T.C
GAZİ ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
GÜZEL SANATLAR EĞİTİMİ ANABİLİM DALI
MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ BİLİM DALI
MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİRME SÜRECİNDE
ÇALGI EĞİTİMİNİN SORUNLARI
(GAZİ ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ)
DOKTORA TEZİ
Hazırlayan Serkan ÖZAY
Ankara Haziran, 2013
T.C
GAZİ ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
GÜZEL SANATLAR EĞİTİMİ ANABİLİM DALI
MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ BİLİM DALI
MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİRME SÜRECİNDE
ÇALGI EĞİTİMİNİN SORUNLARI
(GAZİ ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ)
DOKTORA TEZİ
Serkan ÖZAY
Danışman: Prof. Şeyda ÇİLDEN
Ankara Haziran, 2013
i Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Müdürlüğü’ne
Serkan ÖZAY’ ın “Müzik Öğretmeni Yetiştirme Sürecinde Çalgı Eğitiminin Sorunları (Gazi Üniversitesi Örneği)” başlıklı tezi .../…../………. Tarihinde jürimiz tarafından, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Güzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı’nda Doktora Tezi Olarak Kabul Edilmiştir.
Adı Soyadı İmza
Başkan : Prof. Ülkü ÖZGÜR……….……… ………
Üye (Tez Danışmanı): Prof. Şeyda ÇİLDEN……… ………...
Üye: Doç. Dr. Sabri ÇELİK…………..………. ………...
Üye: Yrd. Doç. Dr. Selçuk BİLGİN………..……… ………
ÖNSÖZ
Araştırmanın her aşamasında yardımlarını sunan, fikirleriyle bana yol gösteren, desteğini benden esirgemeyen değerli danışman öğretmenim Sayın Prof. Şeyda ÇİLDEN’e tez izleme kurulumda yer alan, kıymetli fikirleri ve önerileriyle araştırmaya yön veren değerli öğretmenim Prof. Ülkü ÖZGÜR’e, araştırmanın hazırlık ve değerlendirme aşamalarında kıymetli fikirleriyle ve desteğiyle çok önemli katkılarda bulunan öğretmenim Sayın Yrd. Doç. Dr. Vural HOŞGÖRÜR’e ve Doç. Dr. Sabri ÇELİK’e, veri analizlerinde bilgisini ve yardımlarını esirgemeyen Sayın Doç. Dr. Bülent ALTUNKAYNAK’ a sonsuz teşekkürlerimi sunarım. Ayrıca yardımlarını ve desteklerini esirgemeyen aileme, Yrd. Doç. Özgür KIRCALI’ya, Arş. Gör. Ö. Bilgehan SONSEL’e, verilerin sınıflanmasıda yardımlarını esirgemeyen sevgili arkadaşlarım İrem SEZENER ve Övgü ÖZPARLAK’a, anket çalışmasına katılan sevgili lisans öğrencilerine teşekkürlerimi sunmaktan mutluluk duyarım.
iii ÖZET
MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİRME SÜRECİNDE ÇALGI EĞİTİMİNİN SORUNLARI
(GAZİ ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ)
ÖZAY, Serkan
Doktora, Müzik Öğretmenliği Bilim Dalı Tez Danışmanı: Prof. Şeyda ÇİLDEN
Haziran-2013, 129 sayfa
Bu araştırma Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı’nda uygulanan çalgı eğitiminin, fiziki durum, program, öğretim elemanı ve öğrenci boyutlarındaki sorunlarına ilişkin öğretim elemanı ve öğrenci görüşlerini ve bu görüşler arasındaki farkı saptamayı ve bu görüşler doğrultusunda çözüm önerileri getirmeyi amaçlamıştır. Araştırmaya anabilim dalında görevli 38 öğretim elemanı ve 164 öğrenci katılmıştır. Öğretim elemanları ile öğrencilerin bireysel olarak yapılan çalgı ve piyano derslerinin uygulamadaki sorunları ifadelere dönüştürülmüş ve katılma durumlarını belirlemek amacıyla araştırmacı tarafından anket formu hazırlanmıştır.
Araştırma sonucuna göre “Fiziki Durum” yönünden en önemli sorunlar mesai saati dışında ve hafta sonu tatillerinde okulda çalışma olanağının azlığı, çalışma odalarının ses yalıtımı ve ısı ayarlaması, derslerde eşlikli çalışmalar yapma olanaksızlığı ve çalgı bakım onarım yönünden yaşanan eksikliklerdir. “Program” yönünden en önemli sorunlar haftalık ders saatinin yetersizliği, dersin kodunun ve adının çalgı türleri ve öğrenci seviyesi yönünden ayırt edici olmaması, dersin kredisinin gerektirdiği çalışma için yetersiz oluşu ve sınavların uygulanış şekli ve içerikleridir. “Öğrenci” yönünden en önemli sorunlar planlı ve programlı çalışma yapılmaması, dersin gerektirdiği çalışmaların yapılmaması ve tatillerde çalışmaların aksatılmasıdır. “Öğretim Elemanı” yönünden en önemli sorunlar öğrencilerin çalışmalarının ders saati dışında denetlenememesi, derse zamanında başlayamama ve dersi zamanında bitirememe ve ders zamanının verimli kullanılamamasıdır.
ABSTRACT
THE PROBLEMS OF INSTRUMENT TRAINING IN THE PROCESS OF
MUSIC TEACHER TRAINING (GAZİ UNIVERSITY SAMPLE)
ÖZAY, Serkan
PhD, Music Teaching Programme Thesis Advisor: Prof. Şeyda ÇİLDEN
June-2013, 129 pages
This research has aimed to determine the opinions of instructors and students about the problems in physical condition, curriculum, instructor and student aspects of the instrument education which is applied in the Division of Music Education, Department of Fine Arts Education, Gazi Faculty of Education, Gazi University and the difference between these opinions and to offer solutions in accordance with these opinions. 38 instructors of the division and 164 students have attended the research. The problems of the instructors and the students in the application of the instrument and piano courses which are done individually are converted into statements and a questionnaire form is prepared by the researcher to determine the attendance status.
Depending on the outcome of the research, the most important problems regarding "Physical Conditions" are the lack of practice facilities at the school after working hours and during weekends, sound insulation and heat adjustment in the practice rooms, impossibility of having lessons with accompaniment and the drawbacks in terms of caring and repairing instruments. The most imprtant problems regarding "Curriculum" are inadequate weeekly course time, undistinguished course name and code in terms of instrument type and student level, inadequate credits of the course for the study it needed and the contents and the manner of application of the exams. The most important problems regarding "Students" are failure to make studies planned and programmed, failure to make studies which the course requires and hindering the studies during holidays. The most important problems regarding "Instructors" are failure to control the studies of the students out of course hours, failure to start and finish the course on time and using the course time non-productive.
v
İÇİNDEKİLER
JÜRİ ÜYELERİNİN İMZA SAYFASI……...……….…………... i
ÖNSÖZ………... ii ÖZET………... iii ABSTRACT………... iv İÇİNDEKİLER………... v TABLOLAR LİSTESİ………...………. vii I. GİRİŞ………….………...…... 1 1.1. Problem Durumu………..………... 1 1.2.İlgili Araştırmalar ………... 4 1.3. Araştırmanın Amacı………... 9 1.4. Araştırmanın Önemi………..………... 10 1.5. Araştırmanın Varsayımları……… 10 1.6. Araştırmanın Sınırlılıkları………... 10 1.7. Kısaltmalar ve Tanımlar……… 11
II. KAVRAMSAL ÇERÇEVE………...…. 12
2.1. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölüm Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı ...………... 12
2.2. Fiziki Durum ……...………....…………... 14
2.3. Program ……….………...……... 16
2.3.1. Piyano Dersi ...………...…... 17
2.3.2. Bireysel Çalgı Eğitimi Dersi ………... 18
2.4. Öğretim Elemanı ..………... 19
III. YÖNTEM………. 24
3.1. Araştırmanın Modeli……….…………...……... 24
3.2. Evren ve Örneklem……….…………... 24
3.2.1. Frekans Dağılımları………...……... 25
3.3. Veri Toplama Aracı…..………..………... 29
3.4. Verilerin Analizi………..…………... 31
IV. BULGULAR ve YORUMLAR..………... 32
V. SONUÇ ve ÖNERİLER………..………... 5.1 Sonuçlar………...………... 97 97 5.2 Öneriler………..……...……… 100 KAYNAKÇA………...…... 101 EKLER... 109
vii
Tablolar Listesi
Tablo 1: Bireylerin cinsiyete göre dağılımı……….…… 25
Tablo 2: Bireylerin çalgılara göre dağılımı……….……... 25
Tablo 3: Öğretim elemanlarının unvanlara göre dağılımı……….….….. 26
Tablo 4: Öğretim elemanlarının görevlendirme durumlarına göre dağılımı….….... 26
Tablo 5: Öğretim elemanlarının hizmet süresine göre dağılımı……….…….. 26
Tablo 6: Öğrencilerin mezun oldukları liseye göre dağılımı……….……... 27
Tablo 7: Öğrencilerin sınıflara göre dağılımı……….…… 27
Tablo 8: Öğrencilerin çalgı öğretim elemanlarının görevlendirmelerine göre dağılımı…..………... 28
Tablo 9: Öğrencilerin piyano öğretim elemanlarının görevlendirmelerine göre dağılımı……..……….… 28
Tablo 10: Öğrencilerin mezuniyet sonrası yapmak istediklerine ilişkin dağılım..… 28
Tablo 11: Öğrencilerin mezun sonrası yapmak istediklerinin sınıflara göre dağılımı………..……….… 29
Tablo 12: Ölçekte yer alan maddelerin faktör yük değerleri ve güvenirlik katsayıları………... 30
Çalgı eğitimini etkileyen fiziki etmenlere göre öğretim elemanları ve öğrencilerin görüşlerine ilişkin dağılım (bireysel çalgı) Tablo 13: Dersin işlendiği odaların kullanım uygunluğu fiziki yönden yeterlidir…. 32 Tablo 14: Çalışma odalarının kullanım uygunluğu fiziki yönden yeterlidir………... 33
Tablo 15: Derse hazırlık için okuldaki çalışma odası sayısı yeterlidir………. 33
Tablo 16: Okuldaki çalgı odaları amacına uygun kullanılmaktadır……….... 34
Tablo 17: Derslerde eşlikli çalışmalar yapma olanağı vardır………... 34
Tablo 18: Hafta sonu tatillerinde okulda çalışma olanağı vardır………. 35
Tablo 19: Dönem sonu tatillerde okulda çalışma olanağı yeterlidir……….... 35
Tablo 20: Mesai saatleri dışında okulda çalışma olanağı yeterlidir………. 36
Tablo 21: Çalgı bakım-onarım yönünden okuldaki olanaklar yeterlidir…………... 36
Programa göre öğretim elemanları ve öğrencilerin görüşlerine ilişkin dağılım (bireysel çalgı) Tablo 22: Haftalık ders saati yeterlidir………... 37
Tablo 23: Dersin kredisi, dersin gerektirdiği çalışma için uygundur……….. 37 Tablo 24: Ders saati içinde, işlenmek üzere planlanan konunun tamamı işlenebilir. 38
Tablo 25: Dersin kodu ve adı, çalgı türleri yönünden ayırt edicidir……….... 38
Tablo 26: Dersin kodu ve adı, öğrencilerin düzeyini ayırt etmesi yönünden uygundur……….... 39
Tablo 27: Ders, öğretmenlik mesleği gelişimi yönünden yararlıdır………. 39
Tablo 28: Ders, öğretmenlik mesleğine bakışı olumlu yönde değiştirir………... 40
Tablo 29: Ders öğretim elemanını öğrenci tercih edebilmelidir………... 40
Tablo 30: Herhangi bir olumsuzluk durumunda öğrenci, öğretim elemanı değişikliği yapabilmelidir………. 41
Tablo 31: Dersin programı bireysel farklılıklara cevap verecek şekilde esnektir….. 41
Tablo 32: Ara sınavlar dersin hedef ve içeriğini ölçmeye uygundur………. 42
Tablo 33: Dönem sonu değerlendirme sınavı dersin hedef ve içeriğini ölçmeye uygundur……….... 42
Öğretim elemanı yeterliklerine göre öğretim elemanları ve öğrencilerin görüşlerine ilişkin dağılım (bireysel çalgı) Tablo 34: Öğretim elemanı derse zamanında başlar………. 43
Tablo 35: Öğretim elemanı dersi zamanında bitirir……….. 43
Tablo 36: Öğretim elemanı, derse hazırlıklı gelir……….. 44
Tablo 37: Öğretim elemanı, dersi zamanı iyi değerlendirecek biçimde planlar……. 44
Tablo 38: Öğretim elemanı, ders zamanını verimli kullanır………... 45
Tablo 39: Öğretim elemanı, çeşitli öğretim yöntemlerini etkili olarak kullanır……. 45
Tablo 40: Öğretim Elemanı, çalgısıyla ilgili temel teknikleri öğrenciler aktarabilir. 46 Tablo 41: Öğretim elemanı, çalgısıyla ilgili zengin kuramsal bilgiye sahiptir…….... 46
Tablo 42: Öğretim elemanı, çalgısıyla ilgili gelişmeleri derslerine yansıtır……….... 47
Tablo 43: Öğretim elemanı, öğrencilerin seviyesine uygun etüt ve eser seçimi yapar………... 47
Tablo 44: Öğretim elemanı, öğrencilerin ders saati dışında çalışmalarını denetler... 48
Tablo 45: Öğretim elemanı, dersi kuramsal müzik dersleri ile ilişkilendirir……….. 48
Tablo 46: Öğretim elemanı, mezun oldukları lise türüne göre öğrenciler arasında önem ayrımı yapmaz………. 49
Tablo 47: Öğretim elemanı, öğrencilerin müzikal beğeni eşiğini yükseltmek amacıyla dinlenecek müzikler önerir……….. 49
Tablo 48: Öğretim elemanı, konser vb. etkinlikler yapmak konusunda öğrencileri cesaretlendirir………... 50
Tablo 49: Öğretim elemanı, ders dışındaki müzikal etkinlikleri ile örnek olur…….. 50
Tablo 50: Öğretim elemanı, öğrencilerin performansını objektif değerlendirir…... 51
ix
Öğrenci hazırbulunuşluk durumuna göre öğretim elemanları ve öğrencilerin görüşlerine ilişkin dağılım (bireysel çalgı)
Tablo 52: Öğrenciler derse katılım için isteklidir……….…. 52
Tablo 53: Öğrenciler derste işlenen konuyu kolay algılayabilirler……….…. 52
Tablo 54: Öğrenciler dersin gerektirdiği çalışmalar için nitelikli çalgıya sahiptir... 53
Tablo 55: Öğrencilerin müziksel işitme kazanımları dersin gerekleri için yeterlidir………... 53
Tablo 56: Öğrenciler, derste işlenen konular için gerekli bilgi birikimine sahiptirler………... 54
Tablo 57: Öğrenciler, derste işlenen konular için gerekli beceri birikimine sahiptirler………... 54
Tablo 58: Öğrenciler, dersi diğer kurumsal müzik derslerinde öğrendikleri bilgiler ile ilişkilendirebilirler………... 55
Tablo 59: Öğrenciler, dersin hedefleri konusunda bilgiye sahiptirler………. 55
Tablo 60: Öğrenciler programın öngördüğü gelişmeleri gösterir……….... 56
Tablo 61: Öğrenciler ders için planlı ve programlı çalışır……….... 56
Tablo 62: Öğrenciler, ders için yeterli çalışmayı yapar……….... 57
Tablo 63: Öğrenciler, tatillerde çalışmalarına aksatmadan devam ederler……….... 57
Tablo 64: Öğrenciler, çalgısını ders dışı etkinliklerde kullanır……….... 58
Çalgı eğitimini etkileyen fiziki etmenlere göre öğretim elemanları ve öğrencilerin görüşlerine ilişkin dağılım (piyano) Tablo 65: Dersin işlendiği odaların kullanım uygunluğu fiziki yönden yeterlidir……….….... 58
Tablo 66: Çalışma odalarının kullanım uygunluğu fiziki yönden yeterlidir……….. 59
Tablo 67: Derse hazırlık için okuldaki çalışma odası sayısı yeterlidir………. 59
Tablo 68: Okuldaki çalgı odaları amacına uygun kullanılmaktadır……….... 60
Tablo 69: Derslerde eşlikli çalışmalar yapma olanağı vardır………... 60
Tablo 70: Hafta sonu tatillerinde okulda çalışma olanağı vardır………. 61
Tablo 71: Dönem sonu tatillerde okulda çalışma olanağı yeterlidir………... 61
Tablo 72: Mesai saatleri dışında okulda çalışma olanağı yeterlidir………. 62
Tablo 73: Çalgı bakım-onarım yönünden okuldaki olanaklar yeterlidir………….... 62
Programa göre öğretim elemanları ve öğrencilerin görüşlerine ilişkin dağılım (piyano) Tablo 74: Haftalık ders saati yeterlidir………... 63
Tablo 76: Ders saati içinde, işlenmek üzere planlanan konunun tamamı işlenebilir. 64
Tablo 77: Dersin kodu ve adı, çalgı türleri yönünden ayırt edicidir……….... 64
Tablo 78: Dersin kodu ve adı, öğrencilerin düzeyini ayırt etmesi yönünden uygundur……….... 65
Tablo 79: Ders, öğretmenlik mesleği gelişimi yönünden yararlıdır………. 65
Tablo 80: Ders, öğretmenlik mesleğine bakışı olumlu yönde değiştirir………... 66
Tablo 81: Ders öğretim elemanını öğrenci tercih edebilmelidir………... 66
Tablo 82: Herhangi bir olumsuzluk durumunda öğrenci, öğretim elemanı değişikliği yapabilmelidir………. 67
Tablo 83: Dersin programı bireysel farklılıklara cevap verecek şekilde esnektir….. 67
Tablo 84: Ara sınavlar dersin hedef ve içeriğini ölçmeye uygundur………. 68
Tablo 85: Dönem sonu değerlendirme sınavı dersin hedef ve içeriğini ölçmeye uygundur……….... 68
Öğretim elemanı yeterliklerine göre öğretim elemanları ve öğrencilerin görüşlerine ilişkin dağılım (piyano) Tablo 86: Öğretim elemanı derse zamanında başlar………. 69
Tablo 87: Öğretim elemanı dersi zamanında bitirir……….. 69
Tablo 88: Öğretim elemanı, derse hazırlıklı gelir……….. 70
Tablo 89: Öğretim elemanı, dersi zamanı iyi değerlendirecek biçimde planlar……. 70
Tablo 90: Öğretim elemanı, ders zamanını verimli kullanır………... 71
Tablo 91: Öğretim elemanı, çeşitli öğretim yöntemlerini etkili olarak kullanır……. 71
Tablo 92: Öğretim Elemanı, çalgısıyla ilgili temel teknikleri öğrencilere aktarabilir……….. 72
Tablo 93: Öğretim elemanı, çalgısıyla ilgili zengin kuramsal bilgiye sahiptir…….... 72
Tablo 94: Öğretim elemanı, çalgısıyla ilgili gelişmeleri derslerine yansıtır………... 73
Tablo 95: Öğretim elemanı, öğrencilerin seviyesine uygun etüt ve eser seçimi yapar………... 73
Tablo 96: Öğretim elemanı, öğrencilerin ders saati dışında çalışmalarını denetler.. 74
Tablo 97: Öğretim elemanı, dersi kuramsal müzik dersleri ile ilişkilendirir……….. 74
Tablo 98: Öğretim elemanı, mezun oldukları lise türüne göre öğrenciler arasında önem ayrımı yapmaz………. 75
Tablo 99: Öğretim elemanı, öğrencilerin müzikal beğeni eşiğini yükseltmek amacıyla dinlenecek müzikler önerir……….. 75
Tablo 100: Öğretim elemanı, konser vb. etkinlikler yapmak konusunda öğrencileri cesaretlendirir………... 76
Tablo 101: Öğretim elemanı, ders dışındaki müzikal etkinlikleri ile örnek olur….... 76
Tablo 102: Öğretim elemanı, öğrencilerin performansını objektif değerlendirir…... 77
xi
Öğrenci hazırbulunuşluk durumuna göre öğretim elemanları ve öğrencilerin görüşlerine ilişkin dağılım (piyano)
Tablo 104: Öğrenciler derse katılım için isteklidir……….... 78
Tablo 105: Öğrenciler derste işlenen konuyu kolay algılayabilirler……….... 78
Tablo 106: Öğrenciler dersin gerektirdiği çalışmalar için nitelikli çalgıya sahiptir... 79
Tablo 107: Öğrencilerin müziksel işitme kazanımları dersin gerekleri için yeterlidir………. 79
Tablo 108: Öğrenciler, derste işlenen konular için gerekli bilgi birikimine sahiptirler………... 80
Tablo 109: Öğrenciler, derste işlenen konular için gerekli beceri birikimine sahiptirler………... 80
Tablo 110: Öğrenciler, dersi diğer kurumsal müzik derslerinde öğrendikleri bilgiler ile ilişkilendirebilirler……….. 81
Tablo 111: Öğrenciler, dersin hedefleri konusunda bilgiye sahiptirler………... 81
Tablo 112: Öğrenciler programın öngördüğü gelişmeleri gösterir……….. 82
Tablo 113: Öğrenciler ders için planlı ve programlı çalışır……….. 82
Tablo 114: Öğrenciler, ders için yeterli çalışmayı yapar……….. 83
Tablo 115: Öğrenciler, tatillerde çalışmalarına aksatmadan devam ederler………. 83
Tablo 116: Öğrenciler, çalgısını ders dışı etkinliklerde kullanır……….. 84
Tablo 117: Çalgı eğitimini etkileyen fiziki etmenlere göre öğretim elemanı ve öğrenci görüşlerinin karşılaştırılması (bireysel çalgı)………... 85
Tablo 118: Çalgı eğitim programlarına göre öğretim elemanı ve öğrenci görüşlerinin karşılaştırılması (bireysel çalgı)………. 86
Tablo 119: Öğretim elemanı yeterliklerine göre öğretim elemanı ve öğrenci görüşlerinin karşılaştırılması (bireysel çalgı)………. 87
Tablo 120: Öğrenci hazırbulunuşluk durumuna göre öğretim elemanı ve öğrenci görüşlerinin karşılaştırılması(bireysel çalgı)……….. 89
Tablo 121: Çalgı eğitimini etkileyen fiziki etmenlere göre öğretim elemanı ve öğrenci görüşlerinin karşılaştırılması(piyano)………... 91
Tablo 122: Çalgı eğitim programlarına göre öğretim elemanı ve öğrenci görüşlerinin karşılaştırılması(piyano)………. 92
Tablo 123: Öğretim elemanı yeterliklerine göre öğretim elemanı ve öğrenci görüşlerinin karşılaştırılması(piyano)………. 93
Tablo 124: Öğrenci hazırbulunuşluk durumuna göre öğretim elemanı ve öğrenci görüşlerinin karşılaştırılması (piyano)……….... 95
BÖLÜM 1
1. GİRİŞ
Bu bölümde araştırmanın problem durumu, ilgili araştırmalar ile desteklenmiş bu duruma bağlı olarak belirlenen problem ve alt problemler, araştırmanın amaçları, önemi, varsayımları, sınırlılıkları ile araştırmada yer alan kavramların tanım ve kısaltmalarına yer verilmiştir.
1.1. Problem Durumu
“Müzik eğitimi, “örgün” ve “yaygın” olarak düzenlenir, “genel” ve “mesleki” olmak üzere iki ana çerçevede planlanarak gerçekleştirilir” (Uçan,1997:176). Örgün müzik eğitimi okullarda yaygın müzik eğitimi ise okul dışı kurum ve kuruluşlarda verilmektedir. “Örgün veya yaygın eğitim yoluyla olsun, müziksel davranışları edinebilmiş olan birey, kendisini tanır ve tanımlayabilir, duygularını ifade edebilir. “Genel müzik eğitimi, okul öncesinden yüksek eğitim düzeylerine kadar okul ya da program ayrımı gözetmeksizin herkese yönelik müzik eğitimidir. Mesleki müzik eğitimi ise; müzik alanındaki belirli meslek ya da çalışma dallarının gerekli kıldığı müziksel bilgi, beceri, anlayış ve alışkanlıkların kazandırılmasına yönelik müzik eğitimidir” (Uçan,1997:176).
Mesleki müzik eğitiminin ana kollarından birini oluşturan müzik öğretmenliği eğitimi, eğitim fakültelerinin Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümleri Müzik Öğretmenliği Anabilim Dallarında verilmektedir. Anabilim dallarında uygulanan lisans programları dersleri; “Müzik” (alan), “Pedagoji” (eğitim), “Ortak Zorunlu Dersler” ve “Seçmeli Dersler” olmak üzere dört ana grupta toplanabilir. Müzik alanını ise: Çalgı Eğitimi, Ses Eğitimi, Müzik Teorisi ve Müzik Pedagojisi dersleri oluşturmaktadır. “Öğrencilerin, müzikal deneyimleri en yoğun biçimde yaşamalarını sağlayan çalgı eğitimi bu programın en önemli alt boyutlarından biridir” (Uyan, 2012). Çalgı eğitimi ile birey, toplumsallaşmaya yönlenmesi yanında sorun çözme becerileri, yaşamı ile ilgili kişisel yetenekler, estetik ve kültürel kimlik kazanabilir” (Otacıoğlu, 2005).
2 Sevgi (2003)’ye göre müzik öğretmenliği anabilim dalları programlarının ortak özelliği, alan çalgısı eksenli oluşlarıdır. Hazırlanan ilk programlarda alan çalgısının “tek” ve “ne” olması gerektiği açıkça belirtilmiştir ve öğretim elemanı istihdamı da bu belirlemeye göre gerçekleştirilmiştir. Daha sonraki programlarda alan çalgısı tek çalgı ya da aynı grup çalgı olmaktan çıksa da istihdam edilen öğretim elemanları sayısına bakıldığında okutulan çalgıların belirlenmesi ve seçiminde ilk programların hala etkili olduğu söylenebilir (Sevgi, 2003).
Hazırlanan, uygulanan, değiştirilen, yeniden yapılandırılarak yürürlüğe koyulan tüm programların çalgı eğitimi eksenli olduğu görülmektedir. Programlarda öğretim süresi boyunca devam eden iki alan dersi bulunmaktadır. Bu dersler birebir eğitim yoluyla uygulanmakta olan “Bireysel Çalgı Eğitimi” ve “Piyano” dersleridir.
“Eğitim fakülteleri güzel sanatlar eğitimi bölümü müzik öğretmenliği anabilim dallarında verilen çalgı eğitimi dersi temelde, çalgı çalmayı öğrenebilme, çalgıyı etkin kullanabilme ve çalgı çalmayı öğretebilme basamaklarından oluşmaktadır. Bu kurumlarda öğrenim gören öğrenciler tuşlu, yaylı, nefesli, mızraplı veya vurmalı çalgılardan birini seçerek eğitimini almaktadırlar” (Büyükkayıkçı, 2004: 2).
Çalgı eğitimi alan öğrenciler, çalgı çalma becerisini kazanmaları ile birlikte, çeşitli müzik topluluklarında birlikte müzik yapma becerilerini, farklı dönemlere ait müzikleri ve müzik türlerini tanıyarak beğenilerini ve çeşitli müzikal etkinliklere katılarak sosyal yönlerini de geliştirmekte ve birey olarak kendilerini daha iyi ifade edebilmektedirler.
Çalgı eğitiminde, önceden planlanmış, programlanmış, belirlenmiş hedef davranışların kazanılmasında etkili öğrenmenin gerçekleşebilmesi için, öğrencinin belli bir algılama gücüne sahip olması gerekir. Öğrencilerin öğrenme süreçlerinden bilinçli olarak geçmesi, fiziksel, ruhsal ve zihinsel olarak öğrenmeye hazır olması, belli bir beklenti düzeyinin oluşması, öğretmenin önerilerini dikkate alması, kendine ve öğretmenine güvenmesi gerekmektedir (Şendurur, 2001:154).
Çağdaş eğitimin öngördüğü bilişsel, devinişsel ve duyuşsal alana yönelik davranışlar kazandırmayı amaçlayan çalgı eğitimi dersi müzik öğretmenin biçimlendirilmesinde çok önemli disiplinlerden biridir. Çilden (2006)’ e göre çalgı eğitimi, karmaşık ve güç birçok teknik ve müzikal becerinin öğrenilmesi ve davranış biçimine dönüştürülmesi gereken bir eğitim süreci olması nedeniyle sorunlarını da beraberinde getirmektedir. Çalgı eğitimi sürecinde yaşanan sorunların içerisinde öğretmen, öğrenci, çalgı, öğretmen yetiştirme programları, çalgı eğitimi programları ve çevre faktörünü saymak mümkündür.
“Çalgı eğitimi, çalgıyla ilgili karmaşık davranışların öğretilmesi ve bu davranışların beceriye dönüştürülmesi işidir. Çalgı eğitiminin en önemli iki öğesi öğretim elemanı ve öğrencidir” (Çilden, 2001). Öğrencilerin davranışları edinme süreçlerinde öğretmenin donanımı ve öğretme ortamında yaptığı davranışlar önem kazanmaktadır. Çalgıyı öğretecek, müzik alanında iyi yetişmiş, çalgısını kullanmada yetkin, nitelikli pedagojik formasyona sahip bir öğreticinin, öğrenmeye hazır, yetenekli, istekli ve algılaması kuvvetli bir öğrencisinin ve uygulayacak düzenli bir programın olması gerekir. Eğitim-öğretimin gerçekleşeceği okulun fiziki olanakları da kuşkusuz çok önemlidir (Çilden, 1997).
“Eğitim fakültelerindeki öğretim elemanları, sahip oldukları yeterliliklerle yarına yön verecek öğretmen adaylarını şekillendirdikleri için, bilimsel amaçlarla ve yöntemlerle değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu değerlendirmeleri yaparken sistemin diğer bir öğesi olan öğrencilerin bakış açısından yaklaşmak doğru bir adım olacaktır. Çünkü sistemi meydana getiren öğretmen, öğrenci ve program unsurlarını birbirlerinden bağımsız düşünmek imkânsızdır. Bu unsurların daima etkileşim içerisinde bulunduklarını, sistemi oluşturma, geliştirme ya da iyileştirme aşamalarında göz ardı etmemek gerekir” (Müezzinoğlu, 2008).
Eğitim ve öğretim faaliyetleri amaçlı ve planlı olduğu için önceden resmi olarak hazırlanmış yazılı programlarla uygulanırlar. Faaliyetler bu programlara göre yürütülür ve sonunda başarılı olan öğrenciler mezun edilirler. Yükseköğretimde uygulanmakta olan eğitim programları, Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) onaylı tanım programa dayanmaktadır.
Yükseköğretimde uygulanan programların ilköğretim ve ortaöğretim programlarına göre esasları daha az belirgindir. Bu nedenle dersler büyük ölçüde
4 üniversite öğretim elemanlarının inisiyatifindedir. Derslerde yapılacak eğitim-öğretim faaliyetlerini büyük ölçüde öğretim elemanı belirlerken, kurumun, yöneticilerin ve öğrencilerin kural, düşünce ve faaliyetlerinden de etkilenmektedir. Yüksel (2002)’e göre üniversitelerde yapılan tüm uygulamaların altında bu uygulamalara yön veren ve yazılı olmayan bir sistem gizli olup, bu sistem de “örtük program” ile yürütülmektedir.
Örtük program, resmi programda belirtilen amaç ve faaliyetlerin dışında, öğrenme-öğretme süreci içerisinde ortaya çıkan bilgi, fikir ve uygulamalar sonucu öğrencilerin ulaştıkları niteliklerdir. Resmi program ne kadar iyi hazırlanırsa hazırlansın, program hedefleri öğrencilere kazandırılırken okul ve öğretmenler ile toplumdaki görüş ve değerlere göre şekillendiği bir gerçektir (Yüksel,2002).
Müzik öğretmenliği lisans programlarında yer alan “Piyano” ve “Bireysel Çalgı Eğitimi” dersleri bir çalgı odasında, çalgı eğitimcisi ve öğrenci arasında bire-bir olarak gerçekleştirilmektedir. Bire-bir gerçekleşen bu derslerde her öğrenci bir sınıf olarak kabul edilir ve öğretim elemanları bu duruma göre ücretlendirilir. Derslerin ara sınavları dersin öğretim elemanı tarafından yapılırken final sınavları diğer öğretim elemanlarıyla birlikte oluşturulan kurul tarafından yapılmaktadır. Kurullar bütün çalgı eğitimi öğretim elemanlarının katılımı ile oluşturulabildiği gibi tek bir çalgı zümresi veya benzer çalgıların öğretim elemanları ile de oluşturulmaktadır.
1.2. İlgili Araştırmalar
Bireysel çalgı ve piyano derslerinin eğitim durumları birçok araştırmacı tarafından, çeşitli yönlerden incelenmiştir. Alanda yapılmış bilimsel çalışmalar aşağıda özetlenmiştir.
Parasız (2001) tarafından yapılan “Türkiye’de Eğitim Fakülteleri Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümlerinde Öğretim Elemanı ve Öğrenci Görüşlerine Göre Ana Çalgı Keman Eğitiminde Karşılaşılan Sorunların İncelenmesi” başlıklı yüksek lisans tezinde, keman öğretim elemanları ve 4. sınıf öğrencilerinin görüşlerine başvurulmuştur. 22 öğretim elemanı ve 53 IV. sınıf öğrencisine uygulanan anket ile keman eğitimi ile ilgili temel
konulardaki anlayış ve yaklaşımlar, gösterdikleri ilgi ve tutumlar, ders içi ve ders dışı etkinlikler araştırılmış ve değerlendirilmiştir. Sonuç olarak:
Ana Çalgı (keman) derslerinin haftada bir saat olmasının yetersiz olduğu,
Ders saati içinde işlenecek olan konunun tamamının verilebildiğinin yeterli görüldüğü,
Öğrencilerin haftalık çalgı çalışmaya ayırdıkları sürenin yetersiz olduğu,
Çalışma odalarının sayıca ve kullanım uygunluğu bakımından yetersiz olduğu gibi bulgular elde edilmiştir.
Elde edilen veriler sonucunda uygulanan bireysel çalgı “keman” derslerinin eğitim durumları “orta düzeye yakın” ve “orta düzey” de olduğu sonucuna varılmış, karşılaşılan bu sorunların “büyük ölçüde” nasıl çözüleceği önerilmiştir.
Mumcu (2002) tarafından yapılan “Anadolu Güzel Sanatlar Liselerinde Uygulanan Piyano Eğitiminin, Program, Öğretmen, Öğrenci ve Çalışma Ortamı Değişkenlerine Göre Değerlendirilmesi” başlıklı yüksek lisans tezinde, 9 Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi’nden 25 piyano öğretmeninin görüşlerine başvurulmuştur. Sonuç olarak:
Öğretmen sayısı yetersizliği ve zaman sınırlılığı nedeniyle programdaki konuların yetişmediği,
Piyano sayısının yetersizliği,
Okul binalarının fiziki yetersizliği,
Başlangıç seviyelerinde eğitim programının planlı olarak yürütülebildiği ancak sınıflar ilerledikçe farklı düzeylerde gelişen öğrenciler için programın yetersiz kaldığı,
Zaman sınırlılığı ve öğretmen yetersizliği nedeni ile programdaki konuların zamanında işlenemediği
Okullardaki piyano sayılarının çoğunlukla yetersiz görüldüğü
Çalışma odaları ve çalışma saatlerinin yetersiz olduğu gibi sonuçlar ortaya konmuştur. Bu olumsuzlukların düzenli, etkili, verimli ve çok çalışmayı etkilediği görülmüştür.
6 Yılmaz (2005) tarafından yapılan “İnönü Üniversitesi Güzel Sanatlar Eğitimi Müzik Eğitimi Anabilim Dalı Piyano Öğretim Elemanları ve 3. sınıf Öğrencilerinin Piyano Eğitimine İlişkin Görüşlü” adlı yüksek lisans tez çalışmasında I. ve II. Öğretim öğrencilerinin piyano eğitimindeki başarı durumlarını olumlu ve olumsuz etkileyen faktörler belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın sonuçlarında öğretim elemanları ve öğrencilerin görüşlerine göre:
Okulda piyano çalışma olanaklarının kısmen yeterli olduğu,
Mevcut piyano sayısının büyük ölçüde niteliklerinin ise kısmen yeterli olduğu,
Öğrencilerin ders dışında öğretim elemanlarından çok az yararlanabildikleri,
Öğrencilerin doğru çalışma tekniklerinden kısmen bilgi sahibi oldukları,
Piyano derslerinin ders saati süresince kısmen etkili ve verimli yapıldığını düşündükleri,
Öğrencilerin piyano ders notları belirlenirken kullanılan değerlendirme kriterlerinden hiç bilgi sahibi olmadıkları vurgulanmıştır.
Özyörük (2006), “Müzik Öğretmeni Yetiştiren Yüksek Öğretim Kurumlarında Uygulanmakta Olan Bireysel Çalgı Eğitimi (Gitar) Dersi Öğretim Programlarına İlişkin Öğretim Elemanlarının Görüşleri” başlıklı yüksek lisans tezinde; 19 anabilim dalı öğretim elemanlarının görüşleri alınmıştır. Sonuç olarak:
Uygulanmakta olan programın istenilen düzeyde gerçekleşmesi için haftalık ders saatinin yetersiz olduğu,
Öğretim elemanlarının, kullanılan kaynaklar, dağarcık, ölçme-değerlendirme şekilleri gibi temel konularda birbirlerinden farklı uygulamalar yaptığı,
Programlarda kullanılan yapıtların/eser-etütlerin müzik öğretmenliği mesleği için gerekli dağarın oluşturulmasında, belli bir ölçüde yeterli olduğu,
Sınavların birbirinden farklı uygulamalarla yapıldığı ancak öğretim elemanlarının programın hedeflerinin gerçekleşmesi beklentilerinin
yanında öğrencilerin bireysel gelişme düzeyinin de ölçüt olarak alınması gerektiği,
Programın esnek ve bireysel farklılıklara uygun olması gerekliliği, ders saati ve kredisinin arttırılması gerekliliği konusunda fikir birliği olduğu saptanmıştır.
Konakçı (2010) tarafından yapılan, “Eğitim Fakülteleri Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı Öğrencilerinin Bireysel Çalgı Eğitimi Dersine Yönelik Tutumlarının İncelenmesi” başlıklı yüksek lisans tezinde örneklemi, Marmara Üniversitesi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi ve Dokuz Eylül Üniversiteleri’nin Eğitim Fakülteleri Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalları lisans I, II, III ve IV. sınıf öğrencileri oluşturmuştur. Bu doğrultuda, 358 öğrencinin bireysel çalgı eğitimi dersine yönelik tutumlarının çeşitli demografik özelliklerine, ders ile ilgili görüşlerine ve başka değişkenlere göre farklılaşma durumları incelenmiştir. Sonuç olarak:
Öğrencilerin yönelik tutumlarının büyük ölçüde olumlu olduğu, bu dersi öğrenim etkinlikleri ve öğrenim süreçleri dahilinde oldukça gerekli ve önemli bir ders olarak gördükleri,
Lisans I öğrencilerinin tutumlarının diğer sınıf öğrencilerine göre olumlu yönde yüksek olduğu,
Tüm sınıf düzeylerindeki öğrenciler için, bireysel çalgı eğitimi dersi öğrenim açısından kendilerini geliştirici, mesleki anlamda yönlendirici ve eğitimi tamamlayıcı bir ders olduğu,
Öğretim elemanlarının dersi, öğrencilerde olumlu tutumlar geliştirici nitelikte, etkili yöntem ve tekniklerle, öğrencilerin yeteneklerini ortaya koymada yardımcı yöntem ve uygulamalarla gerçekleştirdikleri,
Mesleki deneyimi fazla ve akademik ünvanı yüksek öğretim elemanlarının, öğrencilerde bireysel çalgı eğitimi dersine yönelik olumlu tutumlar geliştirme, dersi sevdirme, dersin önemini, değerini ve gerekliliğini kavratmadaki etkililikleri diğer statüdeki öğretim elemanlarına oranla yüksek olduğu
8
Öğrencilerin önemli bir çoğunluğunun dersin kendilerini gelecek meslek yaşantıları açısından olumlu yönde geliştirdiğini düşündükleri saptanmıştır.
Müezzinoğlu (2008) tarafından yapılan “Müzik Öğretmeni Adaylarının Mesleki Yeterlilikler Açısından Öğretim Elemanlarını Değerlendirmeleri” başlıklı yüksek lisans tezinde, 5 Müzik Eğitimi Ana Bilim Dalı Lisans Programının 3. ve 4. sınıflarında öğrenim gören 204 müzik öğretmeni adayına “Öğretim Elemanı Değerlendirme Anketi” uygulanarak veriler toplanmıştır. Araştırma ile alanda görev yapan bireysel ses eğitimi, piyano ve bireysel çalgı öğretim elemanlarının sahip oldukları mesleki yeterlilik seviyeleri ve müzik öğretmeni adaylarının öğretim elemanlarının belirlenen niteliklere sahip olmasına verdikleri önem derecelerini belirlemek amaçlanmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre, müzik öğretmeni adaylarının, bireysel ses eğitimi, piyano ve bireysel çalgı eğitimi öğretim elemanlarını:
Alan yeterlilikleri, kendilerini geliştirmeye açık olmaları, öğrencilere model olmaları, öğretim yöntemlerini kullanmaları, dersin amaçları hakkında öğrencileri bilgilendirmeleri, ders içeriği oluşturmaları, derse giriş seviyesini belirlemeleri, ders zamanını değerlendirmeleri, dersi değerlendirmeleri, öğrencileri ders dışı etkinliklere yönlendirmeleri, öğrencilerin bireysel farklılıklarını dikkate almaları açılarından değerlendirmeleri genel olarak olumlu olmuştur.
Bununla birlikte müzik öğretmeni adaylarının, öğretim elemanlarının belirlenen niteliklere sahip olmasını oldukça önemli buldukları ve kendi bireysel ses eğitimi, piyano ve bireysel çalgı eğitimi öğretim elemanlarının bu niteliklere sahip olduklarını düşündükleri ortaya çıkmıştır.
Müzik öğretmeni yetiştiren kurumların kuruluş amaçları, eğitim kurumunun kurulduğundaki yapısı, günümüz üniversite sistemine nasıl bir süreçten geçerek geldiği ve bu süreç içindeki uygulamaların detaylı incelemesi, müzik öğretmeni yetiştiren kurumların günümüzdeki durumunun daha iyi saptanmasına katkı sağlayacaktır. Ayrıca mevcut müzik öğretmeni yetiştiren kurumların temel özelliklerini oluşturan amaç, yapı, lisans programları, lisansüstü programları, eğitim öğretim kadrosu, öğrenci kaynağı ve
seçimi, fiziki ortam ve mali yapı açılarından ele alınarak incelenmesini de mümkün kılmaktadır (Yayla,2006).
Bu araştırma müzik öğretmeni yetiştirme sürecinde çalgı eğitimini fiziki durum, lisans programı, öğretim elemanı ve öğrenci hazırbulunuşluğu yönünden ele alacaktır.
1.3. Araştırmanın Amacı
Bu araştırmanın amacı, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı’nda uygulanan çalgı eğitiminin, fiziki durum, öğretim programı, öğretim elemanı ve öğrenci boyutlarındaki sorunlarına ilişkin öğretim elemanı ve öğrenci görüşleri arasında fark ve benzerlikleri saptamak ve bu görüşler doğrultusunda çözüm önerileri getirmektir.
Araştırmanın amacından hareketle problem cümlesi “Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı’nda uygulanan çalgı eğitimi sorunları nelerdir?” olarak belirlenmiş ve aşağıdaki alt problemlerin çözümüne gerek duyulmuştur:
1- Fiziki durum yönünden
a) Bireysel çalgı öğretim elemanı ve öğrenci görüşleri nelerdir? b) Piyano öğretim elemanı ve öğrenci görüşleri nelerdir? 2- Programa yönünden
a) Bireysel öğretim elemanı ve öğrenci görüşleri nelerdir? b) Piyano öğretim elemanı ve öğrenci görüşleri nelerdir? 3- Öğretim elemanı yönünden
a) Bireysel çalgı öğretim elemanı ve öğrenci görüşleri nelerdir? b) Piyano öğretim elemanı ve öğrenci görüşleri nelerdir? 4- Öğrenci hazırbulunuşluk durumu yönünden
a) Bireysel çalgı öğretim elemanı ve öğrenci görüşleri nelerdir? b) Piyano öğretim elemanı ve öğrenci görüşleri nelerdir? 5- Öğretim elemanı ve öğrenci görüşleri arasındaki fark nedir?
10 1.4. Araştırmanın Önemi
Bu araştırma, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı bünyesinde, “bireysel çalgı eğitimi” dersinde eğitimi verilmekte olan bütün çalgı türlerini ve “piyano” derslerini kapsaması, bu derslerin programda yer alan tüm dönemlerini içermesi ve bu derslere kayıtlı tüm öğrencileri kapsaması yönünden ilk çalışma olacaktır. Ayrıca Türkiye Cumhuriyeti’nin en köklü müzik öğretmeni yetiştiren kurumu olan Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı’nın, bireysel çalgı derslerine yönelik kurum profilini yansıtması ve Türkiye’deki üniversitelerin Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dallarında uygulanan bireysel çalgı derslerine ışık tutması yönünden önem taşımaktadır.
1.5. Araştırmanın Varsayımları
1- Örneklemi oluşturan öğrencilerin ve öğretmenlerin, anket sorularına verdikleri yanıtlar gerçeği yansıtmaktadır.
2- Araştırma için belirlenen yöntem ve teknikler problemin çözümüne uygundur.
3- Araştırma için elde edilen veriler problemlerin çözümü için yeterlidir. 4- Araştırma için belirlenen örneklem evreni temsil etmektedir.
1.6. Araştırmanın Sınırlılıkları
1- Bu araştırma, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı ile sınırlıdır.
2- Bu araştırma, sözü edilen anabilim dalında öğrenim gören I.-II.-III. ve IV. sınıf öğrencileri ile sınırlıdır.
3- Bu araştırma, “bireysel çalgı I-VII”, “bireysel çalgı ve öğretimi”, “piyano I- VII” ve “piyano ve öğretimi” dersleri ile sınırlıdır.
4- “Bireysel çalgı” ve “bireysel çalgı ve öğretimi” adı ile işlenmekte olan “Şan” dersleri, araştırma dışında tutulmuştur.
1.7. Kısaltma ve Tanımlar
ABD : Anabilim dalı.
AGSSL : Anadolu Güzel Sanatlar ve Spor Liseleri.
GSEBMEABD : Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı.
GÜADEK : Gazi Üniversitesi Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme Kurulu.
GÜBP : Gazi Üniversitesi Bilgi Paketi.
Anabilim Dalı: Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı.
Bina: Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı binası.
Öğretim Elemanı: Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı Piyano ve Bireysel Çalgı dersi kurum dışından görevlendirilmiş ve kurum personeli öğretim elemanları.
Öğrenci: Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı lisans I, II, III, IV öğrencileri.
Program: Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı “MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ LİSANS PROGRAMI” (2006-2007).
BÖLÜM 2
KAVRAMSAL ÇERÇEVE
“Türkiye’de amaçlı ve düzenli müzik eğitiminin Osmanlı İmparatorluğu döneminin son evrelerine kadar uzanan bir geçmişi olmasına karşın, amacı yalnızca müzik öğretmeni yetiştirmek olan bir eğitim kurumu Cumhuriyet döneminin hemen başlarında 1924 yılında Ankara’da kurulan Musiki Muallim Mektebi (Müzik Öğretmeni Okulu) olmuştur. Bu okulun fiziki yapı, kullanım ve işleyiş olarak zamanla daha çok yalnızca sanatçı yetiştiren bir kuruma dönüştürülmesi ile müzik öğretmeni yetiştirme görevi 1937 – 1938 eğitim-öğretim yılından itibaren Gazi Orta Muallim Mektebi (Orta Öğretmen Okulu) ve Terbiye Enstitüsü (Eğitim Enstitüsü)’nde açılan Müzik Şubesi’nde sürdürülmüştür. Bu süreçle birlikte bir ortaöğretim kurumu olan Musiki Muallim Mektebi, öğretmen yetiştiren koluyla, bir yükseköğretim kurumu olan Gazi Terbiye Enstitüsü’ne bir “Bölüm” olarak bağlanıp aktarılmıştır. Ayrıca 1942 – 1947 yılları arasında etkinlik gösteren Hasanoğlan Köy Enstitüsü Güzel Sanatlar Kolu’nda müzik öğretmeni yetiştirme denemesinde bulunulmuştur. Gazi Eğitim Enstitüsü Müzik Bölümü’nü 1969 yılında İstanbul, 1973’te İzmir, 1977’de Nazilli ve 1981’de Bursa’da açılan Müzik Bölümleri izlemiştir. Bu kurumlar müzik öğretmeni yetiştirmede nitelikleri birbirinden az-çok farklı çeşitli programlar uygulamış ve çeşitli yaklaşımlar izlemişlerdir” (Uçan,1997:46,180).
Musiki Muallim Mektebi’nin kuruluşundan bu yana geçen süre içinde müzik öğretmenliği eğitimi alanında sağlanan gelişmeler nitelik ve nicelik olarak beklentilerin gerisinde kalmıştır.
2.1. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı
Türkiye Cumhuriyeti’nde müzik öğretmeni yetiştiren ilk kurum, Cumhuriyetin ilanından hemen sonra Maarif Vekâlet’inin 1924 yılı bütçesiyle kabul edilen ve 1 Eylül 1924 tarihinde orta dereceli okullara müzik öğretmeni yetiştirmek amacıyla açılan Musiki Muallim Mektebidir. 1926 yılında okuldan beklenen gayelerin temini için öğretim kadrosunun nitelik ve niceliğinin iyileştirilmesine karar verildi. Bu doğrultuda,
Avrupa’da kendi hesabına öğrenim görenlerden liyakatli olanların vekalet hesabına alınması ve Avrupa’ya öğrenci gönderilmesi uygun görüldü. 1928 ve 1929 yıllarında Musiki Muallim Mektebi’nde 10 öğretmen ve 5 öğretmen yardımcısı görevliydi.
Gazi Eğitim Enstitüsü Müzik Bölümü'nün öğretmen kaynağı, geçen zaman içinde incelenirse şöyle bir görünüm ortaya çıkar:
1) Hacettepe Üniversitesi Devlet Konservatuarı’ndaki, Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrasındaki, Ankara Devlet Opera ve Balesi’ndeki öğretmen ve müzisyen birikiminden yararlanma,
2) Asistan alınarak öğretmen yetiştirme,
3) Yurtdışına gönderilip yetiştirilen bölüm mezunlarından yararlanma,
4) Meslekte kendini yetiştirmiş bölüm mezunlarından, Bölüm Kurulunun kararı ile eleman seçip atamalarını sağlama,
5) Genel bilgi ve meslek dersleri öğretmenlerini Enstitünün diğer bölümlerinden ya da MEB kuruluşlarından çağırma.
1936-37 öğretim yılında Musiki Muallim Mektebi Temsil sınıfları ismiyle bir konservatuar faaliyete geçmiş, Riyaset-i Cumhur Filarmonik Orkestrası ise bu akademiden ayrılmıştır. Bütün bu gelişmelerin sonucu müzik öğretmeni yetiştirme amacının yanında sanatçı yetiştirme amacı da ağırlık kazanmaya başlamış ve Musiki Muallim Mektebi 1938-39 öğretim yılından itibaren Gazi Orta Muallim Mektebi ve Terbiye Enstitüsü’ne aktarılmış ve “Gazi Orta Öğretmen ve Terbiye Enstitüsü Müzik Şubesi” adını almıştır.
20 Temmuz 1982 de 41 sayılı Yükseköğretim Kurumları Teşkilatı Hakkında kanun hükmünde kararname ile hizmet öncesi öğretmen yetiştiren kurumlar üniversitelere bağlanarak yeni bir yapılanmaya gidilmiştir. Bu yapılanmayla Eğitim Fakültesi bünyesine alınan müzik öğretmeni yetiştiren kurumlar, 4 yıllık lisans programı olarak Eğitim Fakültesi Müzik Eğitimi Bölümü adını almıştır. Buna göre Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Müzik Eğitimi Bölümü günümüze kadar olan süreçte kurulmuştur.
14 1997 yılında tamamlanan ‘Milli Eğitimi Geliştirme Projesi’ ile Eğitim Fakülteleri, yanlış yapılanma, temel amaçlardan uzaklaşma gibi çeşitli sorunlarla karşı karşıya bulunduğu ve ülkenin öğretmen ihtiyacını karşılamada gerek nitelik gerekse nicelik bakımından yetersiz kaldığı belirlenmiştir. Bu gerekçelerle öğretmen yetiştirme programlarının yeniden düzenlenmesine temel teşkil eden bu sorun ve ihtiyaçlara ilişkin önemli noktaları ele alınmış ve yeniden yapılandırılmıştır. Eğitim Fakültesinin Bölüm ve Anabilim Dallarında gidilen bu düzenlemeyle “Eğitim Fakültesi Müzik Eğitimi Bölümü”, “Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı” olarak yeniden yapılandırılmıştır. Bu değişiklikle kurumun adı “Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı” olmuştur.
2.2. Fiziki Durum
Her öğretim alanında olduğu gibi, çalgı eğitiminde de öğretme ve öğrenme ortamının yapısı çok önemlidir. Öğrencinin çalıştığı ortamın çalışmaya teşvik edici olması gerekmektedir. Öğrenci kendini bu ortamla bir bütün olarak görmeli, çalışma süresini kaliteli bir şekilde değerlendirebilmelidir. Çalgı çalışmalarının sergileneceği sınıf ve daha üst boyutlarda sergilemelerin gerçekleşeceği konser ortamları da önem taşımaktadır.
“1968-69 öğretim yılında hizmete giren dönemin çağdaş bir müzik okulunda bulunması gereken özellikleri taşıyan binasına kavuşmuştur. Yeni bina 7 derslik, 90 bireysel çalışma odası, biçimi kuyruklu piyanoya benzeyen 437 kişilik bir konser salonu, 200-250 kişilik prova salonu, çalgı bakım onarım atölyesi, kayıt stüdyosu gibi çeşitli bölümlerden oluşturulmuştur” ( http://gef-guzelsanatlar-muzik.gazi.edu.tr/posts/view/title/tarihce-26429).
Binada bulunan 90 bireysel çalışma odasından 46 oda öğrencilerin kullanımında bulunmaktadır. Bunlardan 16’sı çalgı çalışma, 30’u piyano çalışma odası olarak düzenlenmiştir. Bu odaların bazıları, belirli günlerde kurum dışından görevlendirme ile gelen öğretim elemanları tarafından derslik olarak kullanılmaktadır. Geriye kalan 44 oda ise çalgı ve piyano öğretim elemanları tarafından derslik olarak, öğrenci toplulukları tarafından ofis olarak ve diğer şekillerde değerlendirilmektedir.
Binada bulunan çalgı çalışma odalarının sayısı yeterli olsa da öğrenciler tarafından çalışma amaçlı kullanılabilen oda sayısı; 16’dır. Çalgı çalışma odalarının çoğunda boy aynası bulunmaktadır. Ayna öğrencinin çalgısı için doğru duruş-tutuşlarını denetlemesi ve yanlışlarını düzeltmesi için oldukça gereklidir.
Öğrencilerin çalışacakları notaları koymaları için odalarda nota sehpası bulunmamaktadır. Çalgılarına ait kılıf ve kutuları için de uygun yer bulunmamaktadır. Çalışma odaları kasların sağlıklı olarak devinimi için gereken ısı seviyesini yakalamakta çalıma sırasında vücut ısısının yükselmesi ile odaların ısısı öğrencilerin verimli çalışmalarını engelleyecek düzeylere ulaşmaktadır.
Piyano çalışma odalarının sayısı 30 olsa da odalarda bulunan piyanoların işlevselliği göz önünde bulundurulduğunda sayı 5’e inmektedir. Öğrenciler yaşları yaklaşık 20-50 yıl arasına tarihlenebilen, yapısal eksiklikleri olan ve sık sık akort edilseler dahi akort tutmayan piyanolarda çalışmayı tercih etmemektedir. Bu tarz odalarda çalgı çalışmayı tercih etmektedirler. Piyano çalmada çalgı aleti kadar önemli olan ayarlanabilir piyano tabureleri odalarda bulunmamaktadır. Farklı beden yapısına sahip olan öğrenciler aynı piyanolarda aynı yükseklikte sıradan sandalyeler ile piyano çalışmaktadırlar. Piyano öğretim elemanlarının odalarında bulunan piyanoların tabureleri ve tuş takımları piyano çalışma odalarındaki piyanolarındakiler ile farklılıklar göstermektedir. Bu durum öğrencilerin derse hazırlık çalışmaları sonrasında alışmış oldukları duruş ve çalışı değiştirmektedir.
Çalgı odalarının ortak en önemli sorunu ise ses yalıtımı konusundadır. Binanın yapımında tasarlanan ve uygulanan ses yalıtımı yapılan tadilatlar ve yönetimsel gerekliliklerle yok olma aşamasına getirilmiştir. Yan yana bulunan odalarda seslerin birbirine karışması, çalışmaya yoğunlaşmayı ve bu odalarda yerleşik öğretim elemanlarının derslerini ve akademik yayınlar üzerinde çalışma yapmalarını olumsuz etkilemektedir.
Binada bulunan çalgı bakım-onarım atölyesi öğretim elemanları ve öğrencilerin çalgıları için ihtiyaçlarını karşılayamamaktadır. Çalgı bakım-onarım hizmeti yalnızca piyano alanında uzman bir öğretim üyesi ile sürdürülmeye çalışılmakta diğer çalgılar konusunda hizmet verilmemektedir.
16 2.3. Müzik Öğretmenliği Lisans Programı
Türkiye’deki Eğitim Fakülteleri Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Öğretmenliği Anabilim Dallarında uygulanmakta olan programlar 1998 yılında YÖK tarafından yeniden düzenlenerek merkezileştirilmiştir. Güncellenen program yeniden düzenlenerek 2006-2007 akademik yılında uygulanmaya başlanmıştır. YÖK`ün bu karar için öne sürdüğü gerekçelerin başında eğitim fakülteleri öğretmen yetiştirme programlarında yaşanan hedef karmaşası gelmektedir (Kalyoncu, 2004). Uygulanan eski programlar neticesinde bölümlerin müzik öğretmeni mi sanatçı mı yetiştirdiği sık sorulardan birisi haline gelmiştir. Bu durumun öğrencilerde mesleki hedef belirsizliğine yol açtığı yapılan araştırma sonuçlarında görülmektedir (Kalyoncu, 2005).
Durak (2009)’ a göre, yeniden yapılandırma sonrasında müzik öğretmenliği anabilim dallarından mezun olan nitelikli öğrenciler akademisyenliğe yönelmekte sıkıntı çekmektedirler. Konservatuarlara akademisyenlik için başvurularda alanda ana-sanat dalı veya anabilim dalı mezunu olmak ön şartı aranmaktadır. “Bu tür bir durumla karşılaşıldığında ise başvuruda bulunan adayın mezun olduğu Anabilim dalındaki yöneticilerle kurduğu ikili ilişkiler çerçevesinde bölümün herhangi bir mevzuatta yer almayan çözüm önerileriyle bir şekilde halledildiğini defalarca yaşadık” (Durak, 2009). Bu durum YÖK’ün ÖYP atamalarıyla önlenmeye çalışılmakta ancak yalnızca puan (ALES, mezuniyet ve yabancı dil) ortalaması ile yerleştirme yapıldığından nitelik tartışmaları yaşanmaktadır.
Berki ve Karakelle (2009) “2006-07 Akademik Yılında Uygulamaya Konulan Merkezi Müzik Öğretmenliği Lisans Programının İncelenmesi” çalışmalarında, programda yer alan dersleri; Müzik (genel), Pedagoji (eğitim), Ortak Zorunlu Dersler ve Diğer Dersler olmak üzere dört ana grupta toplamışlardır. Müzik (genel) alanı da; Müzik Performansı, Kompozisyon, Müzik Teorisi, Müzik Tarihi, Çalgı Bakım-Onarım, Geleneksel Türk Müzikleri ve Müzik Pedagojisi olarak yedi alt alana ayrılmaktadır. Piyano I-VII, Piyano ve Öğretimi, Bireysel Çalgı I-VII, Bireysel Çalgı ve Öğretimi gibi dersler de Müzik Performansı alt alanı kapsamında yer almaktadır.
Geçmişten günümüze hazırlanmış, uygulanmış, değiştirilmiş, geliştirilmiş, uygulanan programlar incelendiğinde çalgı eğitimi ve piyano derslerinin VI-VIII dönem
arasında süreklilik gösterdiği görülmektedir. Sevgi (2003)’ye göre müzik öğretmeni yetiştirmeyi amaçlayan programların ortak özellikleri alan çalgısı eksenli olmalarıdır. Bölümlerdeki öğretim elemanı istihdamı da çalgı ve piyano eğitimcisi ağırlıklı olarak gerçekleşmektedir.
Bireysel çalgı eğitimi ve piyano dersleri, hazırlanan, uygulanan, gözden geçirilen, değiştirilen, yeniden yapılandırma ile yürürlüğe giren tüm programlarda, öğrenim süresi boyunca devam eden dersler olma özelliği göstermektedir. Bu da bize tüm programlarda öncelikli amacın müzik öğretmeni adayına piyano ve çalgı çalma becerisi kazandırmak olduğu gerçeğini göstermektedir (Sevgi,2003).
2.3.1. Piyano Dersi
Müzik Öğretmenliği Anabilim Dallarında uygulanmakta olan öğretim programına (2006-07) göre piyano eğitimi sekiz yarıyıl olarak verilmektedir. Yedi yarıyıl Piyano adını alan bu ders sekizinci yarıyıl Piyano ve Öğretimi adını alır. Gazi Üniversitesi Bilgi Paketi’nde yer alan ders tanımlarında:
-- ÖĞRETİM ELEMAN(LAR)I
-- ÖĞRETİM ELEMANI WEB SİTESİ/SİTELERİ -- ÖĞRETİM ELEMANI E-POSTASI/E-POSTALARI -- ÖĞRENME ÇIKTILARI
-- DERSİN VERİLİŞ BİÇİMİ -- DERSİN ÖNKOŞULLARI -- ÖNERİLEN DERSLER -- DERS İÇERİĞİ
kısımlarında hiçbir bilgi yer almamaktadır. Ancak dersler yüz yüze eğitim şeklinde ve birebir olarak yürütülmektedir.
Yönetken’e göre müzik öğretmenliği eğitiminde araç olarak kullanılmaya en uygun ve yararlı çalgı piyanodur. Piyanoda entonasyon zorluğu ve bozukluğu söz konusu olamaz. Edebiyatı geniştir, sabit perdelidir, ses sınırları geniştir, armonik-polifonik karaktere sahip olması bakımından çoksesli kulak eğitimine en uygun çalgıdır,
18 armonik eşlik çalgısıdır, her çeşit koral-orkestral eserler ve indirgemelerinin çalınabilmesi ve eserlerin analizine elverişlidir (Yönetken,1952). Müzik öğretmenleri, piyano ile eşlik ederken öğrencilerle beraber müzik yapar, onları tempo ve ton içinde tutar. Şarkıyı söyleyen öğrencilerin hem birbirlerini hem de piyanoyu dinlemelerini sağlayarak onlara çok seslilik duygusunu da kazandırmış olurlar.
Müzik Eğitimi Anabilim Dallarında Piyano, hem başlı başına bir çalgı dersi hem de müziksel işitme, armoni, piyano ile eşlik çalma gibi çeşitli derslerde araç olarak dört yıllık müzik öğretmeni yetiştirme sürecinin en önemli çalgısıdır.
Bulut’un 2003-2004 öğretim yılında Ankara ili ve ilçelerindeki Milli Eğitime bağlı resmi, özel ilköğretim okulları ve liselerde görev yapan müzik öğretmenleri arasında yapmış olduğu “Müzik Öğretmeni Yetiştiren Kurumlarda Alınan Piyano Eğitiminin Müzik Öğretmenliğinde Kullanılabilirliği’ adlı araştırmasına göre, müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda alınan piyano eğitiminin müzik öğretmenliği mesleğinde “kısmen” kullanılabilir olduğu sonucuna varılmaktadır. Ancak, müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda büyük zaman ve emek harcanarak verilen piyano eğitiminin müzik öğretmenliği mesleğinde tamamen olmasa bile büyük ölçüde kullanılabilir olması beklenmektedir. Bu nedenle kısmen olarak ortaya çıkan bu sonuç, müzik öğretmenlerinin müzik derslerinde piyanonun kullanılabilirliğine yönelik gerekli ve yeterli donanıma sahip olmadıkları sonucunu da ortaya çıkarmaktadır.
2.3.2 Bireysel Çalgı Eğitimi Dersi
Müzik Öğretmenliği Anabilim Dallarında uygulanmakta olan öğretim programına (2006-07) göre bireysel çalgı eğitimi sekiz yarıyıl olarak verilmektedir. Yedi yarıyıl Bireysel Çalgı adını alan bu ders sekizinci yarıyıl Bireysel Çalgı ve Öğretimi adını alır.
Gazi Üniversitesi Bilgi Paketi’nde yer alan ders tanımlarında, dersin veriliş biçimi; “bu ders sadece yüz yüze eğitim şeklinde yürütülmektedir” ifadesi ile açıklanmıştır. Öğrencilerin yeteneklerinin, seviyelerinin, fiziksel ve ruhsal durumlarının farklılıklar göstermesi çalgı eğitiminde derslerin bireysel olarak yapılmasının
gerekliliklerindendir. Ders içerikleri kısmında yalnızca keman ve viyola derslerine ait sekiz yarıyıllık açıklama mevcuttur.
Eğitim Fakültelerinin Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümleri Müzik Öğretmenliği Anabilim Dallarında yetişmekte olan müzik öğretmeni adaylarının mesleki eğitimlerinde çalgı eğitiminin önemi büyüktür. Bu ders çağdaş eğitimin öngördüğü bilişsel, devinişsel ve duyuşsal alana yönelik davranışlar kazandırmayı amaçlar. Çalgı eğitimi, fiziksel becerilerin müziğin kuramsal bilgileri ile bütünleştirilerek yorumlanması eğitimi olarak tanımlanabilir (Konakçı,2010). Çalgı çalmaya ilişkin temel teknikler ve davranışların temelinin atılmasının yanı sıra, öğrencinin müziği gerçek duyguları ve yaşantıları içeren bir sanat olarak algılamasının ve müziksel düşünmesinin sağlanması da dersin önde gelen amaçları arasında yer almaktadır” (Ercan, Ekinci,2000).
Müzik öğretmenliği programında yer alan “bireysel çalgı eğitimi” dersinde kullanılan çalgılar, yaylı (keman, viyola, viyolonsel, kontrbas), nefesli (flüt, klarnet, saksafon, obua) ve telli çalgılar (gitar, bağlama, ut, kanun) olarak sınıflanabilir. Çalgı türü ne olursa olsun her sınıf ve dönem için ders kodu ortaktır (MZ). Dersler haftada bir gün ve bir saat olarak yapılmaktadır.
Çilden (2003)’e göre, müzik öğretmeni yetiştiren programlarda sekiz yarıyılı kapsayan çalgı eğitimi, müzik öğretmeninin biçimlendirilmesinde çok önemli disiplinlerden biridir. Anadolu Güzel Sanatlar Liselerinden (AGSL) çalgı eğitimi alarak gelen öğrencilerin, bu programlara ana kaynak oluşturmasıyla birlikte, çalgı eğitimi ve öğretiminin niteliği önem kazanmaktadır.
2.4. Öğretim Elemanı
Öğretim elemanı öğrencilerinin eğitim programında belirtilen hedeflere ulaşmalarını sağlamak üzere görevlendirilmiş kişidir ve eğitimde ulaşılan sonuçlarda öğretim elemanlarının büyük etkisi bulunmaktadır. Öğrencilerin amaçlara ulaşma derecelerinde öğretmenin niteliği ve sınıf ortamında yaptığı davranışlar önem kazanmaktadır (Yüksel, 2003). “…başarılı bir öğretmenin öğrencilerine bir sınıfta elde
20 edecekleri başarının öğretmenin becerisinden çok kendi çaba ve becerilerine bağlı olduğu duygusunu veren bir öğretmen olduğu gerçeğini göstermelidir” (Kayabaşı, 2007).
GÜGEF GSEB Müzik Öğretmenliği ABD’nın eğitimci kaynağını geçmişten günümüze kadar, Hacettepe Üniversitesi Devlet Konservatuarı’ndaki öğretim elemanları, Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrasındaki ve Ankara Devlet Opera ve Balesi’ndeki sanatçılar, asistan olarak alınıp yetiştirilen akademisyenler, yurtdışına gönderilip yetiştirilen akademisyenler, çalgılarında kendini yetiştirmiş özel çalışan ABD mezunlarından ve AGSSL çalgı ve piyano öğretmenlerinden kurul kararı ile ücretli olarak görevlendirilen öğretim elemanları oluşturmaktadır. Öğretim elemanı kaynağı dikkate alındığında nitelikli bir çalgı eğitiminin önemsendiği ve bunun için çeşitli kaynaklardan yararlanma yoluna gidildiği görülmektedir.
Çalgı eğitimi, teknik ve müzikal kazanımların edinilmesi, zihinsel algılamaların yanında fiziksel becerilerin de kazanılmasını gerektiren son derece karmaşık ve güç bir süreçtir. Çalgı eğitiminde hedeflenen teknik ve müzikal davranışlara ulaşılabilmesi için öğrenilmesi hedeflenen karmaşık teknik ve müzikal becerilerin somut olarak algılanıp eyleme dönüştürülmesi, büyük ölçüde usta bir öğreticinin bu davranışları uygulayarak göstermesi ve öğrencinin bunu taklit etmesiyle mümkün olabilmektedir (Çilden, 2012).
“Çalgı eğitiminde amaca yönelik zihinsel ve fiziksel becerilerin öğrenciye kazandırılması, iyi düzenlenmiş bir öğretim programıyla planlı bir çalışmayı zorunlu kılmaktadır. Ancak çok iyi düzenlenmiş çalgı öğretim programlarının bile başarıya ulaşması, programı uygulayacak öğretmenin, çalgı çalmadaki yeterliliğine, öğretme yeteneğine, öğretmenlik formasyonuna, öğrencilerine yaklaşımına bağlıdır. Öğrencilerin müzikal yetenek, algılama ve fiziksel farklılıklarından dolayı bireysel olarak yapılması zorunlu olan çalgı eğitiminde, öğrencide çalgı çalmaya yönelik ilgi ve sevgi uyandırılması ve bunun sürekliliğinin sağlanması, motivasyonun her aşamada yüksek tutulması, belki de öğretmenin başarması gereken en önemli faktördür. Öğretmeni gerçek öğretmen yapan ve başarıya ulaştıran, her biri farklı kapasiteye sahip öğrenciye yönelik farklı öğretim yöntemleri geliştirebilen yaratıcılığa sahip olabilmesidir”(Çilden, 2012).
Müzik öğretmeni yetiştirmek amacıyla mesleki (profesyonel) müzik eğitimi yapan "Eğitim Fakülteleri G.S.E.B. Müzik Eğitimi Anabilim Dalları"nın ana hedefi;
ilkokul, ortaokul ve lise genel müzik eğitiminin hedeflerine uygun olarak başta ders içi olmak üzere ders dışı, okul içi ve dışındaki tüm müziksel etkinlikleri verimli ve etkili bir şekilde yürütebilecek müzik öğretmeni yetiştirmektir (Bilgin, 1998: 16).
Müzik öğretim tekniklerinin öğrenilmesi ve alan uygulamalarıyla yetişen müzik eğitimcileri, öğrencilerin bilişsel, duyusal ve devinişsel alanlardaki gelişmelerini sağlayan uygulayıcılardır (Dündar, 2003, 57).
Özen (2004)’ e göre, Bütün müzik eğitimcilerinde bulunması gereken nitelikler “kişisel”, ”müziksel” ve “mesleksel” olmak üzere üç başlık altında incelenebilir.
Kişisel nitelikler: Çevresindeki insanları özendirmek, çevresindeki insanların diğer alanlara ilişkin ilgilerini öğrenmek, bireyler ve toplumla ilgili olmak, yeni düşünceleri tanımak ve değerlendirebilmek.
Müziksel nitelikler: Müziksel bilgi ve teknik yeterliliğe sahip olmak, çalgı çalabilmek ve çalgıyla eşlik yapabilmek, yaratma gücünü kullanabilmek, müziksel yorum gücüne sahip olmak, müzik türlerine ilişkin bilgi sahibi olmak, öğrettiği müziğin öğelerini anlatabilmek.
Mesleksel nitelikler: Öğretmenliğin gerektirdiği rolü benimsemek. Müzik eğitiminin amaçlarını bilmek ve çağdaş eğitim sürecinde müzik eğitiminin önemini değerlendirebilmek, öğrencilerin müzikle ilgili etkinliklerini denetlemek ve değerlendirebilmek. Okul düzeyindeki etkinlikler için belli repertuar düzenleyebilmek, öğrencilerin öğrenmeye ilişkin sorunlarını çözmek ve repertuar hazırlamak amacıyla çeşitli kaynaklara başvurmak, müzikteki yeniliklerden haberdar olmak ve bu yenilikler hakkında tartışabilmek.
Ayrıca çalgı sevgisini kazandırabilmek, mesleki müzik eğitimine yönlendirmek, çalgı eğitiminin öğrenciler üzerindeki etkisini araştırmak, çalgıların çalınma tekniklerine ilişkin bilgi aktarmak, çalgı eğitimini kolaylaştırıcı ve aşama kaydetmeyi sağlayan yöntemler geliştirmek gibi amaçlar da öğretmen tarafından benimsenmelidir. Tüm bu niteliklere sahip olan müzik eğitimcileri ideal öğretmen olarak değerlendirilebilir (Özen, 2004).
