SAHÎFE DÖRT
*
12 Şubat 1968 CUMHURİYET
İkinci Yeniler akımının anlSmsızlıkta
en çok ifrata kaçan sanatçısı
3 O
Ne camım »eni düşünsemBir ceylan »n içmeye iner Cayırları büyürken «ürürüm
H er akşam seninle
Y eşil bir zeytin tanesi
B ir p a rç a m avi deniz
A lır beni Seni düşündükçe
G ül dikiyorum elim in değdiği yere A tla ra su veriyorum
D aha b ir seviyorum dağları. İ. B erk O rtad an biraz fazla, uzunca boylu, esm er, dalgalı saçlı... İyi giyinm esini bilen ve seven b ir insan. Ilh an B erk ’i bundan 20 y ıl k a d a r önce A n k a ra ’da Şük ra n lokantasında yalnız başı na o tu rm u ş kadehini y u d u m la r ken görm üştüm . Bizim masam ız kalabalıktı. N ecati Cumalı dâvet e ttiğ i halde yanım ıza gelm edi, tek başına içm eye devam etti.
N ecati C um alı:
— G aliba içim izden b irin e d ar gın. gelm ek istem iyor, dedi. N itekim sonradan öğrendik, şim di kim o lduğunu u n u ttu ğ u m , bi zim m asada o tu ra n b ir ark ad aş la a ra la rı açıkm ış.
Ilh a n B erk o y ılla rd a A nado lu ’n un çeşitli kasaba ve şehir lerin d e öğretm enlik yaptığı için ancak yaz aylarında A n k a ra ’ya, İs ta n b u l'a gelebiliyordu. K endi siyle karşı karşıya otu ru p uzun
ca b ir sohbet yaptığım ızı h a tır lam ıyorum . A ncak uzaktan uza ğa selâm laşıyorduk. B undan iki yıl evvel onu b ir defa da M ar m ara adasında eşi ile b irlik te p lâ jd a görm üştüm . S elâm laştık, h a l h a tır sorduk, o k ad ar. K üs k ü n ve neşesiz b ir hali v ard ı. K endi kendim e, Ilh an B erk, ya b en i sevm iyor, ya da
yalnızlık-ILHAN
ta n hoşlanan, İnsanlardan kaçan b ir mizaca sahip, diye düşün düm . H er ikisi de doğru olabilir di. S a n a tk â rla r, özellikle şairler hep bövledir. O nların b ir insana kanı kaynam adı m ı ne yapsanız ne etseniz kendinizi sevdirem ez siniz. B azıları da k işilik lerin e çok düşkün o lu rlar. K ıldan nem k a p a rla r. Bir bakış, b ir el sıkış onları gücendirm eye y e te r. Bil m iyorum , İlhan B erk de b un lard an b iri mi? Ama ben onu daha çok y aln ızlık tan hoşlanan b ir insan o larak gördüm .
30 yıldan beri kitaplarım oku duğum , çeşitli dergi ve gazeteler de şiirlerini, düz yazılarını gör düğüm İlhan B erk, bütün haya tını şiire bağladığı, duru p din lenm eden okuduğu ve yazdığı halde, şairlik gücüne lâyık b ir şöhrete kavuşam am ıştır. Sanata k arşı bu k ad ar saygılı ve bağlı olan şairim izin kak ettiği ölçü de ü n yapam am asının seabepleri v ard ır elbet. B erk, İstan b u l ve A nkara’dan uzakta, uzun yıllar ho calık yaptığı Anadolu kasaba ve şehirlerinde zaman zam an unu tulm uş. zaman zaman da şöhreti ni tazelemek, güçlendirm ek için ortaya çıkm ış, fakat son yıllara kadar sanat pazarında ortam ını bulam am ıştır. B ir de onun sanat anlayışındaki değişm eler, çizdiği zikzaklar, başarılı eserler verse bile halka m al olm asına, geniş bir şiir sever kitlesinin hakkında o- lum lu b ir hüküm verm esine im kân bırakm am ıştır. Ancak
şair-BERK
ler ve eleştiricilerin İlgilendiği d a r b ir alanda kalan İlhan Berk, İster İstemez yaygın b ir şöhrete ulaşam am ıştır. Biz onun adına «şöhret de ne im iş, b ir şairin hal ka m al olam am ası birşey ifade etmez, iyi şair kendi kendine ye ten adam dır.» Desek de, gerçek pek de öyle değüdir. B ir sanatkâ rın adını bol bol duyması, onun yaratm a gücünü, yaratm a hızını a rttırır.
İlhan B erk 1916 yılında M anisa’ da doğm uştur. B alıkesir Necati Bey ö ğ retm en O kulunu bitirdik ten sonra G iresun’un Espiye bu cağında iki yıl ilk okul öğretm en liği yaptı. 1945 yılında Ankara’da Gazi Eğitim E nstitüsünün F ran sızca bölüm ünden mezun oldu 1945 - 1953 yılları arasında Zon guldak • Sam sun ve K ırşeh ir’de ki o rta okullarda Fransızca öğret menliği yaptı. 1956 yılından beri de Ankara’da Z iraat Bankasında m ütercim olarak çalışm aktadır.
B erk'in ilk yazıları 1935 yılın da M anisa Halkevi dergisinde gö rülm eye başladı. Sonraları VarliK, Servetifinun, Yeniadam, Ses, Ye- ditepe dergileriyle Vatan gazete sinin sanat yaprağında şiirleri, çeşitli düz yazıları çıktı.
Ş iir kitapları şunlardır: Güneşi Y akanların Selâm ı «1935», İstan bul «1947», G ünaydın Y er Yüzü «1952», Türkiye Ş arkısı «1953», Köroğlu «1955», Galile Denizi «1959», Çivi Yazısı «1960», Otağ «1961», M ısırkalyonigne «1962».
b ir çoğul belirir.
YUKARIDAN AŞAĞIYA: 1 — B ir böceğin kozasından çı karılm ış iplik ile dokunm uş ku m aşlar (çoğul). 2 — Evren bakı m ından «natür» ve insan bakım ın dan huy, b ir soru edatı. 3 — «Şunu al şuraya ulaştır!» anlam ı na b ir em ir, sicim. 4 — «Kaba ve ters insan» m ânasına iki söz. 5 — B ir erkek adı, «kırmızı kırm ı zı» karşılığı b ir sözün tek rarı. 6 — K onutun kısım larından, gele cek zam an parçası i eski terim ).
7 — Vaktiyle Em evî sülâlesinden H alife olan b irinin adı, âşığa gö re sevgüi dağa göre uçurum kena rıd ır. 8 — «Mız rap la çalınan a- latu rk a m usiki âletini ele geçi- rem eme» m âna sına iki söz. 9 — «Aşağıya doğ ru yürüyüp gi den uzun kulak-
F v v e ik ) « ü rik ti ı la karşılığı iki
b u l m a c a n ı n
h a l le d i lm i ş s e k li s o z *
ö te k i kitapları da şunlardır: Mısra ve Beyit Antolojisi «1960», 'r t h u r R im baud’nun Seçme Ş iir leri «1962».
İlhan B erk, bugün İkinci Yeni ler akım ına ayak uydurm aya ça lışan b ir şairdir. İlk şiir kitap larındaki anlam lı, açık, seçik ve bizim kuşak içinde kendine öz gü b ir değer taşıyan şiir anlayışı nı a rtık terk etm iş, anlam sız, so yut şiire kendini adam ıştır. İkin ci Yeniler akım ının anlam sızlık ta en çok ifrata kaçan b ir sanat kârı olarak görünen İlhan Berk ne yazık ki, b ir zam anlar kendi sini seven, benim seyen ve ara yan okuyucularım hayrete düşü recek derecede değişm iştir. Be nim dileğim o dur ki, ya biz onun bugünkü sanat anlayışına hürm et gösterip benim seyelim , yahut o eski şiirlerinin her bakım dan in sanı saran havasına dönsün.
Ben eski İlhan B erk ’i sevdi ğim, eski sanatına bağlı kaldığım için, eski şiirlerinden örnek ver m ek istiyorum .
(H ikâye) adlı şiirini birlikte
o-kuyalım:
H er şev bir gece içinde oldu Sabahleyin her şey tam am dı Bu gördüğüm üz gökyüzü İlk defa gelip yerini aldı. Gökyüzünün gelmesiydi
Dünyada büyük bir değişiklik ol du Meselâ, ovalar daha o gün Yalnızlıklarını unutuverdiler Bu şim di elsiz ayaksız gibi du
ran gece O zam an ağaca yürüyen bir su
gibi geliyordu Gökyüzünün hemen arkasındandı Denizleri gördük
Baktım b ir kuş ilk defa keyifli keyifli Baktım uçuyordu
Akşama doğruydu
B itkilerle, hayvanlarla m erhaba laştık H er şey yaşam ıya hazırlanıyordu H er şey gelir gelmez hayatlarım H im alâyalar, And’lar, Erciyaslar B ir daha kım ıldam am ak üzere
yerleşiyorlardı H erkes aklından geçirdiği k a d ir bir yeri Dünyada kolayca bulm uştu
Gökyüzünde, yerde
H er ağacın, her taşın bir yeri 'v ard ı H atırlarım küçük kirli bir bulut D urm uş olup bitenleri seyredi yordu Dünyaya niçin bu k adar geç gel diğini Elinde olsa tutup soracaktı Şimdi bu geceyi, bu yıldızları fev-
kalâde buluyorsunuz am a Bu hiç de kolay olmadı En başta başı boş atlar gibiydi
nehirler Bu şiire girm eden önce
K er şey yerini alıyordu sırası gel dikçe Ilhan Berk bütün bunları görü
yordu. — S O N — İlhan BERK
