GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
BİLGİSAYAR VE ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ EĞİTİMİ ANABİLİM DALI
UZAKTAN HİZMET İÇİ EĞİTİM SİSTEMİYLE BİLGİSAYAR EĞİTİMİ
UYGULAMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ
YÜKSEK LİSANS TEZİ
GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
BİLGİSAYAR VE ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ EĞİTİMİ ANABİLİM DALI
UZAKTAN HİZMET İÇİ EĞİTİM SİSTEMİYLE BİLGİSAYAR EĞİTİMİ
UYGULAMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ
YÜKSEK LİSANS TEZİ
Ceren ÖZDEM
Danışman Prof. Dr. Zeki KAYA
JÜRİ VE ENSTİTÜ ONAY SAYFASI
Ceren ÖZDEM‘in uzaktan hizmetiçi eğitim sistemiyle bilgisayar eğitimi
uygulamasının değerlendirilmesi başlıklı tezi ………tarihinde, jürimiz tarafından Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Anabilim Dalında Yüksek Lisans Tezi olarak kabul edilmiştir.
İmza
Üye (Tez Danışmanı): Prof. Dr. Zeki KAYA
Üye : Doç. Dr. Ahmet MAHİROĞLU
ÖZET
UZAKTAN HİZMET İÇİ EĞİTİM SİSTEMİYLE BİLGİSAYAR EĞİTİMİ UYGULAMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ
ÖZDEM, Ceren
Yüksek Lisans, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bilim Dalı Tez Danışmanı: Prof. Dr. Zeki Kaya
Eylül - 2007
Araştırmada Milli Eğitim Bakanlığı’nca yürütülmekte olan uzaktan hizmet içi eğitim sistemiyle bilgisayar eğitimi
uygulamasına ilişkin öğretmenlerin görüşlerine değerlendirilmiştir.
Araştırmanın çalışma grubu Karabük ilinde bulunan 31 okulda görev yapan uzaktan hizmet içi eğitim yöntemiyle bilgisayar eğitimi
programına katılan 231 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak literatür taraması ve anket tekniği kullanılmıştır.
Anket sonuçları ile ilgili analizler paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Uzaktan hizmet içi eğitim sistemiyle bilgisayar eğitimi
uygulamasına katılan öğretmenlerin profilini çıkarmak ve uygulama hakkında öğretmen görüşlerini saptamak amacı ile verilerin frekansı ve yüzdelik dilimleri hesaplanmıştır. Ayrıca öğretmenlerin görüşlerinin aritmetik ortalamaları ile genel aritmetik ortalamaları hesaplanmıştır. Uzaktan hizmet içi eğitim sistemiyle bilgisayar eğitimi
uygulamasına katılan öğretmenlerin uygulamaya ilişkin görüşlerinin; cinsiyete, branşa, mezun oldukları okul türüne, yaş durumuna, okulun bulunduğu yerleşim birimine göre farklılaşıp farklılaşmadığını saptamak için Kruskal-Wallis testi ve Mann-Whitney U testi uygulanmış ve analiz sonuçları yorumlamıştır.
Araştırmada sonuç olarak; öğretmenlerin uzaktan hizmet içi eğitim yöntemiyle öğretmen eğitimi projesi ile uzaktan eğitimi tanıdığı ve yarısından fazlasının daha sonraki hizmet içi eğitimlerinde uzaktan eğitimi tercih edecekleri ve uzaktan eğitimi yararlı buldukları belirlenmiştir. Öğretmenlerin büyük çoğunluğu uzaktan hizmet içi eğitim yöntemiyle bilgisayar eğitimi projesini kurulum ve işletim, içerik, sorgulama teknikleri, ilgi ve sürekliliğin sağlanması, dönüt, teknik kalite, dokümantasyon ve destek, iletişim ve rehberlik açısından iyi bulmaktadır.
Araştırma sonunda ortaya çıkan sonuçlara dayalı olarak araştırmacı tarafından ortaya konulan önerilere yer verilmektedir.
ABSTRACT
Appraisal of Computer Training Project Implemented by Distant in-Service Training System
ÖZDEM, Ceren
Master’s Education, Computer and Education Technologies Science Branch Thesis Advisor: Prof. Dr. Zeki Kaya
Eylül – 2007
Teachers’ opinions related to computer training application via distant in service training method being implement by Ministry of National Education have been appraised in this research.
Population of research compries 231 teachers, who participated in computer training application via distant in service training method, at 31 schools in Karabük. The whole population has been consdered for sampling. Literature searching and questionnare technique have been applied in the research as data collecting means.
The analysis in connection with the results of the questionnaire have been analysed via program. Data frequency, percentage segments have been calculated and commented on so as to determine the viewpoints of teachers on the application and to obtain the profile of teachers who have contributed to computer traing via distant in-service training method.
Furtermore, arithmetical aveage of teaacher’ viewpoints and general arithmetical averages have been calculated. Krushal-Wallis test and Mann Whitney U test have been applied to find out whether the viewpoints of teachers who participated in Computer Training Project by Distant in-Service Training System with respect to implementation vary as of gender, branch, age, type and location of schools they graduated from; and test results have been appraised.
As a result of research, it has been determined that teachers are acquainted with distant training activity with the teachers’ training project via distant in service training method and that more than half will prefer distant training for their further in-service training as they deem it useful. Great majority of teachers think that computer training application via distant in service training method is productive in respect to its installation and operating, content , inquiry technics, documentation and support, communication and guidance.
Solution proposal belonging to the research worker so as to problems arose during the research are indicated in the last para of the research paper.
ÖNSÖZ
Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri anabilim dalı lisansüstü programında yüksek lisans tezi olarak hazırlanan “Uzaktan Hizmet İçi Eğitim Sistemiyle Bilgisayar Eğitimi” adını taşımaktadır.
Araştırma dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde araştırmanın problemi hakkında genel bilgi; ikinci bölümde araştırmanın yöntemi; üçüncü bölümde bulgular ve yorum; dördüncü bölümde sonuç ve öneriler yer almaktadır.
Araştırmanın gerçekleşmesinde katkılarını esirgemeyen değerli danışmanım Prof. Dr. Zeki KAYA’ya; araştırmanın tamamlanmasında ilgisini ve yardımlarını esirgemeyen Doç. Dr. Ahmet MAHİROĞLU’na ve Yrd. Doç. Dr. Mustafa KARAAĞAÇLI’ ya; araştırmanın özellikle istatistiki çözümlemelerinde yardımcı olan arkadaşım Gülten GÜNGÖRMÜŞ’e; araştırmamın anketine katılan tüm öğretmen arkadaşlarıma; görev yaptığım Karabük Ticaret Meslek Lisesi’ndeki tüm çalışma arkadaşlarıma, ve beni daima destekleyen ve her zaman yanımda olan canım aileme sonsuz teşekkürlerimi sunarım.
Ceren ÖZDEM
I. BÖLÜM
Giriş………... 1
1.1. Hizmet İçi Eğitim………... 1
1.1.1. Hizmet İçi Eğitim Amaçları…….……… 2
1.1.2. Hizmet İçi Eğitimin Faydaları ……… 4
1.2. Mesleki Gelişim……….………... 5
1.3. Öğretmenlerin Hizmet İçi Eğitimi………... 6
1.3.1. Öğretmenlerin Hizmet İçi Eğitimini Gerekli Kılan Etkenler ………. 7
1.3.2. Öğretmenlere Yönelik Hizmet İçi Eğitimin Amaçları………. 8
1.3.3. Öğretmenlerin Hizmet İçi Eğitim Etkinlikleri………... 9
1.3.4. Türkiye'de Öğretmenlerin Hizmet içi Eğitimi………... 10
1.4. Uzaktan Eğitim………...………... 11
1.4.1. Uzaktan Eğitimin Özellikleri………... 13
1.4.2. Uzaktan Eğitimin Amaçları………. 15
1.4.3. Uzaktan Eğitimin Yararları ……… 15
1.4.4. Uzaktan Eğitimin Sınırlılıkları……… 16
1.4.5. Internet’e Dayalı Uzaktan Eğitim………..……… 17
1.4.6. Web Tabanlı Uzaktan Eğitim Modeli……….. 17
1.4.7. Web Tabanlı Uzaktan Eğitim Sistemleri …………..……….. 18
1.4.8. Web Tabanlı Uzaktan Eğitim Sistemleri’nin Sahip Olması Gereken Özellikler………... 18 1.5. Program Değerlendirilmesi ………...………... 20
1.5.1. Eğitim Yazılımlarının Değerlendirilmesinde Kullanılan Kriterler… 20 1.6. Uzaktan Hizmet İçi Eğitim Sistemiyle Bilgisayar Eğitimi………….……... 21
1.6.1. Uzaktan Hizmet İçi Eğitim Sistemiyle Bilgisayar Eğitimi Programına Katılanlar……… 22
1.6.2. Uzaktan Hizmet İçi Eğitim Sistemiyle Bilgisayar Eğitimi Programına Kayıtlar……….. 22
1.6.3. Uzaktan Hizmet İçi Eğitim Sistemiyle Bilgisayar Eğitimi Uygulamasının İşleyişi……….. 22
1.6.4. Uzaktan Hizmet İçi Eğitim Sistemiyle Bilgisayar Eğitimi Programın Temel Özellikleri………... 22
1.6.5. Uzaktan Hizmet içi Eğitim Sistemiyle Bilgisayar Eğitimi Uygulamasının Konuları……… 23
1.6.6. Uzaktan Hizmet içi Eğitim Sistemiyle Bilgisayar Eğitimi
Uygulamasının Programın Başarı Değerlendirmesi…………...…………... 23
7. Problem Durumu…….………..……… 24 1.8. Amaç………...………... 26 1.9. Önemi………...………. 27 1.10. Varsayımlar………….……… 28 1.11. Kapsam ve Sınırlılıklar………... 28 1.12. Tanımlar……….……...………. 29 II. BÖLÜM Yöntem………... 30 2.1. Araştırma Modeli………...……… 30
2.2. Araştırmanın Çalışma Grubu……...……….. 30
2.3. Verilerin Toplanması………. 31
2.4. Verilerin Analizi……….. 31
III. BÖLÜM Bulgular ve Yorum……… 33
3.1. Uzaktan Hizmet İçi Eğitim Sistemiyle Bilgisayar Eğitimi Uygulamasına Katılan Öğretmenlerin Kişisel Özellikleri ……… 33 3.2. Uzaktan Hizmet İçi Eğitim Sistemiyle Bilgisayar Eğitimi Uygulamasına Hakkında Öğretmen Görüşleri………... 41 3.3. Öğretmenlerin Kişisel Özelliklerine Göre Uygulamaya İlişkin Görüşleri… 64 3.1.1. Cinsiyet ve Uygulamaya İlişkin Görüşler……….. 64
3.1.2. Branş ve Uygulamaya İlişkin Görüşler………... 66
3.1.3. Mezuniyet Durumu ve Uygulamaya İlişkin Görüşler………... 68
3.1.4. Yaş ve Uygulamaya İlişkin Görüşler………...…... 73
3.1.5. Yerleşim Birimi ve Uygulamaya İlişkin Görüşler………...…... 75
IV. BÖLÜM Sonuç ve Öneriler……….. 78
4.1. Sonuçlar……….….. 78
4.2. Öneriler……..………... 81
4.2.1. Uygulamaya Yönelik Öneriler…...………. 81
4.2.2. Araştırmaya Yönelik Öneriler…...………. 82 KAYNAKÇA EKLER
Uygulamasına İlişkin
Genelge………... EK-2 Uzaktan Hizmet İçi Eğitim Sistemiyle Bilgisayar Eğitimi
Uygulamasına İlişkin Genelge
………..
89
EK-3 Microsoft Öğretmen Eğitim Akademisi Uzaktan Eğitim Programı
Değerlendirme Anketi……… 90 EK-4 Yasal Onay Belgesi……….. 93 EK-5 Faktör Analizi Sonuçları……….………….………… 94
TABLO LİSTESİ
Tablo1………. Öğretmenlerin Cinsiyet, Yaş, Mezuniyet, Yerleşim Birimi Dağılımı
33 Tablo 2………... Öğretmenlerin Branşları 35 Tablo 3……….……… Öğretmenlerin Amaçları 36 Tablo 4……….
Öğretmenlerin Takip Yerleri
37 Tablo 5……….
Öğretmenlerin Süreyi Yeterli Bulma Durumu
38 Tablo 6……….
Öğretmenlerin Uzaktan Eğitimi Tercih Durumu
38 Tablo 7……….
Öğretmenlerin Bilgisayar Eğitimi Devam Etmeyi İsteme Durumu
39 Tablo 8……….
Öğretmenlerin En Çok Karşılaştığı Sorun Dağılımı
40 Tablo 9……….
Öğretmenlerin Uzaktan Eğitimi Yararlı Bulma Durumu
40 Tablo 10………. Öğretmenlerin Uzaktan Hizmet İçi Eğitim Sistemiyle Bilgisayar Eğitimini CD’sini İzleme Durumu
41
Tablo 11………. Kurulum ve İşletim İle İlgili Maddeler ve Öğretmen Görüşleri
42
İçerik İle İlgili Maddeler ve Öğretmen Görüşleri
Tablo 13………. Sorgulama Teknikleri İle İlgili Maddeler ve Öğretmen Görüşleri
48 Tablo 14………. İlgi ve Sürekliliğin Sağlanması İle İlgili Maddeler ve Öğretmen Görüşleri
50 Tablo 15………. Dönüt İle İlgili Maddeler ve Öğretmen Görüşleri
53 Tablo16……….
Teknik Kalite İle İlgili Maddeler ve Öğretmen Görüşleri
56 Tablo 17………. Dokümantasyon ve Destek İle İlgili Maddeler ve Öğretmen Görüşleri
61 Tablo 18………. İletişim ve Rehberlik İle İlgili Maddeler ve Öğretmen Görüşleri
63 Tablo 19………. Cinsiyete Göre Bölümlerin Mann-Whitney U Testi Sonuçları
65 Tablo 20………. Branşa Göre Bölümlerin Mann-Whitney U Testi Sonuçları
67 Tablo 21………. Mezuniyet Durumuna Göre İçerik Bölümünün Kruskal-Wallis Testi Sonuçları
70 Tablo 22……….
Yaşa Göre İçerik Bölümünün Kruskal-Wallis Testi Sonuçları
74 Tablo 23………. Yerleşim Birimine Göre Bölümlerin Mann-Whitney U Testi Sonuçları
I. BÖLÜM
GİRİŞ
Bireyler, mesleki ve bireysel ihtiyaçlarını karşılamak için eğitime ihtiyaç duymaktadırlar. Eğitimdeki sürekli gelişme de, “yaşam boyu eğitim” anlayışını ortaya çıkarmıştır. Yaşam boyu eğitim, bireyin her yaşta eğitimine devam etmesidir.
Bursalıoğlu (1979)’na göre çağımızda hızla gelişen bilim ve teknoloji, birey ve toplum yaşantısını büyük ölçüde etkilemekte, sosyal kurumların yapı ve fonksiyonlarını da değişikliğe zorlamaktadır. Sosyal bir sistem olan eğitim, kişileri bir yandan toplumdaki yeni bilgiler ve hünerler yaratmak yoluyla da toplumun değişen koşullara uymasını kolaylaştırmaktadır.
Eğitim sektörünün en temel öğesi olan öğretmenlerin değişikliklere uyum göstermeleri beklenmektedir. Yeni kuşaklar yetiştirmede büyük sorumluluğu olan öğretmenlerin değişen koşullara uyum sağlamada gelişmeye gereksinimleri vardır. Bu da onların hizmet içinde sürekli geliştirilmeleriyle sağlanabilmektedir (Erten, 2000, s.25).
Mesleğine devam eden bir öğretmenin alan bilgisi ve diğer konulardaki eksiklikleri gidermekteki en önemli yollardan birisi de hizmet içi eğitim faaliyetleridir.
1.1. Hizmet İçi Eğitim
Kişilerin hizmetteki verim ve etkinliklerinin artırılmasını, gelişmeye yol açan bilgi, beceri ve tutumların zenginleşmesini amaç edinen kurumların genel çalışma düzenini sürekli olarak etkileyen eğitimdir. (Türk Dil Kurumu, 1974, s.86).
Başka bir tanıma göre hizmet içi eğitim, kamu görevlilerinin hizmete yatkınlığını sağlamak, verimliliklerini artırmak ve gelecekteki görev ve sorumlulukları için yetiştirme
amacıyla kurum içinde ya da kurum dışında, iş başında ya da iş dışında başvurulan eğitim etkinlikleridir ( Tutum, 1979, s.72).
Diğer bir tanıma göre, hizmet içi eğitim, kişilerin hizmette verim ve etkinliklerinin artırılmasını, gelişmeye yol açan bilgi, beceri ve tutumların zenginleştirilmesini amaç edinen ve kurumların genel çalışma düzenini sürekli olarak
etkileyen eğitimdir (Taymaz, 1997, s.21) .
Başka bir tanıma göre hizmet içi eğitim; kişiye işi ile kesin hukuki ilişkisinin kurulduğu tarihten, işten ayrıldığı tarihe kadar geçen süre içinde, işin gerektirdiği performans düzeyine ulaşması için gereken bilgi, beceri ve davranışların sistemli bir şekilde öğretilmesidir (Can vd., 1995, s.195).
1.1.1. Hizmet İçi Eğitim Amaçları
Hizmet içi eğitimin ekonomik, toplumsal ve bireysel olarak gruplandırılabilir.
Hizmet İçi Eğitimin Ekonomik Amaçları
Hizmet içi eğitimin temel ekonomik amacı, üretimi ve verimliliği yükseltmektir. Örgütün her basamağında yer alan çalışanları, işletmenin personel politikasına göre çeşitli eğitim programlarıyla yetiştirmek, onları yaptıkları veya ileride yapacakları iş gereklerine uygun bir biçimde hazırlamak, verimliliğin artmasına katkıda bulunur. Bu temel ekonomik amaca uygun alt ekonomik amaçları ise şöyle ifade edilebilir(Kayrak, 2000, s.169):
· Çalışanlara işte gerekli bilgi, beceri ve tutumların kazandırılmasını sağlamak. · İşletmede kontrol ve denetim yükünün azaltılmasını sağlamak.
· İş kazalarının azaltılmasını ve iş güvenliğini sağlamak.
· Hata oranlarının düşürülmesi ve buna bağlı olarak da bakım ve onarım giderlerinin azalmasını sağlamak.
· Malzeme ve ham madde israfının önlenmesini sağlamak. · Yeniliklere ve gelişmelere çalışanların uyumunu sağlamak.
Hizmet İçi Eğitimin Toplumsal ve Bireysel Amaçları
Hizmet içi eğitimin ana amacı olan kâra bağlı olarak, eğitimi sadece ekonomik amaçlarla ilişkilendirmek düşüncesi, insan unsuruna saygı ile çatışmaktadır. Bu nedenle eğitimi üretimi artırıcı bir etken olmaktan çıkarmak ve onun işletmede çalışanlara hizmet veren araç durumunda olduğunu da göz önüne almak gerekir. Eğitimin toplumsal ve bireysel amaçları daha somut ve ayrıntılı olarak şu şekilde sıralanmaktadır (Tutum,1979, s.79):
· Çalışanların motive edilmesini sağlamak. · Çalışanların güven duygusunun geliştirmek.
· Çalışanların bilgi ve yeteneklerini artırarak, yükselme imkanlarını sağlamak. · Çalışanlar arasında işbirliği ve koordinasyon sağlamak.
· Çalışanlara başarılı olmanın yollarının açılması ve bu şekilde iş tatminini sağlamak. · Örgütün amaçları ile çalışanların bireysel amaçlarının bütünleştirilmesini sağlamak. · Personele fikir ve bilgi alışverişinin önemini benimseterek kurum içinde ve dışında daha
etkili bir koordinasyon ve işbirliğini sağlamak.
· İş kazalarını ve işten kaynaklanan şikayet ve hataların azaltılmasını sağlamak.
· Örgüt yapısını, dış çevreden gelen değişmelere karşı esnek hale getirilmesini sağlamak. · Örgüte dinamizm ve saygınlık kazandırmak.
· Eğitimin kazandıracağı maddi ve manevi faydaların neler olduğunu bütün personele duyurarak personelin moralini yükseltmek ve kuruma olan bağlığını artırmak.
· Bilim, teknoloji, ekonomi ve iş hayatında meydana gelen gelişmelere ve yeniliklere uyum sağlamak, iş yöntem ve tekniklerini geliştirmek.
· Yönetim sorumlularına, eğitim görenlerin kabiliyetleri hakkında bilgi vermek ve gördükleri eğitim neticesinde bu görevlilerden en iyi şekilde istifade edilmesini sağlamak.
Bütün bu amaçların gerçekleşebilmesi için seçilerek hizmete alınmış personelin anlayışlarında, tavırlarında ve bilgilerinde hizmet içi eğitim yoluyla gerçekleştirilebilecek olumlu ve birleştirici değişikliklerin yönetimin tüm birimlerinde ve birimler kişiler arasındaki karşılıklı ilişkilerde uyumlu bir çalışma ortamı sağlaması beklenmektedir.
1.1.2. Hizmet İçi Eğitimin Faydaları
Hizmet içi eğitim bir bakıma iş başında yapılan bir eğitim olduğu için, memurların, amirlerinin gözetim ve denetimi altında işlerini “yaparak” ve “tecrübe” ederek daha iyi öğrenecekleri düşünülmektedir (Eryılmaz, 1998, s.285). Bu nedenle hizmet içi eğitim, hem yöneticiler hem personel hem de örgüt açısından faydalar getirmektedir (Tortop, 1994, s.245).
Hizmet içi eğitimin yönetici yönünden faydaları şunlardır:
· Yetişmiş personelin hata yapma oranı minimum seviyeye düşer ve iş verimi artar. · Yöneticinin denetleme imkânını artırır.
· Yöneticinin işte güçlüklerle karşılaşma oranı azalır ve gereksiz ayrıntılarla uğraşması engellenerek ana sorunlarla uğraşma imkânı sağlanır.
Hizmet içi eğitimin personel yönünden faydaları şunlardır:
· Yetişmiş olan personelin kendisine olan güvenini artarak geleceğe güvenle bakmasını sağlar.
· İşte yükselme imkânını artırır.
· Personelin işleri tam zamanında, eksiksiz ve kusursuz yapmaları onların işten zevk ve heyecan duymalarını sağlar, motivasyonlarını artırır.
· Yaptıkları işlerini amirleri tarafından beğenilmesi neticesinde çalışma saatleri çabuk ve eğlenceli geçer, sıkıcı olmaz.
· Yetişmiş personelin bakış açısı genişler, ortama uyumu kolaylaşır, işe yatkınlığı artar ve ona huzurlu çalışma imkânı sağlar.
Hizmet içi eğitimin örgüt yönünden faydaları şunlardır: · Verim yükselir, maliyetler düşer ve kazanç artar.
· Teşkilatın ilişkide bulunduğu kişi ve kuruluşlar arasındaki itibarı artar.
· Makine ve araçların yıpranma oranları azalır ve netice de bakım onarım giderleri azalır. · Üretimdeki hatalı ve fireli mal azalır.
· Örgütte iş güvenliği sağlanır.
Hizmet içi eğitimin bu faydalarına rağmen kimi durumlarda belirli sakıncaları da bulunmaktadır. Bu sakıncalar, personelin ve örgütün ihtiyaçlarına cevap verecek alana göre yapılmayan eğitim sakıncalıdır. Verilecek eğitimin personelin seviyesinin çok üzerinde veya altında olması örgütün yapısında bir takım eksiklik ve aksaklıkların var olması ve hizmet içi eğitimin amaçlarının belirlenmeden verilecek olan eğitim, personel ve örgüte faydadan çok zarar verebilir.
1.2. Mesleki Gelişim
Mesleki gelişimi, "öğretmenlerin mesleğe girişlerinden emekli oluncaya dek işlerini en etkili biçimde yürütmeleri için gerekli olan yeterliliklere her zaman sahip olma süreci" olarak tanımlamıştır. Mesleki gelişimin kapsamına öğretmenlerin eğitime yaklaşımları ve alanlarındaki öğretimlerini etkileyen genel eğitim, bilgi ve becerilerinin geliştirilmesi girmektedir (Özer, 2002; Demirkol 2004, s.45).
Öğretmenlerin niteliğinin artmasında hizmet öncesi öğretmen eğitimi programları önemli ancak tek başına yeterli olmamaktadır. Günümüzde birçok alandaki hızlı değişim, öğretmenlerin hizmet öncesinde kazandıkları bilgi ve becerilerin güncelliğini yitirmesine neden olmaktadır. Bunun sonucu olarak öğretmenlerin görev yaptıkları sürece mesleki gelişim etkinliklerini
gerçekleştirmeleri gerekmektedir. (Özer, 2002; Demirkol 2004, s.45).
Öğretmenlerin mesleki gelişimleri, öğretmenlerin kendilerinin gerçekleştirdiği etkinlikler ve resmi merkezi ve yerel eğitim örgütlerince düzenlenen hizmet içi eğitim programlarıyla sağlanmaktadır. Bu etkinliklerle öğretmenlerin mesleki gelişimlerinin sürekli ve düzenli bir biçimde gerçekleştirilmesi amaçlanmaktadır (Özer, 2002; Demirkol 2004, s.45).
1.3. Öğretmenlerin Hizmet İçi Eğitimi
Öğretmenlere yönelik hizmet içi eğitimi ülkenin eğitim felsefesinde öngörülen niteliklerin gençlere kazandırılması yönünde gerekli bilgi, beceri, tutum ve alışkanlıklar ile bilimsel ve sosyo ekonomik gerçekler ışığında eksikliği kanıtlanan mesleki bilgi, beceri tutum ve alışkanlıkların öğretmenlere kazandırılmasını hedefleyen süreçlerin bütünü olarak tanımlamıştır (Budak, 1998, s.38).
Özellikle eğitim sistemindeki gelişmelere bakıldığında, bu gelişmelerin öğretmen rollerini de etkilediği görülmektedir. Öğretmenin değişen rollerinden bazıları şunlardır (Bağcı ve Şimşek, 2000, s.l0). Öğretmen, yeniliklere açık olmalı, programların planlanmasına ve geliştirilmesine katılmalı, eğitim sürecinde son ürünün öğrenci davranışlarının değiştirilmesi olduğuna inanmalı, öğrenmeyi kolaylaştırmalı, çocukların davranış biçimlerini değiştirmeye öncelik vermeli, öğretimde iyi öğretim kaynaklarını kullanmalı sorun çözebilen ve hızlı değişmelere uyum sağlayabilen bireyler yetiştirmeli, konusunda bilgilerini güncelleştirmelidir.
Öğretmenlerin bu yeni rollerini kazanmalarında hizmet öncesi eğitim önemli fakat tek başına yeterli değildir. Öğretmenlerin hizmet öncesinde aldıkları eğitimin mutlaka hizmet içi eğitimle desteklenmesi gerekmektedir.
1.3.1. Öğretmenlerin Hizmet İçi Eğitimini Gerekli Kılan Etkenler
Yaşamının büyük bir bölümünü meslekte geçiren öğretmenler bu süre içinde eğitim sistemindeki değişim ve gelişimlere ayak uydurmak durumundadırlar. Öğretmenler eğitim sistemine ancak hizmet içi eğitimle uyum sağlayabilirler.
Öğretmenlerin hizmet içi eğitimini gerekli kılan etkenler ise şöyle sıralanabilir (Özyürek, 1981, s.l4-16; MEGSB, 1988, s.32-34):
alanına da yeni bilgi, teknik ve araçlar getirmektedir. Bunun sonucu olarak, öğretmenlerin hizmet öncesi eğitimlerinde edindikleri bilgiler büyük ölçüde güncelliğini yitirmiştir. Öğretmenler, bugünkü öğretmen eğitimi programlarındaki bilgilerin önemli bir bölümünü ise hizmet öncesi eğitimlerinde edinmemişlerdir. Öğretmenlerin mesleki gelişimlerini tamamlamaları hem kendileri hem de yetiştirdikleri öğrencilere daha yararlı olmaları açısından zorunludur.
Toplumdaki değişmeler: Toplumun sosyal ve ekonomik yapısındaki gelişme ve değişmelere uyum sağlayabilmek için bireylerin ömür boyu eğitime gereksinimi vardır. Bireylerin gereksinimlerini gidermede başlıca rol öğretmenlere düşmektedir.
Okullardaki değişmeler: Okulların yapısındaki değişiklikler öğretmenleri değişik yetenek grubundaki öğrencilerle karşı karşıya bırakmaktadır. Bu durumda öğretmenler değişik okul sistemleri ve öğrencilerin gereksinimlerini karşılama ve sorunlarını çözmeleri konusunda bilgili olmalıdırlar.
Öğretmenlerin kendilerinin değişmeleri: Öğretmenlerin görevlerindeki değişmeler beraberinde onların hizmet içi eğitimden geçirilmelerini gerektirmektedir. Örneğin, öğretmenin bölüm başkanlığı ya da okul yöneticiliğine atanması, özel eğitim ya da rehberlik alanlarına yönelmesi durumlarında bu söz konusudur. Öğretmenler, hizmet içi eğitim programlarına katılarak gerekli bilgi ve becerileri edinirler
Öğretim süreçlerindeki değişmeler: Öğretme-öğrenme sürecindeki yöntem, teknik araç ve gereçler zaman içinde değişmektedir. Öğretmenlerin öğretimi planlarken bunlardan nasıl yararlanacaklarını öğrenmeleri için hizmet içi eğitimden geçmeleri gerekmektedir.
Çocuk gelişimi konusundaki ilerlemeler: Tüm öğretmenler, hangi tür ve düzeydeki okulda görev yaparlarsa yapsınlar çocukların gelişimi konusundaki gelişmeleri ve araştırma sonuçlarını izlemelidirler. Çünkü öğretmenler öğrencilerini çok iyi tanımalıdırlar ki öğretme-öğrenme sürecini daha iyi planlayabilsinler.
Öğretmenlerin hizmet öncesi eğitimlerinden doğan eksikliklerini giderme: Zaman zaman öğretmenlik yetişimine sahip olmayan kişilerin öğretmenliğe atanmaları gerçekleşmektedir. Bu durumda atanan bireylerin hizmet öncesinden gelen birtakım eksiklikleri ortaya çıkmaktadır. Bu eksiklikleri gidermede hizmet içi eğitim önemli bir yere sahiptir.
İletişimdeki boşlukların doldurulması zorunluluğu: Eğitim sistemlerinin geliştirilmesinde iletişim kopukluklarının giderilmesi için hizmet içi eğitim programlan bir araçtır. Geliştirilen
programlarla uygulama arasındaki farklılıklar hizmet içi eğitimle giderilebilir.
1.3.2. Öğretmenlere Yönelik Hizmet İçi Eğitimin Amaçları
Eğitim sisteminde istenen sonuçlara ulaşmak için, öğretmenlere kendilerini geliştirme olanağının verilmesi gerekmektedir. Çünkü öğretmenlik mesleği, devletin eğitim politikasını uygulamaya koyan ve bu politika doğrultusunda belirlenmiş olan insan tipinin yetiştirilmesi sorumluluğunu alan bir meslektir.
Öğretmenlere yönelik hizmet içi eğitim etkinlikleri, temelde öğretimin genel ve özel amaçlarının geliştirilmesini, kullanılan öğretim kaynaklarının iyileştirilmesini, öğretim araçlarının geliştirilmesini, öğrenme atmosferinin ve koşullarının iyileştirilmesini ve öğretmenin performansının geliştirilmesini amaçlamaktadır (Harris, 1989, Aktaran: İşman, 2005, s.94).
Milli Eğitim Bakanlığında gerek öğretmenlere gerekse öteki çalışanlara yönelik hizmet içi eğitim uygulamalarının genel amaçları şöyle sıralanabilir (MEGSB, 1988, s.35):
· Hizmet öncesi eğitimden geçenek gelen personelin kuruma uyumunu sağlama
· Personele Türk Milli Eğitiminin, okulun, derslerin amaçlarını bir bütünlük içinde kavrama ve yorumlamada ortak görüş, uygulamada birlik kazandırma
· Mesleki yeterlilik açısından hizmet öncesi eğitimin eksikliklerini tamamlama
· Eğitim alanındaki yeniliklerin, gelişmelerin gerektirdiği bilgi beceri ve davranışları kazandırma.
· Personelin mesleki yeterlilik ve anlayışlarını geliştirme.
· İstekli ve yetenekli personelin, mesleklerinin üst kademelerine geçişlerini sağlama. · Türk Milli Eğitim politikasını algılamada bütünlük kazandırma.
· Eğitime ilişkin temel ilke ve teknikleri uygulamada birlik sağlama. · Eğitim sisteminin geliştirilmesine destek olma.
1.3.3. Öğretmenlerin Hizmet İçi Eğitim Etkinlikleri
Milli Eğitim Bakanlığı, personeline yönelik çeşitli hizmet içi eğitim etkinlikleri düzenlemektedir. Bunlar şöyle gruplandırılmıştır (Bağcı ve Şimşek, 2000, s.11):
· Kurslar · Seminerler
· Projeli hizmet içi eğitim etkinlikleri · Önlisans eğitim programlan
· Lisans tamamlama eğitim programları · Yüksek lisans eğitimi programları · Öğretmenlik yetişimi programları · Bilgisayar destekli eğitim programları · Yabancı dil eğitimi programları · Eğitim yönetimi programları
· Aday memurların eğitim programları
· Eğitim yöneticilerinin yetiştirilmesine yönelik programlar · Yurt dışı eğitim programları
· Milli eğitimi geliştirme projesi ile ilgili etkinlikler · Milli eğitimi geliştirme programı
· Temel eğitim programları
· Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü etkinlikleri · Mevzuat çalışmaları
1.3.4. Türkiye'de Öğretmenlerin Hizmet içi Eğitimi
Türkiye'de öğretmenlerin hizmet içi eğitimi belli yasal çerçeveler içerisinde, Hizmet içi Eğitim Dairesi Başkanlığınca çeşitli etkinliklerle gerçekleştirilmektedir.
Hizmet içi Eğitim Dairesi Başkanlığı başlıca şu işlevlere sahiptir (MEGSB, 1988. s. 53-54):
· Eğitim örgütüne girmiş tüm çalışanları örgütten ayrılıncaya kadar hizmet içi eğitimin kapsamında bulundurmak.
· Milli Eğitim Şurası kararları ile belirlenen Türk eğitim sisteminin yem modeline çalışanların uyumlarını sağlamak.
· Bilim ve uygulamadaki gelişmeler ışığında eğitimde ortaya çıkan yeni alanlara eleman yetiştirmek.
· Eğitim örgütünde görevli çalışanları belirlenen politikalar yönünde geliştirmek ve bütünleştirmek.
· Çalışanların hizmet içinde yenileşmesi, gelişmesi ve yükselmesini kurumsallaştırmak. · Her tür hizmet içi eğitim programlarının uygulanabilmesi için eğitim sisteminin
olanaklarından yararlanılarak gerekli tesisleri kurmak.
· Hizmet içi eğitimi her düzeyde planlamak, örgütlemek ve denetlemek.
· Hizmet içi eğitim konusunda danışmanlık hizmeti vermek, hizmet içi eğitim etkinliklerinde ilgili kuruluşlarla işbirliği yapmak.
· Hizmet içi eğitime ilişkin temel ve uygulamalı araştırmalar yapmak.
· Araştırma ve değerlendirmelerin sonuçlarından yararlanarak hizmet içi eğitim, program, yöntem ve araçlarını geliştirmek.
· Hizmet içi eğitime katılanların kayıtlarını tutmak.
· Öğretmen ve eğitim uzmanlarının bilim, teknoloji, ekonomi ve iş yaşamındaki değişme ve gelişmelere uyumunu sağlamak amacıyla gerekli öğretimi ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yaparak düzenlemek.
1.4. Uzaktan Eğitim
Kaya (1996) uzaktan eğitimin yazışmalı olarak başladığını zamanla radyo, televizyon, telefon ve bilgisayardan da yararlanıldığını belirtmiştir. Günümüzde ise, uzaktan eğitimde sözü edilen araç ve sunu sistemlerinin yanı sıra, elektronik mektup, bilgisayarlı konferans ve internet gibi çok ortamlı sunu sistemlerinden de yararlanılmaktadır. Bu araçlar ve sunu sistemleriyle eğitimciler öğrencilere, öğrenciler eğitimcilere ve öğrenciler öğrencilere soruları ve yanıtları yollayabilmektedir. Hatta gelişmiş sunu sistemleri ve etkileşimli ortamlarla tek bir yazılı sözcük olmaksızın da, uzaktan eğitim gerçekleşebilmektedir. Böylece, hem araçlar, hem de sunu sistemleri, uzaktan eğitimde önemli bir rol oynar duruma gelmektedir (Kaya, 2002, s.12).
Çok geniş bir kavram olan uzaktan eğitim ile ilgili çeşitli tanımlar yapılmıştır. Bu tanımların bazıları şöyledir:
Uzaktan eğitimi öğretmen ve öğrencinin fiziksel olarak aynı bulunmasına gerek olmaksızın öğretme-öğrenme etkinliklerinin düzenlenip yürütülmesi olarak tanımlamıştır (Gökdağ, 1986, s.6).
Başka bir tanıma göre uzaktan eğitim geleneksel eğitim uygulamalarının öğretim yaşı, zamanı, yeri, yöntemi, amaçları ve benzeri sınırlılıklarına bağlı kalmaksızın; özel olarak hazırlanmış yazılı gereçler, kitle iletişim programları kısa süreli yüz yüze öğretimin bir sistem bütünlüğü içerisinde kullanılması ile yürütülen etkinliklerdir (Hızal, 1983, s.21).
Diğer bir tanımda uzaktan eğitim ise geleneksel öğrenme öğretme yöntemlerinin sınırlılıkları nedeniyle sınıf içi etkinliklerini yürütme olanağının bulunmadığı durumlarda, eğitim etkinliklerini planlayıcılar ile öğrenciler arası, iletişim ve etkileşimin özel olarak hazırlanmış öğretim üniteleri ve çeşitli ortamlar yoluyla belirli bir merkezden bir öğrenme yöntemidir (Alkan, 1987, s.20).
Uzaktan eğitim, öğrenci danışmanlığı, öğrenci başarısının gözetilmesi ve korunması ve öğrenilen materyalin her biri sorumluluk alan öğretmenlerin oluşturduğu bir ekip tarafından yürütülen kendi kendine çalışma şeklini sistematik olarak düzenlenmesidir (Kaya, 2002, s.12).
Uzaktan eğitim, eğitimin ya da çalışmanın uydu, video, ses, bilgisayar, çoklu ortam teknolojisi ve benzer araçlar ile elektronik olarak uzak bir mekana ulaştırılması (Distance Learning Resource Handbook, Aktaran: Çetiner,Gencel,Erten,1999, s.1) olarak tanımlanabilir.
Uşun' a göre ise geleneksel nitelikteki eğitim-öğretim sorunlarına bir seçenek olarak ortaya çıkmış, eğitim etkinliklerini planlayanlar ve uygulayıcılar ile öğrenciler arası iletişim ve etkileşimin özel olarak hazırlarmış öğretim üniteleri ve çeşitli ortamlar yoluyla belirli bir merkezden sağlandığı bir öğretim yöntemidir (Uşun, 2006, s.6).
Uzaktan eğitimi; fırsat eşitsizliğine çözüm getiren, isteyen herkese yaşam boyu eğitim sağlayan ve bunların yanı sıra eğitimin bir dizi bireysel ve toplumsal amaçların gerçekleşmesine katkıda bulunabilen, eğitim teknolojilerinden yararlanmaya ve daha çok kendi kendine öğrenmeye dayalı olan disiplin olarak tanımlamaktadır (Kaya, 2002, s.9).
1.4.1. Uzaktan Eğitimin Özellikleri
Uzaktan eğitim küreseldir. Dünyanın her yerinde bireyler uzaktan eğitimden yararlanabilir.
özelleştirme, endüstrileştirme, geleneksel eğitime uygun olmayan öğrencilere hizmet verme, hareket kabiliyeti, hızlı geri besleme, diğer eğitim sistemlerine göre ucuz olması, teknoloji ve eğitim şeklinde sıralanabilir (Aktaran: Çetiner, Gencel ve Erten; 1999, s.3).
Keegan'dan aktardığına göre geleneksel eğitim sistemindeki yüz yüze iletişim, grubun genel yeteneklerini göz önünde bulunduran bir sistemdir. Fakat asıl olan öğrencilerin değişik öğrenme yeteneklerine uygun ders içerikleri ve yöntemleri ile yapılacak eğitimdir. Uzaktan eğitim sistemi sayesinde bu tarz eğitimler vermek daha kolay hale gelmektedir. Kişiselleştirme özelliği burada ortaya çıkar (Çetiner, Gencel ve Erten, 1999, s.3)
Uzaktan eğitimde birey sınıf ortamı dışına taşındığı için bireysel olarak eğitimini alır. Özelleştirilmiş olan bu eğitimin faydalarının yanı sıra zararları olduğu da tartışılmaktadır. İnsanların artan eğitim taleplerine hızlı ve etkili şekilde cevap verebilmek için uzaktan eğitim kurumlarının açılması kaçınılmaz olmuştur. Bu da bu alanda endüstrileşmeyi getirmiştir. Eğitim kurumlarındaki ders saatleri kendilerine uygun olmayan bireylerin ve hasta, özürlü ve suçlu insanların eğitim ihtiyacını karşılamak için uzaktan eğitim en iyi çözümdür. Böylelikle geleneksel eğitime uygun olmayan öğrencilere eğitim hizmeti verilmiş olur. Gelişen teknoloji ile eğitimde hareket sağlanmıştır. Kablosuz teknoloji, internet ve portatif bilgisayarlar insanların hareketlilik içinde de eğitimlerine devam etmelerine imkan tanır. Elektronik posta yoluyla, geri beslemede sürat artmıştır. Ödevler e-posta yoluyla gönderilip sonuçları kısa zaman içinde geri alınabilmektedir. Uzaktan eğitim genel anlamda geleneksel eğitime göre çok daha ucuzdur. Teknolojinin tanıdığı imkanlar doğrultusunda sanal sınıf1ar ile yüz yüze eğitim verilebilmektedir (Çetiner, Gencel ve Erten, 1999; Kazu ve Özdemir, 2002, s.3).
Yekta (2004)’ da uzaktan eğitim sistemlerini bireyler okula gitmeden, yollarda vakit kaybına uğramadan eğitim alabildiğini, eğitmen ve öğrencilerin coğrafi olarak farklı yerlerden eğitim sürecine katıldığını belirtmiştir. Eğitimci ve öğrenciler imkanları ölçüsünde farklı mekanlardan eğitime katılabilirler. Bu sayede öğrencilerin ulaşım, konaklama gibi sorunlarına çözüm bulunmuş olur.
öğrenciyle eğitim kesintiye uğramadan devam edebilmektedir.
Gürbüz (2001) uzaktan eğitimde, öğrenenlerin eğitimi, herhangi bir eğitim kurumuna gitmeden yazılı dokümanlarla, CD, videokasetler, internet, televizyon, etkileşimli video ve benzeri teknolojiler aracılığıyla aldığını belirtmiştir. Eğitim türüne göre kısmi zamanlı olarak eğitim veren kurumlara giderek eğiticilerle görüşebilir ve atölye/laboratuar uygulamalarına katılabilirler.
Uzaktan eğitim öğrenciye öğrenme konusunda daha fazla sorumluluk yükler. Öğrenci mekan ve zaman kısıtlamasına girmediğinden derse başlamak ve devam ettirmek için sorumluluğunun bilincinde olması gerekir. Öğrencilerin öğrenme hızı bireysel olarak farklılık gösterebilir. Uzaktan eğitim bu hız farklılıklarına duyarlı ve uyumludur. Öğrenciler daha fazla seçenekle karşılaşırlar ve seçme özgürlükleri olur.
1.4.2. Uzaktan Eğitimin Amaçları
Uzaktan eğitimin birçok amacı vardır. Uzaktan eğitimin amaçlarını şu şekilde özetlemiştir (Şimşek, 2001, s.4):
· Daha fazla kişiye eğitim götürmek.
· Öğrenme fırsatlarını ve alternatiflerini arttırmak. · Fiziksel uzaklığı eğitim sürecinden çıkarmak. · Eğitim maliyetlerini düşürmek.
· Hedef kitleye daha hızlı erişebilmek. · Eğitim sürecini hızlandırmak.
· Öğrenmeyi hızlandırmak.
· Öğrencileri daha aktif hale getirmek.
Uzaktan eğitimin birçok yararı vardır. Böyle bir eğitimin yararlarını şu şekilde özetlemiştir (Kaya 2002, s.21):
· İnsanlara değişik eğitim seçeneği sunma. · Fırsat eşitsizliğini en aza indirme.
· Kitle eğitimini kolaylaştırma.
· Eğitim programlarında standart sağlama. · Eğitimde maliyeti düşürme.
· Eğitimde niteliği arttırma. · Öğrenciye serbesti sağlama.
· Öğrenciye zengin bir eğitim ortamı sunma.
· Öğrenciyi sınıf ortamında öğrenim görmeye zorlamama, · Bireysel öğrenmeyi sağlama.
· Bağımsız öğrenme sağlama.
· Bireye öğrenme sorumluluğu kazandırma. · İlk kaynaktan bilgi sağlama.
· Uzmanlardan daha fazla kişinin yararlanmasını sağlama. · Başarının ayrı koşullarda belirlenmesini sağlama.
· Eğitimi bir taraftan kitleselleştirebilirken, diğer taraftan bireyselleştirebilme. · Belli bir zamanda ve belli bir kapalı alanda bulunma zorluğunu ortadan kaldırma.
Uzaktan eğitimin bazı sınırlılıkları vardır. Uzaktan eğitimin sınırlılıklarını şu şekilde özetlemiştir (Kaya, 2002, s.22):
· Yüz yüze eğitim ilişkilerinin kolay sağlanamaması. · Öğrencilerin sosyalleşmelerini engellemesi.
· Yardımsız ve kendi kendine öğrenme alışkanlığı öğrencilere yeterince yardım sağlayamama.
· Çalışan öğrencilerin dinlenme zamanın, alma.
· Uygulamaya dönük derslerden yeterince yararlanamama.
Uzaktan eğitimin istenilen eğitim kalitesine ulaşabilmesi, yeterli öğrenci öğretmen, öğrenci eğitim materyali etkileşiminin sağlanabilmesi, Internet’in ortaya çıkışı ve eğitim platformu olarak da Internet’in kullanılmaya başlanması ile mümkün olmuştur. Bu yeni nesil uzaktan eğitim formatı, Internet’in yaygınlaşması, ucuzlaması ve bant genişliğinin artması ile Internet’e Dayalı Uzaktan Eğitim’in ortaya çıkmasına ve Internet’in uzaktan eğitim için uygun bir platform olarak kabul görmesine neden olmuştur (Al ve Mardan, 2004, s.3).
1.4.5. Internet’e Dayalı Uzaktan Eğitim
Internet’e Dayalı Uzaktan Eğitim, Internet altyapısını kullanan tüm eğitim modellerini kapsayan genel bir yaklaşım olarak karşımıza çıkmaktadır. Internet ağını kullanan tele–konferans görüşmeleri, geleneksel postanın yerini alan elektronik postalar, basılı kaynaklara alternatif oluşturan elektronik kitap ve süreli yayınlar, Internet’e Dayalı Uzaktan Eğitimin birer parçası olarak kullanılmış modellerdir. Bu modeller içerisinde günümüzde en yaygın olarak kullanılan model ise Web Tabanlı Uzaktan Eğitim (WTUE) modelidir.
Web Tabanlı Uzaktan Eğitim Modeli’nde, Internet’e Dayalı Uzaktan Eğitim adı altında kullanılan farklı tekniklerin hemen hemen tamamından yararlanılmaktadır. İçeriğe erişmek için HTML sayfa yapıları düzenlenmekte, iletişimin sağlanması ve sağlıklı olarak yürütülmesi için elektronik posta listelerinden faydalanılmakta, etkileşimin artırılabilmesi için tartışma listeleri ve sohbet programları kullanılmaktadır.
WTUE’nin bu esnek ve bağımsız yapısı iş hayatı nedeniyle zaman sıkıntısı çeken ya da eğitimin verildiği yerde fiziki olarak bulunamayan kişiler için önemli bir tercih nedeni oluşturmuştur (Aslantürk, 2002, s.5).
WTUE’nin ön plana çıkan zaman ve mekan avantajları diğer önemli üstünlüklerini kimi zaman gölgede bırakmıştır. Bu üstünlükler sistemin tercih edilmesinde önemli roller oynayabilecek niteliktedir (Aslantürk, 2002, s.5). Bu nitelikler kişiselleştirilebilir eğitim, öğrenci merkezli eğitim, öğrenci yönetimli eğitim ve düşük maliyetli eğitim olarak karşımıza çıkmaktadır. Kişiselleştirilebilir eğitimde, verilen eğitimin şirket, bölüm, grup hatta kişiye göre özelleştirilmesi sağlanmaktadır. Öğrenciye verilecek eğitimin, öğreticinin kapasitesine göre değil, öğrencinin gereksinimlerine göre belirlenebilmesini öğrenci merkezli eğitim sağlamaktadır. Öğrenci yönetimli eğitimin getirisi ise öğrencinin çevrimiçi topluluklar oluşturmasına olanak tanıyarak, öğrencinin kendisi için içerik ya da program oluşturabileceği bir ortam hazırlayabilmesidir. Maliyet açısından bakıldığında WTUE’nin maliyetinin geleneksel örgün eğitim maliyetinin ortalama yarısı kadar olduğu görülmektedir. Öte yandan WTUE’nin etkileşimli eğitim özelliği ve güncel içerik sunması da göz ardı edilmemelidir.
1.4.7. Web Tabanlı Uzaktan Eğitim Sistemleri (WTUES)
WTUE birçok fonksiyonu içinde barındıran bir eğitim yönetim sisteminin bulunması gerekmektedir. Bu bağlamda sadece ders içeriğinin elektronik ortamda bulunması yeterli
değildir. Ders içeriğine Web üzerinden erişilebilmesi WTUE’nin önemli unsurlarından biridir, ancak hiçbir zaman tamamı anlamına da gelmemektedir.
Bu açıdan bakıldığında WTUES’lerin sahip olması gereken özellikler sistemin genelini de tanımlar niteliktedir.
1.4.8. Web Tabanlı Uzaktan Eğitim Sistemleri’nin Sahip Olması Gereken Özellikler
WTUES’lerin Web üzerindeki basit eğitim içeriklerinden ayrılabilmesi için sahip olması gereken temel özellikler vardır. Bu özelikler eğitim sisteminin amacına ve hedef kitlesine göre kimi zaman değişiklikler gösterse de genel hatlarıyla aşağıdaki fonksiyonları içermelidir (Aslantürk, 2002, s.11-13; Özen ve Kahraman, 2001, s.94-97).
1. Kullanıcıların tanımlanması ve yönetilmesi: WTUES belli kullanıcıların tanımlanması, bu kullanıcılara belli haklar verilmesi ve bu kullanıcıların yönetilmesi gerekmektedir. 2. Ders içeriklerinin hazırlanması: WTUE’nin temelini oluşturan ders içeriklerinin
hazırlanması ya da hazırlanmış içeriklerin Web ortamına aktarılması sistem içerisinden yapılabilmelidir.
3. Derslerin yönetilmesi: Öğrenci ders yüklerinin kontrol edilmesi, hangi dönem hangi dersi almaları gerektiği ya da hangi dersi aldıkları gibi bilgilerin takip edilebilmesi gerekmektedir.
4. Öğrenciye özel programların açılması: Eğitim programı zamandan bağımsız olarak tasarlanabildiğinden, ders yükleri farklı şekilde öğrenciye özel olarak belirlenebilir. 5. Ödev ve proje verilmesi/teslimi: Ödev ve projeler ile ilgili işlemlerin tek bir merkezden
yapılması, sorumlu kişilerin üzerindeki iş yükünü azaltacağı gibi, sürece de hız kazandıracaktır.
6. Sınav ve testlerin hazırlanması ve uygulanması: Test ve sınavların tek bir merkezden hazırlanması ve uygulanması daha sistemli ve eşit değerlendirme yapmaya olanak sağlayacaktır.
7. Öğrenci davranışlarının izlenmesi ve incelenmesi: Öğrencilerin günün hangi saatinde sistemden ne ölçüde yararlandıkları, hangi ders içeriklerinde ne kadar vakit geçirdikleri gibi bilgilerin sistem üzerinden takip edilebilmesi gerekmektedir. Elde edilen verilerin belirli istatistiki bilgiler halinde sorumlu kişilere aktarılması yine sistemin sorumluluğunda olmalıdır.
8. Öğrencilerin başarı durumlarının değerlendirilmesi: Eğitim programlarında başarı durumlarının değerlendirilmesi sistemin düzgün çalışıp çalışmadığını kontrol etmeği ve varsa aksaklıkları düzeltmeğe olanak sağlar.
9.
9. Etkileşimli iletişim ortamlarının oluşturulması ve yönetilmesi: WTUE’nin birçok değişik Internet tabanlı iletişim sistemini kendi bünyesinde barındırmaktadır. Tartışma grupları, sohbet odaları, akışkan video ve ses aktarımı, Flash gibi kullanıcı etkileşimi sağlayabilecek ara yüz teknolojilerinden en üst düzeyde fayda sağlanması, sistemin sahip olması gereken özelliklerin başında gelmelidir.
Eğitim Yönetim Sistemi, ders içeriklerinin hazırlanmasından öğrenci kayıtlarının tutulmasına, sistemin kullanım saatleri ve sıklıkları gibi istatistiki bilgilerden, öğrencilerin başarı durumuna kadar birçok bilginin sistem üzerinden alınmasına ya da web ortamına aktarılmasına olanak sağlamalıdır (Aslantürk, 2002, s.13).
1.5. Program Değerlendirme
Program değerlendirme, programın etkililiği hakkında karar verme sürecidir. Ertürk, değerlendirmeyi, yetişek geliştirmenin son ve tamamlayıcı halkası olarak eğitim hedeflerinin gerçekleşme derecesini tayin etme süreci olarak tanımlamaktadır (Ertürk, 1975, s.107).
Değerlendirme olmadan öğretim durumu hakkında karar vermenin olanaksız olduğunu ortaya koymakta ve değerlendirmenin hedeflerle belirlenen değişmelerin olup olmadığını, olmuşsa gerçekleşme derecesini belirleyen kanıtların toplanıp yargılanması olarak belirlemektedir. Bir eğitim programının başarılı olabilmesi için tüm öğrencilerin programda amaçlanan hedeflere ulaşmış olması gerekir, ancak bu her zaman gerçekleşmeyebilir. Bu nedenle, programın uygulanması sonucunda, yetersiz kalan ya da ters işleyen öğeleri olup olmadığı; varsa aksaklıkların programın hangi öğelerinden kaynaklandığını belirlemek ve gerekli
düzeltmeleri yapmak amacıyla programın değerlendirilmesi gerekmektedir.
1.5.1. Eğitim Yazılımlarının Değerlendirilmesinde Kullanılan Kriterler
Şahin ve Yıldırım (1999) eğitim yazılımlarının değerlendirmede dört ana unsuru göz önünde bulundurmaktadır.
Bunlar;
a) Öğretimsel uygunluk,
b) Eğitim programlarıyla olan uygunluk, c) Biçimsel uygunluk,
d) Programlama uygunluğu.
Bu unsurları inceleyecek olursak;
Öğretimsel uygunluk: Bir yazılımda önceden belirlenen dersin amaçlarını öğrenciye kazandırmak için sunduğu öğretimsel etkinliklerin uygunluğu olarak algılanabilir. Bu özelliğin değerlendirilmesinde kullanılabilecek genel ilkeler şunlardır: Yazılımın kullanımı için gerekli açıklamaların açık ve doğru bir şekilde verilmiş, yazılım hedeflerde belirtilen beklendik çıktılarla tutarlılığı, dersin akış sırasının kolaylıkla takip edilebilir ve mantıklı olması ve içeriğin doğru ve anlaşılabilir olmasıdır (Güzeller ve Korkmaz, 2007, s.155-168).
Öğretim Programıyla Olan Uygunluk: Etkin bir yazılım, kullanıcı öğrenci ve öğretmenlere uygun ve eğitim programına kolayca entegre olabilecek özellikte olmalıdır. Bu özelliğin değerlendirilmesinde kullanılabilecek genel ilkeler şunlardır: Diğer derslerle tutarlılık, kullanıcı beklentileriyle tutarlılık, kısa sürede eskiyecek bilgileri içermemesi, verilen sürede tamamlanabilmesi ve kullanımda öğrenciye esneklik tanımasıdır (Güzeller ve Korkmaz, 2007, s.155-168).
Biçimsel Uygunluk: Yazılımın eğitsel olarak etkin olup olmadığı ile ilgilidir. Bu özelliğin değerlendirilmesinde kullanılabilecek genel ilkeler şunlardır: Ekran alanının etkili kullanılması, farklı ekranlar arasında uyum ve tutarlılık, ekranda sunulan bilgilerin kargaşadan uzak olması, renk, ses ve görsel özelliklerin öğrenmeyi destekleyici olmasıdır (Güzeller ve Korkmaz, 2007, s.155-168).
Programlama Uygunluğu: Yazılımın kullanım sırasında teknik hata verip vermediği ile ilgilidir. Bu özelliğin değerlendirilmesinde kullanılabilecek genel ilkeler şunlardır: Yazılım istendiği gibi çalışmalı, program kavramsal hatalardan arındırılmış olmalı, kullanıcının müdahalesini en aza indirmeli, öğrenci ve öğretmen için kayıt tutmada gerekli güvenliği sağlamalıdır (Güzeller ve Korkmaz, 2007, s.155-168).
1.6. Uzaktan Hizmet İçi Eğitim Sistemiyle Bilgisayar Eğitimi
Uzaktan Hizmet içi Eğitim Sistemiyle Bilgisayar Eğitimi Milli Eğitim Bakanlığı tarafından, 2005/17 ve 2005/54 sayılı genelgeleri ile bilgisayar ve internet kullanılarak "Uzaktan Hizmet içi Eğitim Sistemiyle Öğretmen Eğitimi Projesi" uygulanmaya başlanmıştır. İlgili genelgeler EK-1 ve EK-2 verilmiştir.
1.6.1. Uzaktan Hizmet içi Eğitim Sistemiyle Bilgisayar Eğitimi Programına Katılanlar
Milli Eğitim Bakanlığı’nın 17.03.2005 Tarih ve 2005/17 sayılı Genelgesinin 9. maddesine göre; Milli Eğitim Bakanlığı’nın merkez ve taşra teşkilatında görevli, istekli öğretmen ve tüm personel, okul birim ve kurum ayırımı yapılmaksızın projeye katılmaktadır.
1.6.2. Uzaktan Hizmet içi Eğitim Sistemiyle Bilgisayar Eğitimi Programına Kayıtlar
Temsilci bildiren okul ve kurumlardaki tüm personelin İLSİS yardımı ile sisteme kaydı yapılmakta ve düzenli aralıklarla kimlerin programı takip ettiği incelenmektedir. Sistemi hiç
1.6.3. Uzaktan Hizmet içi Eğitim Sistemiyle Bilgisayar Eğitimi Uygulamasının İşleyişi
Kullanıcı program CD’sini bilgisayara kurup, programı çalıştırmakta ve kullanıcı adı ile şifresini yazarak sistemi açmaktadır. Kullanıcının sisteme giriş zamanı, işlediği konu vb bilgiler internet aracılığı ile Milli Eğitim Bakanlığı’ndaki server da veritabanına kaydedilmektedir.
1.6.4. Uzaktan Hizmet içi Eğitim Sistemiyle Bilgisayar Eğitimi Programın Temel Özellikleri
Öğrenme Yönetim Sistemi (LMS (Learning Management System)): LMS Sistemi olarak da bilinen bu sistem ile eğitimin seyri izlenebilmekte; zamanlama, başarı ve seviyesi hakkında karşılaştırmalı raporlar alabilmekte ve diğer kullanıcı ve eğitmenlerle iletişim kurulabilmektedir. Asenkron: 7 gün 24 saat, eğitimlere istenilen zaman istenilen yerden ulaşılabilmektedir.
Sesle Anlatımlı: Eğitimlerin tamamı sesli olarak anlatılmaktadır.
Anlatım Görüntülü: Anlatım sırasında anlatılanın nasıl yapıldığı ekranda gösterilmektedir. Uygulamalı: Her anlatımdan sonra anlatılan kullanıcıya yaptırılmaktadır.
Sınav Sistemi: Konunun ne kadar öğrenildiği test edilmektedir. Anlatım Metinli: Sesle birlikte anlatım metnini görülmektedir.
1.6.5.Uzaktan Hizmet içi Eğitim Sistemiyle Bilgisayar Eğitimi
1 Uygulamasının Konuları
· Temel Bilgisayar ve İnternet Bilgisi · Microsoft Word
· Microsoft Excel · Microsoft Powerpoint · Microsoft Outlook
1.6.6. Uzaktan Hizmet içi Eğitim Sistemiyle Bilgisayar Eğitimi Uygulamasının Programın Başarı Değerlendirmesi
İnternet üzerinden, web tabanlı olarak uygulanan bilgisayar eğitiminin değerlendirme sınavları da on-line olarak bilgisayar sınıflarında ve gözetmenler nezaretinde yapılacaktır. Yapılan on-line değerlendirme sınavında başarılı olan katılımcılara Milli Eğitim Bakanlığı Hizmet İçi Eğitim Dairesi Başkanlığı’nca Başarı Belgesi verilecektir.
1.7. Problem Durumu
Eğitim seviyesini yükseltmek için eğitimi herkese ulaştırmak gerekmektedir. Geleneksel eğitim tarzı olan yüz yüze eğitim ile toplumun her öğretmene ulaşmak imkânsızdır.
Geleneksel eğitimle aşılamayan sorunlar teknolojinin de yardımı ile çözüme kavuşturulabilir. Problemleri aşma adına kullanılabilecek yöntemlerin başında uzaktan eğitim ve öğretim gelmektedir. Uzaktan eğitim de öğrenciler ve öğreticiler farklı ortamlarda olabildiği gibi öğrenci yalnızca bilgisayar ile de öğrenimini gerçekleştirebilir. Uzaktan eğitim, öğrenci ve öğretmenlerin, farklı mekânlarda, öğrenme ve öğretme faaliyetlerini, iletişim teknolojileri ve posta aracılığı ile gerçekleştirdikleri bir eğitim sistemi modelidir (İşman, 1998, s.93).
Uzaktan eğitimde birey sınıf ortamı dışına taşındığı için bireysel olarak eğitimini alır. Eğitim kurumlarındaki ders saatleri kendilerine uygun olmayan bireylerin ve hasta, özürlü ve suçlu insanların eğitim ihtiyacını karşılamak için uzaktan eğitim en iyi çözümdür. Böylelikle geleneksel eğitime uygun olmayan öğrencilere eğitim hizmeti verilmiş olur. Gelişen teknoloji ile
eğitimde hareket sağlanmıştır. Kablosuz teknoloji, internet ve portatif bilgisayarlar insanların hareketlilik içinde de eğitimlerine devam etmelerine imkan tanır. Elektronik posta yoluyla, geri beslemede sürat artmıştır. Ödevler e-posta yoluyla gönderilip sonuçları kısa zaman içinde geri alınabilmektedir. Uzaktan eğitim genel anlamda geleneksel eğitime göre çok daha ucuzdur. Teknolojinin tanıdığı imkanlar doğrultusunda sanal sınıf1ar ile yüz yüze eğitim verilebilmektedir (Çetiner, Gencel ve Erten, 1999, s.3).
Milli Eğitim Bakanlığı tarafından gerçekleştirilmekte olan eğitim programların tamamı genelde yüz yüze eğitim şeklinde uygulanmakta; eğitim görevlisi, malî boyutlar, eğitim materyali ve sınıf ortamı gerektirmekte; bu sebeple de sınırlı sayıda personel hizmet içi eğitime
a l ı n a b i l m e k t e d i r .
Bu sebepten dolayı, özellikle son yıllarda mevcut klasik metot ve uygulamaların yanı sıra, çağımızın teknolojisi bilgisayar ve internet devreye sokularak Milli Eğitim Bakanlığı tarafından "Uzaktan Hizmet içi Eğitim Sistemiyle
Öğretmen Eğitimi Projesi“ planlanmıştır.
Arkan (2005) Milli Eğitim Bakanlığı ve Microsoft Firması arasında yapılan Eğitimde İşbirliği Protokolü kapsamında, Milli Eğitim Bakanlığı’nca ilk kez uygulanan Uzaktan Hizmet içi Eğitim Sistemiyle Öğretmen Eğitimi Projesi’ nin ilk örneğinin bilgisayar eğitimi alanında olduğunu belirtmektedir.
Uzaktan Hizmet içi Eğitim Sistemiyle Öğretmen Eğitimi Projesi gelecek nesilleri yetiştiren öğretmenlere temel bilgisayar becerileri kazandırılarak, gerçek potansiyellerinin ortaya çıkması hedeflenmektedir. Microsoft Öğretmen Eğitim Akademisi’ndeki eğitimlerde, işletim sistemi, kelime işlemci, hesap tablosu, sunu, e-posta ve internet kullanımı başlıkları yer almaktadır. Eğitim sonunda, programı başarı ile tamamlayan öğretmenlere Microsoft tarafından eğitim katılım belgesi verilmektedir. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından gerçekleştirilecek sınavları başarı ile tamamlayanlara verilen Milli Eğitim Bakanlığı onaylı başarı belgesi ise, öğretmenlerin kariyer basamaklandırma sisteminde ve yükselmelerinde geçerli olacaktır.
Bugüne kadar bilgisayar ve hizmet içi eğitim yaklaşımlı çalışmalar bir bütünlük içinde ele alındığında uzaktan hizmet içi eğitim ve bilgisayar eğitimi uygulamalarını içeren sistematik bir çalışmaya yeterince yer verilmediği dikkati çekmektedir. İşte bu nedenle; bu çalışmada Uzaktan Hizmet içi Eğitim Sistemiyle Öğretmen Eğitimi Projesinin değerlendirmesi problem durumu olarak ele alınmaktadır.
1.8. Amaç
Bu araştırmanın temel amacı Milli Eğitim Bakanlığı’nca yürütülmekte olan uzaktan hizmet içi eğitim sistemiyle bilgisayar eğitimi
1 uygulamasında öğretmenlerin görüşleriyle değerlendirmesini yapmak ve geleceğe yönelik öneriler geliştirmektir. Bu amaç doğrultusunda alt amaçlar şu şekilde belirlenmiştir.
1. Uzaktan hizmet içi eğitim sistemiyle bilgisayar eğitimi
1. uygulamasına katılan öğretmenlerin kişisel özelliklerini belirlemek. 2. Uzaktan hizmet içi eğitim sistemiyle bilgisayar eğitimi
2. programı uygulamasının; a. kurulum ve işletimi b. içeriği
c. sorgulama teknikleri
d. ilgi ve sürekliliğin sağlanması e. dönüt
f. teknik kalite
h. iletişim ve rehberlik
hakkında öğretmen görüşlerini belirlemek.
3. Uzaktan hizmet içi eğitim sistemiyle bilgisayar eğitimi
uygulamasına katılan öğretmenlerin uygulamaya ilişkin görüşlerinin; a. cinsiyete
b. branşa
c. mezun oldukları okul türüne d. yaş durumuna
e. okulun bulunduğu yerleşim birimine göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek.
9. Önem
Uzaktan hizmet içi eğitim sistemiyle bilgisayar eğitimi
uygulamasının değerlendirilmesi konulu bu çalışma aşağıdaki yönler ile önem taşımaktadır.
Uzaktan hizmet içi eğitim sistemiyle bilgisayar eğitimi
uygulaması Milli Eğitim Bakanlığı’nın öğretmenlere yönelik ilk uzaktan eğitim projesi olması ve projenin yeterliliği, hedefine ulaşma düzeylerine ışık tutabilecektir.
Yüz yüze eğitim şeklinde eğitim görevlisi, malî boyutlar, eğitim materyali ve sınıf ortamı gerektirmekte; bu sebeple de sınırlı sayıda personel hizmet içi eğitime alınabilmesi ortaya konulabilecektir. Oysaki uzaktan eğitim ile bu sınırlılıklar ortadan kaldırılmaktadır. Projenin hedefine ulaşması gerekmektedir.
Projenin hedeflerine ulaşması için değerlendirilmesi büyük önem taşımaktadır. Projenin başarılı olabilmesi için projede amaçlanan hedeflere ulaşmış olması gerekir, ancak bu her zaman
gerçekleşmeyebilir. Bu nedenle, projenin uygulanması sonucunda, yetersiz kalan ya da ters işleyen öğeleri olup olmadığı; varsa aksaklıkların programın hangi öğelerinden kaynaklandığını belirlemek ve gerekli düzeltmeleri yapmak amacıyla programın değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu çalışma uzaktan hizmet içi eğitim sistemiyle bilgisayar eğitimi uygulamasını değerlendirilebilecektir.
Ayrıca Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yapılan hizmet içi eğitim çalışmalarına verilen bilgisayar eğitimleri bu projeden sonra geleneksel eğitim ile yapılmayacağından dolayı projenin hedeflerine ulaşması gerekmektedir.
Bu çalışma ile uzaktan hizmet içi eğitim sistemiyle bilgisayar eğitimi
1. uygulamasına katılan öğretmenlerin özellikleri görülecek; uygulamanın kurulum ve işletimi, içeriği, sorgulama teknikleri, ilgi ve sürekliliğin sağlanması, dönüt, teknik kalite, dokümantasyon ve destek, iletişim ve rehberliği hakkında öğretmen görüşlerinden haberdar olunacak;
uygulamaya katılan öğretmenlerinin cinsiyete, branşa, mezun oldukları okul türüne, yaş durumuna, okulun bulunduğu yerleşim birimine göre farklılık gösterip göstermediği hakkında bilgi sahibi olunacaktır.
Milli Eğitim Bakanlığı tarafından daha önce uzaktan hizmet içi eğitim sistemiyle bilgisayar eğitimi
uygulamasının değerlendirmesi yapılmadığından bu değerlendirme önem taşımaktadır. Bu uygulamadan sonraki Milli Eğitim Bakanlığı tarafından uygulanacak uzaktan eğitim sistemiyle hizmet içi eğitimlere ışık tutacaktır.
9. Varsayımlar
1. Öğretmenlerin uzaktan hizmet içi eğitim sistemiyle bilgisayar eğitimi 1. uygulamasını değerlendirme anketindeki soruları içtenlikle yanıtladığı,
1. Uzaktan hizmet içi eğitim sistemiyle bilgisayar eğitimi
1. uygulaması değerlendirme anketinin görünüş, yapı ve kapsam geçerliğine ilişkin uzman görüşleri yeterli olduğu,
varsayılmıştır.
9. Kapsam ve Sınırlılıklar
1. Araştırma 30 Nisan 2005 tarihine kadar sisteme kayıt yaptıran öğretmenler ile sınırlıdır.
2. Araştırma bilgi toplama araçları ile elde edilen veriler ve yanıtlarla sınırlıdır.
3. Karabük ilinde bulunan 31 okulda görev yapan uzaktan hizmet içi eğitim sistemiyle bilgisayar eğitimi
programına katılan 231 öğretmenin görüşleri ile sınırlıdır.
9. Tanımlar
Hizmet İçi Eğitim: Hizmet içi eğitim çalışanlara mesleki bilgi ve becerilerini geliştirmeleri için çalıştıkları süre içinde verilen eğitimdir (Türk Dil Kurumu, 2006).
Uzaktan Eğitim: Eğitim çalışmalarını planlayanlar ve uygulayanlar ile öğrenenler arasında iletişim ve etkileşimin özel olarak hazırlanmış öğretim üniteleri ve çeşit ortamlar yoluyla belirli bir merkezden sağladığı bir eğitim sistemidir (Alkan, 1987; Karaağaçlı, 2004, s.161).
İnternete Dayalı Uzaktan Eğitim: Eğitimin zaman ve mekandan bağımsız olarak yürütüldüğü bilgisayarın, öğrenim, sunum ve iletişim aracı olarak kullanıldığı bir yaklaşımdır (Karaağaçlı, 2004, s.132).
II. BÖLÜM
YÖNTEM
Bu bölümde araştırmanın; modeli, evren ve örneklemi, verilerin toplanması süreci ile verilerin çözümlenmesinde kullanılan istatistiksel işlemler incelenmiştir.
2.1. Araştırmanın Modeli
Araştırma tarama modeli esas alınarak yapılmıştır. Tarama modeli geçmişte ya da hâlen var olan bir durumu var olduğu şekliyle betimlemeyi amaçlayan bir yaklaşımdır (Karasar, 2005, s.77). Bu kapsamda araştırma uzaktan hizmet içi eğitim sistemiyle bilgisayar eğitimi konusunda varolan durumu öğretmen görüşlerine dayalı betimlemeyle ölçmektedir.
Araştırmada çalışma grubu olarak belirlenen gruba araştırmacı tarafından geliştirilen anket formu uygulanmıştır. Araştırmada kullanılan anket iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm ankete katılan öğretmenlerin kişisel özelliklerini tespit etmek amacıyla 15 sorudan oluşmaktadır. İkinci bölüm ise uzaktan hizmet içi eğitim sistemiyle bilgisayar eğitimi
programı hakkında öğretmen görüşlerini tespit amacıyla hazırlanan 62 madde ve 1 tane açık uçlu sorudan oluşmaktadır. Araştırmanın anketi EK- 3 verilmiştir.
2.2. Araştırmanın Çalışma Grubu
Araştırmanın çalışma grubunu Karabük ilinde bulunan 31 okulda görev yapan uzaktan hizmet içi eğitim sistemiyle bilgisayar eğitimi
programına katılan 231 öğretmen oluşturmaktadır.
2.3. Verilerin Toplanması
Araştırmada veri toplama aracı olarak literatür taraması ve anket tekniği kullanılmıştır. Anket hazırlanırken uzman görüşlerine başvurulmuş, uzmanlardan gelen eleştiriler doğrultusunda düzenlenerek ankete son şekli verilmiştir. Anket iki bölüm ve 78 sorudan oluşmaktadır. Birinci bölümde ankete katılan öğretmenlerin kişisel özelliklerini tespit etmek amacıyla 15 soru bulunmaktadır. İkinci bölüm ise uzaktan hizmet içi eğitim sistemiyle bilgisayar eğitimi
programı hakkında öğretmen görüşlerini tespit amacıyla hazırlanan 62 tane 5’li likert tip madde (1- Çok Zayıf, 2- Zayıf, 3-Orta, 4-İyi, 5-Çok İyi) ve 1 tane açık uçlu soru bulunmaktadır. Araştırmada kullanılan anket için Milli Eğitim Bakanlığı’ndan gerekli izin alınarak uygulanmıştır. Yasal Onay Belgesi EK- 4 verilmiştir. Anket 2006-2007 öğretim yıllı Ocak ve Şubat aylarında araştırmacının da hazır olduğu ortamlarda uygulanmıştır.
2.4. Verilerin Analizi
Anket sonuçları ile ilgili analizler SPSS paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Elde edilen verilerin anlamlılık düzeyi alpha 0,05 olarak belirlendikten sonra istatistiksel işlemler yapılmıştır.
Uzaktan hizmet içi eğitim sistemiyle bilgisayar eğitimi
uygulamasına katılan öğretmenlerin özelliklerini belirlemek ve uygulama hakkında öğretmen görüşlerini saptamak için verilerin frekans ve yüzdelik dilimleri hesaplanarak yorumlanmıştır. Frekans; şıklarının kaç defa tekrarlandığını gösteren sayılardır.
Yüzdelik ise ölçek üzerinde altında ve üstünde belirli oranları bulundurması istenilen noktanın değerine karşılıktır (Köklü, Büyüköztürk, Bökeoğlu, 2006, s.39
a. )
.
Uzaktan hizmet içi eğitim sistemiyle bilgisayar eğitimi
uygulamasına katılan öğretmenlerin uygulamaya ilişkin görüşlerinin; cinsiyete, branşa, mezun oldukları okul türüne, yaş durumuna, okulun bulunduğu yerleşim birimine göre farklılaşıp farklılaşmadığını saptamak için geliştirilen anketin bölümlerine normallik testi uygulanmış ve normal dağılım göstermeyen verilere parametrik olmayan test olan Kruskal-Wallis testi ve Mann-Whitney U testi uygulanmış ve analiz sonuçları yorumlamıştır.
Anketin geçerliliğini ve güvenilirliğini hesaplamak için faktör analizi hesaplanmıştır. Faktör analizi, bir faktörleşme ya da ortak faktör adı verilen yeni kavramları (değişkenleri) ortaya çıkarma ya da maddelerin faktör yük değerlerini kullanarak kavramların işlevsel tanımlarını elde etme süreci olarak tanımlanmaktadır (Büyüköztürk, 2006, s.123). Geliştirilen anketin faktör analizi sonuçları EK-5 verilmiştir. Anketin yapı geçerliliği incelenmiş ve bu inceleme sonunda verilerin faktör yüklerinin yüksek yük değerlerine sahip olduğu görülmüştür. Anketin güvenilirliği alpha 0,9749 olarak bulunmuştur. Bu sonuç anketin güvenilir olduğunu göstermektedir. EK-5’te verilen faktör analizi sonuçları 5’li likert tip maddelerinden başlayarak verilmiştir. Bu durumda 16. madde A1 denilerek sırasıyla A2,A3,…,A61,A62 şeklinde devam edilmiştir.
III. BÖLÜM BULGULAR VE YORUM
Bu bölümde araştırma ile ilgili bulgular ve bulguların yorumları yer almaktadır.
3.1. Uzaktan Hizmet İçi Eğitim Sistemiyle Bilgisayar Eğitimi Uygulamasına Katılan Öğretmenlerin Kişisel Özellikleri
Uzaktan hizmet içi eğitim sistemiyle bilgisayar eğitimi
uygulamasına katılan öğretmenlerin kişisel özellikleri Tablo 1’de yer almaktadır.
Tablo 1
Öğretmenlerin Cinsiyet, Yaş, Mezuniyet ve Yerleşim Birimine Göre Dağılımı
Seçenekler f %
CİNSİYET
Kadın 78 33,80
Erkek 153 66,20
