Doğru nedir? İyi nedir?

I

/i

_{/ 2>X(>}

/Milliyet

POLİTİKA

y .

Doğru

nedir?

İyi

nedir?

HAŞAN CEMAL

M

daha anmak istiyorum. Çünkü Melih Cevdet Bey, benim dü­ şünce ufuklarımı genişleten bir bilgeydi, düşünürdü, büyük bir şairdi.

Onu okumak, düşünmek demekti. Sorgulamak demekti hayatı... Benim için öyleydi.

O yüzden Melih Cevdet Bey’i arka­ ma şöyle bir yaslanıp öyle okurdum.

Neden daha önce yazmadın bu satır- lan?

Örneğin 80. yaş gününde... Haklısınız.

Bu bizde genellikle böyle. Hep arkadan yazıyoruz.

Dip duygular, görüşler içimizde kalı­

yor. Zamanlı yazmak yerine, nedense bekliyoruz. Başarıyı sahibinin yüzüne söyleme geleneği bizde henüz oluşmuş sayılmaz.

Ben bu kötü alışkanlığı kendi payıma kırmaya çalışıyorum.

Ama her zaman olmuyor. Engel nedir?..

Aşalım, kıralım bunlan.

Şairlerimizi, romancılanmızı, sanatçı­ larımızı, bilim insanlanmızı, büyük başa­ rılara imza atan herkesi - daha hayatta- larken - alkışlamanın yollannı daha çok açalım.

Şu satırlar Melih Cevdet Bey’in:

“Felsefesiz yaşam ak, bilinçsiz yaşamakla eşanlamlıdır. Soracağız, yanıtlamaya çalışacağız, yanıtlaya- mazsak ya da yanıtlarımızı olaylar yalanlarsa gene soracağız.

Felsefe soru sorm a sanatıdır. Ve sorular hiç de boşa gidecek değildir. Doğru’yu ve tyi’yi bulmak kolay değildir. Ama biz her yeni ko­ şulda ‘Doğru nedir?’, ‘İyi nedir?’ diye sorm azsak, herkes kendi yap­ tığını, doğru ve iyi sayabilir.

Bu ise mutluluk özlemimizi ka­ ranlığa gömer. Sokrates de bu so ­ rulara kesin yanıtlar bulamıyordu, aramaktan hiçbir zaman da vaz­

geçmiyordu. Bunalım geneldir, bu bakımdan felsefeye her zamankin­ den çok iş düşmektedir.” (Melih

Cevdet Anday, Felsefesiz Yaşamak, De­ nemeler, Adam Yayınlan)

Sorun kendinize! Doğru nedir? İyi nedir?

Herkesin kendi doğrusu var. Herke­ sin kendi iyisi var. Öyle değil mi? İyiyi doğruyu herkes kendince savunur. İyiler doğrular herkese göre değişebilir. Her­ kesin baktığı pencere farklıdır çünkü.

Farklılıklar dün olduğu gibi bugün de hala çatışm a alanları yaratabiliyor.

Bundan sakınmanın yoluysa, bazı ortak değerlerin birlikte benimsenmesinden geçiyor:

Demokrasi, insan haklan, huku­ kun üstünlüğü... Yani siyasal ve eko­

nomik özgürlüklerin çizdiği devlet ve toplum düzeni... Diyalog, hoşgörü, uzlaşma gibi kavramlar...

Ancak böyle bir ortak platformda

farklılıklar sorun olmaktan çıkabilir.

Husumet ve düşmanlıklann zemini yitip gider. Ancak böyle bir ortak platformda,

çeşitlilik çatışma kaynağı değil, yaratı­

cılık, zenginlik ve itici güç kaynağı haline gelebilir.

Melih Cevdet Bey’in dediği gibi, sü­

rekli soru sormak zorundayız. Daha iyi­ yi, daha doğruyu bulmanın yolu bir yer­ de soru sormaktan geçiyor.

Sorular hiç bitmeyecek. Hayat boyu devam edecek.

Bütün yanıtlar cepte gibi olmayacak bir sanıya da kapılsanız, yeni sorular pe­ şinizi bırakmayacak.

Çare yok!

Kendinize soru sorun. Korkmayın bu egzersizden. Çünkü o kadar çok soru var ki cevabını bilemediğimiz, düşünemedi­ ğimiz, yeterince düşünmediğimiz için de -örneğin türban gibi - demokrasi ve ba-

nş içinde çözebileceğimiz birçok sorun hala başımızı ağrıtabiliyor, mutsuzluk kaynağı olabiliyor.

Melih Cevdet Bey’in dediği gibi, “Fel­ sefe som sorma sanatıdır. Felsefesiz ya­ şamak, bilinçsiz yaşamakla eşanlamlı­ dır.”

Som somn kendinize. İyi bayramlar!

BAYRAM TATİLİ...

Umum Neşriyat Müdürümüz Meh­ met Yılmaz’ın izni ve hoşgörüsüyle bu dükkan dört günlüğüne kapanıyor. Kısa bir bayram tatilinden sonra haftaya yi­

ne bu köşede buluşmak üzere herkesin bayramını kutluyorum, iyi tatiller. HC.

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi