Bireysel çalgı dersi tükenmişlik ölçeği geliştirme çalışması: Geçerlik ve güvenirlik analizi

(1)

BÜE

F

AD

BARTI

N

ÜNİ

VE

RS

İ

TE

S

İ

E

Ğİ

Tİ

M

F

AKÜL

TE

S

İ

DE

RGİ

S

İ

I

SSN

1308-

7177

AYRI BASIM

Yrd. Doç. Dr. Demet GİRGİN

Bireysel Çalgı Dersi Tükenmişlik Ölçeği Geliştirme Çalışması: Geçerlik ve Güvenirlik Analizi

-Developing a Burnout Scale for Individual Instrument Courses: Validity and Reliability Analyses

Ci

l

t

/Vol

ume:

4 2015-

4 Sayı

/I

ssue:

1 Hazi

r

an/June

2015

Ul

us

l

a

r

a

r

a

s

ı

Ha

ke

ml

i

De

r

gi

I

nt

e

r

na

t

i

ona

l

Re

f

e

r

e

d

J

our

na

l

1

(2)

B

ARTIN

Ü

NİVERSİTESİ

E

ĞİTİM

F

AKÜLTESİ

D

ERGİSİ

B

ARTIN

U

NIVERSITY

J

OURNAL OF

F

ACULTY OF

E

DUCATION

ULUSLARARASI HAKEMLİ DERGİ /INTERNATIONAL REFEREED JOURNAL

Cilt/Volume: 4, Sayı/Issue: 1, Haziran/June 2015

Sahibi

Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Adına Prof. Dr. Firdevs GÜNEŞ (Dekan)

Editör

Yrd. Doç. Dr. Sedat BALYEMEZ

Alan Editörleri

Prof. Dr. Çetin SEMERCİ Doç. Dr. Necati HIRÇA Doç. Dr. Nuriye SEMERCİ Yrd. Doç. Dr. Ayşe Derya IŞIK Yrd. Doç. Dr. Ayla ÇETİN DİNDAR

Yrd. Doç. Dr. F. Gizem KARAOĞLAN YILMAZ Yrd. Doç. Dr. Gülsün ŞAHAN

Yrd. Doç. Dr. Harun ER Yrd. Doç. Dr. Neslihan USTA Yrd. Doç. Dr. Sinem TARHAN Yrd. Doç. Dr. Süleyman Erkam SULAK Yrd. Doç. Dr. Süreyya GENÇ

Yrd. Doç. Dr. Yılmaz KARA

Yabancı Dil Sorumlusu

Yrd. Doç. Dr. Özge GÜN

Yayıma Hazırlık

Arş. Gör. Arzu ÇEVİK Arş. Gör. Ömer KEMİKSİZ

Sekretarya

Arş. Gör. Hasan Basri KANSIZOĞLU

Teknik Sorumlular

Yrd. Doç. Dr. Ramazan YILMAZ Arş. Gör. Barış ÇUKURBAŞI

İletişim

Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi 74100 BARTIN – TÜRKİYE

e-posta: buefad@bartin.edu.tr Tel: +90 378 223 54 59

Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (BÜEFAD), yılda iki kez yayımlanan uluslararası hakemli bir dergidir. Yazıların sorumluluğu, yazarlarına aittir.

Owner

On Behalf of Bartin University Faculty of Education Prof. Firdevs GUNES (Dean)

Editor

Asst. Prof. Sedat BALYEMEZ

Field Editors

Prof. Cetin SEMERCI Assoc. Prof. Necati HIRCA Assoc. Prof. Nuriye SEMERCI Asst. Prof. Ayse Derya ISIK Asst. Prof. Ayla CETIN DINDAR Asst. Prof. F. Gizem KARAOGLAN YILMAZ Asst. Prof. Gulsun SAHAN Asst. Prof. Harun ER Asst. Prof. Neslihan USTA Asst. Prof. Sinem TARHAN Asst. Prof. Suleyman Erkam SULAK Asst. Prof. Sureyya GENC Asst. Prof. Yilmaz KARA

Foreign Language Specialist

Asst. Prof. Ozge GUN

Preparing for Publication

RA. Arzu CEVIK RA. Omer KEMIKSIZ

Secretary

RA. Hasan Basri KANSIZOGLU

Technical Assistants

Asst. Prof. Ramazan YILMAZ RA. Baris CUKURBASI

Contact

Bartin University Faculty of Education 74100 BARTIN – TURKEY e-mail: buefad@bartin.edu.tr Tel: +90 378 223 54 59 Bartin University Journal of Faculty of Education (BUJFED) is a international refereed journal that is published two times a year. The responsibility lies with the authors of papers.

Kapak: Arş. Gör. Barış ÇUKURBAŞI – Öğr. Gör. Hüseyin UYSAL

ISSN:1308-7177

Dizin / İndeks

ULAKBİM Sosyal ve Beşeri Bilimler Veri Tabanı, EBSCOHOST, Index Copernicus, Proquest Education Journals Database, Modern Language Association, Citefactor, The Directory of Research Journal Indexing, Open Academic Journal Index, Ulrich’s Periodicals Directory

(3)

Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt 4, Sayı 1, Haziran 2015, BARTIN-TÜRKİYE

Bartin University Journal of Faculty of Education, Volume 4, Issue 1, June 2015, BARTIN-TURKEY

YAYIN DANIŞMA KURULU / EDITORIAL ADVISORY BOARD

Prof. Dr. Hayati AKYOL Gazi Üniversitesi

Prof. Dr. Hüseyin ALKAN Dokuz Eylül Üniversitesi

Prof. Dr. Sebahattin ARIBAŞ Adıyaman Üniversitesi

Prof. Dr. Ahmet ARIKAN Gazi Üniversitesi

Prof. Dr. Safure BULUT Orta Doğu Teknik Üniversitesi

Prof. Dr. Recai DOĞAN Ankara Üniversitesi

Prof. Dr. Firdevs GÜNEŞ Bartın Üniversitesi

Prof. Dr. Ahmet GÜNŞEN Trakya Üniversitesi

Prof. Dr. Bilgin Ünal İBRET Kastamonu Üniversitesi

Prof. Dr. Ramazan KAPLAN Bartın Üniversitesi

Prof. Dr. Firdevs KARAHAN Sakarya Üniversitesi

Prof. Dr. Aziz KILINÇ Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

Prof. Dr. Ahmet KIRKKILIÇ Atatürk Üniversitesi

Prof. Dr. Murat ÖZBAY Gazi Üniversitesi

Prof. Dr. Ahmet SABAN Konya Necmettin Erbakan Üniversitesi

Prof. Dr. Çetin SEMERCİ Bartın Üniversitesi

Prof. Dr. M. Fatih TAŞAR Gazi Üniversitesi

Prof. Dr. Yavuz TAŞKESENLİGİL Atatürk Üniversitesi

Prof. Dr. Cemal TOSUN Ankara Üniversitesi

Prof. Dr. Selahattin TURAN Osmangazi Üniversitesi

Prof. Dr. Mimar TÜRKKAHRAMAN Akdeniz Üniversitesi

Prof. Dr. Selma YEL Gazi Üniversitesi

Doç. Dr. Bahri ATA Gazi Üniversitesi

Doç. Dr. Eyyup COŞKUN Mustafa Kemal Üniversitesi

Doç. Dr. Erol DURAN Uşak Üniversitesi

Doç. Dr. Tolga GÜYER Gazi Üniversitesi

Doç. Dr. Emine KOLAÇ Anadolu Üniversitesi

Doç. Dr. Nuriye SEMERCİ Bartın Üniversitesi

Doç. Dr. Sabri SİDEKLİ Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi

Doç. Dr. Çavuş ŞAHİN Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

Doç. Dr. Neşe TERTEMİZ Gazi Üniversitesi

(4)

BU SAYININ HAKEMLERİ / REFEREES OF THIS ISSUE

Prof. Dr. İbrahim BİLGİN Mustafa Kemal Üniversitesi

Prof. Dr. Şeref MİRASYEDİOĞLU Başkent Üniversitesi

Prof. Dr. Yaşare AKTAŞ ARNAS Çukurova Üniversitesi

Doç. Dr. Başaran GENÇDOĞAN Atatürk Üniversitesi

Doç. Dr. Bülent DİLMAÇ Konya Necmettin Erbakan Üniversitesi

Doç. Dr. Çiğdem KAN Fırat Üniversitesi

Doç. Dr. Fatma Hülya ÖZCAN Anadolu Üniversitesi

Doç. Dr. Fulya YÜKSEL ŞAHİN Yıldız Teknik Üniversitesi

Doç. Dr. Gizem SAYGILI Süleyman Demirel Üniversitesi

Doç. Dr. Hakan DÜNDAR Kırıkkale Üniversitesi

Doç. Dr. H. Elif DAĞLIOĞLU Gazi Üniversitesi

Doç. Dr. Kaya YILMAZ Marmara Üniversitesi

Doç. Dr. Kürşat YENİLMEZ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi

Doç. Dr. M. Eyyüp SALLABAŞ Yıldız Teknik Üniversitesi

Doç. Dr. Mehmet TEMİZKAN Mustafa Kemal Üniversitesi

Doç. Dr. Meliha YILMAZ Gazi Üniversitesi

Doç. Dr. Melis MİNİSKER Mustafa Kemal Üniversitesi

Doç. Dr. Muamber YILMAZ Bartın Üniversitesi

Doç. Dr. Muharrem AKTÜMEN Gazi Üniversitesi

Doç. Dr. Murat TUNCER Fırat Üniversitesi

Doç. Dr. Mutlu TÜRKMEN Bartın Üniversitesi

Doç. Dr. Necati HIRÇA Bartın Üniversitesi

Doç. Dr. Nurten SARGIN Konya Necmettin Erbakan Üniversitesi

Doç. Dr. Saide ÖZBEY Gazi Üniversitesi

Doç. Dr. Soner ÖZDEMİR Kırıkkale Üniversitesi

Doç. Dr. Süleyman CAN Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi

Doç. Dr. Şebnem KANDİL İNGEÇ Gazi Üniversitesi

Doç. Dr. Şaduman KAPUSUZOĞLU Abant İzzet Baysal Üniversitesi

Doç. Dr. Şenay SEZGİN NARTGÜN Abant İzzet Baysal Üniversitesi

Doç. Dr. Şendil CAN Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi

Doç. Dr. Tahsin İLHAN Gaziosmanpaşa Üniversitesi

Doç. Dr. Tuncer BÜLBÜL Trakya Üniversitesi

Doç. Dr. Yasin UYSAL Gazi Üniversitesi

Doç. Dr. Yücel ÖKSÜZ Ondokuz Mayıs Üniversitesi

Doç. Dr. Yüksel GÖĞEBAKAN İnönü Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Abdurrahim Can ELDEMİR Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Aynur PALA Celal Bayar Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Ayşe ELİÜŞÜK Bartın Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Ayşe GÜLER Kırıkkale Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Begüm YALÇINKAYA Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Burçin GÖKKURT Bartın Üniversitesi

(5)

Yrd. Doç. Dr. Emrullah YILMAZ Bartın Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Erol BARIN Gazi Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Fatma YAŞAR EKİCİ İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Funda NALBANTOĞLU YILMAZ Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Güliz AYDIN Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Hatice Sezgi SARAÇ Akdeniz Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Hicran ÇETİN GÜNDÜZ Nevşehir Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Hülya BAYBEK Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Kemal Zeki ZORBAZ Mustafa Kemal Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Mehmet MUTLU Niğde Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Menderes ÜNAL Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Metin DENİZ Bartın Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Nalan OKAN Niğde Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Nihat BAYAT Akdeniz Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Özlem TAGAY Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Sedat BALYEMEZ Bartın Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Seçil Eda KARTAL Bartın Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Semra KIRANLI GÜNGÖR Eskişehir Osmangazi Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Sinem TARHAN Bartın Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Şaban ÇETİN Gazi Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Taner BOZKUŞ Bartın Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Tekin ÇELİKKAYA Ahi Evran Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Uğur DOĞAN Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Yakup DOĞAN Kilis 7 Aralık Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. Yılmaz KARA Bartın Üniversitesi

(6)

İÇİNDEKİLER / CONTENTS

Prof. Dr. Firdevs GÜNEŞ

Eğitim ve Zihinsel Değişim

Education and Mental Change

Doi: 10.14686/BUEFAD.2015111011

1 - 20

Yrd. Doç. Dr. Hicran ÇETİN GÜNDÜZ – Yrd. Doç. Dr. Sinem TARHAN – Zeynep KILIÇ

Toplumsal Cinsiyete Dayalı Meslek Seçimlerine Yönelik Tutum Ölçeği Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Attitude Towards Gender-Based Career Choices Scale Validity and Relability Study

Doi: 10.14686/BUEFAD.2015111012

21 - 33

Doç. Dr. Fatma Ebru İKİZ – Arş. Gör. Esra ASICI – Arş. Gör. Mustafa SAVCI – Arş. Gör. Canan YÖRÜK

Problemli İnternet Kullanımı İle Üniversite Yaşamına Uyum İlişkisi

Relations between Problematic Internet Usage and Adaptation to College Life

Doi: 10.14686/BUEFAD.2015111013

34 - 50

Arş. Gör. Zakir ELÇİÇEK – Arş. Gör. İsmail KİNAY – Prof. Dr. Behçet ORAL

Öğretmen Adaylarının Sınıf Yönetimi Yeterlik Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Developing Teacher Candidates' Classroom Management Competency Scale: Validity and Reliability Study

Doi: 10.14686/BUEFAD.2015111014

51 - 63

Doç. Dr. Fahri TEMİZYÜREK – Okt. Nihan Aylin ÜNLÜ

Dil Öğretiminde Teknolojinin Materyal Olarak Kullanımına Bir Örnek: “Flipped Classroom”

The Use of Technology in Language Teaching Material as an Example: "Flipped Classroom"

Doi: 10.14686/BUEFAD.2015111015

64 - 72

Doç. Dr. Gizem SAYGILI – Öğr. Gör. Halit KIRIKTAŞ – Arş. Gör. Hüseyin Talha GÜLSOY

Bazı Değişkenlere Göre Öğretmenlerin Empatik Eğilim Düzeyleri

The Level of Empathic Tendencies of Teachers According to Different Varibles

Doi: 10.14686/BUEFAD.2015111016

73 – 82

Doç. Dr. Hülya GÜR – Arş. Gör. Mevhibe KOBAK DEMİR

7. Sınıf Matematik Ders Kitapları Cebir Kazanımlarının Ön Örgütleyiciler Açısından İncelenmesi

The Investigation of the Algebra Learning Outcomes in 7. Grade Mathematics Textbooks in Terms of Advance

Organizers

Doi: 10.14686/BUEFAD.2015111017

83 - 100

Yrd. Doç. Dr. Şakir SERBES – Yrd. Doç. Dr. Cevdet CENGİZ

Sınıf Öğretmeni ve Beden Eğitimi Öğretmeni Adaylarının Tercih Ettikleri Öğretim Stilleri ve Stillere İlişkin Değer Algıları

Pre-Service Classroom and Physical Education Teachers’ Teaching Styles Preferences and Perceptions of

Teaching Styles

Doi: 10.14686/BUEFAD.2015111018

101 - 114

Yrd. Doç. Dr. Demet GİRGİN

Bireysel Çalgı Dersi Tükenmişlik Ölçeği Geliştirme Çalışması: Geçerlik ve Güvenirlik Analizi

Developing a Burnout Scale for Individual Instrument Courses: Validity and Reliability Analyses

Doi: 10.14686/BUEFAD.2015111019

115 - 126

Doç. Dr. Muamber YILMAZ – Dr. Hüseyin ÖZÇAKMAK

Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Uygulaması Dersleriyle İlgili Görüşlerinin Değerlendirilmesi

Assessment of Prospective Teachers’ Views on Teaching Practice Courses

Doi: 10.14686/BUEFAD.2015111020

127 - 136

Yrd. Doç. Dr. Erdal DEMİR

Ortaokul ve Liselerde Görev Yapan Branş Öğretmenlerinin Kişilik Özelliklerinin Değerlendirilmesi

Assessment of Personality Traits of Branch Teachers Working in Secondary Schools and High Schools

(7)

İÇİNDEKİLER / CONTENTS

Arş. Gör. Mustafa FİDAN

Akademisyenlerin Sınıflarında Örgütsel Değer Yönetimi Düzeyleri ve Öğretim Sürecinde İnovatif Uygulamaları

Organizational Value Management Levels in Classroom and Innovative Practices in Teaching Processes of Academics

Doi: 10.14686/BUEFAD.2015111022

151 - 162

Yrd. Doç. Dr. Nuray MAMUR – Prof. Dr. Vedat ÖZSOY

Görsel Sanatlar Eğitiminde Portfolyo Değerlendirme

Portfolio Assessment in Visual Art Education

Doi: 10.14686/BUEFAD.2015111023 163 - 177

Dr. Serap ERGİN – Prof. Dr. Musa SARI

4MAT Öğretim Yöntemi ve Sunuş Yoluyla Öğretim Yöntemine Göre Öğrencilerin Öğrenme Stillerinin Başarıya Etkisinin Araştırılması

The Research of the Effect of Students’ Learning Styles on Their Achievements According to the 4MAT (4 Mode Application Techniques) and Expository Instruction Methods

Doi: 10.14686/BUEFAD.2015111024

178 - 203

Doç. Dr. Ahmet AKIN – Oğuz AKKAYA

Sosyal Yeterlik ve Sosyal Sonuç Beklentileri Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması

The Validity and Reliability Study for the Turkish Version of the Social Efficacy and Social Outcome Expectations Scale

Doi: 10.14686/BUEFAD.2015111025

204 - 213

Yrd. Doç. Dr. Meriç ERASLAN

Üniversite Spor Bölümü Öğrencilerinin Atılganlık ve Karar Verme Stillerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi

The Analysis of Impulsivity and the Decision Making Styles of Sports Students of the University According to Various Variables

Doi: 10.14686/BUEFAD.2015111026

214 - 223

Çınar KAYA

Attitude towards Seeking Professional Psychological Help in a Sample of Pre-service Teachers

Bir Öğretmen Adayı Örnekleminde Profesyonel Psikolojik Yardım Almaya İlişkin Tutum

Doi: 10.14686/BUEFAD.2015111027 224 - 234

Yrd. Doç. Dr. Hasbi ASLAN

Sosyalizasyonun Bir Bileşeni Olarak Sanat ve Sanat Eğitiminin Rasyonellik Görünümü

Rational View of the Arts and Arts Education as a Component of Socialization

Doi: 10.14686/BUEFAD.2015111028 235 - 248

Doç. Dr. Nurhayat ÇELEBİ – Arş. Gör. Halim GÜNER – Veysel YILDIZ

Toksik Liderlik Ölçeğinin Geliştirilmesi

Developing Toxic Leadership Scale

Doi: 10.14686/BUEFAD.2015111056 249 - 268

Yrd. Doç. Dr. Erdal TAŞLIDERE – Doç. Dr. Ali ERYILMAZ

Assessment of Pre-Service Teachers’ Misconceptions in Geometrical Optics via a Three-Tier Misconception

Öğretmen Adaylarının Geometrik Optik Konusundaki Kavram Yanılgılarının Üç-Aşamalı Kavram Yanılgısı Testi ile Değerlendirilmesi

Doi: 10.14686/BUEFAD.2015111057

(8)

Bireysel Çalgı Dersi Tükenmişlik Ölçeği Geliştirme Çalışması:

Geçerlik ve Güvenirlik Analizi

Demet GİRGİN, Yrd. Doç. Dr., Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi, demetergen@hotmail.com

Öz: Bu çalışmada, lise ve üniversite düzeyinde müzik eğitimi alan öğrencilerin bireysel çalgı

derslerine ilişkin tükenmişlik düzeylerini belirlemede kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirilmesi amaçlanmıştır. Ölçek geliştirme sürecinde önce açımlayıcı faktör analiziyle faktör yapıları belirlenmiştir. Açımlayıcı faktör analizi sonucunda tek faktörlü bir yapı ortaya çıkmıştır. Sonrasında, doğrulayıcı faktör analiziyle analiz yapılmıştır. Doğrulayıcı faktör analizinde hata varyansı yüksek olan bir madde ölçekten elenmiştir. Doğrulayıcı faktör analiziyle uyum indekslerinin yüksek olduğu belirlenmiştir. Ölçeğin Cronbach Alfa güvenirlik katsayısı .97 olarak hesaplanmıştır. 36 maddelik ölçeğin lise ve üniversite düzeyindeki müzik eğitimi alan öğrencilerin bireysel çalgı derslerine ilişkin tükenmişlik düzeylerini belirlemede kullanılabilecek bir yapı ve güvenirlikte olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Müzik eğitimi, Çalgı eğitimi, tükenmişlik, ölçek geliştirme, geçerlik- güvenirlik.

Developing a Burnout Scale for Individual Instrument Courses:

Validity and Reliability Analyses

Abstract: : This study aimed to create a valid and reliable scale to determine the burnout levels

of high school and university music students in their individual instrument courses. In the development of the scale, the authors used exploratory factor analysis to identify the factor structure. The analysis revealed a single-factor structure. Afterwards, a confirmatory factor analysis was administered, leading to one item with a high error variance being removed from the scale. Confirmatory factor analysis indicated that the fit indices were high. The Cronbach's alpha reliability coefficient of the scale was found to be 0.97. The study determined that the 36-item scale was reliable and had a suitable structure for determining the burnout levels of high school and university music students in their individual instrument courses.

Key Words: Music education, Instrument education, burnout, scale development, validity,

reliability

Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt 4, Sayı 1, s. 115 - 126, Haziran 2015 BARTIN – TÜRKİYE

ISSN: 1308-7177

Bartin University

Journal of Faculty of Education

Volume 4, Issue1, p. 115 - 126, June 2015 BARTIN – TURKEY

(9)

Demet GİRGİN

116

1. GİRİŞ

Tükenmişlik kavramı Aypay (2011) ın, Maslach, Schaufeli ve Leiter (2001) ile Seidman ve Zager (1991)’dan aktardığına göre psikolojik bir sendrom olarak ilk defa 1974 yılında Freudenberger tarafından ortaya atılmıştır. Freudenberger, tükenmişliği güç, enerji ve diğer bireysel kaynakların yoğun ve aşırı kullanımı sonucu ortaya çıkan başarısız olma, yıpranma ya da bitkin düşme hali olarak açıklamaktadır.

İlgili alanyazın incelendiğinde tükenmişlik kavramının başlangıçta daha çok doktorluk, hemşirelik gibi yoğun ve sürekli temas gerektiren meslek alanlarında yoğunlaştığı görülmektedir (Maslach ve Leiter, 1997). İki binli yıllara doğru, tükenmişlikle ilgili araştırmaların sadece yüz yüze etkileşimin olduğu meslek elemanlarında değil aynı zamanda diğer meslek elemanlarında da görülebileceği düşüncesinin ortaya çıktığı görülmektedir. (Maslach ve Leiter, 1997). Sonraki yıllarda ise yüz yüze etkileşimin olduğu önemli bir meslek alanı olan öğretmenlikte de tükenmişlik araştırmalarının başladığı göze çarpmaktadır (Çapri vd., 2011)

Son yıllarda üzerinde tükenmişlik araştırmaları yapılan bir diğer grubun öğrenciler olduğu dikkat çekmektedir (Balogun vd., 1996; Chang vd., 2000; Fimian vd., 1989; Hu ve Schaufeli, 2009; Meier ve Schmeck, 1985). Bu durumun nedeni Aypay(2011)’ın da belirttiği gibi dersler nedeniyle oluşan stres, ders yükü ya da diğer psikolojik baskı unsurlarının, duygusal tükenme, duyarsızlaşma eğilimi ve düşük başarı duygusuna neden olabileceği olarak açıklanabilir. Ayrıca Schaufeli ve Taris (2005)’in görüşleri de bu durumu destekler niteliktedir. Schaufeli ve Taris (2005) ‘ e göre öğrenciler ne bir çalışandır, ne de öğrencilik bir meslek olarak değerlendirilebilir. Ama yine de, psikolojik bir perspektiften bakıldığında, öğrenciliğin derse girme ve ders görevlerini yerine getirme gibi temel aktiviteleri ve sınavlardan geçme gibi özel bir amaca ilişkin yönelimleri “iş”e eşit bir anlam ifade etmektedir.

Müzik eğitimi ülkemizde; konservatuarlar, güzel sanatlar liseleri, müzik öğretmenliği bölümleri ve güzel sanatlar fakültelerinde verilmektedir. Bu kurumlardan konservatuarlar; ilköğretim, ortaöğretim ve üniversite düzeyinde, güzel sanatlar liseleri; orta öğretim düzeyinde, müzik öğretmenliği bölümleri ve güzel sanatlar fakülteleri ise üniversite düzeyinde eğitim vermektedirler. Çalgı eğitimi müzik eğitiminin bir parçası olarak müzik eğitimi veren bu kurumların programlarında da etkili bir şekilde yer almaktadır. Bunun nedeni çalgının, müzik eğitimi için gerekli temel materyallerden birisi olması olarak açıklanabilir. Bu bağlamda, araştırmacı tarafından müzik eğitiminde önemli bir yere sahip olan çalgı eğitimindeki niteliği etkileyen sorunların çözülmesinin, bu sorunların çözümlenmesi için ise öncelikle çalgı eğitiminde öğretmen ve öğrenci bazında mevcut durumların ortaya konmasının önemli olduğu düşünülmüştür. Yine araştırmacı tarafından müzik eğitimi alan öğrencilerin çalgı eğitimindeki mevcut durumlarına ışık tutacak ve bu kurumlardaki çalgı eğitimindeki niteliği etkileyecek psikolojik faktörlerden birisinin tükenmişlik olabileceği düşünülmüştür. İlgili alanyazın incelenmiş ancak çalgı eğitiminde tükenmişlik ile ilgili araştırmalara rastlanmamıştır. Öğrencilerin çalgı eğitiminde tükenmişlik düzeylerinin ve tükenmişliklerini etkileyen faktörlerin belirlenmesinin; müzik eğitimi veren kurumlarda çalgı eğitimindeki mevcut durumların ortaya konmasına ve bu bağlamda bu kurumlardaki çalgı eğitiminde başarının ve niteliğin artmasına katkı sağlayabileceği düşünülmüştür. Bu düşünceler ışığında araştırmacı tarafından müzik eğitimi veren kurumlarda çalgı eğitimine yönelik tükenmişlik ile ilgili çalışmaların yapılmasının önemli olduğu düşünülmüştür. Bu tür çalışmaların yapılabilmesi için ise öncelikle öğrencilerin çalgı eğitimine yönelik tükenmişlik düzeylerini belirlemeyi sağlayacak bir ölçeğe gereksinim olduğu görülmüştür. Söz edilen nedenlerle, bu çalışmada çalgı eğitiminde dersler boyutu göz önünde bulundurularak müzik eğitimi alan öğrencilerin çalgı derslerine ilişkin tükenmişlik düzeylerini ölçmeye yönelik geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmek amaçlanmıştır. Çalışmada, ilköğretim öğrencileri için geliştirilecek ölçeklerin, ilköğretim öğrencilerinin sahip

(10)

Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 4(1), s. 115 – 126, Haziran 2015 BartinUniversityJournal of Faculty of Education 4(1) p. 115 – 126, June 2015

117 olduğu özellikler nedeniyle daha farklı dinamiklere sahip olması gerektiği düşüncesinden yola

çıkarak eğitim kademesinde sınırlama yapılmış, çalışma lise ve üniversite düzeyindeki öğrenciler için hazırlanmıştır. Ayrıca yine müzik eğitimi veren kurumlarda bireysel çalgı, piyano, okul çalgıları gibi dersler kapsamında birden fazla çalgı dersinin alınabiliyor olması nedeniyle çalgı dersi kapsamı konusunda da sınırlandırma yapılmış çalışma lise ve üniversite düzeyinde müzik eğitimi alan öğrencilerin sadece bireysel çalgı derslerine yönelik tükenmişlik düzeylerini ölçmeye ilişkin olarak tasarlanmıştır.

Çalışmanın lise ve üniversite düzeyinde müzik eğitimi alan öğrencilerin bireysel çalgı derslerine ilişkin tükenmişlik düzeylerinin ve tükenmişliklerini etkileyen faktörlerin belirlenmesine ve bu bağlamda çalgı eğitiminde başarının artmasına katkı sağlayacağı ve çalışmanın bu yönleriyle önemli olduğu düşünülmektedir.

2. YÖNTEM

2.1. Çalışma Grubu

Araştırmada çalışma grubunu 2014-2015 öğretim yılında Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi müzik eğitimi anabilim dalı’ndan 106, Bursa Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nden 99 ve Balıkesir Güzel Sanatlar Lisesi’nden 83 olmak üzere toplam 288 öğrenci oluşturmaktadır. Çalışma grubunun %58, 3’ü kadın, %41,7’si erkektir.

2.2. İşlem

Ölçeğin taslak formu oluşturulurken Likert tipi ölçek geliştirme çalışmalarında gerekli olan işlemlere göre hareket edilmiş ve taslak formun hazırlanmasında; ölçek maddelerinin oluşturulması, uzman görüşünün alınması ve ön denemenenin gerçekleştirilmesi aşamaları izlenmiştir (Erden, 1998; Tavşancıl, 2002). Ölçek maddeleri oluşturulurken öncelikle tükenmişlik ile ilgili literatür incelenerek 50 maddelik bir madde havuzu oluşturulmuştur. Madde havuzunda yer alan ifadeler kapsam, dil ve ifade açısından uygunluğunun değerlendirilmesi amacıyla 2 müzik eğitimcisi, 1 ölçme ve değerlendirme uzmanı, 1 psikolog ve 1 dil uzmanından oluşan 5 kişilik bir uzman grubunun görüşüne sunulmuştur. Uzmanlardan gelen görüşler doğrultusunda herhangi bir madde çıkarımına ihtiyaç olmadığı, bazı maddelerde ifade değişikliği yapılmasına gereksinim olduğu belirlenmiştir. İstenen değişiklikler araştırmacı tarafından yapılmıştır. Böylece 50 maddelik ön deneme formu son halini almıştır. Sonrasında ön deneme formu, ölçeğin, anlaşılabilirlik, kolay yanıtlanabilirlik, amaca uygunluk gibi açılardan değerlendirilebilmesi için Balıkesir Üniversitesi Eğitim Fakültesi Müzik Eğitimi Anabilim Dalı’ nda 2014-2015 öğretim yılında eğitim gören 40 kişilik bir öğrenci grubuna uygulanmıştır. Ölçek beşli likert tipinde tasarlanmış olduğu için katılımcılar görüşlerini (5) Tamamen katılıyorum, (4) Katılıyorum, (3) Kararsızım, (2) Katılmıyorum, (1) Hiç katılmıyorum seçeneklerinden kendilerine uygun olan seçeneği işaretleyerek belirtmişlerdir. Uygulamada öğrencilerden herhangi olumsuz bir dönüt gelmemiş böylece süreç sonunda 50 maddeden oluşan taslak ölçek hazır hale gelmiştir. Araştırmada örneklem büyüklüğü Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) ve BarlettKüresellik testi ile incelenmiştir. Ölçeğin yapı geçerliğini belirlemek için açımlayıcı faktör analizi yapılmıştır. Açımlayıcı faktör analizi ile ortaya çıkan yapının doğruluğunu test etmek amacıyla doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Ölçeğin güvenirliği Cronbach-Alfa iç tutarlılık katsayısı ile hesaplanmıştır.

3. BULGULAR

3. 1. Ölçeğin Yapı Geçerliliğine İlişkin Bulgular

Ölçeğin geçerliğine ilişkin analizlerden önce verilerin faktör analizine uyguluğunun belirlenmesi amacıyla Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) ve Barlett Küresellik testi yapılmıştır. KMO, veri yapısının örneklem sayısı açısından faktör analizine uygun olup olmadığını ölçen bir testtir.

(11)

Demet GİRGİN

118

Kaiser, bulunan değerin 1’e yaklaştıkça mükemmel, 0.50’nin altında ise, kabul edilemez olduğunu belirtmektedir (Tavşancıl, 2002). Araştırmada, ölçeğin KMO değeri .96 , Bartlett Küresellik Testi 8625. 695 bulunmuştur. KMO ve Bartlett Küresellik Testi sonucunda elde edilen sonuçlar veri setinin faktör analizi için uygun olduğunu göstermektedir. Veri setinin faktör analizi için uygunluğu tespit edildikten sonra ölçeğin yapı geçerliğinin incelenmesi amacıyla temel bileşenler analizi kullanılarak açımlayıcı faktör analizi yapılmıştır. Açımlayıcı faktör analizi, gözlenen değişkenler arasındaki ilişkileri betimlemek, çok sayıda gözlenen değişkenlerin (maddelerin) sayısını indirgeyerek bu değişkenlerin birlikte açıklayabildikleri az sayıda tanımlanabilen anlamlı yapılara ulaşmayı sağlamak için kullanılmaktadır (Büyüköztürk, 2012; Tabachnick ve Fidell, 2007).

Açımlayıcı faktör analizine toplam 50 madde ile başlanmıştır. Büyüköztürk (2012) ‘ün de belirttiği gibi faktör analizinde aynı yapıyı ölçmeyen maddelerin ayıklanmasında faktörlerdeki yük değerlerinin yüksek olması dikkate alınır. Faktör yük değerinin 0. 45 ya da daha yüksek olması seçim için iyi bir ölçüdür. Ancak uygulamada bu sınır değer, 0.30’a kadar indirilebilir. Çalışmada Büyüköztürk (2012)’ün görüşlerinden yola çıkarak bu çalışmada açımlayıcı faktör analizinde alt sınır olarak 0.40 belirlenmiştir. Açımlayıcı faktör analizi sonucunda bazı maddelerin faktör yük değerlerinin 0.40’ın altında kaldığı, bazı maddelerin ise birden fazla faktörde yüksek faktör yük değerine sahip oldukları (binişik oldukları) gözlenmiştir. Bu gerekçelerle 13 madde ölçekten çıkarılmıştır.

Faktör analizi sonucu elde edilen 37 maddelik ölçeğin faktör yapısı ve maddelere ilişkin faktör yük değerleri Tablo 1’de sunulmaktadır. Tablo 1’ de maddeler yeniden numaralandırılarak verilmiştir.

Tablo 1: Bireysel Çalgı Dersi Tükenmişlik Ölçeği’nin Açımlayıcı Faktör Analizi Sonuçları

Madde No Maddeler Faktör 1 20

Çalgı dersinde kendimi çaresiz hissediyorum

.858 22 Çalgı dersinin olduğu günler kendimi hasta hissediyorum .839 19 Çalgı dersinde kendimi kapana sıkışmış gibi hissediyorum .819 28 Çalgı dersinde kendimi boşlukta hissediyorum .815 24 Çalgı dersinde bir an önce dersin bitmesini istiyorum .812 4 Çalgı dersi beni gerçekten geriyor .792 18 Çalgı dersinin olduğu gün sabah kalkmak istemiyorum .790 21 Çalgı dersinde kendimi değersiz ve başarısız biri gibi

hissediyorum .771 10 Sabah kalktığımda bir gün daha çalgı dersini kaldıramayacağımı

hissediyorum .768 32 Kendimi çalgımdan duygusal olarak uzaklaşmış hissediyorum .768 37 Çalgı dersinden önce sinirli ve gergin oluyorum .766 7 Çalgı dersine çalışmak istemiyorum .764 14 Elimde olsa çalgı dersine girmezdim .759 30 Çalgı dersinde bir umutsuzluk duygusu yaşıyorum .750 15 Çalgı dersini mecbur olduğum için alıyorum .744 13 Çalgı dersi olmasaydı bölümümü daha çok severdim .743 8 Çalgı dersinin olduğu günler kendimi çok bitkin hissediyorum .740 27 Çalgı dersinde aşırı endişe yaşıyorum .739 1 Çalgı dersinden soğuduğumu hissediyorum .737 2 Çalgı dersinden çıktıktan sonra kendimi tükenmiş hissediyorum .728 3 Çalgı dersinin olduğu günler sabah kalktığımda yorgunluk

(12)

119

5 Çalgı dersinden dolayı çok yıprandım .728 23 Çalgı dersinde sık sık başım ağrıyor .727 6 Çalgı dersinden dolayı yanlış bir bölüm seçtiğimi düşünüyorum .726 26 Çalgı dersinde çok çabuk öfkeleniyorum .718 35 Çalgı dersi günü yaklaştıkça çok kaygılanıyorum .709 17 Çalgı dersinde kendimi boşa zaman harcıyor gibi hissediyorum .676 25 Çalgı dersi ile ilgili şeyler ilgimi çekmiyor .674 16 Çalgı dersinde konsantre olamıyorum .657

9 Çalgı dersinde öğretmenle birebir çalışmak bende çok fazla

stres yaratıyor .647 33 Çalgı dersinde ne öğretildiği umurumda değil .625 31 Çalgı dersinde öğretmenimin söylediği şeylere çok çabuk

güceniyorum .617 11 Çalgı dersi artık benim için önemli değil .614 34 Çalgı dersinde elim ayağıma dolaşıyor .611 12 Çalgı dersine çalışmam gerektiğinde çalışmamak için bahaneler

bulurum .605 36 Çalgı dersinde başarısız olacağımı düşündüğüm için çok

heyecanlanıyorum .582 29 Çalgı dersi materyallerini sık sık unutuyorum .543 Açıklanan varyans (Toplam=%52)

KMO=.96 Barlett Küresellik Testi= 8625. 695

Tablo 1’de görüldüğü gibi, analiz sonucunda 37 madde ve tek faktörde toplanan ölçeğin açıkladığı toplam varyans miktarı % 52’ dir. Ölçekteki faktör yük değerleri .54 1ile .85 arasında değişmektedir.

Açımlayıcı faktör analizinin ardından ölçeğin yapı geçerliliğinin doğrulanması amacıyla doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Doğrulayıcı faktör analizi, tanımlanmış ve sınırlandırılmış bir yapının, bir model olarak doğrulanıp doğrulanmadığının test edildiği bir analizdir (Çokluk vd., 2012). 33 nolu madde “çalgı dersinde ne öğretildiği umurumda değil” negatif korelasyon vermesi, hata varyansının çok yüksek olması ve t değerinin de anlamsız olması nedeniyle ölçekten çıkarılmıştır. Doğrulayıcı faktör analizinde uyum indekslerinin daha iyi hale getirilmesini sağlamak amacıyla modifikasyon yapılmıştır. Modifikasyon yapılan maddeler;1-4, 2-8, 3-18, 6-7, 7-12, 11-17, 13-14, 14-15, 13-15, 19-20, 21-35, 27-28, 27-31, 33-34, 33-35, 33-36 maddelerinden oluşmaktadır. Böylece 36 maddelik ölçek son halini almıştır. Bireysel Çalgı Dersi Tükenmişlik Ölçeği’nin doğrulayıcı faktör analizi sonucu ortaya çıkan uyum indekslerine ait değerleri Tablo 2’de verilmiştir.

Tablo 2: Bireysel Çalgı Dersi Tükenmişlik Ölçeğine Ait Uyum İndeksleri ve Değerleri

Uyum İndeksleri Değerler

2 _1441.91 Sd 576 2 /sd 2. 501 GFI 0.76 AGFI 0.73 CFI 0.98 NFI 0.97 NNFI 0.98 SRMR 0.050 RMR 0.070 RMSA 0.079 PGFI 0.66

(13)

Demet GİRGİN

120

Tablo 2’de görüldüğü gibi benzerlik oranı (Ki-kare) olan 2= 1441. 91’ dir. 2değerinin yorumlanmasında serbestlik derecesinin (sd) de hesaba katılması gereklidir (Aktan ve Tezci, 2013). Bu iki değerin birbirine oranı (2/sd) = 2. 501’ dir. Bu oranın 3’ten küçük olması mükemmel uyumu, 5’ten küçük olması orta düzeyde uyumu göstermektedir (Kline, 2005; Sümer, 2000). Bu sonuca göre 2. 501’lik uyum değeri 3’ten düşük olduğu için mükemmel uyum değeri verdiği söylenebilir. Uyum indekslerinde yaklaşık hataların ortalama karekökü olan RMSA’nın(Root-Mean-SquareErrorApproximation).05’ten küçük olması mükemmel, .08’den küçük olması iyi uyumu (Jöreskog ve Sörborm, 1993), .10’dan küçük olması ise zayıf uyumu gösterir (Tabachnick ve Fidel, 2001). RMSA değerinin 0.079 olması iyi düzeyde uyum olduğunu göstermektedir. Uyum iyiliği indeksi olan GFI (Goodness-of fit index) ve düzenlenmiş uyum indeksi olan AGFI (AdjustedGoodness-of fit index) değerleri sırasıyla 0.76 ve 0.73’ tür. Bu indeks değerleri 0-1 arasında değer alabilmektedir. AGFI ve GFI değerlerinin .95 üzerinde olması mükemmel uyumu, .90’ın üzerinde olması iyi uyum olduğuna işaret eder (Hooper vd., 2008). Elde edilen değerler uyum düzeyinin orta düzeyde olduğunu göstermektedir. Modelin uyumluluğunda bir diğer önemli değer olan standardize edilmiş ortak ortalamaların karekökü olan SRMR’nin değeri ( StandardisedRootMeanSquareResidual) 0.050’dir. SRMR değerinin .08’den küçük olması iyi uyumu, .10’dan küçük olması vasat uyuma işaret eder (Brown, 2006; Hu ve Bentler, 1999). Elde edilen SRMR değerinin iyi bir uyum değeri olduğu söylenebilir. Normlaştırılmamış uyum indeksi olan NNFI (Non-normed Fit Index) ve karşılaştırmalı uyum İndeksi olan CFI değerleri (Comparative Fit Index) 0.98 ve 0.98’dir. NNFI ve CFI değerlerinin .95’in üzerinde olması mükemmel uyuma, .90’ın üzerinde olması ise iyi uyuma işaret etmektedir (Sümer, 2000). Elde edilen veriler doğrultusunda modelin uyumluluğu ile ilgili değerlerin kabul edilebilir düzeyde olduğu söylenebilir. Modelin sade ve yalınlık düzeyini belirten Basitlik uyum indeksi olan PGFI değeri ( Parsomany Goodness of Fit Index) 1’e yaklaştıkça modelin sadelik ve yalınlık düzeyinin yükseldiğini göstermektedir (Aktan ve Tezci, 2013). Elde edilen 0.66’lık PGFI değeri modelin ortanın üzerinde bir yalınlık düzeyine sahip olduğunu belirtmektedir.

Yapılan doğrulayıcı faktör analiziyle elde edilen t değeri tablosuna ilişkin kavramsal grafik Şekil 1’de, her faktöre ilişkin hata varyansı ve madde toplam korelasyon değerleri ise Tablo 3’te sunulmuştur. Şekil 1’ de ve Tablo 3’te maddeler yeniden numaralandırılarak verilmiştir.

(14)

121

Şekil 1: Bireysel Çalgı Dersi Tükenmişlik Ölçeği Doğrulayıcı Faktör Analizi t-test Değerleri

(15)

Demet GİRGİN

122

Tablo 3: Bireysel Çalgı Dersi Tükenmişlik Ölçeğine Ait Madde Toplam Korelasyonları ve Hata Varyansları Madde No Madde Toplam R Hata Varyansı 1 0.53 0. 49 2 0. 50 0. 51 3 0. 52 0. 50 4 0.61 0. 40 5 0. 51 0. 50 6 0. 53 0. 48 7 0. 58 0. 44 8 0. 54 0. 47 9 0. 44 0. 55 10 0. 59 0. 41 11 0. 40 0. 61 12 0. 36 0. 66 13 0. 54 0. 48 14 0. 58 0. 44 15 0. 57 0. 46 16 0. 43 0. 56 17 0. 48 0. 52 18 0. 66 0. 34 19 0. 71 0. 29 20 0. 76 0. 24 21 0. 61 0. 38 22 0. 74 0. 25 23 0. 55 0. 44 24 0. 69 0. 30 25 0. 49 0. 52 26 0. 53 0. 47 27 0. 56 0. 44 28 0. 66 0. 34 29 0. 31 0. 69 30 0. 57 0. 42 31 0. 38 0.62 32 0.58 0. 41 33 0. 38 0. 61 34 0. 51 0. 49 35 0. 36 0. 65 36 0. 57 0. 43

Tablo 3’de görüldüğü gibi madde toplam korelasyon değerleri 0.31 ile 0.76 arasında değişmektedir. Madde toplam korelasyon değerleri maddelerin ayırt edicilik gücünün belirlenmesi için verilmiştir. Elde edilen değerler maddelerin ayırt edicilik güçlerinin yeterli düzeyde olduğunu göstermektedir (Özçelik, 2010). Tablo 3’ de yer alan bir diğer değer hata varyansıdır. Hata varyansları veri setine ilişkin varyansın açıklanamayan kısmını gösterir (Çokluk vd., 2010). Hata varyansları incelendiğinde t-test değerleri dikkate alındığında kabul edilebilir sınırlar içinde olduğu görülmektedir.

Bu sonuçlar ışığında Bireysel Çalgı Dersi Tükenmişlik Ölçeği’nin yapı geçerliliğinin sağlandığı söylenebilir.

(16)

123

3. 2. Ölçeğin Güvenirliğine İlişkin Bulgular

Güvenirlik, testi cevaplayan kişilerin test maddelerine verdikleri cevaplar arasındaki tutarlılıktır. Test maddelerine verilen cevapların üç veya daha fazla olması durumunda Cronbach tarafından geliştirilmiş olan alfa katsayısı kullanılır (Büyüköztürk, 2012) . Ölçek beşli likert tipinde tasarlanmış olduğu için ölçeğin güvenirliği Cronbach Alfa katsayısına bakılarak hesaplanmıştır. Açımlayıcı faktör analizi sonucu tek faktörden oluştuğu belirlenmiş olan ölçeğin Cronbach Alfa iç tutarlılık katsayısı .97’dir. Elde edilen değerler, bu ölçeğin , lise ve üniversite düzeyinde mesleki müzik eğitimi alan öğrencilerin bireysel çalgı derslerine ilişkin tükenmişlik düzeylerini ölçme konusunda güvenilir bir ölçme aracı olduğunu göstermektedir.

4. SONUÇ Ve TARTIŞMA

Bu araştırmada lise ve üniversite düzeyinde müzik eğitimi alan öğrencilerin bireysel çalgı derslerine ilişkin tükenmişlik düzeylerinin belirlemede kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirmek amaçlanmıştır. Bu amaçla ilgili literatürden ve uzman görüşlerinden yararlanılarak hazırlanan 50 maddelik ölçek, 288 kişilik bir öğrenci grubuna uygulanmış ve elde edilen verilerle ölçeğin geçerlik ve güvenirlik analizi yapılmıştır. Açımlayıcı faktör analizi sonucunda ölçekteki 13 madde, sahip oldukları faktör yük değerlerinin düşük olması ya da birden fazla faktörde faktör yük değerine sahip olması gibi nedenlerle çıkarılmıştır. Analiz sonucunda 37 madde ve tek faktörden oluşan ölçeğin bu yapısının açıkladığı varyans miktarı %52’dir. Ölçekte yer alan maddelerin faktör yük değerleri .54 ile .85 arasında değişmektedir. Ölçeğin güvenirliği Cronbach Alfa katsayısına bakılarak hesaplanmıştır. Ölçeğin güvenirliği .97 ‘dir.

Doğrulayıcı faktör analizi sonucunda tek faktörlü yapı sınanmış 33 nolu madde “çalgı dersinde ne öğretildiği umurumda değil” negatif korelasyon vermesi, hata varyansının çok yüksek olması ve t değerinin de anlamsız olması gibi nedenlerle ölçekten çıkarılmıştır. Doğrulayıcı faktör analizinde uyum indekslerinin daha iyi hale getirilmesini sağlamak amacıyla modifikasyon yapılmıştır. Modifikasyon yapılan maddeler;1-4, 2-8, 3-18, 6-7, 7-12, 11-17, 13-14, 14-15, 13-15, 19-20, 21-35, 27-28, 27-31, 33-34, 33-35, 33-36 maddelerinden oluşmaktadır. Böylece 36 maddeden oluşan ölçek son halini almıştır. Doğrulayıcı faktör analizi sonucu 36 maddeden oluşan ölçeğin uyum indeksleri; 2= 1441.91, (2/sd) = 2. 501, RMSA= 0.079, GFI =0. 76, AGFI = 0.73, SRMR = 0.050, NNFI = 0.98, CFI =0.98 olarak belirlenmiştir. Elde edilen veriler doğrultusunda modelin uyumluluğu ile ilgili değerlerin kabul edilebilir düzeyde olduğu söylenebilir. Modelin yalınlık düzeyini gösteren PGFI = 0.66’dır. Elde edilen PGFI değerine göre modelin ortanın üzerinde bir yalınlık düzeyine sahip olduğu söylenebilir. Doğrulayıcı faktör analizi sonucunda ayrıca hata varyanslarının, t-testi değerleri dikkate alındığında kabul edilebilir sınırlar içinde olduğu belirlenmiştir.

Bireysel Çalgı Dersi Tükenmişlik Ölçeği’nin geçerlik ve güvenirlik analizleri sonucunda elde edilen bulgular ölçeğin, mesleki müzik eğitimi alan lise ve üniversite düzeyindeki öğrencilerin bireysel çalgı derslerine ilişkin tükenmişlik düzeylerinin belirlemede kullanılabilecek bir yapıda ve güvenirlikte olduğunu göstermektedir. Çalışmanın lise ve üniversite düzeyinde müzik eğitimi alan öğrencilerin bireysel çalgı derslerine ilişkin tükenmişlik düzeylerinin ve tükenmişliklerini etkileyen faktörlerin belirlenmesine ve bu bağlamda çalgı eğitiminde başarının artmasına katkı sağlayacağı ve çalışmanın bu yönleriyle önemli olduğu düşünülmektedir.

(17)

Demet GİRGİN

124

KAYNAKLAR

Aktan, S. ve Tezci, E. (2013). Matematik Motivasyon Ölçeği (MMÖ) Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. International Journal of Social Science, 6 (4), 57-77.

Aypay, A. (2011). İlköğretim II. Kademe Öğrencileri İçin Okul Tükenmişliği Ölçeği: Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(2), 511-527.

Balogun, J. A., Helgemoe, S. vd. (1995). Test-Retest Reliability Of A Psychometric İnstrument Designed To Measure Physical Therapy Students Burnout. Perceptual and Motor Skills, 81, 667-672.

Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı (17. bs.). Ankara: Pegem Akademi.

Brown, T. A. (2006). Confirmatory Factor Analysis for Applied Research (1st ed.). NY: Guilford Publications, Inc.

Chang, E. C., Rand, K. L. vd. (2000). Optimism And Risk For Burnout Among Working College Students: Stress As A Mediator. Personality and Individual Differences, 29, 255-263.

Çapri, B., Gündüz, B. vd. (2011). Maslach Tükenmişlik Envanteri Öğrenci Formu’nun (Mte-Öf)

Türkçe’ye Uyarlaması: Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması. Çukurova Üniversitesi Eğitim

Fakültesi Dergisi. 1 (40), 134-147

Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. Vd. (2012). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik SPSS Ve

LISREL Uygulamaları (2. bs. ). Ankara: Pegem Akademi.

Erden, M. (1998). Eğitimde Program Değerlendirme (3.bs). Ankara: Anı Yayıncılık

Fimian, M. J., Fastenau, P. A. vd. (1989). The measure of classroom stress and burnout among gifted and talented students. Psychology in the Schools, 26, 139-153.

Hooper, D., Coughlan, J. Vd. (2008). Structual Equation Modeling: Guidelines for Determining Model Fit. The Electronic Journal of Business Research Methods. 6 (1), 53-60.

Hu, L. ve Bentler, P. M. (1999). Cutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure Analysis: Conventaional Criteria Versus New Alternatives. Sructual Equation Modeling, 6, 1-55. Jöreskog, K. G. ve Sörborm, D. (1993). Lisrel 8: Structual Equation Modeling with the Simples

Command Language. Lincolnwood: Scientific Software International, Inc.

Kline, R. B. (2005). Principles and Practise of Structual Equaion Modeling. (2nd ed.). NY: Guilford Publications, Inc.

Maslach, C., Schaufeli. vd. (2001). The Measurement Of Experienced Burnout. Journal of

Occupational Behavior, 2, 99-113.

Maslach, C., ve Leiter, M.P. (1997). The Truth About Burnout: How Organizations Cause

Personal Stress And What To Do About İt. San Francisco: Jossey Bass.

Meier, S. F., ve Schmeck, R. R. (1985). The Burned-Out College Student: A Descriptive Profile.

Journal of College Student Personel, 1, 63-69.

Özçelik, D. A., (2010). Okullarda Ölçme ve Değerlendirme Öğretmen El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi.

Schaufeli, W. B., ve Taris, T. W. (2005) The Conceptualization And Measurement Of Burnout: Common Ground And Worlds Apart. Work and Stress, 19(3), 256–62.

(18)

125 Sümer, N. (2000). Yapısal Eşitlik Modelleri. Türk Psikoloji Yazıları, 3 (6), 49-74.

Tavşancıl, E. (2002). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. Ankara: Nobel.

Tabachnick, B. G. ve Fiedel, L. S. (2001). Using MultivariateStatistics (4th ed.). MA: Allyn& Bacon, Inc.

(19)

Demet GİRGİN

126

SUMMARY

In our country conservatories provide training at elementary, high school and university level, while fine arts high schools provide it at high school level and music education departments and fine arts faculties at university level. Instrument education is a part of music education. Instruments are an essential part of music education. Accordingly, the researcher believes that problems in the quality of instrument education should be solved. To do so, it is important to determine the current situation of instrument education at institutions that offer music education. The researcher believes that one factor that can illuminate the current situation of l music students and influence the quality of instrument education is burnout. A review of the relevant literature indicated that there are no studies on burnout in instrument education. The author believes that determining the burnout levels of music students and the factors that influence it will help describe the current situation of instrument education at institutions providing music education. It will also help them to increasing the quality of instrument education. Therefore, it is important to conduct studies on burnout in instrument education at institutions of music education. First, a scale is needed to determine students' burnout levels in instrument education to be able to conduct these studies. For all these reasons, this study aimed to create a valid and reliable measurement tool to determine music students' burnout levels for instrument courses. Scales for elementary level students should include different factors due to their characteristics. Thus, the researcher limited the educational level of the study to high school and university students. The author also limited the scope of the scale since multiple instrument courses (e.g., individual instrument, piano, school instruments) can be attended. This study only included the burnout levels of students in individual instrument courses.

The study sample includes 288 students in Balikesir University's Necatibey Education Faculty Music Education Program, Bursa Uludag University’s Education Faculty Music Education Program and Balikesir’s Fine Arts High School in the 2014-2015 academic year. Of the participants, 58.3 are females and 41.7% are males.

The author did the Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) and Barlett's sphericity test (BST) before the validity analyses of the scale in order to determine the suitability of the data for factor analysis. The KMO value of the scale is 0.96, and its BST is 8625.695. The results of KMO and BST indicated that the data set was suitable for factor analysis. Then, the author did exploratory factor analysis using principal components analysis in order to evaluate the construct validity of the scale. There were 50 items included at the beginning of the exploratory factor analysis. The exploratory factor analysis indicated that factor load values of some items were below 0.40, and some items had high factor load values in multiple factors. In other words, they were overlapping. For these reasons, the author excluded 13 items from the scale.

After the exploratory factor analysis, the author did confirmatory factor analysis in order to confirm the construct validity of the scale. One item was removed from the scale since it revealed a negative correlation, had a very high error variance and its t-value was not statistically significant. In confirmatory factor analysis, the author modified the scale to enhance the fit indices. The modified items are: 1-4, 2-8, 3-18, 6-7, 7-12, 11-17, 13-14, 14-15, 13-15, 19-20, 21-35, 27-28, 27-31, 33-34, 33-35, 33-36. It was found that the scale had favorable fit indices: χ2=1441.91, (χ2/sd)=2.501, RMSA=0.079 ,GF=0.76, AGFI=.95, SRMR= 0.050, NNFI=0.98, CFI=0.98, PGFI=0.66. Thus, the 36-item scale took its final form.

Since the scale is a 5-point Likert type scale, its reliability was calculated using Cronbach's alpha coefficient. The Cronbach's alpha internal consistency coefficient of the scale was found to be 0.97.

The findings of the reliability and validity analyses of the Individual Instrument Course Burnout Scale show that this scale has the validity and reliability to determine the burnout level of high school and university music students in their individual instrument courses. This study is important because it contributes to identifying the the factors that influence the burnout levels of high school and university music students and to increasing the quality of instrument education.