve denetlemeye yetkilidir. Müdür; okulun amaçlarına uygun olarak yönetilmesinden, değerlendirilmesinden ve geliştirilmesinden sorumludur (MEB İlköğretim Kurumları Yönetmeliği, Madde 60).

Okulların kalitesinin, okul yöneticilerinin kalitesi ile eş değer kabul edildiği günümüzde, okul yöneticilerinin çağdaş ve demokratik yönetim yaklaşımı sergilemeleri, yöneticilik kalitesini yükselteceği gibi okulların kalitesini ve başarısını da artıracaktır (Şisman, 2002). Öyleyse öncelikle okul yöneticilerinin kalitesinin yükseltilmesine önem verilmelidir.

Okul müdürlerinin; öğrencinin bilişsel, duygusal, psikomotor, sosyal ve estetik yönden gelişmesine olanak veren optimum bir öğrenme çevresini yaratabilecek liderler olmaları gerekir (Şisman, 2002). Çünkü eğitim sisteminde yenilik, sistemin uygulama alanı olan okuldan başlamalıdır.

2.5 Okul Yöneticisinin Rolleri

Her yöneticinin birinci derecede amacı ve rolü, kurumda var olanlardan daha iyi ve fazlasını sağlamaktır. Okul müdürü bu rolü oynarken beraberinde çalışan insan ve sağladığı kaynaklardan en uygun biçimde yararlanarak, öğrenciler için geçerli amaçları, araçları ve öğrenim süreçlerini saptayarak hedefe ulaşabilir (Taymaz, 2003: 54). Hedefe ulaşmak isteyen okul yöneticisinin temel rol alanlarının bilinmesi gerekir. Literatürü gözden geçiren McGhee (2001), okul müdürlerinin temel rol alanlarını şu şekilde sıralamıştır (Özdemir, 2009:9-11):

(27)

1. Güvenli bir okul çevresi sağlama ve pozitif okul ortamı

Okulda tüm çalışanlar, fiziksel, zihinsel ve psikolojik olarak kendini güvende hissetmelidir. Öğrenciler akran grupları ya da okul çevresindeki gençlik gruplarından zarar görmemelidir.

2. Tüm öğrencilere nitelikli eğitim ve öğretim hizmetinin sunulması

Eğitimde kalite ya da başarı denilince maalesef lise ve üniversite giriş sınavlarındaki başarı akla gelmektedir. Bunun dışındaki başarılar göz ardı edilebilmektedir. Oysa bir kulüp çalışmasına katılmak, bir toplumsal sorumluluk projesinde görev almak da önemli bir başarıdır. Eğitim sadece sınavlara yönelik olmamalıdır. Öğrencileri hayata hazırlamalı, problem çözme ve kritik düşünme becerileri de geliştirilmelidir.

3. Veliler ile iletişim ve okul-çevre ilişkilerini iyileştirme

Veliler okula hiçbir katkı sağlamasalar bile çocukların anne ve babası olarak okulda saygı görmeyi hak etmektedirler. Bunun yanında günümüz toplumunda veliler okula çok büyük destek de olabilirler. Meslekleri ile ilgili okulda uygulama yapabilirler. Hiçbir şey yapmasalar bile okul bahçesinin ağaçlandırılmasında katkı sağlayabilirler. Bunların hiçbiri olmasa da okul, velileri verdiği eğitimle memnun etmek zorundadır. Okul yöneticisi okul, veli ve çevre ilişkilerini asla ihmal etmemelidir.

4. Sürekli personel geliştirme

Personel geliştirme ya da personel yenileme her örgütün yapmak zorunda olduğu bir faaliyettir. Bilgi toplumunda bilgiler hızla eskimekte, önemini kaybetmekte ve değişmektedir. Artık hiçbir çalışan hizmet öncesi aldığı eğitimle mesleğini tamamlayamaz. Okulda müdür yardımcılarından birisi personelin geliştirilmesinden, hizmet içi eğitiminden sorumlu olmalıdır. Hizmet içi eğitim bir ayrıcalık değil, tüm personel için bir zorunluluk olmalıdır. Hizmet içi eğitim bir yükselme aracı da olmamalıdır. İnsanların bulundukları konumda işlerini daha iyi yapmaları için de hizmet içi eğitime ihtiyacı vardır.

5. Öğrencilere farklı alanlarda kendini geliştirme imkânı sağlama

Okul, öğrencilerin yeteneklerinin keşfedildiği bir yer olmalıdır. Her öğrencinin mutlaka iyi yaptığı, başarılı olduğu bir alan vardır. Okul bunu ortaya çıkarmaya çalışmalıdır. Öğrencilerin okulda kendilerini güvende hissetmelerinin yolu da buradan

(28)

geçmektedir. Her öğrenci önemli ve değerli olduğunu hissetmelidir. Matematikte iyi olmayan bir öğrencinin kompozisyonu çok iyi olabilir ya da söz konusu öğrenci sporda çok iyi olabilir. Okul alarak bizim görevimiz çocukların yetenekli oldukları yönü bulup geliştirmektir. Tüm öğrencilerden her derste aynı başarıyı beklemek hem pedagojik hem de adil değildir. “Beş parmağın beşi bir değildir.” atasözünü yönetici ve öğretmenler unutmamalıdır.

6. Okul kaynaklarının etkin yönetimi

Son yıllarda eğitimin bütçeden en yüksek payı almasına rağmen bu da yeterli değildir. Bu durumda elimizdeki kıt kaynakları en rasyonel şekilde kullanmak zorundayız. Ülkemiz eğitime AB ülkeleri kadar kaynak ayıramamaktadır. Bu doğru bir tespittir ancak şu da doğru bir tespittir: Hiçbir AB ülkesinde bizdeki gibi yönetici odası yoktur. Bizdeki kadar makam aracı da hiçbir AB ülkesinde yoktur. Kıt kaynaklar öncelikle öğrenci için harcanmalıdır.

7. Okul amaçlarının okulda gerçekleştirilebilecek şekilde tanımlanması

Eğitimin genel amaçları anayasamızda ve ilgili yasalarda yer almaktadır. Okullarımız bu amaçlara ne derecede ulaşabilmektedir? Her okul elindeki insan ve madde kaynaklarına göre okulun ulaşabileceği net amaçları belirlemelidir. Okul amacını gerçekleştiremezse diğer üst sistemlerin bir önemi kalmaz. Onlar da amaçlarını gerçekleştirememiş sayılır. Tek öğretmenli bir okulda bile eğitimin amaçlarına ulaşmak mümkündür. Bunu başarabilmek için istemek gerekir. İstenmeyen şeyler gerçekleşmez. İstemek, kendimizi ve çalışanlarımızı o yönde teşvik etmek gerekir.

8. Personeli motive etme, cesaretlendirme

Atatürk "Zafer, benim diyebilenlerindir." demiştir. İstenirse, çalışılırsa zafer elde edilecektir. Bunun için öncelikle irade gerekir. Daha işin başında “Biz bu işi başaramayız.” duygusu hâkim olursa başarı elde edilemez. Kurum da, çalışanlar da "öğrenilmiş çaresizlik" sendromuna düşer. Eksiklikleri bulmak yerine başarılanlar ortaya konarak personel motive edilebilir.

9. Öğrenci odaklı okul sistemi tesis etme

Okulun tüm kaynakları öğrenci ve onların ihtiyaçları düşünülerek tasarlanmalıdır.

(29)

10. Personel arasında iyi ilişkiler ve destekleyici bir atmosfer yaratma

Olumlu bir okul iklimi ve çalışanlar arasındaki iyi ilişkiler hem iş doyumu sağlayacak hem de okulun gelişmesini sağlayacaktır.

Bursalıoğlu’na göre (2000) okul yöneticisinin rollerini bir bakıma görevleri belirler. Bu roller okulun yönetilmesi ve örgüt olarak gelişmesini hedef tutan roller olarak iki grupta toplanabilir (Bursalıoğlu, 2000).

2.5.1 Okul Yöneticisinin Okulu Yönetme Rolleri

Okul yöneticisinin okulun yönetilmesiyle ilgili rolleri önemli ölçüde yasal metinlere dayanır. Okul yöneticileri, yasal metinlerden hareketle başında bulunduğu kurumun kuruluş amaçlarını, bu amaçlara ulaşabilmek için kullanılacak usul ve esasları, uygulamalar sırasında ortaya çıkan engelleri aşmada uygulanacak çalışmaları görev bilinci ile yerine getirmelidir.

Kamu yöneticilerinin görev, yetki ve sorumlulukları kanun ve yönetmeliklerde belirtilmiştir. Yöneticilerin görev, yetki ve sorumluluklarını belirten ifadelerin yer aldığı bir kanun olan 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “Amir Durumda Olan Devlet Memurlarının Görev ve Sorumlulukları” bölümündeki 10. maddede, yöneticilerin görevleri genel anlamda belirtilmiş olmakla birlikte şöyle belirtilmiştir (Resmi Gazete, 1965):

1. Devlet memurları amiri oldukları kuruluş ve hizmet birimlerinde kanun, tüzük ve yönetmeliklerle belirlenen görevleri zamanında ve eksiksiz olarak yapmaktan ve yaptırmaktan, maiyetindeki memurları yetiştirmekten, hâl ve hareketlerini takip ve kontrol etmekten sorumludurlar.

2. Yönetici, maiyetindeki memurlara hakkaniyet ve eşitlik içinde davranır. Amirlik yetkisini kanun, tüzük ve yönetmeliklerde belirtilen esaslar içinde kullanır.

3. Yönetici, maiyetindeki memurlara kanunlara aykırı emir veremez ve maiyetindeki memurdan hususi bir menfaat temin edecek bir talepte bulunamaz, hediyesini kabul edemez ve borç alamaz.

Okul yöneticilerinin görev, yetki ve sorumlulukları İlköğretim Kurumları Yönetmeliğinde ise özelleştirilerek ifade edilmiştir. 2003 İlköğretim Kurumları Yönetmeliğinin 60. maddesine göre okul yöneticilerinin görev, yetki ve sorumlulukları şunlardır (Tebliğler Dergisi, 2003):

1. İlköğretim okulu, demokratik eğitim-öğretim ortamında diğer çalışanlarla birlikte müdür tarafından yönetilir.

(30)

2. Okul müdürü; ders okutmanın yanında kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, program ve emirlere uygun olarak görevlerini yürütmeye, okulu düzene koymaya ve denetlemeye yetkilidir.

3. Müdür, okulun amaçlarına uygun olarak yönetilmesinden, değerlendirilmesinden ve geliştirmesinden sorumludur. Okul müdürü, görev tanımında belirtilen diğer görevleri de yapar.

Okul yöneticisi, yönetimde sadece yasal metinlere bağlı kalırsa okulun örgüt olarak gelişmesi için yerine getirmesi gereken rollerden uzaklaşacaktır. Okul yöneticisi yönetim etkinliklerini yasal metinlerden aldığı güçten daha çok liderlik özelliklerini kullanarak -yani işleri doğru, mevzuata uygun şekilde yaparak değil, doğru işler yaparak- sürdürmelidir ki okul örgüt olarak gelişebilsin.

2.5.2 Okul Yöneticisinin Okulu Örgüt Olarak Geliştirme Rolleri

Değişimin mutlaka yaşanacağı yerler olan okullarımızı bu süreçte hedefine ulaştıracak olan mevzuat uygulayıcısı, geleneksel okul yöneticileri değil; bilgili, çağdaş, eğitimin gerekliliğine inanmış, liderlik vasıfları olan, vizyon ve misyon sahibi okul yöneticileridir (Şisman, 2002). Bu nitelikleri haiz okul yöneticileri, okulun yönetilmesiyle ilgili görevlerinden daha çok okulun örgüt olarak gelişmesini sağlayacak görevlere odaklanacaktır. Okulu örgüt olarak geliştirecek okul yöneticisi, özellikle toplumun 21. yüzyılla birlikte değişen taleplerini dikkate almalıdır. Okulun; yaşanacak değişim sürecine entegrasyonunu, dolayısıyla var olma amacını ve varlığını devam ettirmesini sağlamalıdır.

1980’li yıllar boyunca okul yönetimi üzerine artan ilgiye paralel olarak günümüz okul yöneticilerinin yöneticilik rollerinde de önemli değişmeler ortaya çıkmıştır. Okul yöneticisi, dünün “mevzuatı uygulayan ve statükoyu devam ettiren, geleneksel, otokratik” okul müdürü rolünü üstlenerek bilgi çağının okul müdürü olunamayacağının farkına varmalıdır. Okul yöneticisi, küreselleşme, enformasyon teknolojisi, bilimsel tutum ve davranış, örgütsel öğrenme ve toplam kalite yönetimi karşısında yeni roller üstlenilmesi gerektiğinin bilincinde olmalıdır. Okul müdürü, okulunun misyon ve vizyonunu belirleyerek okulda iş birliği ortamını ve yönetişim anlayışını geliştirerek ayrıca bunlara okulca ulaşabilmek için “nasıl davranılması gerektiği”nin hesabını yaparak okul iklimini buna göre oluşturmakla yükümlüdür. Bütün bunların anlamı, çağımızın okul yöneticisinin mevcut durumu sürekli geliştirmek için okulunu “öğrenen örgütler” olarak düzenleyip yaşatmakla ödevli olduğudur (Okutan, 2003; Coulson, 1980

(31)

ve Campbell, 1985). Bu bağlamda okul yöneticileri 21. yüzyılda kendilerinden beklenen yeni rolleri yerine getirmelidir. Tetenbaum’a göre 21. yüzyılın yöneticilerinden, geleneksel yöneticilik rollerinden farklı olarak beklenen temel roller şöyle sıralanabilir (Çelik, 2000b: 162-163).

• Değişimi yönetme • Esnek bir yapı kurma

• Sistemin dinamikleştirilmesi

• Bugün ve gelecekte düzen ve düzensizliği yönetme • Öğrenen örgütü oluşturma ve yaşatma

Bu yeni rolleri yerine getirecek okul yöneticisi okulunu da örgüt olarak geliştirebilecektir. Özdemir’e göre ise (2009) okul yöneticilerinden beklenen yeni rollerin başlıcaları şunlardır:

• Öğretim programlarının uygulanmasında öğretmenlere destek olmak

• Öğretim sisteminin yeniden yapılandırılmasında merkez örgütüne destek sağlamak • Gerek öğretmenlerin gerekse kendisinin mesleki gelişimini sağlamaya çalışmak, buna bağlı olarak öğretmenlerin öğretmen kariyer basamaklarında ilerlemelerini teşvik etmek. Öğretmenler arasında lisansüstü öğrenim görmek isteyenleri teşvik etmek, onlara kolaylık sağlamak

• Değişim sürecinde okulda rehberlik ederek yapılan küçük yenileşmeler, büyük yenileşmelerin temelini oluşturur. Sistemi topyekûn değiştirmenin peşinde olmak yerine küçük işlerin adamı olmak çok daha önemlidir. Küçük işler başarmak hem okul müdürüne hem çalışanlara, hem velilere moral desteği olur. Büyük inşaatlar bile bir tuğla ile başlar.

• Veli desteğini almayan hiçbir eğitim sistemi başarılı sayılmaz. Her şey yolunda gitse bile veli memnuniyetini sağlamak, okul çalışanlarının temel görevlerinden biridir. Bu yüzden veli desteği sağlanmalıdır.

•Türk eğitim sisteminde görülen bir sıkıntı da öğrencilerin kendilerini okulda mutlu hissetmemeleridir. Öğrenci okula heyecanla gelmeli, okulda ders dışı etkinliklerde görev almalı. Okul, ömür boyu sürecek dostlukların temelinin atıldığı bir yer olmalıdır (Özdemir, 2009:7).

21. yüzyılda okulunu geliştirmek isteyen okul yöneticilerinin ayrıca şu rolleri yerine getirmesi beklenmektedir:

Okul yöneticilerinin personel yöneticisi anlayışı yerine “insan kaynaklarının yöneticisi” konumuna gelmeleri beklenir. Her türlü işletmede “İnsanlar örgütler

(32)

içindir.” sloganı yerini “Örgütler insanlar içindir.” sloganına terk etmiştir. Özellikle amacı insan davranışını değiştirmek olan eğitim örgütlerinde insanın merkeze alınması, çalışanların ilgilerinin, beklentilerinin ve psikolojik, ekonomik, sosyal ve kültürel özelliklerinin göz önünde bulundurulması gerekir. Dar kapsamlı personel yönetimi anlayışı yerine daha kapsamlı insan kaynaklarının yönetimi anlayışı kabul görürse bugünkü “yapılan işi tanıyan” personel yöneticilerinin yerini artık “işleri yapacak insanları tanıyan” yöneticiler alacaktır (Can, 2002). Unutulmamalıdır ki en önemli sermaye insan sermayesidir ve onun mutluluğu, gelişimi sağlanırsa örgütlerde de verim ve gelişim sağlanır.

Okul yöneticileri öğrencilerin başarılı olmasını sağlamalıdır. Okul yöneticisinin

öncelikli amacı, öğrenci başarısını artırmaktır. Bir öğretimsel lider, öğrenci başarısını artırmak için okulda olumlu bir öğrenme-öğretme ortamı oluşturmalı, öğrenci başarısını ön plana çıkarmalı, öğretim planlarında bütünlük sağlamalı, öğrenmeyi engelleyen disiplinsizlikleri yok etmelidir. (Özden, 1998: 146). Okul yöneticileri, öğrencilerin başarısını sağlamak için şunlara ihtiyaç duymaktadır (Buckner Jr., 2002):

- Paylaşılan okul vizyonu yaratmak ve bunu uygulamak

- Öğrenmeye ve personel gelişimine aracı olan bir kültürü ve öğretim programını beslemek ve kuvvetlendirmek

- Güvenli ve etkili bir öğrenme çevresi yaratmak için okul faaliyetlerinin yönetimini güvence altına almak

- Aileler ve okulun hizmet ettiği farklı topluluklar arasında iş birliği yapılmasını sağlamak

- Dürüstlüğü, adaleti ve ahlâki davranışı teşvik etmek

- Okulun geniş politik, sosyal, hukuki ve kültürel çevresiyle etkileşimde bulunmak

Okul yöneticileri okul personelinden oluşan bir liderler topluluğu yaratmalıdır.

Buna göre okul yöneticileri, okulda kimsenin tek başına en çok şeyi bilen ve en tecrübeli konumunda olamayacağını kabul etmektedir. Okul yöneticileri, okulda öğretim ve öğrenimin geliştirilmesi için bütün personelin uzmanlık gücünden yararlanmak gerektiğinin bilincindedir. Okul yöneticileri, okul personeliyle birlikte çalışarak öğretmenlerin sürekli iş birliği yapabileceği profesyonel bir kültür ortamı geliştirmeye çalışmalıdır (Mednick, 2003). Sorumluluğu ve liderliği öğretmenler, yöneticiler, öğrenciler, veliler ve kamu üyeleriyle paylaşmanın sayısız yararı vardır. Liderlikte iş birliğinin en öncelikli yararı, okul yöneticilerinin sadece liderliği değil, omuzlarına

Şekil

Tablo 1: Çalışma Grubu İlçelerinin Öğretmen Sayıları
Tablo 3: Alt Boyutlar ve Maddelerin Alt Boyutlara Göre Dağılımı
Tablo 6: Ara ştırmaya Katılan Sınıf Öğretmenlerinin Kişisel Bilgilerine Göre Dağılımı
Tablo  6’da, a raştırmaya  katılan  öğretmenlerin  cinsiyetlerine göre dağılımlarına  bakıldığında 558 öğretmenden 381’inin (% 68.3) kadın, 177’sinin (% 31.7) erkek olduğu  görülmektedir
+7

Referanslar

Benzer Belgeler

Araştırma sonuç- larına göre İstanbul'un doğal değerleri korunu- yor, İstanbul'un tarihi değerleri korunuyor, İs- tanbul yeşil bir kent sayılır, İstanbul çevre

Bu çalışmada, Pertek (Tunceli) ilçesinde doğal olarak yetişen Apiaceace familyasına (Malabaila dasyantha ve Lisaea strigosa) ve Lamiaceae familyasına ait 4 tür (Salvia

Biyografik eserlerde hakkında bir bilgi yer almayan Vardarlı Fazlî’nin kimliğine dair bilgileri, bilinen tek eseri olan Mahzenü’l-Esrâr’da verdiği ipuçlarından

1071 Malazgirt Muharebesi'nden sonra, Türkler'in Anadolu'nun her ta- raf~na h~zl~~ bir ~ekilde yay~lmas~~ ile daha XI. asr~n sonlar~nda Do~u ve Orta Anadolu'da Bizans hâkimiyeti

Bu çalışma, 2017-2018 öğretim yılında KKTC Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı 11 merkez ilkokulda görev yapmakta olan 205 öğretmen ve bu öğretmenlerin

Çocuk çevresi tarafından ne kadar desteklenirse ve hangi olanaklar sunulursa; çocuk o oranda keşfedebilir, öğrenebilir diyebiliriz (MEB, 2013). Uyaranlar yönünden zengin

Çınkır, Ş. İngiltere’de mevcut okul müdürleri ve müdür adaylarına verilen eğitim programlarının değerlendirilmesi. Bu çalışma, Türkiye'deki okul müdürlerinin

Organizasyonel açıdan, kamu yönetimindeki büyüme, bürokraside gizlilik ve dışa kapalılık, denetimin işlevsizliği, kırtasiyecilik, örgütlenme bozuklukları,