AŞI NEDİR AŞI NEDİR

(1)

AŞI NEDİR AŞI NEDİR

 Verildikleri canlıda immun sistemi uyararak vucudu hastalıklara karşı aktif

bağışık hale getiren

maddelerdir.

(2)

TARİHÇE TARİHÇE



Aşı hazırlama işlemi ilk defa 19. yy da

geliştirilmiş olmasına rağmen, eski çağlardan bu yana aşılama esaslı bazı uygulamalar

uygulanmıştır.



.

(3)

TARİHÇE TARİHÇE



Aşılama ilgili ilk uygulamalar (MÖ590) çiçek vakalarının gözlemlenmesine dayalı olarak başlatılmıştır.



Çiçek vakalarından kurtulanların bir daha hasta olmamaları gözlemi aşılama ilgili ilk çalışmaları getirmiştir.



Gözleme dayalı bu çalışmaların sonucundan, çiçek vakalarından toplanan kabuk materyallerinin

kurutulup, ince toz haline getirilmesi ve bir tören ile çocuklara fildişi tüpler yardımıyla burun

deliklerinden çektirilmesi şeklinde uygulanmıştır.

Bu törenden birkaç gün sonra hafif hastalık belirtisi

gösteren çocuklar bir daha enfekte olmamışlardır.

(4)

Ramses V (died 1157 BCE) mumyalanmış kafa muhtemelen insan Ramses V (died 1157 BCE) mumyalanmış kafa muhtemelen insan çiçeğinden ölmüş

çiçeğinden ölmüş

(5)

kurutulmuş çiçek kurutulmuş çiçek

lezyonlarının inhalasyonu

(6)

İnsan çiçeği lezyonları

(7)

SMALLPOX Vaccination WHO ( 1967 - 1977 ) Last naturally acquired case SOMALIA 1977 1978 last death

Global eradication 1979

(8)

The last known person in the world to have a natural The last known person in the world to have a natural

case of smallpox. Variola minor in 23-year-old Ali Maow case of smallpox. Variola minor in 23-year-old Ali Maow

Maalin, Merka, Somalia CDC Maalin, Merka, Somalia CDC

(9)

TARİHÇE TARİHÇE

 Bilimsel ilk çalışma yine çiçek vakasına yöneliktir.

Sığır çiçeği enfeksiyonlu sığırlarla temasta olan insanın insan

çiçeğinden korundukları gözlemine dayanarak,

Edward Jenner, 1796 yılında inek çiçeği vezikül sıvılarını insanlara vererek enfeksiyona karşı

korumuştur.

(10)

E.Jenner bir çocuğa aşı E.Jenner bir çocuğa aşı

yaparken

(11)

TARİHÇE TARİHÇE

 Daha sonra Pasteur (1885). , tavşan sinir sisteminde ürettiği kuduz virusu ile aşı geliştirmiştir. Bu aşı kuduz köpek tarafından ısırılan bir insana uygulanmış. Bu modifiye aşı hazırlamaya yönelik ilk çalışma olma niteliğindedir

 1892….kolera (Laffnile)

 1896….tifo (Wright)

 1923…difteri (Ramon ve Guerin)

(12)

Bazı viral aşıların geliştirilme tarihleri

 18 yy.

 1796 First vaccine for smallpox, first vaccine for any disease

 19 yy.

 1882 First vaccine for rabies

 20 yy.

 1932 First vaccine for yellow fever

 1945 First vaccine for influenza

 1952 First vaccine for polio

 1954 First vaccine for Japanese encephalitis

 1957 First vaccine for adenovirus-4 and 7

 1962 First oral polio vaccine

 1964 First vaccine for measles

 1967 First vaccine for mumps

 1970 First vaccine for rubella

 1974 First vaccine for chicken pox

 1977 First vaccine for pneumonia

 1978 First vaccine for meningitis

 1981 First vaccine for hepatitis B

 1992 First vaccine for hepatitis A

 1998 First vaccine for rotavirus

(13)

TARİHCE TARİHCE

 Önceleri sıklıkla doğal enfeksiyonlardan sağlanan materyaller ile aşılamalar ve takiben deneme hayvanı modelleri

kullanılmıştır.

 Takiben ETY virus üretimi için kullanılabilirliği anlaşılmış ve aşı üretiminde kullanılmıştır. (kuduz aşıları örnektir)

 Virusların doku kültüründe üretilebilmelerinin sağlanması

 Bağışıklığa ilgili bilgilerin de bu süreçte önemli ölçüde

öğrenilmiş olması, sonucunda, doku kültüründe aşı hazırlama çalışmaları önemsenmiş ve birçok viral aşı üretilmiştir.

 Sonraki yıllarda moleküler çalışmalar kullanılarak hazırlanan biyoteknolojik aşılar (rekombinant aşı, DNA aşısı ,vb), bugün birçok hastalığın kontrol ve eradikasyonu çalışmalarının

önemli ayağını oluşturmaktadır.

(14)

Viral hastalıkların kontrol ve Viral hastalıkların kontrol ve

eradikasyonunda farklı yöntemler eradikasyonunda farklı yöntemler

kullanılır.

 Kesim

 Hijyen

 Karantina

 İmmunizasyon (Aşı uygulamaları)

(15)

BAGIŞIKLIK BAGIŞIKLIK

 Aktif Bağışıklık

 Pasif Bağışıklık

(16)

Aktif bağışıklık

İnsan ve hayvanların antijen ile karşılaşmaları sonrasında kendi immun sistemlerinin faaliyeti

sonucu oluşan bağışıklıktır.

1. Doğal aktif bağışıklık (Doğal enfeksiyon)

2. Yapay aktif bağışıklık (Aşılama)

(17)

Pasif Bağışıklık

 Bir başka organizma tarafından salgılanan antikorların aktarılması 1. Maternal bağışıklık

(antikorların transplasental ya da

kolostrum/sütle aktarımı) II. Hiperimmun serum

uygulamaları

(18)

VİRUS VİRUS

 Viruslar biyolojik organizmalarda hücreyi enfekte eden, submikroskobikmikroorganizmadır.

 Virusların kendileri hücresel organelleri olmadığından, ancak canlı hücrelerin metabolik faaliyetlerini kullanarak üreyebilirler..

 Viruslar DNA yada RNA içerir. Tek yada çift iplikçikli, sirküler ya da çoğunlukla linear yapıdadır

 Nükleik asit fiziksel, kimyasal ve enzimatik etkilerden protein kat (kapsit) tarafından korunur..

 Birçok virus zar içerir. Zarlı viruslar üzerindeki «spike» denilen yapılar antijenik determinantları içerir.

 Virusun dış yüzeyi konakçı hücrenin seçiminden sorumludur. ( Virus- konakçı ilişkisi). Dış yüzeydeki viral proteinler konakçı reseptör

moleküllerine bağlanır.

(19)

(20)

AŞI, AŞI,

 Sözkonusu (aşılama yapılan) mikroorganizma ile karşılaşma sonrasında, hızlı bir şekilde

sekonder bağışıklık geliştirilmesi, klinik hastalığın oluşumu/şiddetinin azaltılmasını sağlar. Bu durum,

aşılama sonrasında bellek T ve B hücrelerinin gelişini ve nötralize

edici antikorun oluşumuna bağlıdır.

(21)

(22)

İyi bir aşının kriterleri İyi bir aşının kriterleri

1. Hedef patojen için uygun immun cevap oluşturma yeteneğinin varlığı Tuberculosis – hücreye bağlı cevapcell mediated response

Birçok bakteri ve viral enfeksiyon – antikor oluşumu 2. Uzun süreli koruma

İdeali ömür boyu koruma 3. Güvenilirliği

Aşı hastalığa neden olmamalı 4. Stabilite

İmmunitesinin devamlılığı (raf ömrü) 5. Ucuz olması

(23)

AŞI,

 Canlı veya inaktif

mikroorganizmalar (virus, bakteri,parazit)

 Bunların komponentleri (n.a,protein),

 Metabolik ürünleri (Toksin),

olabilir.

(24)

AŞILAR AŞILAR

Konvansiyonel Aşılar - Canlı Aşılar

- İnaktive Aşılar

Biyoteknolojik Aşılar

(Bazı moleküler teknikler

kullanılarak hazırlanan aşılardır)

(25)

Biyoteknolojik Aşılar Biyoteknolojik Aşılar

1. İleri Teknikler ile Hazırlanan Aşılar

- Sentetik peptid aşılar

- Antiidiotip antikor aşıları - Subünit aşılar

2. Genetik Mühendisliği ile hazırlanan Aşılar

- Mutant Aşılar- -Marker Aşılar - Sunünit Aşılar

- Rekombinant Virus Aşıları

(26)

(27)

CANLI AŞILAR CANLI AŞILAR

( Aktif aşılar, attenüe aşılar) ( Aktif aşılar, attenüe aşılar)

 Attenüasyon:

 Doğal attenüasyon: Doğal türde pasajlar ile attenüasyon

 Suni attenüasyon: ETY, doku kültürü yada deneme hayvanı pasajları

 *Suni attenüasyon geriye

mutasyonla virulens kazanma

olasılığı daha yüksektir.

(28)

Suni attenüasyon

(29)

CANLI AŞI ETKENi CANLI AŞI ETKENi

 Canlıdır

 Attenüedir (Doğal yada suni yolla attenüasyon)

 Aşı materyalinde virus yapısal olarak bütündür.

 İstenilen konsantrasyonda virus içerir.

 Verildikleri canlıda ürer, yayılır ve

immun sistemi (lenfoid ve myeloid

hücreler) uyarır.

(30)

İNAKTİF AŞI ETKENİ İNAKTİF AŞI ETKENİ

 İnaktiftir (Fiziksel yada kimyasal yolla).

 Aşı materyalinde virus yapısal olarak bütündür.

 İstenilen konsantrasyonda virus içerir.

 Verildikleri canlıda üremez,

immun sistemi (lenfoid ve

myeloid hücreler) uyarır.

(31)

CANLI VE İNAKTİF AŞILARIN CANLI VE İNAKTİF AŞILARIN

KARŞILAŞTIRILMASI KARŞILAŞTIRILMASI



Parametre Canlı aşı İnaktif aşı

- Uygulama yolu ……..doğal enf modeli yada enjeksiyon …………..

enjeksiyon

-Antijen dozu ……….. düşük ……… yüksek -Fiyat………. Düşük………. ……… Yüksek -Doz sayısı………. Tek*……….. Çok -Adjuvant……….. Hayır……….. Evet - Bağışıklık süresi….. Uzun………. Kısa - Antikor durumu………….. IgG,IgA……… …..IgG

-Hücresel Yanıt……….. Var………...Yetersiz -Isı Duyarlığı ………. Var……… ……….Yok

- İnterferenz……….. Bazen………Yok -Gebelerde risk………..Bazen………...Yok -Virulenz kazanma…………..bazen ………....Yok - Hastalık oluşturma**………..evet……….Hayır

*Bazen iki doz gerekebilir.

**İmmunyetmezliği olanlarda

(32)

Adjuvant:

Spesifik antijenler ile birlikte kullanıldıklarında, antijene immun cevabı artıran maddelerdir. İnaktive ve bazı purifiye antijen aşılarında kullanılırlar.

Yaygın kullanımı olan adjuvantlar

1. Aliminyum tuzları

 Kullanımı güvenli ve etkilidir.

 İyi düzeyde antikor oluşumunu uyarırlar, düşük hücresel immunite oluştururlar

2. Lipozom ve Immunostimulating kompleksler (ISCOMS) 3. Komple Freunds adjuvant: yağ ve su içinde Micobakteria

emülsiyonudur.

 Toksik değildir.

 İyi düzeyde hücreye bağlı immun cevap oluşturur.

4. Incomplete Freund's adjuvant : Mycobacteria içermez.

5. Muramyl di-peptide

 Derived from Mycobacterial cell wall.

6. Cytokines

 IL-2, IL-12 and Interferon-gamma.

 Possible modes of action:

 Dokuda antijeni yakalayarak, dendrik hücreler ile T ve B lenfositlere maksimal uyarımı sağlar.

 Sitokin salınımını uyararak, inokulasyon bölgesine antijen spesifik T ve B lenfositlerin göçünü artırmak

(33)

Biyoteknolojik Aşılar Biyoteknolojik Aşılar

1. İleri Teknikler ile Hazırlanan Aşılar

- Sentetik peptid aşılar

- Antiidiotip antikor aşıları - Subünit aşılar

2. Genetik Mühendisliği ile hazırlanan Aşılar

- Mutant Aşılar- -Marker Aşılar - Sunünit Aşılar

- Rekombinant Virus Aşıları

-Nükleik Asit (DNA ve cDNA) aşıları

(34)

BİYOTEKNOLOJİK AŞILAR BİYOTEKNOLOJİK AŞILAR

I. İLERİ TEKNOLOJİ İLE HAZIRLANAN AŞILAR I. İLERİ TEKNOLOJİ İLE HAZIRLANAN AŞILAR 1. SENTETİK PEPTİD AŞILAR:

Enfeksiyon etkeninin

immunojen komponentlerinin protein yapılarının

belirlenerek invitro

koşullarda sentezlenmesi ve peptitlerin aşı olarak

kullanımı esası ile hazırlanır.

(35)

Sentetik peptit aşıların Sentetik peptit aşıların

avantajları avantajları

-Bu aşılarda etkenin vücutta

üremesi, yayılması, enfeksiyon oluşturması mümkün değildir.

- Fazla verilmelerinde bir sorun oluşmaz.

- -Muhafazaları kolaydır.

(36)

Sentetik peptit aşı Sentetik peptit aşı

dezavantajları dezavantajları

 Sentezlenecek antijenik

determinantın iyi belirlenmesi gerekir.

 Etkin korunma için birden fazla sayıdaki antijenik determinant

için hazırlanmış (multikompetent)

aşı kullanımı gerekebilir.

(37)

BİYOTEKNOLOJİK AŞILAR BİYOTEKNOLOJİK AŞILAR

I. İLERİ TEKNOLOJİ İLE HAZIRLANAN AŞILAR I. İLERİ TEKNOLOJİ İLE HAZIRLANAN AŞILAR

 ANTİİDİOTİP ANTİKOR AŞILARI

 İlk kez JERNE tarafından bildirilmiş bir teoridir

 Bir antijene karşı oluşan antikorların (idiotip antikor) başka bir deneme

hayvanı için antijen olarak kullanılması sonucu elde edilen antikorların (anti

idiotip antikor-Ab2) aşı olarak kullanımı esasına dayanır. Ab2 antijenin internal imajını taşır ve Ab2 için oluşan

antikorlar antijene bağlanabilir.

 .

(38)

Antikor Molekülü

(39)

HEPATİT B anti-idiotip aşı HEPATİT B anti-idiotip aşı

hazırlanması prosedürü hazırlanması prosedürü



HEPATİT B→ Ab1( hepatit B spesifik) (İdiotip antikor)



∕→Tavşan



(Ab2)

( Antiidiotip antikor)



∕→Şempanze



(Ab3)

Şempanzelerdeki eprüvasyon çalışması sonrasında Ab2 ile uyarılmış olan grup korunmuş)



NOT: Ab2 molekülleri orijinal antijenin internal görüntüsüne

sahiptir. Bu nedenle Ab3 orijinal antijen için spesifite gösterir.

(40)

Antiidiotip aşıların Antiidiotip aşıların , ,

 Avantajları, aşı materyalini Ab2 oluşturduğundan, enfeksiyon riski yoktur.

 Dezavantajları: deneme hayvanları

enfeksiyonlarına ihtiyaç duyulduğundan yeterince üretilememektedirler.

 İstenilen düzeyde bağışıklık

oluşturamamaktadır. Allerjik reaksiyona yol açabilirler.

 Kuduz,HSV gibi enfeksiyonlara ilgili

olarak bu aşılar üretilmiştir.

(41)

BİYOTEKNOLOJİK AŞILAR BİYOTEKNOLOJİK AŞILAR

I. İLERİ TEKNOLOJİ İLE HAZIRLANAN AŞILAR I. İLERİ TEKNOLOJİ İLE HAZIRLANAN AŞILAR

 SUBUNİT AŞILAR:

Mikroorganizmaların antijenik komponentlerinin (glikoprotein, toksin, peplomer, pilus vb)çeşitli yöntemlerle izole edilip

saflaştırıldıktan sonra direkt

olarak vucuda verilmesi esasına dayanır.

 (Bazıları sentetik peptid aşılarını

bu grupta değerlendirir)

(42)

Subunit Aşıların Avantaj ve Subunit Aşıların Avantaj ve

Dezavantajları Dezavantajları

 Bu aşılarda, aşı kompotentinin seçimi önemlidir.

Aşılama sonrasında hastalık etkenlerini elimine edici antikor yanıtı elde edilebilmelidir.Subünit aşıların

multikompetent olması, etkin korunma için tercih edilir.

 Aşının avantajları, enfeksiyöz etken içermemesi, dolayısıyla enfeksiyon oluşturmaması, hücresel ve humoral immun sistemin uyarılması

 Aşının dezavantajları,; genellikle fazla miktarda ve çift doz verilmesi ihtiyaç duyulması,

 adjuvantlar yada haptenlerle birlikte kullanıma ihtiyaç göstermeleri,

 aşıda bulunan substansların niteliğine göre ( bir yada birkaç) koruma etkinliğinin düşük olabilmesi gibi

dezavantajları vardır.

 Hepatit B(HBVsAg) ve Influenza HN için geliştirilmiş subunit aşılar bulunmaktadır.

(43)

(44)

(45)

BİYOTEKNOLOJİK AŞILAR BİYOTEKNOLOJİK AŞILAR

2. GENETİK MÜHENDİSLİĞİ İLE HAZIRLANAN 2. GENETİK MÜHENDİSLİĞİ İLE HAZIRLANAN

AŞILAR AŞILAR

 Mikroorganizmaların

genomlarında yapılan bazı

maniplasyonlar ile elde edilen

mutant, recombinant mutant

mikroorganizmalar ile bunların

ürünleri ve antijenik birimleri aşı

olarak kullanılır.

(46)

B BİYOTEKNOLOJİK AŞILAR B BİYOTEKNOLOJİK AŞILAR

2. GENETİK MÜHENDİSLİĞİ İLE HAZIRLANAN 2. GENETİK MÜHENDİSLİĞİ İLE HAZIRLANAN

AŞILAR AŞILAR

 MUTANT AŞILAR

 Mikroorganizmaların genetik yapılarında yapay olarak

oluşturulan mutasyonlar sonucu hazırlanan aşılardır.

 Bunlar; enfeksiyon oluşturmazlar, vucutta çoğalırlar, spontan

geriye virulens mümkündür

(47)

Mutant Aşılar Mutant Aşılar

1. Klasik mutant mikroorganizma aşıları 2.İnsersiyon mutant mikroorganizma

aşıları

3.Delesyon mutant mikroorganizma

aşıları

(48)

1. Klasik mutant 1. Klasik mutant

Mikroorganizma aşıları.



Bu aşılarda genetik mühendisliği kullanılmaz. Klasik attenüasyon ve seleksiyon metotları ile belirlenen

mutant suş aşı suşu olarak kullanılır. Bu virusun virulens genlerinde oluşan

mutasyonlar sonucu virulensi azaltılmış, ancak antijenik kabiliyeti iyi düzeydedir.



Bu aşılar gerçekte attenüe aşıdırlar.

Canlı aşılar gibi belirli koşullarda

üreme, vucuda yayılma ve enfeksiyon oluşturma niteliğine sahiptirler.



Burada özellikle ısı duyarlı

(temperature sensitive-ts) mutant

aşılar ve soğuğa adapte (cold adapted –

ca) mutant aşılardan bahsedebilirz.

(49)

Ts mutant aşılar:

 vahşi tip viruslar genellikle belli ısı sınırları arasında

üreme yeteneğine sahiptirler.

Bu sınırlar 20-24°C ile 39.5 °C arasında değişir. Kanatlı

virusları için üst sınır birkaç

derece daha fazladır.

(50)

Ts mutant aşılar Ts mutant aşılar



Isı duyarlı mutant viruslar vahşi virusun nokta mutasyon sonucu genetik

yapısında baz değişimi oluşması

sonucudur. Bu olay kodlanmış proteinin bir amino asidinin değişmesi ile

sonuçlanır. Bunun sonucu oluşan

protein düşük ısılarda (31°C’de)aktifken optimum ya da daha yüksek ısılarda

fonksiyonel değildir. Çünkü 3 boyutlu yapısını yitirir. Söz konusu olan bir

yapısal protein olabileceği gibi enzim

de olabilir. Sonuç olarak mutant virus

sınırlanmış ısılarda aktif, buna karşın

sınırlanmamış (non permisive) ısılarda

aktif olmayan özellik kazanır.

(51)

Ts mutant aşıların Ts mutant aşıların

özellikleri özellikleri



Ts mutantlar vahşi tip virusla aynı

immunolojik spesifiteye sahip proteinler üretirler. Yani aynı immunolojik

özelliklere sahiptirler.



- Düşük ısılarda vahşi tip kadar

aktiviteye sahiptirler ve bu ısılarda yüksek düzeyde çoğalırlar.



-Bazı ts mutantlarda bir “gedik” ten bahsedilir. Bazen yüksek ısılarda

fonksiyonel aktiviteler etkinliğini

kaybetmeksizin azda olsa enfektif virus partikülü üretimine devam eder.



- vahşi tipe geri dönüş olasıdır.

(52)

Soğuga adapte Soğuga adapte

mutantlar:

 Vahşi virusun yeni bir

konakçıda (ETY ve deneme

hayvanı) düşük ısıda üretilmesi ile elde edilir. Bunlar soğuk

şartlarda üreme yeteneğine sahip,attenüe aşılardır.

 BHV-1 için intranasal kullanılan soğuğa adapte mutant aşılar

örnek olarak verilebilir.

(53)

2.İnsersiyon mutant 2.İnsersiyon mutant

mikroorganizma aşıları mikroorganizma aşıları



Mikroorganizmanın virulens geni içerisine başka bir etkenin gen veya DNA’sının

integre edilmesi esasına dayanır. Böylece virulens genine giren DNA sekansı, bu

genin bütünlüğünü bozar, ekspresyonuna engel olur ve böylece virulens kaybı oluşur.

Ancak inserte edilen DNA nın ayrılması ve virusun yeniden patojen form kazanması mümkündür.



Bu aşılar marker aşı olarak kullanılır

(pozitif marker aşı).

(54)

 Doğal enf Konvansiyonel aşı

•İnsersiyon mutantı

(55)

3.Delesyon mutant mikroorganizma 3.Delesyon mutant mikroorganizma

aşıları aşıları

 Virus genomunda bulunan virulens ile ilgili genlerin

çıkarılması ile hazırlanan canlı aşılardır. Vücutta çoğalır, ancak enfeksiyon oluşturmazlar. Bunlar marker aşı olarak

kullanılabilmektedir.

(56)

•İnsersiyon mutantı Delesyon mutantı

(57)

Marker Aşılar:

 Marker aşılar; subunit aşı, insersiyon mutantı ( pozitif marker) ya da delesyon mutant aşıları ( negatif marker) olabilirler.

 Subunit aşılarda , spesifik antijenik determinant aşı

materyalini oluşturur. Subunit aşıların dezavantajlarını taşır.



(58)

Pozitif marker aşılarda Pozitif marker aşılarda , ,

 doğal enfeksiyonu oluşturan virusta bulunan antijenik

determinantlar yanı sıra inserte

edilen gen tarafından determine

edilen antijen bulunur. Bu aşılar

ile doğal enfekte hayvanları ayırd

etmek mümkün değildir. Yalnızca

aşılı hayvanlar belirlenebilir.

(59)

Negatif marker aşılarda Negatif marker aşılarda ise ise , ,



Virus suşlarının yapısal komponentlerini

kodlayan genlerin metabolik yollarla kısman yada tamamen çıkarılması esası vardır. Bu çıkarılan genler virus replikasyonu için

gerekli olmayan genlerdir. Saha virusunda var olan antijenik determinantlardan birisi çıkarılarak hazırlanan bu aşılar , ticari kit kullanımı ile aşılı ve enfekte bireyleri ayırd etmede kullanılabilir.Bugün BHV-1

enfeksiyonunun eradikasyonu çalışmalarında

bu aşılar önemli yer tutmaktadır.

(60)

Marker Aşı Marker Aşı

•Pozitif marker

•negatif marker marker aşı

(61)

Negatif Marker aşı Negatif Marker aşı

Esası, virusun belirli antijenik

determinantının delesyonunun

sağlanması ve delesyonu yapılan antijenik determinantı saptamaya yönelik test kitleri ile doğal enfekte

hayvanlarda bu determinant varlığının saptanmasıdır.

Aşılı ve enfekte hayvanları

ayırdetmede, dolayısıyla hastalıkların

eradikasyonu programında önemlidirler.

(62)

(63)

(64)

(65)

B BİYOTEKNOLOJİK AŞILAR B BİYOTEKNOLOJİK AŞILAR

2. GENETİK MÜHENDİSLİĞİ İLE HAZIRLANAN 2. GENETİK MÜHENDİSLİĞİ İLE HAZIRLANAN

AŞILAR AŞILAR



Rekombinant DNA aşıları (Subünit aşılar):

1. Mikroorganizmanın spesifik antijenik proteinleri

kodlayan genleri özel RE enzimleri (EcoRI,Hind III)ile çıkarılır,

2. Taşıyıcı bir DNA ile birleştirilir.

(plazmid, viruslar:adenovirus, SV40,vaccinia, bakteriler, E.coli,BCG9 ).

3. Daha sonra plazmidin alıcı hücreye (bakteri, hücre) veya hayvana aktarımı yapılır ve

4. Genin expresyonu sağlanarak, sentezlenen hedef gen ürünü proteinler hücreden ekstre edilir ve bunlar aşı olarak kullanılır.

(66)

Rekombinant DNA aşıların(Subünit Rekombinant DNA aşıların(Subünit

aşılar) avantajları:

 İmmunojen protein olduğundan, enfeksiyon riski oluşturmaz.

 Adjuvantlar ile birlikte kullanılır

ise iyi bağışıklık oluşturur.

(67)

Rekombinant DNA aşıların(Subünit Rekombinant DNA aşıların(Subünit

aşılar) dezavantajları:

 Yeterli düzeyde üretim yapmak zordur.

 Çift doz kullanılır.

 Adjuvant kullanılır.

 Hazırlaması zordur.

 Hazırlanması prosedüründe kaynaklanan

 ( alıcı hücrede ekspresyonun

yeterince gelişmemesi, vb) sorunlar

olabilir.

(68)

B BİYOTEKNOLOJİK AŞILAR B BİYOTEKNOLOJİK AŞILAR

2. GENETİK MÜHENDİSLİĞİ İLE HAZIRLANAN 2. GENETİK MÜHENDİSLİĞİ İLE HAZIRLANAN

AŞILAR AŞILAR

 Rekombinant virus aşıları( Vektör Aşıları): Mikroorganizmaların

antijenik determinantlarını kodlayan gen bölgelerinin çıkarılarak, mutant mikroorganizma genomuna entegre edilmesi ve bunların aşı olarak

kullanılması esasına dayanır.

 (vaccinia virusu,adenovirus

S.TyphiTy21a)

(69)

(70)

AdVac® malaria vaccine AdVac® malaria vaccine

üretimi

(71)

Vektör aşı örnekleri Vektör aşı örnekleri



Kanarya çiçek virusuna

CDV+FLV+kuduz yüzey antijenik

proteinlerini kodlayan genler ilave edilerek hazırlanan aşı kedi ve köpeklerde iyi

düzeyde bağışıklık sağlamaktadır.



Vaccinia virusuna kuduz virusunun immunolojik koplementini kodlayan gen

ilave edilerek kullanılır ise, hem kuduz hem de vaccinia spesifik antikor oluşur.



Adenovirusa Aujesky gD kodlayan gen

integrasyonu

(72)

Rekombinant virus aşılarının Rekombinant virus aşılarının

avantajları avantajları

 Rekombinant mikroorganizma hem

kendi hem de diğer immunojen için aşı vektörüdür.

 Multivalan aşılar hazırlanabilir

 Marker aşı hazırlamaya uygundur.

 Canlı aşıdırlar.İyi derecede bağışıklık oluştururlar.

 Adjuvant kullanımına ihtiyaç

duymazlar

(73)

Rekombinant virus aşılarının Rekombinant virus aşılarının

dezavantajları dezavantajları

 Canlıdır,etrafa yayılabilir.

 İlave edilen gen stabilitesine güven olmaz.

 İmmunsupresyonlu bireylerde

infeksiyon oluşturabilir.

(74)

B BİYOTEKNOLOJİK AŞILAR B BİYOTEKNOLOJİK AŞILAR

2. GENETİK MÜHENDİSLİĞİ İLE HAZIRLANAN 2. GENETİK MÜHENDİSLİĞİ İLE HAZIRLANAN

AŞILAR AŞILAR

 Nükleik Asit (DNA ve cDNA)aşıları



Genomik DNA üzerindeki istenilen genin

yerinin belirlenmesi ve bu genin RE enzimleri ile çıkarılması



Plazmid vektörün belirlenmesi ve hazırlanması



Rekombinant plazmid vektörün E coli de amplifikasyonu, plazmidlerin E.coliden çıkarılması ve purifikasyonu

