Türkiye’de bulunan radyasyon onkolojisi merkezlerinin
Genel A¤ (‹nternet) üzerinden ulafl›labilirlikleri
Accessibility of radiation oncology centers in Turkey through the Internet
Eda Y‹RM‹BEfiO⁄LU, Ayflen Sevgi ÖZTÜRK, Haldun fiükrü ERKAL, ‹brahim EGEHANGazi Üniversitesi T›p Fakültesi, Radyasyon Onkolojisi Anabilim Dal›
6. Ulusal Radyasyon Onkolojisi Kongresi’nde sunulmufltur (21-25 Nisan 2004, Aksu, Antalya).
‹letiflim (Correspondence): Dr. Eda Y‹RM‹BEfiO⁄LU. Gazi Üniversitesi T›p Fakültesi, Radyasyon Onkolojisi Anabilim Dal›, Ankara, Tu r k e y . e-posta (e-mail): eyirm i b e s o g l u @ y a h o o . c o m
AMAÇ
Türkiye’de radyasyon onkolojisi merkezlerinin web sayfala-r›n›n içeri¤i araflt›r›ld›. Arama motorlar› ile web sayfalasayfala-r›n›n ulafl›labilirli¤i de¤erlendirildi.
GEREÇ VE YÖNTEM
K›rk dört hastanenin radyasyon onkolojisi merkezleri için web sayfalar›n›n varl›¤› ve bu sayfalar›n “Google” arama mo-toru ile aktif yönlendiren linkleri ile ulafl›labilirlikleri araflt›-r›ld›.
BULGULAR
Bütün merkezlerin web sayfas› vard›. Yirmi dokuz merkezin aktif yönlendirme yapan linki bulunmaktayd›; 23 merkezin web sayfas› çal›flan doktorlar hakk›nda bilgi içermekteydi; 26 merkezin web sayfas› doktorlar taraf›nda yürütülen çal›flma-lar hakk›nda bilgi içermekteydi. Tüm web sayfaçal›flma-lar› içinde radyasyon onkolojisi hakk›nda bilgiye yedisinde ulafl›labil-mekteydi. “Google” arama motorunda radyasyon onkolojisi anahtar sözcü¤ü kullan›larak 21 merkeze yönlendirme yapan aktif link bulundu.
SONUÇ
Genel a¤ (‹nternet) kullan›m›n›n yayg›nlaflmas›yla, kanser hastalar›n›n bilgi edinmesi önem kazanm›flt›r. ‹fllevsel, zengin içerikli ve kolayl›kla ulaflabilen web sayfalar›n›n gereklili¤i ön plana ç›km›flt›r.
Anahtar sözcükler: Bilgisayar iletiflim a¤›; ‹nternet; radyasyon onkolojisi; ulafl›labilirlik.
OBJECTIVES
The contents of web pages from radiation oncology centers in Turkey were evaluated. Accessibility of the web pages through search engines was also assessed.
METHODS
A search was made for the presence of web sites for radiation oncology centers of 44 hospitals and for the accessibility of these sites through actively forwarding links using the “Google” search engine.
RESULTS
All centers had web sites. Twenty-nine centers had actively forwarding links. Web pages from 23 centers included infor-mation concerning available treatment options. Web pages from 26 centers included information concerning medical staff. Web pages from 26 centers included information con-cerning research conducted by the medical staff. Of all web pages, information concerning radiation oncology was avail-able in seven. Using the “Google” search engine, actively for-warding links were found for 21 centers using “radiation oncology” keyword.
CONCLUSION
As Internet use expands, information requests by cancer patients gain in importance. The need for functional, compre-hensive and easily accessible web sites is presently out-weighed.
Key words: Computer communication networks; Internet; radiation oncology; accessibility.
Genel a¤ (‹nternet) dünya üzerinde bilgiye en genifl anlamda ulafl›lmas›n› sa¤layan önemli bir bilgisayar a¤›d›r. ‹nternet 1960’l› y›llar›n bafllar›n-da tan›t›lmaya bafllanm›fl ve tüm dünyabafllar›n-da oldu¤u gibi Türkiye’de de kullan›m› h›zla artarak toplu-mun büyük bir bölümü için günlük hayat›n vazge-çilmez bir parças› olmufltur. ‹nternet kullan›m›n›n h›zla artmas› ile birlikte, sa¤l›k alan›nda da bilgi edinilmesi amac› ile ‹nternet kullan›lmas› da yay-g › n l a fl m a k t a d › r.[ 1 ]Hastal›klar› ve tedavi
seçenekle-ri konusunda bilgi edinmek isteyen hastalar, ‹nter-net’i kullanarak bu bilgilere h›zl›, ucuz ve engelsiz flekilde ulaflabilmektedirler. ‹ngiltere’de yap›lan bir çal›flmada kanser hastalar›n›n da ‹nternet üze-rinden farkl› tedavi yöntemleri ve klinik çal›flmalar konusunda araflt›rma yapt›klar›n› belirtmifllerdir.[ 2 ]
‹nternet üzerine sunulmakta olan çok say›da web sayfas›nda yer alan bilgilerin içeri¤i ve güve-nirlili¤i bir tart›flma konusudur. Klinisyenler tara-f›ndan haz›rlanm›fl olan web sayfalar› kan›ta daya-l› bilgilendirme yolu ile hastalar›n ve hasta yak›n-lar›n›n hastal›k konusunda bilgiye ulaflmalar›na arac›l›k edebilmekte, tedavi karar› aflamas›nda ak-tif rol almalar›n› sa¤lanabilmekte, klinisyenler ve hastalar› aras›ndaki iliflkileri gelifltirilmekte ve te-daviye uyumu artt›r›labilmektedir.
Hasta ve hasta yak›nlar› ‹nternet üzerinde bulu-nan bir içeri¤i aramak üzere tasarlabulu-nan arama mo-torlar›n› kullanarak, milyonlarca web sayfas› için-de ilgilendikleri konu hakk›ndaki bilgilere daha kolay ve daha h›zl› ulaflabilmektedirler. Arama motorlar›nda aranan konu ile ilgili anahtar söz-cükler girilerek içinde bu sözsöz-cüklerin yer ald›¤› web sayfalar›na ulafl›labilmektedir.[3] Ancak, bu
aramalar sonucunda binlerce web sayfas›na ulafl›-labildiginden, klinisyenler taraf›ndan ya da onla-r›n kontrolünde haz›rlanan web sayfalaonla-r›na s›k kullan›lan arama motorlar› ile ulafl›labilirlik ve bu sayfalarla iliflkilendirilen anahtar sözcükler daha da fazla önem kazanmaktad›r. 2007 y›l› için yap›-lan istatistiksel de¤erlendirmelerde Türkiye nüfu-sunun %30’unun ‹nternet kullan›c›s› oldu¤u bildi-rilmifltir. ‹nternet kullan›m amaçlar› aç›s›ndan ya-p›lan de¤erlendirmede ise bilgi edinmek için ara-ma motoru kullananlar›n oran› %41 olarak bildi-rilmifltir.[4]
Bu çal›flmada, Türkiye’de bulunan radyasyon onkolojisi merkezlerinin web sayfalar›n›n durumu ve içeri¤i araflt›r›ld›, bu sayfalar›n s›k kullan›lan arama motorlar› arac›l›¤› ile ulafl›labilirlikleri de-¤erlendirildi.
GEREÇ VE YÖNTEM
Ocak 2008’de Türkiye’de radyasyon onkoloji-si merkezi bulunan hastanelerin ‹nternet üzerinde-ki web sayfalar› incelendi; radyasyon onkolojisi merkezleri için haz›rlanm›fl olan web sayfalar›n›n varl›¤› ve içeri¤i araflt›r›ld›. Web sayfalar›nda rad-yasyon onkolojisi merkezleri için haz›rlanm›fl di-¤er web sayfalar›na yönlendirme yapan linklerin var olup olmad›¤› incelendi. Ayr›ca web sayfala-r›nda merkez hakk›nda genel bilgi, merkezde uy-gulanan tedaviler, merkezde çal›flan hekimlerin özgeçmiflleri ve bilimsel çal›flmalar›, radyasyon onkolojisi ve kanserle ilgili genel bilgiler ve mer-kezde çal›flan t›bbi fizik uzmanlar› hakk›nda bilgi-lerin varl›¤› de¤erlendirildi.
Arama motorlar› aras›nda dünyada en s›k kul-lan›lan arama motoru olan h t t p : / /w w w. g o o g-le.com’un Türkçe versiyonu olan http://www.go-ogle.com.tr[3,5]adresi kullan›larak radyasyon
onko-lojisi merkezlerinin web sayfalar›na yönlendirme yapan aktif linklere ulafl›labilirlik araflt›r›ld›. Ara-ma motorunda anahtar sözcük olarak “radyotera-pi” ve “radyasyon onkolojisi” kullan›ld›.
BULGULAR
‹ncelenen 44 hastanenin 35’i üniversite hasta-nesi, dokuzu ise e¤itim ve araflt›rma hastanesi idi. Hastanelerin tümünün web sayfas› bulunmaktay-d›. Hastanelerden 39’unun web sayfalar›nda rad-yasyon onkolojisi merkezlerinin web sayfalar›na yönlerdirme yapan linkler bulunuyordu. Mevcut olan linklerin 29’u aktif olarak yönlendirme yapa-bilir durumda idi. Üniversite hastanelerinden seki-zinde, e¤itim ve araflt›rma hastanelerinin ikisinde radyasyon onkolojisi merkezi bulunmas›na karfl›n aktif olarak hasta tedavisi yap›lmamaktayd›. Aktif olarak hasta tedavisi yap›lmayan bölümlerden üçünün web sayfalar› için ilgili hastanelerin web sayfalar›nda aktif linkler bulunmaktayd›. Aktif olarak hasta tedavisi yap›lan 34 merkezin web
çal›flan radyasyon onkolojisi fizi¤i uzmanlar› hak-k›nda bilgi verilmiflti. Yirmi alt› merkezin aras›n-da sadece sekizinde (%31) hekimlerin bilimsel ça-l›flmalar› hakk›nda bilgiye rastland›. Bu araflt›rma-da merkezlerin web sayfalar›n›n yedisi (%24) rad-yasyon onkolojisi hakk›nda bilgi ve sadece üçü (%10) onkoloji hakk›nda bilgi içermekteydi. ‹nce-lenen konu bafll›klar›n›n hastanelere göre da¤›l›m› Tablo 1’de gösterilmifltir.
Arama motoru olarak h t t p : / /w w w. g o o g-le.com.tr kullan›larak radyasyon onkolojisi mer-kezlerinin internet sayfalar›na yönlendirme yapan linklerinin ulafl›labilirli¤i de¤erlendirildi¤inde “radyasyon onkolojisi” anahtar sözcü¤ü kullan›l-d›¤›nda 255,000 sonuç aras›nda 21 radyasyon on-kolojisi merkezinin internet sayfas›na yönlendir-me yapan linkine ulafl›labilyönlendir-mekteydi. “Radyotera-pi” anahtar sözcü¤ü kullan›ld›¤›nda ise 949,000 sonuç aras›nda sadece bir radyasyon onkolojisi merkezinin ‹nternet sayfas›na yönlendirme yapan linke ulafl›labildi (Tablo 2).
TARTIfiMA
Hastalar›n hastal›klar› ve uygulanacak tedavi-ler konusunda bilgilendirilmetedavi-leri her hekim için sayfalar› için ilgili hastanelerin web sayfalar›nda
bulunan linklerden befli aktif olarak yönlendirme yapmamaktayd›. Aktif olarak hasta tedavisi yap›-lan merkezlerden üçü için ilgili hastanenin web sayfas›nda radyasyon onkolojisi merkezlerine ait link bulunmamaktayd›.
Hastanelerin web sayfalar›nda aktif olarak has-ta tedavisi yapan ve yapmayan radyasyon onkolo-jisi merkezilerinin web sayfalar›na yönlendirme yapan aktif linkler bulunan 29 merkezin web say-falar› içerik aç›s›nda yedi ayr› bafll›kta incelendi. Bu bafll›klar s›ras› ile merkez hakk›nda genel bil-gi, merkezde yap›lan tedaviler hakk›nda bilbil-gi, merkezde çal›flan hekimlerin özgeçmiflleri ve bi-limsel çal›flmalar› hakk›nda bilgi, bölümde çal›flan radyoterapi fizi¤i uzmanlar› hakk›nda bilgi, rad-yasyon onkolojisi ve onkoloji hakk›nda bilgi flek-lindeydi.
Radyasyon onkolojisi merkezilerin web sayfa-lar›n›n içeri¤inde, 17’si (%59) merkez hakk›nda genel bilgi içermekteydi, 23’ü (%79) web sayfa-s›nda merkezde uygulanan tedaviler hakk›nda bil-gi içermemekteydi. Yirmi alt› merkezin (%90) web sayfas›nda merkezde çal›flan hekimlerin öz-geçmiflleri bulunurken dördünde (%14), merkezde
Hastane
Üniversite E¤itim ve Araflt›rma Toplam Merkez hakk›nda genel bilgi Var 14 3 17
Yok 10 2 12
Tedavi hakk›nda bilgi Var 5 1 6
Yok 19 4 23
Hekimler hakk›nda bilgi Var 21 5 26
Yok 3 0 3
Hekimlerin bilimsel çal›flmalar› hakk›nda bilgi Var 7 1 8
Yok 17 4 21
Radyasyon fizi¤i uzman› hakk›nda bilgi Var 3 1 4
Yok 21 4 25
Radyasyon onkolojisi hakk›nda bilgi Var 5 2 7
Yok 19 3 22
Onkoloji hakk›nda bilgi Var 3 0 3
Yok 21 5 26
Tablo 1
yasal bir görev ve sorumluluktur. Özellikle kanser hastalar›n›n hayat› tehdit edici durumlar›, uygula-nacak tedavilerin ciddiyeti ve hastalar›n konu hak-k›ndaki bilgi eksiklikleri, hastalar›n ve yak›nlar›-n›n hastal›¤a ve tedavinin olas› yan etkilerine ba¤-l› olarak yaflayabilecekleri anksiyetenin düzeyini artt›rabilmektedir. Kanser hastalar› ve yak›nlar›n›n bilgilendirilmesi kanser tedavisinin önemli bir parças›n› oluflturmaktad›r.[6] Hastalar ve hasta
ya-k›nlar› hastal›¤›n tan›, tedavi ve takip aflamalar› hakk›nda daha fazla bilgi edinmek istemektedirler. Önceki y›llarda bilgilendirmenin temelini hasta ve doktorun karfl›l›kl› görüflmeleri oluflturmaktayken, günümüzde hasta ve yak›nlar›n›n bilgi ve iletiflim teknolojilerine baflvurmas› ile çok fazla t›bbi bil-giye ulaflabildikleri bir ça¤a gelinmifltir. Lamszus ve arkadafllar›[7] çal›flmalar›nda, hastalar›n
bilgi-lendirilmesinin ve hekim ile hasta aras›ndaki ilifl-kinin gelifltirilmesinin, radyoterapi uygulanan has-talar›n hastal›klar›na ve uygulanan tedavilere ba¤-l› korku ve stres ile bafla ç›kmalar›na ve yaflam ka-litelerinin artt›r›lmas›na yard›mc› oldu¤unu gös-termifllerdir. ‹letiflim teknolojileri, klinisyenlerden topluma bilgi transferi ile sa¤l›k ve t›bbi bilgilerin yayg›nlaflmas›nda umut vermektedir. ‹nternet kul-lan›m›n›n h›zla yayg›nlaflmas› sonucunda yak›n gelecekte klinisyen, araflt›rmac› ve hastalar aras›n-daki ba¤lant›n›n da ‹nternet taraf›ndan oluflturaca-¤› öngörülmektedir.
‹nternette bulunan yüzlerce web sayfas› ile t›b-bi konularda t›b-bilgiye kolayl›kla ve h›zla ulafl›lat›b-bil- ulafl›lamektedir. Bununla birlikte ‹nternette bulunan bil-gilerin içeri¤inin kalitesi de¤iflkendir. ‹nternete dayal› bilgi ediniminde do¤ru olmayan ve
yan›lt›-c› bilgi olas›l›¤› potansiyel bir tehlike olabilmek-tedir. Güvenilir web sayfalar›n› belirlemek ise zor ve kafa kar›flt›r›c›d›r. Son zamanlarda, ‹nternet üzerinden edinilen bilginin do¤rulu¤u ve kalitesi konusundaki kayg›lar artmaktad›r. Web sayfala-r›nda sa¤l›kla ilgili bilgilere dikkate de¤er oranda artarak ulafl›labilmesine ra¤men tam, yanl› olma-yan bilgileri içeren web sayfalar› bütünün içinde de¤erlendirildi¤inde küçük bir oran›n› olufltur-maktad›r. Diaz ve arkadafllar›[8]yapt›klar›
çal›flma-da, hastalar›n ‹nternet üzerinden edindikleri bilgi-lerin, klinisyenlerden ald›klar› bilgilere oranla da-ha güvenilir oldu¤unu düflündüklerini belirtmifl-lerdir. Metz ve arkadafllar›n›n[9]radyoterapi
uygu-lanan kanser hastalar› aras›nda yapt›klar› çal›flma-n›n sonucu da bu bulgular› pekifltirmektedir.
Cline ve Haynes’in[ 1 0 ] çal›flmas›nda internet
kullan›m amaçlar› aras›nda en s›k baflvurulan üç yoldan biri olarak sa¤l›k hakk›nda bilgi aramak ol-du¤u belirtilmifltir. Sa¤l›k hakk›nda bilgi edinmek amac› ile ‹nternetin kaynak olarak kullan›lmas› gi-derek yayg›nlaflmaktad›r.[8,11] Kanada’da yap›lan
bir çal›flmada 191 kanser hastas›ndan %35’inin hastal›klar› hakk›nda ek bilgi alabilmek için ‹nter-nete baflvuduklar› saptanm›flt›r.[12] Memorial
Slo-an-Kettering kanser merkezinde ise hastalar›n %44’ünün ve hasta yak›nlar›n›n %60’›n›n hasta-l›klar› hakk›nda bilgi edinmek amac› ile ‹nternet kulland›¤› bildirmifltir. ‹nternet kullan›c›lar›n ço¤u hem tan›, hem de tedavi seçenekleri hakk›nda bil-gi aram›fllard›r.[13] Bu durum genel olarak kanser
hastalar›[12,14] için geçerli olmakla birlikte dikkate
de¤er oranda radyoterapi uygulanan hastalar ara-s›nda ön plana ç›kmaktad›r.[9,15] Almanya’da
rad-Hastane
Üniversite E¤itim ve Araflt›rma Toplam
Radyasyon onkolojisi Var 19 2 21
Yok 12 6 18
Radyoterapi Var 1 0 1
Yok 30 8 38
Tablo 2
Radyasyon onkolojisi merkezlerine yönlendiren linklerin, arama motoru ile “radyasyon onkolojisi” ve “radyoterapi” anahtar sözcükleri kullan›larak ulafl›labilirli¤inin hastanelere göre da¤›l›m›
yoterapi uygulanan 139 kanser hastas› aras›nda yap›lan anket çal›flmas›nda hastalar›n %27’sinin hastal›klar› hakk›nda bilgiyi ‹nternetten ald›klar›, hastalar›n %12’sinin bilgiye ‹nternet üzerinden kendileri, %15’inin ‹nternet dayal› bilgiye yak›n-lar› arac›l›¤› ile ulaflt›kyak›n-lar› gösterilmifltir.[15]
Chen ve arkadafllar›n›n[ 1 2 ] onkoloji hastalar›
aras›nda yapt›¤› çal›flma ise hastalar›n ‹nternete dayal› edindikleri bilgileri klinisyenleri ile tart›fl-mad›klar›n› ve bu bilgilerin do¤rulu¤unu kabul et-tiklerini göstermektedir. Vordermark ve arkadaflla-r›n›n[15] çal›flmas›nda, bilgi edinmek amac› ile
‹n-ternet kullananlar›n sadece %24’ünün bu bilgileri klinisyenleri ile tart›flt›klar› bildirilmektedir.
Türkiye’de yap›lan bir çal›flmada, radyoterapi uygulanan hastalar›n %4’ü kendisi, %21’i yak›n-lar› arac›l›¤› ile hastal›kyak›n-lar› ve tedavi seçenekleri hakk›nda ‹nternete dayal› bilgi edinme yoluna baflvurmufllard›r. Hastalar›n %16’s› elde ettikleri bilgileri kendilerini tedavi eden hekimleri ile tar-t›flm›fllard›r.[16]
Smith ve arkadafllar›[17]prostat kanseri tan›s› ile
radyoterapi uygulanan 295 hasta aras›nda yapt›k-lar› anket çal›flmas›nda hastayapt›k-lar›n üçte birinin kan-ser hakk›nda bilgi edinmek için ‹nterneti kullan-d›klar›n› bildirmifllerdir. Hastalar›n tümü, tedavi seçenekleri aras›nda seçim yaparken aktif rol ala-bilmek için ‹nternette prostat kanseri tedavisi ile iliflkili bilgi arad›klar›n› belirtmifllerdir. Bununla birlikte, hastalar tedavinin yan etkileri ile bafla ç›-kabilmeyi, takip ve korunmay›, klinik çal›flmalar› incelemeyi ve alternatif tedaviler konusunda bilgi edinmeyi içeren birçok farkl› nedenle de ‹nternet kulland›klar›n› rapor etmifllerdir.
Sa¤l›k çal›flanlar› taraf›ndan haz›rlanan bilgile-rin eksik, tutars›z, çeliflkili ve gelifligüzel haz›rlan-d›¤› konusunda yo¤un fikir birli¤i bulunmakta-d›r.[18]Ayn› zamanda klinisyenlerin yeterli
zaman›-n›n olmamas›, tedavi seçenekleri aras›ndaki tercih ve iletiflim becerisinin iyi olmamas› iletiflimde karfl›laflan s›k sorunlar olarak gösterilmektedir. Birçoklar›na göre klinisyenlerin sorulan sorulara cevap verdi¤i ancak kendi istekleri ile bilgi ver-mekten çekindikleri, bu durumun da soru sorabil-mek için yeterli bilgiye sahip olmayan kifliler
ara-s›nda sorun yaratabilece¤i belirtilmektedir.[18]
Has-talar›n ve yak›nlar› ile klinisyenler aras›nda yeter-li iletifyeter-limin sa¤lanamad›¤› ya da sunulan bilgile-rin yeterli olmad›¤› durumlarda hastalar›n klinis-yenleri taraf›ndan yönlendirilebilece¤i, kolay eri-flilebilir ve güvenilir, kan›ta dayal› bilgi içeren ve klinisyenlerin kontrolünde gözetiminde haz›rla-nan web sayfalar›n›n varl›¤› ve bu sayfalar›n içe-ri¤i önem kazanmaktad›r.
Klinisyenler kanser hastalar›n›n ihtiyac› olan bilgiyi eksik tahmin edip hastalar›n öncelikli ola-rak edinmek istedikleri bilgi konusunda yan›labil-mektedirler. Sonuç olarak, hastalar tatmin olma-d›klar› için ek bilgi aray›fl›na yönlenmektedirler. Yap›lan bir çal›flmada soru yöneltilen 232 hastan›n sadece %19’unun klinisyenden ald›¤› bilgi ile tat-min oldu¤u gösterilmifltir.[19]
Hastalar›n tedavi seçimine kat›lmas›, tedaviye uyumun artmas›n› sa¤layan parametrelerden biri-dir. Bu aflamada ön plana ç›kan hekim ile hasta iliflkisi, hastan›n güven duygusunun geliflmesini ve edindi¤i bilgi ile tatmin olmas›n› sa¤lamakta-d›r. Bu nedenle web sayfalar›ndaki bilgilerin ye-terli ve tatmin edici olmas› konusunda klinisyen-lerin daha dikkatli olmas› önem kazanmaktad›r.
Kanser tan›s› ve tedavisi ile iliflkili olarak ya-flam kaliteleri bozulan hastalar›n bununla bafla ç›-kabilmede bilgi aray›fl›n›n kritik rol oynad›¤› gös-terilmifltir.[20]
Bu araflt›rmada, Türkiye’deki radyasyon onko-lojisi merkezi bulunan hastanelerin web sayfala-r›n›n yedisinde (%24) radyasyon onkolojisi hak-k›nda ve sadece üçünde (%10) onkoloji hakhak-k›nda b i l g ilerin yer ald›¤› saptand›. Hastalar›n bilgi edinme aray›fl›na arac›l›k edebilece¤i kaliteli, ka-n›ta dayal› bu web sayfalar›n›n say›ca azl›¤› kan-ser hastalar›n›n bu ihtiyaçlar›n› da ç›kmaza soka-bilmektedir. Web sayfalar›n›n hepsinin denetimi-nin mümkün olmamas›, hastalar aras›nda bu bilgi-leri hekimbilgi-leri ile tart›flma e¤iliminin az olmas› ne-deni ile klinisyenler ve sa¤l›k kurulufllar› taraf›n-dan web sayfalar›n›n haz›rlanmas› önem kazan-maktad›r. Web sayfalar›n›n içeri¤inin hastalar› bil-gilendirici, tatmin edici olmas› ve kan›ta dayal› bilgilerin bulunmas› gerekmektedir.
Arama motorlar› ilk olarak 1990’l› y›llarda ‹n-ternet ortam›nda bilgi aramak için tasarlanm›flt›r. Zamanla arama motorlar›n›n say›s› artm›fl ve bilgi aramak için gözde araçlar haline gelmifltir. Goog-le arama motoru 2000 y›l›nda tan›t›lm›fl ve herkes-çe kullan›lmaya bafllanm›flt›r. Arama motorlar›n›n dünyadaki piyasa pay›n› inceleyen bir araflt›rmaya göre, Google arama motoru %47’lik piyasa pay› ile ilk s›rada yer almaktad›r.[5] Arama motorlar›n›
kullanmak için araflt›r›lan konu ile ilgili anahtar sözcüklerin seçimi önem kazanmaktad›r. Çal›flma-m›zda Google arama motorunda merkezlerin web sayfalar›n›n ulafl›labilirli¤i de¤erlendirildi¤inde “radyasyon onkolojisi” anahtar sözcü¤ü ile 21 merkezin (%54) web sayfas›na yönlendirme ya-pan link saptand›. Ancak, “radyoterapi” anahtar sözcü¤ü ile ulafl›labilen link varl›¤› %3 oran›nda bulundu. Türkiye’de genel nüfus aras›nda %30 oran›nda ‹nternet kullan›c›s› olmas› ve bunlar›n aras›nda %41’inin ‹nternet kullan›m amac›n›n ara-ma motorlar› arac› ile bilgi araara-mak olara-mas›[4]
nede-ni ile arama motorlar›nda kullan›lacak anahtar sözcüklerin basit, çeflitli ve konu ile ilgili olmas› gerekmektedir.
Tüm dünyada oldu¤u gibi ülkemizde de sa¤l›k konusunda bilgiye ulaflmada ‹nternet kullan›m› giderek yayg›nlaflmaktad›r. Bilgilendirme kolay eriflilebilir ve uygun bilgiye h›zl› ulafl›labilir olur-sa efektiftir. Kapolur-saml› olarak haz›rlanm›fl web sayfalar› yolu ile kanser ve tedavisi konusunda efektif bilgilendirme sa¤lanabilir. Radyoterapi uygulanacak hastalar›n hastal›klar› konusunda bilgi edinmek amac› ile ‹nternet kullan›m oran›-n›n artmas› nedeni ile radyasyon onkolojisi mer-kezleri taraf›ndan hastalar›n kolayl›kla ulaflabile-cekleri, yeterli bilgi içeren ve ifllevsel web sayfa-lar› haz›rlanmal›, var olan web sayfasayfa-lar›n›n ise içerikleri zenginlefltirilmelidir. Bu web sayfalar›-na s›k kullan›lan arama motorlar›nda kolay akla gelebilen, k›sa anahtar sözcüklerle engelsiz ulafl›-labilir olmal›d›r.
KAYNAKLAR
1. Doyle DJ, Ruskin KJ, Engel TP. The Internet and medicine: past, present, and future. Yale J Biol Med 1996;69(5):429-37.
2. Shepperd S, Charnock D, Gann B. Helping patients
access high quality health information. BMJ 1999;319(7212):764-6.
3. h t t p : / / e n . w i k i p e d i a . o rg / w i k i / S e a r c h _ e n g i n e # c i t e _ note-7.
4. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do. 5. MEDIA ADVISORY: Baidu Ranked Third Largest
Worldwide Search Property by comScore in December 2007.
6. Carlsson M. Cancer patients seeking information from sources outside the health care system. Support Care Cancer 2000;8(6):453-7.
7. Lamszus K, Verres R, Hübener KH. How do patients experience radiotherapy? [Article in German] Strahlenther Onkol 1994;170(3):162-8. [Abstract] 8. Diaz JA, Griffith RA, Ng JJ, Reinert SE, Friedmann
PD, Moulton AW. Patients’ use of the Internet for medical information. J Gen Intern Med 2002;17(3):180-5.
9. Metz JM, Devine P, DeNittis A, Jones H, Hampshire M, Goldwein J, et al. A multi-institutional study of Internet utilization by radiation oncology patients. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2003;56(4):1201-5. 10. Cline RJ, Haynes KM. Consumer health information
seeking on the Internet: the state of the art. Health Educ Res 2001;16(6):671-92.
11. Clark EJ. Health care web sites: are they reliable? J Med Syst 2002;26(6):519-28.
12. Chen X, Siu LL. Impact of the media and the internet on oncology: survey of cancer patients and oncolo-gists in Canada. J Clin Oncol 2001;19(23):4291-7. 13. Basch EM, Thaler HT, Shi W, Yakren S, Schrag D.
Use of information resources by patients with cancer and their companions. Cancer 2004;100(11 ) : 2 4 7 6 -8 3 .
14. Biermann JS, Golladay GJ, Greenfield ML, Baker LH. Evaluation of cancer information on the Internet. Cancer 1999;86(3):381-90.
15. Vordermark D, Kölbl O, Flentje M. The Internet as a source of medical information. Investigation in a mixed cohort of radiotherapy patients. Strahlenther Onkol 2000;176(11):532-5.
16. Yirmibefloglu E, Öztürk AS, Erkal Hfi, Egehan ‹. Kanser hastalar›n›n bilgi aray›fl›nda internet kullan›m›. ‹nönü Üniversitesi T›p Fakültesi Dergisi 2005;12(2):125-8.
17. Smith RP, Devine P, Jones H, DeNittis A, Whittington R, Metz JM. Internet use by patients with prostate can-cer undergoing radiotherapy. Urology 2003;62(2):273-7.
18. Rozmovits L, Ziebland S. What do patients with prostate or breast cancer want from an Internet site? A qualitative study of information needs. Patient Educ
Couns 2004;53(1):57-64.
19. Wiggers JH, Donovan KO, Redman S, Sanson-Fisher RW. Cancer patient satisfaction with care. Cancer 1990;66(3):610-6.
20. Arora NK, Johnson P, Gustafson DH, McTavish F,
Hawkins RP, Pingree S. Barriers to information access, perceived health competence, and psychoso-cial health outcomes: test of a mediation model in a breast cancer sample. Patient Educ Couns 2002;47(1):37-46.
