G
Güünncceell GGaassttrrooeenntteerroolloojjii
K
Ko
ollo
orre
ek
ktta
all K
Ka
an
ns
se
errlle
errd
de
e
G
Gü
ün
nc
ce
ell R
Ra
ad
dy
yo
ollo
ojjiik
k
Y
Ya
ak
klla
afl
fl››m
mlla
arr
Ömer Koray HEK‹MO⁄LU1
, Yücel ÜSTÜNDA⁄2
Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Radyoloji Anabilim Dal›1
, Gastroentereloji Bilim Dal›2
, Zonguldak
K
olorektal kanser (KRK) popülasyonda heriki cinste de en s›k rastlan›lan üçüncü kanser tipi olmakla beraber geliflmifl ülkelerde ikin-ci s›kl›kta gözlenebilmektedir (1). Amerika Birleflik Devletleri (ABD)’de KRK kalp hastal›klar›ndan son-ra ikinci ölüm nedenidir ve her dört ölümün birinden sorumludur. Erken tan›ya yönelik gelifltirilen algorit-malar ile KRK’da mortalite oran›nda y›lda yaklafl›k 1.8 oran›nda azalma görülmektedir. Erken aflamada tan› ile KRK’da 5 y›ll›k yaflam oran› % 90’lara kadar ç›kabilmektedir (2). KRK riski yafl ile artmakta, va-kalar›n ço¤u 50 yafl›ndan sonra saptanmakta olup yafl ortalamas› 70’li yafllar olarak belirtilmektedir. KRK için yaflam boyu risk %5 - 6 düzeyindedir. KRK’la-r›n %80’den fazlas› adenomatöz poliplerden gelifl-mektedir. 1 cm’den küçük poliplerde risk %1 düze-yinde iken, 2 cm düzedüze-yinde risk %2 düzeyine ç›k-maktad›r (3).Kolorektal radyolojik görüntülemede 1990’lar›n or-tas›na kadar kullan›lan iki yöntem kolonoskopi ve çift kontrastl› kolon grafisi iken, 1994 y›l›nda Vining ve ark. Bilgisayarl› tomografi kolonografiyi (BTK), 1997 y›l›nda ise Luboldt ve ark. ise manyetik rezo-nans kolonografiyi (MRK) gelifltirmifllerdir (4, 5). Son y›llarda KRK lezyonlar›n›n erken tan›s›na yöne-lik olarak radyolojik modalitelerdeki yeniyöne-likler ana bafll›klar olarak flu flekilde s›ralanabilir;
1
1.. BBiillggiissaayyaarrll›› TToommooggrraaffii ((BBTT)) ssiisstteemmlleerriinnddeekkii g geelliiflfl--m
meelleerr;; BT cihazlar›nda yaflanan geliflmeler ve multidedektör BT (MDBT) sistemleri ile inceleme süreleri belirgin derecede k›salm›fl, bu ba¤lamda BT kolonografi (sanal kolonoskopi) incelemele-rinde görüntü kalitesinde belirgin art›fl sa¤lanm›fl-t›r.
2
2.. MMaannyyeettiikk RReezzoonnaannss ((MMRR)) ssiisstteemmlleerriinnddeekkii g geelliiflfl--m
meelleerr;;3 Tesla gücünde MR cihazlar›n›n ve para-lel MR görüntüleme yönteminin klinik kullan›ma girmesi ile abdominopelvik incelmelerde gözle-nen bafll›ca solunum artefakt› olmak üzere çeflitli artefaktlar elimine edilmifl ve görüntü kalitesinde anlaml› artifl sa¤lanm›flt›r.
3
3.. PPoozziittrroonn eemmiissyyoonn TToommooggrraaffii ((PPEETT)) ssiisstteemmiinnddeekkii g
geelliiflflmmeelleerr;;Son y›llarda klinik kullan›mda s›kl›kla kullan›lmaya bafllanan PET sistemi, BT ile kombi-ne edilerek (Füzyon teknolojisi) uygulamaya gir-mifltir.
B
BT
T S
S‹‹S
ST
TE
EM
ML
LE
ER
R‹‹N
ND
DE
EK
K‹‹ G
GE
EL
L‹‹fi
fi‹‹M
M v
vee
B
BT
T K
KO
OL
LO
ON
NO
OG
GR
RA
AF
F‹‹ ((B
BT
TK
K))
BT, kolime edilmifl (belli bir düzeyde s›n›rland›r›l-m›fl) X ›fl›n› kullan›larak incelenen objenin kesitsel görüntüsünü oluflturmaya yönelik radyolojik görün-tüleme yöntemidir. X ›fl›n› belli bir kesit alan›nda
in-celenen objeyi geçerken dokunun yo¤unlu¤una ba¤-l› oranda so¤rulur ve X ›fl›n› tüpünün karfl›s›na ko-numland›r›lm›fl dedektörlerce bu düzeyin saptan›p görüntüye dönüfltürülmesi esas›na dayanmaktad›r. 1970’li y›llarda klinik kullan›ma giren 1. jenerasyon ilk BT’ler zaman içerisinde gelifltirilmifl, bilgisayar teknolojisindeki geliflmelere paralel olarak, hasta in-celeme sürelerinde belirgin iyileflme gerçeklefltiril-mifltir. 2., 3. ve 4. jenerasyon cihazlarda dedektör sis-temlerinde ve tüp rotasyonunda gelifltirmeler yap›l-m›fl, 1990’l› y›llarda ise inceleme boyunca masa ha-reketi süreklili¤i sa¤lan›rken, X ›fl›n› tüpünün de-vaml› (spiral tarz›nda) rotasyon yapt›¤›, kesit arala-r›nda cihaz›n duraksamad›¤› spiral BT sistemleri uy-gulamaya girmifltir (6).
MDBT, spiral BT’den sonra BT teknolojisinde geli-nen düzey olup, 1990’l› y›llar›n sonlar›nda klinik kullan›ma girmifltir. Temel prensip ayn› olmakla be-raber sistem z ekseninde (hastan›n yat›fl ekseni) kla-sik spiral BT den farkl› olarak iki ve katlar› tarz›nda dedektör dizinleri ile donat›lm›flt›r. Amaç, X ›fl›n› kolimasyonunun geniflletilerek masa h›z›n›n artmas› ve dolay›s› ile hasta inceleme süresinin k›salt›lmas›-d›r. Dedektör dizinlerinin art›r›lmas› ile beraber gantry rotasyon süresinin de art›r›lmas› istemli ya da istemsiz geliflen hareket artefaktlar›n›nda minimuma indirgenmesini sa¤lam›flt›r. ‹ki s›ral› dedektör dizin-leri ile bafllayan serüven, günümüzde 64 s›ral› dedek-tör dizinlerinin rutin klinik kullan›ma girmesi ile de-vam etmektedir (2).
BT kolonografi (BTK), en az spiral düzeydeki BT teknolojisinin, genelde MDBT sistemlerinin kulla-n›ld›¤›, sedatif ya da kontrast maddelerin kullan›lma-d›¤›, giriflimsel olmayan bir radyolojik inceleme yöntemidir. Kolonoskopiyi tolere edemeyen hasta-larda kullan›lan bu yöntem sadece görüntüleme yön-temi olarak s›n›rl› olup, henüz tarama testi olarak kullan›lmamaktad›r. ABD’de 1233 asemptomatik KRK riski olan hastada yap›lan bir çal›flmada, 10 mm ve üzeri polip tan›s›nda BTK sensitivitesi %96 bulunurken, optik kolonoskopi sensitivitesi %88 dü-zeyinde saptanm›flt›r (7).
BTK, BT cihaz›nda görüntülerin üç boyutlu rekonst-rüksiyonu yap›larak, sanal endoskopik
görüntüleme-nin yap›labildi¤i sanal endoskopik bir yöntemdir. Burada hastada öncelikle ham görüntü bilgileri ola-rak kabul edilen aksiyel görüntüler al›naola-rak cihaz ha-f›zas›na at›lmaktad›r. Sistemin kapasite yüksekli¤i, beraberinde oluflan yüksek miktardaki görüntü data-s›n›n depolanmas›n›, iletimini (network) ve ifl istas-yonlar›nda (workstation) ifllenmesini gerektirmekte, gigabit düzeyinde h›zl› iletim gereksinimi ortaya ç›k-maktad›r (8). Örnek olarak, bir BTK incelemesi yak-lafl›k 60 cm’lik bir alan›n 4x1 kolimasyon ile 50 sn’de taranmas› ard›fl›kl›k (overlap) düzeyine ba¤l› olarak 600-800 aras›nda imaj oluflturmaktad›r. Klinik uygulamalar›n kompleksleflmesi, ifl istasyon-lar›ndaki program paketlerinin de h›zla geliflmesine yol açmaktad›r. Yeni ifl istasyonlar›nda bir yandan aksiyal görüntüler PACS sistemlerinde de¤erlendiri-lirken efl zamanl› olarak cihaz›n haf›zas›ndaki (RAM) dataset’lerinden oluflan 3D volüm imajlar›-n›n interaktiv olarak de¤erlendirilmesine imkan ver-mektedir. Üç boyutlu görüntü oluflumunda multipla-nar rekonstrüksiyon (MPR), maksimum intensity projection (MIP), shaded surface display (SSD) ve direkt volume rendering (DVR) programlar› kulla-n›lmaktad›r (6).
BTK’de bu yöntemler ile üç boyutlu rekonstrüksiyon gerçeklefltikten sonra ifl istasyonundaki de¤erlendi-ren kifli, tüm kolorektal sistemi di¤er organlardan ay›rarak d›fltan ve içten, kendisinin ya da görüntünün konumunu de¤ifltirerek de¤erlendirebilmekte ve lü-men içersinde sanal olarak dolaflabilmektedir. Bu s›-rada incelenen alan›n aksiyel görüntüsünü de izleye-bilmekte, bir lezyon ile karfl›lafl›ld›¤›nda boyut ve dansite de¤erleri al›narak yorum yap›labilmektedir. BTK’de lümen ve mukozaya istenilen renk kodlama-s› yap›larak çift kontrastl› kolon grafisine benzer gö-rüntü kontrast› yarat›labilmektedir (9).
Panoromik görüntüleme ve sanal diseksiyon (virtual gross pathology), BTK’da MDBT sistemlerinin yeni versiyonlar› ile kullan›lmaya bafllayan yöntemlerdir. Burada kolorektal mukoza uzun aks› boyunca düz bir kesit alan› olarak aç›labilmekte ve mukoza kat-lant›lar› aras›ndaki bölümler rahatl›kla de¤erlendiri-lebilmektedir (Resim 1).
BTK en s›k kullan›lan sanal endoskopik görüntüle-me yöntemidir. Günümüzde tarama testi olmaktan daha çok, t›kan›kl›k yaratan KRK hastalar›nda, ileri inceleme yöntemi olarak tercih edilmektedir. ‹ncele-me s›ras›nda hastan›n maruz kald›¤› yüksek X ›fl›n› düzeyi ve bunun da malign lezyonlar› indükliyebile-ce¤i bilgisi, flu aflamada yöntemin rutin tarama testi olarak kullan›labilmesini engellemektedir.
M
MR
R S
S‹‹S
ST
TE
EM
ML
LE
ER
R‹‹N
ND
DE
EK
K‹‹ G
GE
EL
L‹‹fi
fi‹‹M
M v
vee
M
MR
R K
KO
OL
LO
ON
NO
OG
GR
RA
AF
F‹‹ ((M
MR
RK
K))
MRK incelemeleri 1.5 Tesla ve üzeri yüksek gradi-ent gücü olan MR cihazlar›nda yap›lmaktad›r. 2005 y›l›nda klinik kullan›ma girmeye bafllayan 3 Tesla MR cihazlar› ile yumuflak doku rezolüsyonunda be-lirgin ilerleme kaydedilmifl ve kolorektal lezyonlar›n de¤erlendirilmesinde s›kl›kla kullan›lmaya bafllam›fl-t›r. MRK görüntülemede karfl›lafl›lan temel problem-ler incelemenin BTK’ya göre daha uzun süreli bir in-celeme olmas›ndan dolay› baflta solunum artefaktlar› olmak üzere, barsaklar›n optimal temizlenememesi
ve peristaltizmdir. Bu aç›dan hastan›n MRK incele-mesi öncesi haz›rl›¤› büyük önem tafl›maktad›r.
M
MR
RK
K Ö
Ön
ncceessii H
Haassttaan
n››n
n H
Haazz››rrllaan
nm
maass››
MRK öncesinde hastalarda konvansiyonel kolonos-kopi için kullan›lan preparatlar ile bir gece öncesin-den barsak temizli¤ine bafllanmas› gerekmektedir. Bununla beraber görüntü kalitesinin yükseltilmesi için “Fekal Tagging” denilen ifllem yap›lmal›, ince-leme öncesindeki üç gün boyunca hastalar diyet g›da ile birlikte radyokontrast madde almal›d›rlar. Bu ifl-lem ile kontrast madde ile kar›flan gaitan›n sinyal in-tensitesinin de¤ifltirilerek lezyonla kar›flmas›n›n en-gel olunmas› amaçlanmaktad›r. Baryum preparatlar›, su hava siyah lümen MRK’da, gadolinyum preparat-lar› ise beyaz lümen MRK’da Fekal Tagging için kullan›lmaktad›r (10, 11). Barsak peristaltizmini azaltmak için glukagon veya skopolomin bütilbro-mid (Buscopan) önerilmektedir. Buscopan daha gü-venli ve ucuz bir preparat oldu¤undan tercih edil-mektedir.
M
MR
RK
K T
Teek
kn
nii¤
¤ii
B
Beeyyaazz LLüümmeenn MMRRKK:: Hastalarda haz›rl›k ifllemlerin-den sonra intravenöz yoldan 40 mg Buscopan veril-mesinin ard›ndan yaklafl›k 3 litre pozitif kontrast enema (gadolinyum) uygulan›r. Sonras›nda ise arte-faktlar› mümkün oldu¤unca elimine edebilmek için, nispeten daha k›sa süre alan “Gradient Eko”(GRE) a¤›rl›kl› sekanslar ile incelemeye bafllan›r. Kolon lü-meni ile perikolik ya¤ dokusu aras›ndaki görüntü kontrast›n› art›rmak için, GRE sekanslar› için önem-li bir parametre olan “fönem-lip angle” (FA) de¤erinin yüksek seçilmesi gerekmektedir. Sekanslar iç
boyut-R
Reessiimm 11.. AA.. Üç boyutlu, sanal bilgisayarl› tomografik ko-lonografi (BTK) incelemede kolon se¤mentlerinin ekster-nal görünümü. BB.. Sanal kolonoskopik de¤erlendirmede kolon lümeninde saptanan polipoid lezyon. CC.. Ayn› lezyo-nun bilgisayarl› tomografi aksiyel kesitindeki görünümü. D
D.. Lezyonun endoskopik de¤erlendirilmesi.
R
Reessiimm 22.. AA--BB.. Beyaz lümen manyetik rezonans kolono-grafi (MRK) incelmesi A C B D A B
lu ve yüksek uzaysal rezolüsyonlu olmas›na karfl›n hareket artefaktlar›na karfl› duyarl›d›r. Bu sekansta kolon lümeni hiperintens, lezyonlar hipointens do-lum defekti fleklinde görüntü vermektedir (Resim 2). Önemli bir dezavantaj› hava ve fekoloid materyalin hipointens olmas› nedeniyle yan›lg›ya sebep olabil-mesidir. Buna karfl› incelme pron ve supin pozisyon-larda al›narak bu artefaktlar eliminine edilmeye çal›-fl›l›r (12-14).
S
Siiyyaahh LLüümmeenn MMRRKK:: Beyaz lümen MRK’n›n deza-vantajlar› siyah lümen MRK’n›n gelifltirilmesine yol açm›flt›r. Bu teknikte yaklafl›k 2.5 litre su rektal yol-dan verilerek kolon distansiyonu sa¤land›ktan sonra, h›zl› GE sekanslar› ile inceleme gerçeklefltirilir. Si-yah lümen MRK’da su genelde havaya tercih edilir. Bunun nedeni havaya ba¤l› artefaktlardan kaç›nmak-t›r. ‹ncelemede portal faz düzeyinde intravenöz ga-dolinyum preparatlar› verilerek sekanslar tekrarlan›r. Bu teknikte kolon lümeni hipointens, kolon duvar› ve lezyonlar hiperintens olarak izlenmektedir (13, 15) (Resim 3).
MRK’de inceleme bittikten sonra ham görüntüler görüntü kalitesi ve lezyonlar aç›s›ndan
de¤erlendiri-lir ve daha sonra ifl istasyonlar›nda görüntü olufltur-ma modaliteleri (MIP, MPR v.b.) ile görüntüler iflle-nerek üç boyutlu görüntüler oluflturulur.
Eflik de¤er olarak 1 cm ve üzeri lezyonlar al›nd›¤›n-da, beyaz lümen MRK’n›n duyarl›l›¤› %93 iken si-yah lümen MRK’da %100 olarak belirtilmifltir. Ayn› çal›flmada inflamatuvar patolojilerin %100’ü MRK ile saptanabilmifltir (16).
MRK BTK’ya göre daha yeni bir yöntemdir ve BTK kadar yayg›n kullan›lmamaktad›r. MRK incelme sü-resi ve uygulama zorlu¤u gibi dezavantajlar› bulun-durmakla beraber, BTK’ya göre en önemli avantaj› hastan›n iyonize radyasyon almamas›d›r. MRK özel-likle 1 cm ve üzeri lezyonlarda tercih edilmeli, kon-vansiyonel kolonoskopinin yap›lamad›¤› semptoma-tik hastalarda tercih edilmelidir.
P
PO
OZ
Z‹‹T
TR
RO
ON
N E
EM
M‹‹S
SY
YO
ON
N T
TO
OM
MO
OG
GR
RA
AF
F‹‹ ((P
PE
ET
T))
S
S‹‹S
ST
TE
EM
M‹‹N
ND
DE
EK
K‹‹ G
GE
EL
L‹‹fi
fiM
ME
EL
LE
ER
R v
vee P
PE
ET
T--B
BT
T
PET organizman›n temel yap› tafllar›nda bulunan karbon (C), oksijen (O), azot (N) ve flor (F) atomla-r›n›n pozitron ›fl›n›m› yapan radyoaktif formlar›ndan yay›lan özel nitelikli gama ›fl›nlar›n› saptayarak or-ganizmadaki da¤›l›mlar›n› belirleyen ve bunu farkl› kesitsel görüntülerde yans›tan bir görüntüleme yön-temidir (6). Bu flekilde incelenen bölgedeki anatomik verilerin yan› s›ra metabolik bilgilere de ulafl›l›r. PET görüntülemede en s›k kullan›lan ajan 18 – F flu-orodeoksiglukoz (FDG)’dur. FDG bir glukoz analo-¤u olup, glukoz tafl›y›c› proteinler ile tafl›n›p hekzo-kinaz ile FDG -6- fosfata fosforile olmaktad›r. Temel prensip kanser hücrelerinin artm›fl glukoz metaboliz-malar› ile FDG kullan›m›n› art›rmetaboliz-malar›na ve bunun da PET kamera ile tespitine dayanmaktad›r (17). ‹nf-lamasyona ba¤l› olarak ta glukoz metabolizmas›n›n artmas› PET’in özgünlü¤ünü düflürmektedir. PET görüntülemenin belirgin avantajlar›ndan birisi, lez-yonlardaki tedavi öncesi ve sonras›nda, FDG meta-bolizmas›ndaki de¤iflimi kantitatif olarak saptayarak nüks-rezidü konusunda yorum yapabilmeyi sa¤laya-bilmesidir. Ayr›ca PET görüntüleme, tümörün agre-sivitesi ve uzak metastazlar›n de¤erlendirilmesinde de önem tafl›maktad›r.
R
Reessiimm 33.. Siyah lümen manyetik rezonans kolonografi (MRK)’de kolon lümenin siyah görünümü
Son y›llarda PET görüntülemede belirgin ilerlemeler kaydedilmifl olup, bu konudaki en önemli ilerleme yeni gelifltirilen MDBT sistemleri ile PET sistemle-rinin kombine edilerek PET-BT görüntülemenin kli-nik kullan›ma girmesi olmufltur (18). Bu flekilde hem BT’deki hem de PET görüntülemedeki verilerin bir-lefltirilerek ayn› imajda izlenebilmesi sa¤lanarak, lezyonlar›n net lokalizasyonunda büyük ilerlemeler kaydedilmifltir (Resim 4).
KRK’da PET-BT görüntülemenin temel endikasyo-nu CEA yükselmesine karfl›n, negatif BT incelemesi olmaktad›r. KRK’daki lezyonun PET-BT’deki meta-bolik aktivitesi ile CEA düzeyi aras›nda korelasyon oldu¤u gösterilmifltir (19). PET-BT görüntülemede daha yüksek hassasiyetli doku veya lezyona yönelik metabolik aktiviteyi ölçebilecek spesifik radyonük-leidlere yönelik çal›flmalar sürmektedir.
S
SO
ON
NU
UÇ
Ç
Tüm yeni gelifltirilen radyolojik görüntüleme yön-temlerine karfl›n kolorektal kanserlerde
konvansiyo-K
KA
AY
YN
NA
AK
KL
LA
AR
R
1. Spann S, Levin B, Rozen P. Et al. Colorectal cancer: How big is problem, why prevent it and how might it present? In: Rozen P, Young G, Levin B, Editors. Colorectal cancer in clinical practice: prevention, early detection and management. 1st
edition. London. Martin Dunitz 2002; 1-13.
2. Mulhall BP, Veerappan GR, Jackson JL. Metaanalysis: computed tomographic colonography. Ann Intern Med 2005; 142: 635-50. 3. Nusco G, Mansmann U, Partzsch U. et al. Invasive carcinoma in
colorectal adenomas: multivariate analysis of patient and adenoma characteristics. Endoscopy 1997; 29: 626-31.
4. Vining DJ, Shifrin RY, Grishaw EK. et al. Virtual colonoscopy. Radiology 1994; 193: 446.
5. Luboldt W, Bauerfeind P, Steiner P. et al. Preliminary assessment of three-dimensional magnetic resonance imaging for various co-lonic disorders. Lancet 1997; 349: 1288-91.
6. Oyar O, Gülsoy U. Bilgisayarl› Tomografi Fizi¤i. In: Tibbi Görün-tüleme Fizi¤i. Section 4. 1st
ed. Ankara. Rekmay 2003; 235-76. 7. Pickhardt PJ, Choi JRC, Hwang I. et al. Computed tomographic
virtual colonoscopy to screen for colorectal neoplasia in asympto-matic adults. N Engl J Med 2003; 349: 2191-200.
8. Winawer SJ, Fletcher RF, Rex D. et al. Colorectal cancer scre-ening and surveillance: clinical guidelines and rationale. Update based on new evidence. Gastroenterology 2003; 124: 544- 60. 9. Halligan S, Altman DG, Taylor SA. et al. CT colonography in the
detection of colorectal polyps and cancer: systematic review, me-taanalysis, and proposed minimum data set for study level repor-ting. Radiology 2005; 237: 893-904.
10. Lauenstein T, Holtmann G, Schoenfelder D, et al. MR colonog-raphy without colonic cleansing: a new strategy to improve patient acceptance. Am J Roentgenol 2001; 177: 823-7.
nel kolonoskopi alt›n standart pozisyonunu hala ko-rumaktad›r. ‹leri radyolojik modaliteler aras›nda BTK, BT sistemlerindeki son y›llardaki h›zl› geliflme ve flu an için 64 kanal düzeyine ulaflan MDBT cihaz-lar› ile çok k›sa sürede ve yüksek rezolüsyonla de-¤erlendirme yap›labilmesini sa¤lamaktad›r. Bu tet-kikte artefaktlar BT’ye göre belirgin derecede azd›r. Buna karfl›n hastan›n yüksek düzeyde iyonize rad-yasyon almas› halen afl›lamam›fl bir sorun olarak de-vam etmektedir. Son zamanlarda doz azalt›c› teknik-ler gelifltirilse de MRK’de hiç radyasyon bulunma-mas› önemli bir tercih sebebi olabilmektedir. MR teknolojisindeki geliflmeler ile inceleme sürelerinin k›salmas›, uzaysal rezolüsyonu BTK’ya yak›n hale getirmekte ve artefaktlar› belirgin azaltmaktad›r. PET-BT görüntüleme ise BTK ve MRK gibi üç bo-yutlu lezyon de¤erlendirilmesine, flu an için olanak vermemekle birlikte aksiyel kesitlerde lezyonun yüksek rezolüsyonda ve metabolik aktivitesi ile bir-likte görüntülemesini sa¤lamaktad›r. Bu sayede, PET-BT’nin KRK’de taramalarda, tan›da, s›n›flan-d›rmada ve takipte giderek daha fazla yer almaktad›r. Yeni bir alan olan moleküler görüntüleme alan›nda yaflanan h›zl› geliflmelerin PET görüntüleme sistem-lerine uygulanmas› ile lezyonlar›n çok daha erken düzeyde tespitinde ve takibinde büyük ilerlemelerin çok yak›n oldu¤u anlafl›lmaktad›r.
R
Reessiimm 44.. Kolonda bilgisayarl› tomografi kesitinde dol-mam›fl barsak segmenti olarak izlenen alan›n PET-BT’de aktif tutulum gösteren transvers kolon tümörünün peri-toneal infiltrasyon alan› oldu¤u izlenmektedir.
11. Lauenstein TC, Goehde SC, Ruehm SG, et al. MR colonography with barium based fecal tagging: Initial clinical experience. Radi-ology 2002; 223: 248-54.
12. Fletcher JG, Luboldt W. CT colonography and MR colonography: Current status, research directions and comparison. Eur Radiol 2000; 10: 786-801.
13. Luboldt W, Fletcher JG, Vogl TJ. Colonography: Current status, research directions and challenges: update 2002. Eur Radiol 2002; 12: 502-24.
14. Luboldt W, Bauerfeind P, Wildermuth S, et al. Colonic masses: Detection with MR colonography. Radiology 2000; 216: 383-88. 15. Ajaj W, Debatin JF, Lauenstein T. Dark-lumen MR colonography.
Abdom Imaging 2004; 29: 429-33.
16. Ajaj W, Pelster G, Vogt F, et al. Dark lumen MR colonography: Comparison to conventional colonography for the detection of co-lorectal pathology. Gut 2003; 52: 1738-43.
17. Warburg O. On the origin of cancer cells. Science 1956; 123: 309-14.
18. Selzner M, Hany TF, Wildbrett P, et al. Does the novel PET/CT imaging modality impact on the treatment of patients with metas-tatic colorectal cancer of the liver? Ann Surg 2004; 240: 1027-34. 19. Choi MY, Lee KM, Chung JK, et al. Correlation between serum CEA level and metabolic volume as determined by FDG PET in postoperative patients with recurrent colorectal cancer. Ann Nucl Med 2005; 19: 123-9.
