C a v i t B e y i n 7 0 y ı l ö n c e ç ı k r r v ş m e k s l e s i
M E M L E K E T İ M İ Z İ N Z E N G İ N L E Ş M E
V A S I T A L A R I
D ASINIMIZIN, iktisat meseleleriyle u uğraşanlarımızın en ziyade bahis konusu ettikleri bir nokta, eskiden be ri ticaretimize verilecek istikameti be lirlemek olmuştur. Milletlerarası tica rete geniş bir saha mı açalım? Memle ketimizde sanayii ilerletmek için Batı’ mn imal ettiği mallara gümrük kapıla rımızı —elimizden geldiği kadar— ka palı mı tutalım?
Bunlardan İkincisi, çoğu hissi olmak üzere pek çok taraftar bulmuştur, hâ lâ da bulmaktadır. Bu gibiler, yanlış başlangıçlardan hareket ettikleri için yanlış sonuçlara varıyorlar. Sanıyor lar ki «L’art pour l’art - Sanat sanat içindir» nazariyesi iktisat sahasında bir tatbik yeri bulabilir. İktisat bakımın dan sanat, ziraat, ticaret, bunların hiç biri kendi başına bir kıymet taşımayıp
mek, bunları ihtiyaç duyan piyasalara ulaştırmak, biraz da ticaretin yeni usullerini bilmek hem hâzinemizi dol durmaya, hem bizi zenginletmeye, hem de her gün bunların sonucu olan refah ve saadetimizin artmasına hizmet eder.
İşte bu sebeplerden dolayı, sanayii korumak için ne hükümet bütçesine tahsisatlar koymalı, ne vatandaşları mızın bütçelerine masraflar yükleme- lidir. Bırakmalı ki sermayeler kendi yollarını kendileri bulsunlar. îzin ver meli ki hükümet vergi olarak aldığı paraların bir kısmını faydası geniş ola
cak yol işlerine, ziraate ayırsın. Yine tekrar ederim ki, bizim gelece ğimiz, iktisadi geleceğimiz ziraat ve ticarettedir; sanayide değil. Gerçekleş meyecek emellerin arkasından koşarak kuvvetimizi ziyan edeceğimize memle ketimizin istidadını değerlendirerek, ihtiyaçlarını ölçerek adımlarımızı ata cak olursak elbette daha sağlam bir toprak üstünde yürümüş oluruz.
11 Ocak 1324 (1908)
MEHMET CAVİT
(Selanik Mebusu)
