A. C. Vet. Fak. Der" 40 (2): 301-310 1993
KOYUNLARDA DOGAL SARCOPTİc UYUZUN İVERMECTİN VE PHoxİM İLE SAGALTIMI
Şinasi Umur1 Kemal ırmak:!
Treatınent of natural sarc:optic ınange in sheep with Iverlncetin and Phodın
Summary: The çffects of (IvomeeR) and Phoxim (SebacifR) were studied against sarcoptic mange in shcep. Forty animals 6 months to 4 )'ears old were used in t/zis study. The skin scrapings were examined for sarcoptie mites bifore treatment.
Th:: infected sheep were divided intofour groups (Group I, ll, III and IV) each containing
ı
5,ı
S, 5 and 5 animals, respectively. Group i was Ireated with twice subscuıaneous injection qf ivemıectin at O .2 mg ikg of body weigh at day O and 2ı
.0.2%
of Plw:dm emulsion was administered twice at day O andı
O as dipping in Group ll. Group III and IV were used as untreated controls.Efficaey qf ivermeeıin and Phoxim was fol/nd to be 80 % and 86.6
%,
respectively at the first application . However, complete elimination of sarcop-tic mange mites occurred af ter the second appfication.
Tlzere was no mange mites in sheep 28,42 and 56 dqys ajter treatment. In botlz treatment groups no side çffects coufd be noted due to ivermectin and Plwxim.
Özet: Sarcoptic uyuda doğal eı?fekte,yaşları 6 qr-4yaş arasında deği-şen 40 baş koyunda jrermeetin (lvomecR) ve Phoxim (SebacilH) in klinik
etki-leri araştırılmıştır. Tüm /za)'vanlarda sağaltım öncesi deri kazıntısı alınarak parazitolojik yijnden incelenmiştir. Enfekte koyunlar
ı
5,15,5 ve 5 olmak üzere 4 gruba qJ'rılmıştır. Birinci gruba 2ıı;ün arayla iki kez O .2 mg (kg dozda
deri altı yolla lvermectin enjekte edilmiştir. lkinci gruba iseı
O gün arqyla iki kez%
O .2 lik Phoxim emülsiyon u koyun başına 2 .5 litre hesab~yla.yıkama şeklinde kullanılmıştır. Diğer iki grup ise kontrololarak bırakılmıştır.ıYrd.Doç.Dr., Kafkas Üniv. Veteriner Fak. Parazitoloji A.B.D. Kars 2 Yrd. Doç. Dr., Kafkas Üniv. Veteriner Fak. İç Hastalıkları Bilimdalı, Kars
:102 Şi:\ASi UMUR KDIAL lR.i\.L\K
Birinci uygulamada İi~rmectin'iıı etkisi
%
80, Phoxim'in etkisi%
86.6, ikinci uygulamada ise ha iki ilacın etkisi de % i00 olmuştu/'.Sağaitım SOTirasl28, 42 ['1',)6. günlade deri ka,ccıntlSl aitnarak yapılaıı para<Jtolojik incelernderde hrl)'vanlann hiç birinde Sarcolıtes ol'is'e ıastlanma-mıştır. Ko)'ımlarda !vermeelin vı Phoxim'il ba,glı <.ehirlemnc INliılileri
görül-memiştir.
Giriş
Uyuz, bazı astigmatik ve prostigmatik akarlar tarafıı~dar. ir.sarı. ve hayvaLIarda oluşturu]aı. salgıı: ,>eyirli bir lıastalıktır. Hayvaı~larda
ct, süt, deri ve yapağ'ı kalitesiLi düşürerek (>kor.f)mik kayıplara r.eder. olmaktadır. Ger.elliklc temas yoluyla ıııılaştığır.daı: koyur~, ket) gibi sürü haliı'.de yetiştirilcr~ hayvaı-.larda sık görüLııckte \T daha ciddi
seyretmektedir. Üzellikle Iq aylarır:da hayvadarıı~ ağıllarda
kala-balık olarak birarada bulııı:dıırulmaları. yeter:,iz bcslcLmc gibi
Le-dedcrle ııyuz olguları artmakta ve salgıı~ hale dör.üşmektedir. Bd
I'.edcde haz! ülkelerde bildirimi zonıı.lu hastalıklardaulır (7,~),i I::. Koyur.larda uy"za r.edc'-. olaı'. nkeder San;ollir's ovis, Psoroptes ovis, Choi'iu,btes ovis ve Demodex ouis"tir. Bm.lardaı'. S. oıis Jıaş bölgesir.e
yerleşerek baş i!YUZUL'ı, P. OV;S gönleye ycrk~crek gönte UYl'.zur.u,
C. oı:isayaklara yerIcşcn+ ayak ııyuzıır.;;, D. oi'isise kıl follikülkri ilc y;ığ \'(' ter bezleri,'.c yerleşerek dcmcc!chif ı'yııw mcydar:a getirirler
(9). PS01'()jJtcsouis ve C. oris deri'.i': üst kı~;lnılaıy.'l ycrl(~ştiği halde, S. o;;;s derirj:. daha deri:. kl'.;ırrları;ıa:Str. graı.ah;a) ycrlqir. Etker.lcriı~ yerleşim bölgeleri \0(' tercih ettiği deri k..ııma;.Jarır.~:. bili: .ınesi tar.:
ve sağaııırnda ü,'.cmli rol (lyr.aınaktadır (7, ll;.
ErJı'kt(; ko)'u:-.larcla ctkcr.İl'. y('rk~;ti,ği bölgelerde şiddoli kaşır.tl
ye hayvaı-.Iarcla lıuzur,;;duk vördır. Hastalık ilerledikce deride
ke-kepeklep.mc, kabuklar.ma, hiperkeratoz, ebudasyo!'. ve yapağıda
dökülme gürülür (3,0,
ı
ı). Ağır olgularda hayva.'.larda zayıflamahatta ölüm söz kO;-.usudur (7).
Lyıızııı'. sağaltım! amacıyla ~iıııdiye kadar etkidikleri ve kulla-r.ım şekilleri değişik çqitli akarisit ila(;lar kullar.ılmı)tır (2,5,7,9, i 1). Rı ilaçlardaı'. biri oIaI~ Averınectiı:'ler, Strrptomyr£s m'ami/ilis adlı akti-rDmiset tarafJi'.daı~ üretilcı'. l1lakro.;i~.lik !aktm.lar (.lup, diırt büyük
ve dürt de küçük (,lmak üzere sckiL; fraLiyuı:daı: ülUşlIluştur. Bu
frabiyor.lardaı:
%
80 Rıa ve % 20 Bı b içerer. İvcrmectiı: (İvomecR)kul-KOYU:'\LARDA DO(;AL SARCOPTIc UYUZli:'\ IVERMECTİ:'\ SACALTIMI 303
lar'ıldığı gibi (1 4,9, 11,12,14,) rı.ematodlara karşı da kullaıcılmaktadır (2,3,9,1 :)). Etkisiıci parazitlerde felç oluşturarak göstermektedir 12,ll).
Phoxim organik fosforlu bir ilaç olup fosforik asit esteri, SebacilR adıyla piyasada satılmakta, uyuz ve diğer ektoparaziter hastalıkların sağaltımlLda kullar.ılmaktadır (5,6,8,10). Etkisi kolinesteraz İr'.hibis-yonuna dayaıcmakta olup hayval'.lardaki ıok~;isitesir.in düşük ve yarı ömrüı:i.il'. kısalığı r.ederjyle önerilmektedir (6). Yapılan çalışmalarda, nyuzun çeşidi ve eLfeksiyoı'. şiddetir.c göre % 0.05 -
%
O .1'lik emül-siyor.lanr.ın sarcoptic, psoroptic ve ehoric,ptie uyuza karşı oldukca etkili olduğu bildirilmiştir. 15,6,8 10).Korunmada, hayvar.lanı: iyi besler.mderi, bannma koşullarırı.m düzeltilmesi ve edekte hayvaı'.lann sağaitımı sırasır.da barmakların 15-20 gür. bo~ bıraklJarak ya da akarisit ilaçlar kul1al:ı1arak uyuz etker.leri açısır.dac steril hale getirilmesi gerekir (7,9).
Bu ça1ı~mada, Türkiye'de satılar. İvermcctir. ve Phoxim'in doğal sarcoptic uyuzlu koyudardaki etkisini karşılaştırmalı olarak incele-mek aınaçlar.m.ıştır.
Materyal ve Metot
i- Deneme ho:yvaıtları: Deı'.eme hayvanlarım, 1993 yılı
Ocak-Mart ayları arasırı.da Kafkas Ü"iversitesi Veterirı.er Fakültesi Araş-tırma ve eygulama Çiftliği'r.deki yaşları 6 ay - 4 yaş arasında değişen doğal sarcoptic uyuzlu 40 i\,1or ve Akkaramal'. ırkı koyuıc oluşturmuş-tur. Koyuıclar 15,i5,5 ve 5 olmak üzere 4- gruba ayrılmıştır. Her grup, daha örı.ee 20 gürı. süreyle boş tutularak uyuz etkenleri açısırı.-dar. steril hale getirilmiş ayrı bölmelerde tutulmuştur.
2- Klinik V,~laboratuvar muayene/eri: Hayvar.larıı'. geı'.el klinik
mua-yer.deri yapıldıktarı. sonra, özellikle kulak, buru~ gibi orgarı.larla baş, boyur. ve omuz bölgelerindeki lczyonlar incelenmiştir. Sağaitım ön-cesi beli rgi rı. kabuklar.ma göstercı'. lezyor.lu bölgelerden, içerisinde
%
iO'luk KOH solusyor.u bulurı.arı. ağzı kapaklı plastik şişelere ka-r:atıreasırı.a derin deri kazll'.tısı alırı.arak laboratuvara getirilmiştir. Laboratuvarda%
IO'luk KOH'li deri kazırı.fısı örrı.ekleri lam üzerir.e alır.arak iyice ezildikterı. s(;rxa lamel kapatılıp hafifce ısıtılarak birı.o-külcr mikroskopta IOxlO'luk büyütmede irı.celerı.miştir. tkirı.ci ilaç uygulamasmdan ÜP.ccve sağaItıın bittiktcrı. SOl'.ra28, 42 ve 56. güp.ler-de tüm hayvap.1ardap. güp.ler-deri kazır.tısı alınarak 1500 devirde 5 dakika sap.trifüj edilmiş ve dipteki çökür.tü S. ovis yöp.ürı.derı.ip.celenmiştir.304 ŞİKASİ LiMUR - KDlAL 1R:VIAK
3- İlaç ul'gulaması: Ara~tırmada birjr.cİ gruba 0.2 mg (kg dozda deri altı yolla 2
ı
gÜ!'. arayla iki kez İvcrmeetir. (İ vomce, Topkim, MSD- Ag-vet), ikiı~ci gruba ise Pho:..::im(Scbaeil%
50 E.C., Bayer) irı.%ı
O .2'lik emülsiyop.t! hazır1a/Cıp koyuı'. ba~l1'.a 2.5 litre he~abıyla,iO g~P. arayla iki kez yıkama şeklinde kullar.ılml~tır.
Kontrol grupları j',e araşt.ırma bittiktep. wr.ra ayr.ı şekilde İYer-meetin kullamlarak redavi cdiln-,İşlerdir.
Bulgular
Araştırmada kulla!'.ılaı'. 40 Mor ve Akkaramar. ırkı koyw'.da :;ağal-.tım öP.cesi şiddetli ka51r.tl, baş bölgesir:dc özellikle kulak vc buruı:da .kepekleı'.mc, kabuklal'.ma ve dcride kalır.laşma ik geLeııikle boyuı'.
ve omuz bölgesinde yapağıda eliikülmeler görülmüştür. Şiddetli ol-gularda kulak ve burı'.ılL tal'.ıı~maz durumda olduğu hatta kulağm kopma r.oktasır'.a geldiği, yapağıdakj dökülmer.il'. sırt bölgesir.e kadar jlerlediği görülrnü;.tür (Şekil
ı
,2).Sa,ğaltım ör.cesi deri kazınısı alınarak yapılan parazitolcjik in-celemede hayyadaLl'. tümür.de yoğur. olarak Sarcopt('s ovİs sapta1'.mış-tır (Şekil 3).
ŞekilI. Sağailım öncesi yarağmm görünümü. Figure 1.. The appearance of the wool belüre treatment.
KOYUNLARDA DO(;AL SARCOPTİc UYCZU:"i iVERMECTİ:\' SAGALTI~ll 303
Şekil 2. SağaItım öncesi !ezyonların görünümü Figıırc 2. The appearance of the lesiOlIs bdüre treatment.
"1".--,"
Şekil (figure) 3. Sarcoptes OVlS (x 100)
306 ~İNASİ U:"ıCR - KEi\L\L ıRMAK
İvermectin enjeksiyor:u yapılar: biriııci grupta bulur:ar. koyurı.-larda 21 güı: sUI-.ra yapılaı'. kliı:ik muaycı:cdc, lıafif Ye orta derecede
uyuz bulunan 7 koyur:da !czyor.larda bdirgir: Lir iyilqnıe olduğu ve
kabuklaıw çoğur.un döküldüğü görülmü~tür. Ağır uyuz bııbı'.an 8
koyunun 3'ünde isc kulak ve lmru.ı:da hala kabuk [wluEduğu
sap-tanmıştır. Ayrıca yapa,ğ'l dökülmesİr.İ): ,.;r;.a \Tcli~i \0(' hllanı'.
ycr.i-den çıkmaya Iıa~ladığı gözlcı:ıni:jtiL Deri kazı; .i!:;ı ;ılı .:ırak yapıları. parazit<ı1<}jik iı:cclcmcck, L°) hyıır.dar. kalwlbr:!'. (aınan'el'. diikül-medİği 3'ü':'le .'ı'oııviı'c rastlal:mı~f.Ir. Yirıiıii)ir gü'. 'ur.';1 \apılaı'. ikirı.-ci ilaçlamaclaı: ~8 bÜI: sm'.ra yapılaı. kliı.ik ın'aycu~(k Layvanlarm tamamen iyİlc.~tiği, a):rak yapa.~ır.,ı: he):iiz e:;ki ıı;di'.c döl'.medİği saptaı'.mıştır (~ekil Ll.:, o Deri kazır.tısı a !ır.:ırak YJpb,. pa!'Clzitolojik ir.cdemede hayvar:larıı-. hiçbİriı'.de c(kn.c ra~t1ar.ıran,.i~uro
Şekil 4. Sağaitımdan 28 giın sonra yapağınlI' görünümü. Figure 4. The appe:ırance of the wool 28 days afıer treatment.
Araştırmada İ\-crmcctir.'iı: So Oı'lse karsı etkİsİ tck cp.jeksiyor.da
%
80, İkİ cr~eksiyonda İse%
i00 olmuştu r.Phoxİm kullap.ı la rı. ikiı:cİ grupta, birİr:cİ uygulama sOP.Ul'.da hafjf ve orta derecede uyuz bıılur~ap. 7 koyup.up. tamaın(~r: iyileştiği, aı:cak
KOYU:\'LARDA DOCı\L S.'\RCOI'TİC UYUZU:\' İVERl\IECTİN S:\(;ALTIMI 307
ağır uyuz buluıı.ar. 8 kOYIIl'.UL? ~iı~de kulak '"(' buruı'.da yer yer kabuk bulur.duğu görülmüştür.
ek
~ÜE sO!".ra deri kazır.llSI alınarak yapılan parazitolojik muayer.rck 15 koyııı~dar'., kulak ve burı'.lIp.da kabuk bulucar. 2'sil".de S. OL';s'e rastlar.mıştır. ilk l'ygulamadar. 10gÜL soı~-ra yapllaE ikir.ci ilaçlamadap. 28 gür. sor. ra yapılap. kliıı.ik muayeı'.e-de 'hayvar.larıı'. tamaıpeı: iyilqtiği, aı .cak yapağir.ıı'. eski halir.e döp.-mediği görülmüştür (Şekil 5). Deri kazll".1.ısı alır.arak yapılaı'. para-zitobjik 1!1l'aycı'.cde hay' ar.ları!"'. hic,:birir.ck nkej".e ra,tlar.mamıştır.Şekil 5. S...ğaltıından 213gün,sonra lczyonbrııı göri'lnürn~!.
figtırc :,. The ;'.ppe;'.raııce or tlıe lesİons 2U d,'.~, :>Jtcr tIT".lmcııl.
Pho'-.im'iE S. av;s'e kar~! etkisi biriEci uygulamada O~ 86 .6, ikiı'.ci
uygulamada
°/0
100 olmuştur.Sağaltıın sonası, her iki gruptaki hayvar.lardap. 28, -1-2 ve :)6. güderde deri kaZıı'.tlsl alJ)~arak santrifüj yör.temiylc S. o,;{r yöp.ür~dcn
İI.ce!el'.miş, ar'.cak hiçbirir.dc etkcce rast!ar.mamıştır.
Koıı.trol gruplarwda i~e IT.febiyor.vı-.. giderek şiddetiLi artırdığı gözlenmiştir. Araştırma".1I'. bitimiı'.rlc, kc.ntrol grupları 21 güı'. arayla iki kez O.2 mg /kg dozda deri alt! yolla İverrnectiı'. kullanlarak teda-vi edilmişlerdir.
308 ŞİNASİ UMUR - KEMAL ıRMAK
Tartışma ve Sonuç
Bugür.e kadar koyup.Iardaki uyuzuı~ sağaltımı ilc ilgili, gerek ülke-mizde (1,3,11), gerekse diğer ülkelerde (5,6,10,12,11) çeşitli akarisit ilaçlarla birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmada ise, 0.2 mg Ikg dozda deri altı yolla, 2i güı~ arayla iki kez kullap.ılar~ !vermcctir.'in doğal cpJekte koyup.larda sareoptic uyuza karşı etkisi birinci uygu-lamada
%
80, ikir.ci uygulamada ise%
100 olmuştlir. Yıkama şek-lir.de%
O .2'lik emüısiyodan iO gür: arayla iki kez kullap.ııap. Pho-xim'in sarcoptic uyuza karşı etkisi birir.ci uygulamada%
86.6, ikin-ci uygulamada ise % 100 olmuştıır.Bazı çalışmalarda (1,3,4, 11,14) İvermectin 'ir: en,il hayvanlarda uyuza karşı etkili olduğu bildirilmiş, ayrıca kullap.ım kolaylığı ve bazı r.ematodlara da etkimesi r.eder.iylc tercih edilmesi gerekcl'. bir ilaç olduğu kaydedilmi:~tir (2,3,13).
Dvğar.a)' (3), 0.2 mg/kg dozda deri altı yolla bir kez kullar.ılan İ vermectir.'iıı koyunlardaki PsorojJtes ovis ve Trichostrongylidae türlerir.e
%
100 etkili olduğur:u ve gebeler de dahil ilaç kullanılan hayvanlarda herhangi bir toksikasyon belirtisi görülmediğir.i kay-detmiştir. Beı'.zeri bir çalışmada Şahal ve ark. (ll), 0.2 mg Ikg dozda deri altı yolla i4 gül'. arayla iki kez kullal'.ılal'. İ vermectir:'in koyun-lardaki doğal sarcoptic uyuza%
i00 etkidiğini saptamışlardır. Ala-bay ve ark. (I) ise koyurdardaki psoroptic uyu7.da İvermectir.'ir. et-kisir.İr. tek erıjeksiyor.da%
i00 olduğunu, arı.cak bu etkinin görülebil-mesi için epjeksiyor.dar. soma bir ay süre geçgörülebil-mesi gerektiğini belirt. mişlerdir. Diğer ülkelerde yapılar: bazı çalışmalarda da (12, 14), koyup. ve keçilerdeki uyuzur. İvermectir. ile sağaitımı kor.usurı.da ben-zer sOP.uçlar bildirilmiştir.Bazı araştırıcılar (I ,3,i2),
1
vermectip.'ip. etkisir.ir: cr~eksiY01'.dan bir ay sonra görüldüğürı.ü bildirmelerip.e karşır., Guillot ve ark. (4), sığırlarda İ vermeetir: erjeksiyor.ur.dan 48 saat soP.ra ilacır: maksi-mum serum yoğuduğu olar. 49 r.gImI kal'. düzeyine çıktığır.ı, 24. gün sorı.ra ise 2 r.gımı
karı. seviyesiı:e düştüğür.ü kaydetmişlerdir. Bu ı~e-der.le bu çalışmada İvermectiı'. eı'.jeksiyor.u 2i gün arayla iki kc" yapılmıştır. Araştırma sor.uçları diğer araştırıcılarır: sor.uçlarıyla (I ,3,i1,12,14) uyuşmaktadır.Phoxim ilc yapılar. çalışmalarda (5,6,8,
ıo), %
0.5-.0.1 'lik emül-siyor.larıp. 1-2 hafta arayla iki kez kullar.ı1dığıf'.da, gerek koyun ge-rekse diğcr evcil hayvadardaki sarcoptic ve psoroptic uyuzda % 100KOYUXLARDA DOGAL SARCOPTİc UYUZUl\7 İVERMECTİN SAGALTIMI 309
etkili olduğu bildirilmiştir. Ayrıca Liebisch ve ark. (5,6) Phoxim'in klorluhidrokarbonlara göre yarı ömrüı~ün daha kısa olması, hayvan-sal dokularda daha kısa süreli kalması, daha düşük yoğunluklarda kul-lanılması ve çevresel zararlarının yok denecek kadar az olması rı.e-deniyle tercih edilmesi gerektiğini bildirmişlerdir.
Palmer ve Vaı .•.Amelsfoort (8), Phoxim'in 10 gün arayla iki kez kullamlmasını örı.ermesine karşm, Liebisch ve ark. (5, 6) ise psorop-tic ve chorioppsorop-tic uyuzda bir hafta, sarcoppsorop-tic uyuzda ise iki hafta arayla iki kez kullanılmasım örı.ermi~lerdir.
Bu çalışmada deı.•.eme hayvarJarında değişik derecelerde uyuz olması ve uygulama aralığı koı~usunda farklı görüşler olması nedeniyle ilacm
%
O .2'lik emülsiyonları yıkama şeklinde 10 gün arayla iki kez kullanılmıştır. Hacın etkisi ilk uygulamada%
86 .6, ikinci uygulama-da ise % 100 olmuştur. Araştırma sonuçları yukarıdaki araştırıcıların sonuçlarıyla (5,6,8,10) büyük benzerlik göstermektedir. Phoxim 10 gün arayla iki kez kullanıldığında koyunlardaki sarcoptic uyuza%
100 etkimesi nedeniyle, pratik olarak koyunlardaki sarcoptic, pso-roptic ve chorioptic uyuzda 10 gün arayla 2 kez kullanımının uygun olacağı sanılmaktadır.Sağaltun sonrası her iki deneme grubunda 28, 42 ve 56. günlerde deri kazıntısı ile yapılan parazitolojik muayerı.elerde hiç bir hayvan-da etkene rastlanmamış olması, her iki ilacın bir süre de olsa koruyucu etkisi olabileceğini düşündürmektedir. Ayrıca hayvanların hiç bi-rinde toksikasyon belirtisi görülmemesi ilaçların güvenle kullanıla-bileceğini göstermektedir.
Sonuç olarak, İvermeetin ve Phoxim'in koyur~lardaki uyuzun sağaltımında başarıyla kullamlabileceği, ancak kullanırnın kolay ve etki spektrumunun geı~iş olması nedeniyle lvermectin'in, ucuz ve çevre açısından güvenli olması nedeniyle Phoxim'in avantajları bu-lunduğu gözlenmiştir. Bu nedenle Veteriner hekimlerin ilaç seçimin-de bu özellikleri dikkate almaları gerektiği vurgulanmıştır.
Kaynaklar
1. Alabay, M., Çerçi, H. ve Düzgün, A. (1987).[vermeeıin treatmeııt of psoroptie mange in sheep. A.Ü. Vet. Fak. Derg., 34: 1-7.
2. Bootb, N.H. and MeDonaId, L.E. (1988)."Veterinary Pluırmaeolog] and
Therapeu-tics." SeetiOl. 16. Chemo!herapy of Parasitie Diseases. 6 tlı cd. Iowa States Univ. Press.,
310 ŞİNASİ eMeR - KEMAL ıRMAK
.3. Doğanay, A. (1988). KoyuTolarm ba::ı ir ve dır part/dılainc lı'ermcrliıı'iıı eıkisi. Doğa TC
Vet. Hay. D., 12: 180-184.
4. Guillot, F.S., Wright, F.C. and Oehler, D. (198G). Concmlraıioıı of [vermecıiıı iıı boviııe
Scrııııı aııd iıs efferl or. thc fecııııdity of Iısoroplie //lfllıgCmites. Am.J.V ct. Res., 47: 525~'i27.
5. Liebisch, A., Meerman, A., Flasshoff, F.G. and Runge, C. (1979). Thaa}!)' of
cal/le 0110 slıeefi /Ilange lVilh ıhe oıgOllOl,hosphale Phosim. Dt. tierarzt!. 'Vschr., 86:
490-501.
6. Liebisch, A., Rahman, M.S. and Awadhassan, A.(1980).Conlribıııion lo ılıe ıhera}ı)' for psorolılie and sarcoptir maııge of varioııs domestic animal species wiıh Ihe phosplıoric rıeid eslcr
Scbacil. Vcl. Med. Rcv., 1:3-16.
7. Mimioğlu, M. (1973)." Ve/eriııcr ve Tıbbi Arlro}ıodoloji." A.C. Vct. Fak. Yayın.
'"'0:
295. A.Ü. Basımcvi, Ankara.8. Palrner, C.R. and Van Amelsfoort, A. (1983). eaııle marıge: imporlance in Souıh Afrim
and chemical cOlılrolu-iıh thc oıgaııophosphaıe Phoxiııı. J.S. Afr. vct. mcd. Ass., 54: 107-110.
9. Soulsby, E.J.L. (1986). "llelminths, Arthropods aııd I'rolo:::oa of Domesıicated Animalı."
7th ed. Baillierc Tindalı, London.
LO. Stendel, W. (1980). Exl,eriıııen/al sludies011 ıhe effeet of Plıoxim on psoropı;e 1111I11.r;e nf shı;!'
aııd c!ıorioplie IIIGllgeef efiıtte. Prakt. Ticrarz!., ol :240-284.
i I. Ş~hal, M., İrnren, H.Y. ve Karaer, Z. (1990). Knyıııılarda dogal Sarcopies 11)111<;11
eıı-jcstasyoııııııda lvmneeıiı! ve FCIll'alera/e ile saiJaltml dcııemeleri. A. Ü. Vet. Fak. Dcrg., 37:
'l99.51'i.
12. Wasfi, I.A. and Hashim, N.H. (I 986). [verıııecıin trealment of sarcoptic aııd psoropıie
1I1angeiııslıeep and goal. Wld. AnilTı. Rev., 59: 29-33.
13. Yazwinski, T.A., Greenway, T., Presson, B.L., Pote, L.M., Featherstone, H. and Williams, M. (1983). Aıııiparasitie ejfieaey of lvermeetin iıı M/uraU)' Iıarazisi/i::ed
sheep.. \m ..J,Vet. Res., 41: 2186-2187.
14. Yeruhain, I., Rauchbach, K., Landau, M. and Hadani, A. '(1982). Treatıııent of
