Mekânsal Okunabilirlik Kavram›n›n
Çözümlenmesi
Analysing the Concept of Spatial Legibility
ENGLISH SUMMARY ON PAGE 56Hoernig ve arkadafllar› ise (Hoernig vd., 2005) iki boyuttan söz
etmektedirler: fiziksel/teknik boyut ve sosyal/iliflkisel boyut.
Mekân okuma kavram›, bir gözlem, bakma, anlama, analiz ya da
de¤erlendirme olarak tan›mland›¤›nda, kent mekân›n›n/mekân›n kaç tane boyutu ya da yönü varsa o say›da okuma çeflidi ya da yönteminden söz etmek olas› hale gelir.
Ancak mekân›n okunabilirli¤i, okumak kavram›ndan farkl›d›r.
Kentsel Tasar›m ‹lkeleri: Okunabilirlik
“Kentsel tasar›m ilkeleri” ya da “kentsel tasar›m hedefleri” fleklinde adland›r›lan kavram, çeflitli kaynaklarda çok say›da maddeyi kapsayacak biçimde tan›mlanm›flt›r (2).
Çeflitli kaynaklar taraf›ndan ortak olarak s›ralanan baz› kentsel tasar›m ilkeleri flunlard›r:
•Karakter (Character)
•Süreklilik ve kapal›l›k (Continuity and enclosure)
•Kamusal alan›n kalitesi (Quality of public realm)
•Hareket kolayl›¤› (Ease of movement) •Okunabilirlik (Legibility)
•Uyum sa¤layabilme (Adaptability) •Çeflitlilik (Diversity) (3) (4) (5)
Bunun d›fl›nda, hedefler (Objectives) (3), sürdürülebilirlik (Sustainability) (4), imaj oluflturabilme (Imageability), insan ölçe¤i (Human scale), saydaml›k (Transparency), karmafl›kl›k (Complexity), tutarl›l›k (Coherence) (Ewing vd., 2006) say›lm›flt›r.
»
Mekân› OkumakBell ve Dourish’e göre, kentsel çevre pek çok katmandan oluflur. Birincisi, fiziksel katman; pek çok kent üç boyuttan daha fazlas›n› anlatan karmafl›k topolojilerden oluflur. ‹kincisi, tarihsel katman; fiziksel yerleflme tarihsel evrimin izlerini yans›t›r. Üçüncüsü, kültürel deneyimin çeflitli biçimlerini içeren katman; dini, sivil, ticari, bireysel, toplumsal, ailesel vb. gibi (1).
“Public Spaces, Urban Places” (Carmona vd., 2006) adl› kitap
incelendi¤inde kentsel tasar›m›n dokuz boyutunun oldu¤u görülmektedir: morfolojik, alg›sal, sosyal, görsel, ifllevsel ve zamansal. Bunlara baflka boyutlar da eklenebilir.
Mekân›n okunabilirli¤i, okumak kavram›ndan farkl›d›r. Okunabilirlik kavram›,
literatürde, kentsel tasar›m ilkelerinden biri olarak geçmektedir.
EM‹NE KÖSEO⁄LU*, DEN‹Z ER‹NSEL ÖNDER**
Kaynak Mekânsal
Katmanlar/ Boyutlar
Bell ve Dourish Fiziksel
Tarihsel Kültürel Carmona vd. Morfolojik Alg›sal Sosyal Görsel ‹fllevsel Zamansal Hoernig vd. Fiziksel/Teknik Sosyal/‹liflkisel
Bu ilkelerin baz›lar› kentsel mekân›n iflleviyle ilgili olarak ortaya ç›karken, baz›lar› mekân›n
alg›lanmas›yla ilgili özelliklerden do¤mufltur.
Okunabilirlik kavram›n›n kentsel tasar›m ilkelerinden biri oldu¤u görülmektedir.
Okunabilirlik
Pek çok araflt›rmac›n›n okunabilirlik tan›m›na yer verirken referans
gösterdi¤i bafll›ca ad olan Kevin Lynch, okunabilirli¤i söyle tan›mlar:
“Okunabilirlik bir çevrenin fark edilebilir ve tutarl› bir örüntü içinde organize edilebilir olmas›d›r”. Lynch’e göre bir çevre zihinde ne kadar kolay imge oluflturabiliyorsa o kadar çok okunabilirdir (Lynch, 1960).
Herzog ve Leverich’e göre okunabilirlik, biliflsel harita
yaratmaya ve yönlenmeye yard›mc› olarak bir anlama sa¤layan, genifl ölçekli çevrenin özelliklerine iflaret eder (Herzog ve Leverich, 2003). O’Neill için okunabilirlik, tasarlanm›fl ö¤elerin etkili bir zihinsel imaj ya da biliflsel harita oluflturmada yard›mc› olabilme derecesini anlat›r
(O’Neill, 1991).
Bir çevrenin okunmas›, söz konusu çevreden mekânsal bilginin elde edilip zihinde ifllenerek amaca uygun biçimde kullan›lmas›yla oluflan bir süreçtir. Mekânsal bilginin elde edilifl sürecinde iki bileflen rol oynar: 1.Mekân›n Özellikleri
2.Gözlemcinin Özellikleri
Gözlemcinin mekân›n özelliklerini alg›lay›p kavramas› insan zihninde gerçekleflen mekânsal-psikolojik süreçler sonunda olur. Bu süreçler, gözlemcinin kiflisel özelliklerinden etkilenir.
Alg›lama-Zihinsel ‹mge
Alg›lama, duyumsal girdilerin yorumland›¤› süreç; duyumsal girdilerin anlaml› deneyimlere dönüfltürülmesi organizasyonu olarak tan›mlanabilir (Sartain vd., 1967, s.259).
Alg›laman›n özellikle “yorumlama” k›sm› çok önemlidir. Kiflinin duyumsal girdileri almas› ve bu bilgilerin zihinde ifllenmesi beynin statik bir ifllevi
olmakla birlikte, alg›lamay› özel yapan, bu sürecin çeflitli filtrelere, içten ve d›fltan gelen etkilere maruz kalmas›d›r. Bu etkiler sonucunda kifli, duyumsal girdileri zihninde ifllerken yorumlar. Alg›lama, bunun sonucunda ortaya ç›kan sözlü, davran›fl yollu tepkileri oluflturur.
Zihinsel imge, alg›lanm›fl bilginin bireyin zihninde resmedilmesi, betimlenmesidir (MacInnis ve Price, 1987). ‹mgeler, kiflisel inançlar›, fikirleri ve izlenimleri temsil etmek amac›yla oluflturulmufl zihinsel resimlere benzetilebilir (Woodside vd., 2000, s.197).
Okunabilirli¤in “3. Boyutu”: Binalar›n Tan›nabilirli¤i
‹nsanlar bir binay›/nesneyi neden referans noktas› olarak seçerler? Ya da bir bina neden tan›n›r? Bu tür sorular hem insan zihnini anlamada, hem de tasarlanan binalar›n insan zihnindeki yerini anlamada yan›tlanmas› önemli sorulard›r.
Appleyard, 1969 y›l›nda, binalar›n tan›n›rl›¤› üzerine önemli bir çal›flma yapm›flt›r. Venezuela, Ciudad Guayana kentinde yapt›¤› anket çal›flmas›nda üç tip soru sormufltur:
•Çevrenizde en iyi hat›rlad›¤›n›z noktalar ve yerler hangileridir? (Serbest sözel hat›rlama)
Kaynak Kentsel Tasar›m ‹lkeleri
(3) “Kentsel Tasar›m •Karakter (Character)
ve Kültürel Hizmetlerin •Süreklilik ve kapal›l›k (Continuity and enclosure) Planlama Prensipleri” •Kamusal alan›n kalitesi (Quality of public realm) Australian Capital Territority •Hareket kolayl›¤› (Ease of movement)
Planning&Land Authority •Okunabilirlik (Legibility)
•Uyum sa¤layabilme (Adaptability) •Çeflitlilik (Diversity)
•Hedefler (Objectives) (4) “Kentsel Tasar›m Rehberi”, •Karakter (Character) Coventry City Council, UK. •Süreklilik (Continuity)
•Kalite (Quality)
•Ba¤lant›lar (Connections) •Okunabilirlik (Legibility)
•Uyum sa¤layabilme (Adaptability) •Çeflitlilik (Diversity)
•Sürdürülebilirlik (Sustainability)
(6) Raubal M, •‹maj oluflturabilme (Imageability)
Egenhofer, M.J. •Okunabilirlik (Legibility)
•Kapal›l›k (Enclosure) •‹nsan ölçe¤i (Human scale) •Saydaml›k (Transparency) •Ba¤lant›lar (Linkage) •Karmafl›kl›k (Complexity) •Tutarl›l›k (Coherence) (5) “Park Farm, Güney& •Karakter (Character)
Do¤u Geliflim Kentsel •Süreklilik ve kapal›l›k (Continuity and enclosure) Tasar›m Stratejisi”, •Kamusal alan›n kalitesi (Quality of public realm)
Ashford, UK. •Hareket kolayl›¤› (Ease of movement)
•Okunabilirlik (Legibility)
•Uyum sa¤layabilme (Adaptability) •Çeflitlilik (Diversity)
•Biliflsel iflaret ö¤eleri: Anlam yüklü nesnelerdir. Bir yurttaki müdürün odas› fiziksel olarak öteki odalardan farkl› olmasa da, statüdeki farkl›l›k nedeniyle bir iflaret ö¤esi olabilir.
•Yap›sal iflaret ö¤eleri: Mekân kurgusu içindeki konumu önemlidir (Sorrows ve Hirtle, 1999).
Okunabilirli¤in “2. Boyutu”: Plan Kurgusunun Karmafl›kl›k Derecesi
Plan kurgusu yaln›zca hareketi ve dolafl›m› etkilemez, ayn› zamanda bireyin mekânlar aras›ndaki iliflkiyi anlamas›n› ve iliflkinin bir imgesini oluflturmas›n› sa¤lar. E¤er bir mekân›n ötekiyle nas›l ba¤land›¤›n› anlamak zor olursa yön bulmak da zorlafl›r (Faria ve Krafta, 2003; Hillier, 2003).
Young’a göre, bu noktada seçim noktalar›ndaki tipolojik ba¤lant›lar önemlidir. Seçim noktas› bir insan›n iki ya da daha fazla yön aras›nda seçim yapmak durumunda kald›¤› bir karar verme noktas›d›r (Young, 1991).
Bu seçim noktalar›, d›fl mekânda kavflaklar, bina içinde ise koridor kesiflimleridir.
Kadastral doku taraf›ndan kurulan önemli bir kentsel tasar›m ilkesi geçirgenliktir. Geçirgenlik bir çevrenin ne dereceye kadar kendi içinden geçen belli rotalar›n seçimine izin verdi¤ini anlat›r. Hareket kolayl›¤›n›n bir ölçümüdür. Görsel geçirgenlik bir çevrenin içinden geçen rotalar› görebilme durumunu anlat›r. Fiziksel geçirgenlik ise bir çevrenin içindeki hareket edilebilirli¤e iflaret eder.
Kadastral örüntülerdeki temel ayr›m geometrik düzenlilik taraf›ndan karakterize edilen düzenli ya da “ideal” gridlerle organik ya da “deforme olmufl” gridler aras›nda yap›labilir. Fiziksel geçirgenlik aç›s›ndan gridin flekli fark etmez, ancak deformasyonlar görsel geçirgenli¤i düflürerek potansiyel hareketi etkileyebilir.
Ço¤u ülkede ve bölgede kentleflme tarihine bak›ld›¤›nda ço¤u kent gridinin deforme olmufl gridlerden olufltu¤u görülür. Bunlar ço¤u zaman “organik” olarak adland›r›l›r. Bilinçli insan yap›m›ndan çok, do¤al olarak oluflmufl planlard›r (Carmona vd., 2006).
‹lk olarak 1984’te bas›lan “The Social Logic of Space” adl› kitapta Bill
•
Az önce söz etti¤iniz noktalar ve yerleri gösteren bir kroki çiziniz. Daha sonra akl›n›za gelen baflka önemli özellikleri de ekleyiniz (Serbest harita hat›rlama).•
Çelik fabrikas›yla San Felix aras›ndaki yolu, görünüflten, yönlerdekide¤iflimlerden, manzaradan ve bütün önemli ve ilginç kentsel özelliklerden (gezinti boyunca gördü¤ünüz) söz ederek tarif ediniz (Serbest gezinti hat›rlama) (Appleyard, 1969).
Appleyard’dan önce, 1960 y›l›nda, Kevin Lynch, en belirgin fiziksel özelli¤i eflsizlik olan nesneler fleklinde tan›mlanan iflaret ö¤elerini (landmarks) befl kentsel imaj ö¤esinden biri olarak tan›mlam›flt›. Lynch’e göre, iflaret ö¤eleri (landmarks), e¤er net bir forma sahipse, arka plan›yla z›tl›k
oluflturuyorsa, mekânsal konumlar›nda göze çarpan bir özellik varsa, kolayl›kla tan›mlanabilir ve gözlemciler
taraf›ndan önemli olarak nitelendirilir (Lynch, 1960, s.46).
Lynch’in araflt›rmas›, insanlar›n bir kenti betimlerken kulland›¤› befl temel bilefleni bulmufltur. Ancak
görülmektedir ki, befl temel ö¤eden biri olan iflaret ö¤elerinin, özelliklerini tam olarak belirtmemifltir.
Steck ve Mallot adl› yazarlar çal›flmalar›nda, iflaret ö¤elerini (landmarks) yerel ve küresel olmak üzere ikiye ay›rm›fllard›r. Küresel iflaret ö¤eleri, uzaktan görülebilen ve
gözlemci hareket ettikçe kaybolmayan küresel referans ö¤eleridir. Yerel iflaret ö¤eleri, çok yak›n mesafelerden görülebilirler (Steck ve Mallot, 2000).
Santos-Delgado, Davao City’deki iflaret ö¤elerini incelemifltir. Bunlar: •Sosyal: ‹nsanlar›n bir araya geldikleri ve etkileflimde bulunduklar› yerler (cami, katedral, park, belediye binas›, okullar),
•Tarihsel: Tarihi de¤eri olan ve tarihsel olaylar›n gerçekleflti¤i yerler (an›tlar, mezarl›klar, önemli kiflilerin evleri), •Simgesel: Simgesel de¤er tafl›yan yerler (katedral, Japonlar›n varl›¤›n› hat›rlatan bir an›t),
•Ekonomik: Ekonomik de¤er tafl›yan yerler (fabrikalar, limanlar, oteller, büro binalar›, al›flverifl merkezleri),
•Estetik: Estetik de¤er tafl›yan, estetik özellikleri nedeniyle ay›rt edilebilen yerler (bir hastane, bir banka, bir otel binas›) (Santos-Delgado, 2005).
Raubal ve Winter, iflaret ö¤elerini özelliklerine göre flu flekilde
s›n›fland›rm›fllard›r:
•Görsel çekicilik: Cephe, flekil, renk ve görülebilirlik.
•Semantik çekicilik: Kültürel ve tarihsel önem.
•Yap›sal çekicilik: Konum, dü¤üm noktalar›, s›n›rlar (Raubal ve Winter, 2002).
Sorrows ve Hirtle de yine iflaret ö¤elerini özellikleri bak›m›ndan üçe ay›rm›flt›r:
•Görsel iflaret ö¤eleri: Görsel özelliklerinden dolay› iflaret ö¤esi olmufl nesnedir. Arka planla z›tl›k, görsel karakteristikler bir nesneyi iflaret ö¤esi yapabilir.
Steck ve Mallot Küresel
Yerel Santos-Delgado Sosyal Tarihsel Simgesel Ekonomik Estetik
Raubal ve Winter Görsel Çekicilik Semantik (Anlamsal) Çekicilik Yap›sal Çekicilik Sorrows ve Hirtle Görsel
Biliflsel Yap›sal ‹fiARET Ö⁄ELER‹
‹flaret ö¤elerinin s›n›fland›r›lmas›. Classification of sign elements.
Karmafl›kl›k derecesi artt›kça fark edilme azal›r (7). As the degree of complexity increases noticeability decreases (7).
Hillier ve Julien Hanson, toplum-mekân iliflkilerine tümüyle yeni bir kuramsal yaklafl›m gelifltirmifllerdi. Kitap, mekânsal örüntülerin nas›l sosyal bilgi ve içerik tafl›d›¤›n› anlatan tan›mlay›c› bir kuram› tan›tmaktayd›. Hillier’in hayli matematiksel olan yaklafl›m›n› kullanarak karmafl›k geometrik a¤lar›n sosyal boyutlar›n› anlamak birden olanakl› hale geldi.
Hillier de çal›flmas›nda düzen kavram›n› ele alm›fl, ancak bunu mekânlar›n morfolojik özelliklerine dayanan bir düzen anlay›fl›
çerçevesinde de¤il, daha çok
mekânlar›n birbirleriyle olan dizimsel (sentaktik) iliflkileri kapsam›nda ifllemifltir. Çünkü “The Social Logic of Space” adl› kitaba göre, her ne kadar mimariyi görsel s›n›rlar çevresinde düflünmek istersek isteyelim, mimarinin pratikteki etkileri görsellik düzeyinde de¤il, “mekân” düzeyinde ortaya ç›kar. Materyal dünyaya flekil ve form vererek, mimarl›k içinde yaflad›¤›m›z ve hareket etti¤imiz mekânlar› oluflturur. Böylece, simgesel bir iliflkiden çok, sosyal yaflama iliflkin bir iliflki kurar, çünkü hareket biçimleri (patterns) için somut koflullar sa¤lar. Mekânlar içerisinde gerçekleflen hareket biçimlerini analiz ederek mekânsal düzene iliflkin ipuçlar› elde edilebilece¤i gibi, mekânsal “düzenler” analiz
edilerek hareket biçimleri ve sosyal iliflkilerle ilgili veriler elde edilebilir. Bunun için de, ister kent ölçe¤inde olsun, isterse daha küçük ölçeklerde olsun, mekânlar tek bafllar›na de¤il, birlikte ve bir dizim içerisinde ele al›nmal›d›r.
Sonuç Yerine
Mekân›n özellikleri söz konusu oldu¤unda, mekân›n okunabilir olmas› 2. boyutta plan kurgusuna (Abu-Obeid, 1998; O’Neill, 1991; Hunt, 1984) ve onun karmafl›kl›k derecesine ba¤l› iken, 3. boyutta mimari bileflenlerin fark edilebilir olma özelli¤iyle (Herzog ve Leverich, 2003; Baflkaya vd., 2004; Abu-Obeid, 1998) ilgilidir.
Arka sayfadaki kavramsal flemada okunabilirlik, mekânsal bilgi ile iliflkili olarak gösterilmifltir, çünkü
okunabilirlik mekânsal bilginin elde ediliflini etkileyen faktörlerden biridir. Okunabilir çevreler, görece basit, tutarl›, anlafl›l›r, organize olabilir ö¤eleri içerdi¤inden (Lynch, 1960) okunabilirlik özelliklerine sahip mekânlar hakk›nda insanlar daha kolay ve h›zl› bilgi elde edebilirler.
Literatürde okunabilir çevreleri tan›mlayan pek çok kavram karfl›m›za ç›kmaktad›r: basit, tutarl›, anlafl›l›r, alg›lan›r, organize olabilir vb. gibi. Bütün bu kavramlar mekân›n
yap›s›ndan kaynaklanan özelliklere iflaret eder. Ancak okunabilirli¤i bu kavramlar üzerinden ölçmek
olanaks›zd›r. Bu nedenle, bu modelde okunabilirli¤in mekândan kaynaklanan özelliklerle tan›m›n› olufltururken iki de¤iflken belirlenmifltir:
1.Mekânsal kurgunun karmafl›kl›k derecesi ve
2.‹flaret ö¤elerinin tan›nabilirli¤i. Mekânsal kurgunun karmafl›kl›k derecesi bize mekân›n 2 boyutlu bilgisini tarif ederken, iflaret ö¤elerinin tan›nabilirli¤i mekân›n 3 boyutlu bilgisini anlat›r. Bu iki de¤iflken ayn› zamanda yön bulma s›ras›nda kullan›lan mekânsal bilginin ö¤elerindendir
.
Kaynaklar
•
Abu-Obeid, N.; “Abstract and Scenographic Imagery: The Effect of Environmental Form on Wayfinding”, Journal of Environmental Psychology, 18, 159-173, 1998.•
Appleyard, D.; “Why Buildings Are Known: A Predictive Tool for Architects and Planners”, Environment and Behavior, 1:2 (1969:Dec.) p.131., 1969.•
Baflkaya, A.; Wilson, C.; Özcan, Y.Z.; “Wayfinding in an Unfamiliar Environment: Different Spatial Settings of Two Polyclinics”, Environment and Behavior, 36, 839, 2004.•
Carmona, M.; Heath, T.; Oc, T.; Tiesdell, S.; “Public Places, Urban Spaces: The Dimensions of Urban Design”, Architecural Press, 2006.•
Hoernig, H.; Leahy, D; Zhuang, Z.X.; Early, R.; Randall, L.; Whitelaw, G.; “Planning for People: Social Issues and Processesinto Planning Practice”, Berkeley Planning Journal, 18: 35-55, 2005. (http://www-Kent planlar› (8). Urban plans (8). Organik doku (9). Organic texture (9).Analysing the
Concept of Spatial
Legibility
EM‹NE KÖSEO⁄LU, DEN‹Z ER‹NSEL ÖNDER
» When the concept of spatial legibility is defined as an observation, seeing, understanding, analysis or evaluation, it becomes possible to speak of as many readings or methods as there are dimensions or directions in the space or urban space. Yet spatial legibility differs from the concept of reading. The concept of legibility occurs as one of the principles of urban design in literature on the subject.
Many researchers give a definition of legibility, and the principle source they cite is Kevin Lynch, who defines legibility as follows: "Legibility means the possibility of organising an environment within a noticeable and consistent texture." According to Lynch, the easier it is to form a mental image of an environment, the easier it is to read. Other researchers have defined ¬legibility as a concept that provides a meaning which helps to create and give direction to a mental map, and points to the characteristics of a large-scale environment.
Reading an environment is a process that evolves with the obtaining of spatial information from the environment concerned, and by mentally processing that information using it in a way appropriate to its purpose. Two components play a part in the process of obtaining spatial
information: the characteristics of the space and the characteristics of the observer. The observer's perception and understanding of the
characteristics of a space occurs as a result of spatial-psychological processes that happen in the mind. These processes are influenced by the personal characteristics of the observer. At the same time legibility is influenced by spatial characteristics. Whether a space is legible depends on the plan layout in the second dimension and its complexity, and whether the architectural components in the third dimension are discernible.
Literature on the subject contains many concepts that define legible environments: simple, consistent, understandable, perceivable, organisable, etc. All these concepts point to characteristics deriving from the structure of the space. However, it is impossible to measure legibility by these concepts. For this reason the model discussed in this article uses two variables to devise a definition based on characteristics deriving from space: 1. the complexity of spatial layout and 2. the definability of sign elements. The complexity of spatial layout describes the two-dimensional information about a space, while the definability of sign elements describes the three-dimensional information about a space. These two variables are also the elements of spatial information used while finding direction
.
dcrp.ced.berkeley.edu/bpj/pdf/4_BPJ_v18_2005_ Hoernig_etal_p35-55.pdf adresinden al›nm›flt›r).
•
Ewing, R.; Handy, S.; Brownson, R.C.; Clemente, O.; Winston, E.; “Identifying and Measuring Urban Design Qualities Related to Walkability”, Journal of Physical Activity and Health, 3, Suppl 1, S223-S240, 2006.•
Faria, A.P.N.; Krafta, R.; “Representing Urban Cognitive Structure Through Spatial Differentiation”, 4th International Space Syntax Symposium, Londra, 2003.•
Herzog, T.R.; Leverich, O.L.; “Searching for Legibility”, Environment and Behavior; 35; 459, 2003.•
Hillier, B.; Hanson, J.; “The Social Logic of Space”, Cambridge University Press, UK., 1984.•
Hillier, B.; “The architectures of seeing and going: Or, are cities shaped by bodies or minds? And is there a syntax of spatial cognition?”, 4th International Space Syntax Symposium, London 2003, 2003.•
Hunt, M.; “Environmental Learning Without Being There”, Environment and Behavior, 16:3, 307, 1984.•
MacInnis, D.J.; & Price, L.L.; “The Role of Imagery in Information Processing: Review and Extensions”, Journal of Consumer Research, 13 (March), 473-491, 1987.•
O’Neill, M.J.; “Evaluation of a Conceptual Model of Architectural Legibility”, Environment and Behavior, 23:3, 259, 1991.•
Lynch, K.; “The Image of the City”, The MIT Press, 1960.•
Raubal, M.; Winter, S.; “Enriching Wayfinding Instructions with Local Landmarks”, Geographic Information Science, Volume 2478, Springer, Berlin/ Heidelberg, 2002.•
Santos-Delgado, R.; “Architectural Landmarks In Davao City: Value-Based Approach To The History Of Architecture”, Banwa 2 (1): 38-62, 2005.•
Sartain, A.Q.; North, A.J.; Strange, J.R.; Chapman, H.M.; “Psychology: Understanding human behavior”, McGraw-Hill Book Company, New York, 1967.•
Steck, S.D.; Mallot, H.A.; “The Role of Global and Local Landmarks in Virtual Environment Navigation”, Presence, Vol. 9, No.1, 2000.•
Sorrows, E.M.; Hirtle, C.S.; “The Nature of Landmarks for Real and Electronic Spaces, Spatial Information Theory”, Cognitive and Computational Foundations of Geographic Information Science, Volume 1661, Springer Berlin/Heidelberg, 1999.•
Woodside, A.G.; Crouch, G.I.; Mazanec, J.A.; Oppermann, M.; Sakai, M.Y.; “Consumer psychology of tourism, hospitality and leisure”, CABI Publishing, Oxon., 2000.•
Young, Y.; “Architectural Legibility of Shopping Centers Simulation and Evaluation of Floor Plan Configuration”s, PhD Thesis, The University of Wisconsin, Milwaukee, 1991.‹nternet Kaynaklar›
1.Bell, G.; Dourish, P.; “Getting Out of the City: Meaning and Structure in Everyday Encounters with Space” www.dourish.com/publications/2004/urban.pdf 2.http://www.communities.gov.ukindex.aspid=1145239 3.http://www.actpla.act.gov.au/__data/assets/ pdf_file/0014/2813/appendix02.pdf. 4.www.coventry.gov.uk/ccm/cms-service /download/asset/?asset_id=17773679 5.http://www.ashford.gov.uk/pdf/Planning_ PFDevB_p26_45.pdf
6.Raubal, M.; Egenhofer, M.J.; “Comparing the complexity of wayfinding tasks in built environments” ftp://ftp.geoinfo.tuwien.ac.at/raubal/ 2828_wayfinding_e+pb.pdf 7.http://3quarksdaily.blogs.com/3quarksdaily/2008/ 06/utopia-on-the-s.html 8.http://www.bricoleurbanism.org/ wp-content/uploads/2008/01/urban-form_layout2.jpg 9.http://urbancom.blogspot.com/ 2007_08_01_archive.html
*Emine Köseo¤lu, Araflt›rma Görevlisi
YTÜ Mimarl›k Fakültesi Mimarl›k Bölümü Mimari Tasar›m Kuram ve Yöntemleri Bilim Dal›
**Deniz Erinsel Önder, Doç. Dr.
YTÜ Mimarl›k Fakültesi Mimarl›k Bölümü Mimari Tasar›m Kuram ve Yöntemleri Bilim Dal›
Okunabilirlik kavram›n›n iki alt bileflene ayr›lmas›. Division of the concept of legibility into two sub-components.
Mekânsal Bilgi Okunabilirlik Mekânsal Kurgunun Karmafl›kl›k Derecesi ‹flaret Ö¤elerinin Tan›nabilirli¤i mekân›n 2b bilgisi mekân›n 3b bilgisi a ve b, ayn› zamanda yön bulma s›ras›nda kullan›lan mekânsal bilginin ö¤elerindendir. a b
