T.C. KÜLTÜR veTU R İZM BAKANLIĞI
İstanbul devlet opera ve balesi
J. Offenbach
PARIS H A M I
operet 4 perde
Orkestra Şefi: Sahneye Koyan: Dekor-Kostünı: Koro Şefi: Koreografı: Işık: Cem MANSUR Gürçil ÇELİKTAŞ Osman ŞENGEZER Koloman KOVACS Selçuk BORAK Ahmet DEFNEBaron De Gondıemarck: Ömer SABAR / Ferdi ATUNER
Brezilyalı: İlhami UYANIK
Bobinet: Süha YILDIZ / Timur DOĞANAY
Raoul De Gardefeu: Oktay TEZCANLI / Ömer SABAR
Frick: Faruk GÖKER
Prosper: Şamil GÖKBERK
Alfred: Ahmet ÖNCÜL
Urbam: Nuri CANDAŞ
Joseph: Sedat ÖZTOPRAK
Alphonse: Aşkın METİN ER
Gontran: Cemil ÖZFIRAT
Gabrielle: Müjgan ÖZSAN / Nursel ÖNCÜL
Métella: Gönül ONAT / Ruhsar YEDİER
Barones: Zuhal DİNÇER / Mine MATER
Pauline: Ayşe İKTU / Müjde TURAN
Clara: Ayşe İlknur KAFKASYALI
Augustine: Oya GÖKBERK
İstanbul Devlet Opera ve Balesi Orkestra ve Korosu
AKBAINIK
PARİS HAYÂTI
PERDE I.
Birinci perde bugünkü Saint-Lozanne G ar’ı olan Doğu Gar’ında geçer. Sosyetenin iki seçkin ve yakışıklı kişisi olan Gardefeu ve Bobinet gene Metella’yı beklemektedir. Konuşmalarından bu ikisinin hep aynı kadınlarla ilişkiler içinde olduğunu anlamaktayız. Métella halktan bir kişidir ve de trenden bir başkasıyla iner ve onlan tanımamazlıktan gelir.
İki kafadar bu işe çok kızarlar. Bundan böyle şanslarını aristokrasi katında arayacaklardır.
Gardefeu eski uşağı Josephe’e rastlar...O artık Büyük Otel’e bağlı bir rehberdir. Kendisi gara Büyük Otel’e götürmek üzere bir İsveçli Baron ve Barones’i karşılamak üzere gelmiştir. Güzel İsveçli Barones Gerdefeu’nün ilgisini çeker ve hemen uşağının yerine geçer ve rehber olur.
Sahneye dünyanın dört bir tarafından gelen turistler dolar. Paris’e güzellikleri tatmak üzere gelmişlerdir. Aralarında Brezilyalı biri bunu özetler: Yemekler yenecek, dans edilecek, şarkılar söylenecek ve aşık olunacaktır. Perde bu neşeli atmosferle tamamlanır.
PERD E II.
Gardefeu’nün evinde uşak Alphonse efendisinin gelmesini bekle mektedir. Gardefeu İsveçlileri Büyük Otel diye evine getirir. Onlara Büyük Otel’in küçük otellerinden birinde olduğunu söyler. Baron’un Paris’e gelmekteki arzusu burada bazı maceralar aramaktır. Hatta bunun için Métella’yla eskiden neşeli ve güzel günler geçiren Baron de Frascate’dan da bir tavsiye mektubu getirmiştir. Métella tam bunun üzerine gelir. Baron’a cevabı birkaç gün içinde vereceğini söyler. Baron bu işe üzülür. Gardefeu üzüntüsü geçsin diye bir ziyafet icat eder. Bunun için Alman olan ayakkabıcısı Frick ile eldivencisi Gabrielle’i görevlendirir. Gabrielle bir generalin dul eşi rolünü oynayacak, Frick ise başgarson Edward olacaktır. Her ikisi de arkadaşlarını yemeğe davet
edeceklerdir. Frick biraz Baron’u şaşırtsada Gabrielle bir saygıdeğer aynı zamanda çok etkileyici olarak durumu kurtarır. Topluluk neşe içinde sofraya koşar.
PERDE III.
Sahne bu kez Bobinet’nin evinde geçer.Baron buraya akşam yemeğine davet edilmiştir. Bundan gaye mümkün olduğu kadar oyalanacak ve Barones bu zaman zarfında Gardefeu’yle evde yalnız kalabilecektir. Fakat evde davetli olarak iki uşak Prosper ve Urbain, oda hizmetçisi Pauline ve kapıcının yeğenleri vardır. Tabii bunların hepsi diğer perdelerde olduğu gibi kılık değiştirmiş ve tümü yüksek şahsiyetler olmuşlardır. Bobinet Amiral Welter, Pauline ise Amiral in eşi rolünü yükümlenmiştir. Bu neşeli ortam Baron’un sarhoş olmasını sağlar. Şampanyalar, kahkahalar, danslar elde edilmek istenen neticeyi sağlar.
PERDE IV.
Perde evvelinde küçük sahnede Barones gittiği tiyatrodaki izlenimlerini coşkuyla anlatmaktadır.
Büyük Otel’in salonundayız. Brezilyalı bir balo vermektedir. Başgarson Alfred diğer garsonlara nasıl davranacaklarını anlatır.
Baron sinir içinde başına gelenleri düşünmektedir. Metella da gelir ve Baron’la ilişki kuramayacağını söyler çünkü Gardefeu’ye aşıktır.
Neşeli davetliler topluluğu gelir. Brezilyalı eldivenci Gabrielle’e aşık olmuştur. Kankan dansından sonra Baron gelir ve Gerdefeu’yü düelloya davet eder. Brezilyalı ve Bobinet şahitleri olacaktır.
Aralarında geçen konuşmalardan, düello edecek bir ortam olmadığı anlaşılır. Öyle ya Baron Gardefeu’nün evinde gereği gibi ağırlanmış, Bobinet’nin evinde neşeli ve güzel bir gece geçirmiştir.
JACQUES OFFENBACH (1819-1880)
VE PARİS H AYAIJ
Jacques OfTenbach konservatuvar öğrenimi sonrası müzik hayatına adımını attığı an müzikli tiyatro büyük bir gelişme göstermiştir. Operet denilen bu tür iyice şekillenmiş ve etkilerini göstermeğe başlamıştır. Bu etki Fransa’yı çepeçevre sarmış daha sonra da sınırlarını aşarak Viyana operetlerinin de doğmasına yol açmıştır. OfTenbach olmasaydı bugünkü müzikaller de olmazdı diyen müzikologlar ve uzmanlar çoğunluktadır. Zaten operet kelimesinin çeşitli adlarda karşımıza çıktığını görmekteyiz. Bunlar komik opera, müzikal komedi, yani müzikaldir. Bütün bu isimler neticede aynı şeyi dile getirirler. Doğal olarak çağın yeniliklerini içerirler.
Jacques OfTenbach livre yazarları Meilhac ve Halevy ile beraber bir trio oluşturdular. Bu trio büyük komik operaları gerçekleştirdiler. Bunlar sırasıyla: Güzel Helen (1864), Mavi Sakal (1866), Gérolstein Büyük Düşesi (1866), La Perichole (1868) ve Haydutlar (1869) dır.
Bu yapıtlardan önce gene büyük bir operet ortaya çıkmıştı. O da Orfeus Cehennemde (1858) idi. Tüm bunların içinde İkinci İmparatorluk Devri’nde büyük bir çıkış yapan ve hâlâ tüm dünya sahnelerinde en fazla oynanan Paris Hayatı’dır.
Offenbach yaşamı boyunca yüzden fazla operet, müzikli oyun ve komik opera bestelemiştir. Son yapıtı ise büyük opera sınıfına giren HofTmann’ın Öyküleri’dir. Bu operayı tam olarak bitirememiş ve ölümünden bir yıl sonra 1881’de sahnelenmiştir.
OfTenbach’ın ölümünden yirmi yıl sonrada Moulin-Rouge, Toulouse-Lautrec ve French-cancan tüm boyutlarıyla yayılmıştır. Yani Paris Hayatı’nın modem dans kalıplan içinde görülmesi ve benimsen - mesi bestecinin ölümünden 20 hatta 30 yıl sonra olabilmişti.
Paris Hayatı son şeklini alıncaya kadar 1864-1866 arası 20 değişik proje düşünülmüş. Bunlann bir kısmı ise sahnelenmiştir. Bu elimizdeki son şeklidir. Yapıt bazen dört bazense beş perde olarak oynanır. Dört perdelik şekli en yaygın sahnelenendir.
Paris Hayatı 31 Ekim 1866’da oynandığında tam bir zafer olmuştu. Bu beğeni kısa zamanda duyulmuş, günümüze kadar ulaşmıştır.
Yapıt yüksek sosyetenin bir hicvini yapmaktadır. Hatta sosyetenin kendi kendiyle alayı bile apaçık görülmektedir. Zengin melodi coşkunluğu tüm operet boyunca büyük bir beğeni ile izlenir.
İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Taha Toros Arşivi
