Cambridge University Press, Cambridge 1999, XX+367 s.
Delhi Sultanl~~~~ (1206-1526), Türkler taraf~ndan kurulan ve gerek ~slam dininin gerekse Türk-~slam kültür ve medeniyetinin yay~lmas~nda birinci derecede rol oynayarak Ortaça~~ Hindistan~'na adeta damgas~n~~ vuran bir devlettir. Kurulu~undan 1414 y~l~na kadar Delhi Sultanl~~~ -'m Türk kökenli hanedanlar (Muizziler, Halaciler, Tu~luklular) idare ettiler. Bu dönem ayn~~ zamanda bütün Asya lutas~m kas~p kavuran Mo~ol istilasm~n ya~and~~~~ y~llara rastlar. Türk ida-reciler Hindistan'da kurduklar~~ bu devleti, içte ya~anan hanedan kavgalar~na ve isyanlara ra~-men gitgide artan Mo~ol tecavüzlerine kar~~~ takip ettikleri ak~ll~ca politikalarla korumalar~~ ya-n~nda, XIV. yüzy~l ba~lar~nda Hindistan gibi çok geni~~ bir ülkeyi tek elden yönetilen merkezi bir devlet haline getirebilmi~lerdi. Ayr~ca Horasan, Maveraünnehir, ~ran ve ~rak gibi yerlerde Mo-~ollar'~n yapt~~~~ zuliimden kaç~p kurtulan ve kitleler halinde Hindistan'a s~~~nan bilginler ve din adamlar~n~n sayesinde Delhi Türk Sultanl~~~~ devresi (1206-1414), kültürel bak~mdan da ol-dukça parlak bir dönem olmu~tu.
Kaynaklar ve ara~t~rma eserleri aç~s~ndan çok bal& olmas~na kar~~l~k ülkemizde Delhi Sultanh~~~ tarihi alan~nda yap~lan yay~n ve ara~t~rmalar ne yaz~k ki, yetersiz denecek kadar az say~ -dad~r. Oysa hem bat~l~~ hem de Hindistan ve Pakistanh ara~t~rmac~lar, konuya gereken ilgiyi gös-termi~ler ve daha XIX. yüzy~l~n ikinci yar~s~ndan itibaren Delhi Sultanl~~~~ ile ilgili kaynaklar~n ne~ir ve çevirilerini yapmaya ba~lam~~lar ve günümüze gelinceye kadar bu alanda yüzlerce ilmi kitap, makale, bildiri vb. çal~~malar meydana getirmi~lerdir. Bu çal~~malara her geçen gün bir yenisinin daha eklendi~i görülmektedir. Tan~tmaya çal~~aca~~nuz Peter Jackson'un kitab~~ da Delhi Sultanl~~~~ hakk~nda yap~lm~~~ en yeni eserlerden biridir.
Yazar, önsöz (s. XIII-XV)'de eserinin kurulu~undan Delhi Sultanl~~~'mn Hindistan yar~~ - madas~n~n tek hakinü bulundu~u 200 y~ll~k siyasi ve askeri tarihini konu ald~~~n~~ aç~klamakta ve kitab~n~n tertibi hakk~nda k~saca bilgi vermektedir. Eserde Encyclopaedia of Islam'~n transkrip-siyon usulleri birkaç istisna d~~~nda esas al~nm~~t~r (s. XVI). Daha sonra eserin olu~umunda fay-dalarulan eserlerin K~saltma listesi-Abrevations (s. XVII-XX) verilmektedir.
Eser iki ana lusma ayr~lm~~~ olup 15 bölümden meydana gelmektedir. I. k~s~m-Part I (s. 1-147) "Thirteenth Century-Onüçüncii Yüzy~l" ba~l~~~n~~ ta~~r ve ilk 7 bölümü içine al~r. "The Background-Giri~" ad~n~~ ta~~yan I. Bölüm-Ghapter I (s. 3-22) Müslüman Araplar'~n Hindistan'~n kuzeyinde yer alan Sind bölgesini fethetmeleri, Gazneliler ve Gurlular'~n Hindistan'a kar~~~ yü-rüttükleri fetih siyasetleri ve son olarak da Gurlular'~n kuzey Hindistan'~~ zapteunelerinde rol oynayan ba~l~ca faktörler üzerinde durulmaktad~r.
II. Bölüm-Chapter II (s. 24-43) "From Ghurid province to Delhi Sultanate-Gurlu eyaletin-den Delhi Sultanl~~~'na" ad~n~~ ta~~maktad~r. Burada Gurlu idari sistemi ve Hindistan'da bu sis-temin kurulu~u, Gurlular'~n zarflamas~yla birlikte Hindistan'da Müslüman hakimiyetinin ba-~~ms~z olarak ortaya ç~k~~~, Harezm~ahlar ve daha sonra Mo~ollar'~ n Sind ve Pencab'~~ istila et-meleri, Delhi Sultam iltutmu~'un rakipleri Gazne hakimi Tâceddin Y~ld~z ve Multan ve Uça ha-kimi Nis~reddin Kabaçe'yi ma~lup ederek Müslüman-Hindistan'~~ tek idare alt~nda toplamas~, ~l-tutmu~'un kuzey Hindistan'da birli~i kurmada ba~ar~l~~ olmas~n~n nedenleri ve ~ltutmu~~ dev-rinde Mo~ol istilis~~ üzerine Hindistan'a güç eden emirler hakk~nda bilgi verilmektedir. Yazar bu bölümde ayr~ca Delhi Sultanl~~~'mn kurulu~u için Cûzcâni'nin verdi~i 18 Zilkade 602 (26
170 KITAP TANITMA
Haziran 1206) tarihinin olaylar~ n kronolojik seyrine uymad~~~ n~~ ve Kutbeddin Aybeg'in ~imdiye kadar sultan unvanl~~ bir sikkesinin ortaya ç~ kmad~~~ n~~ delil göstererek, devletin resmen 605 (1208-1209)'da kurulmu~~ olmas~~ gerekti~ini belirunektedir (s. 28).
"Sultans and sources-Sultanlar ve kaynaklar" adl~~ III. Bölüm-Chapter III (s. 44-60)'de Mu-izziler (1206-1290) devrinin tarih kaynaklar~~ ve yazarlar~~ tan~ ulmaktad~r. Ba~ta Cuzcani'nin Ta- bakit-1 Nâstri'si olmak üzere Emir Husrev Dihlevi'nin K~ral' ~ ft's-Sa'deyn, tüh adl~~ ta- rihi mesnevileri yan~ nda divanlann~ n, Ziyaeddin Bereni'nin Târih-i Firtiz~âhi, Abdullah ~smi' - nin Flittihu's-selâtin ve Yahya b. Ahmed Sirhindi'nin Târih-i Mü bârek~âhl adl~~ eserlerinin Delhi Sultanl~~~~ tarihi bak~ m~ndan verdi~i bilgiler ve önemleri aç~ klanmaktad~r. Bundan sonra ayr~~ bir ba~l~ k alt~nda hükilmdar ve hanedana ba~hltg~ n ne gibi ~artlar alt~nda devam etti~i ve otoriteye kar~~~ isyanlar~n ne zaman oldu~u sorgulanmaktad~r (s. 55-60).
Eserin "Turks, Tajiks and Khalaj-Türkler, Tacikler ve Halaç" ba~l~ kl~~ IV. Bölümü-Chapter IV (s. 61-85), yazar~n journal of Royal Asiatic Society (1990)'de yay~ mlanan "The Mamllik insti-tution in early Muslim India" adl~~ makalesinin geni~letilmi~~ ~eklidir. Burada Delhi Sultanl~~~ 'n-daki memlük (gulam) sistemi, askeri te~kilatta memlüklerin yeri ve önemi, Sultan ~ ltutmu~'un Çihilganiler denilen 40 Türk kölesinin onun ölümünden sonra sultanl~g~ n idaresinde yaratt~ k-lar~~ problemler ve bu gulamlardan biri olan Balaban'~ n rakipleri olan di~er ~emsi emir ve me-liklerini ortadan kald~r~ p idareyi ele geçirmesi, Sultan G~yaseddin Balaban'~ n memlük kökenli emir ve melikleri ve bunlann devlet idaresindeki rolleri aç~ kland~ ktan sonra 1290 y~l~ nda Halac-iler de denilen Halaç Türklerinin Delhi Sultanl~g~ 'nda aslen gulam veya gulamlar~n soyundan gelen Muizziler sliTalesine son verip idareyi bir darbeyle ele geç irmelerinden bahsedilmektedir.
V. BölümChapter V (s. 86102) "The cemre and the provincesBa~kent ve eyaletler" ba~l~ -~~n' ta~~ r ve Sultan ~ ltutmu~'tan sonra devlet idaresinin bozulmas~, eyalet valilerinin s~ k s~ k isyan etmeleri, ikta' sistemi ve eyalet idaresi konular~~ hakk~nda geni~~ bilgi ihtiva eder.
Daha sonraki "The Mongol threat-Mo~ol tehdidi" ad~ n~~ ta~~yan VI. Bölüm-Chapter VI (s. 103-122)'de Mo~ollar'~ n Hindistan'~~ ele geçirme planlar~~ ve 1223-1291 y~ llar~~ aras~ nda Hindis-tan'a yapuklan ba~l~ca alunlar ve Delhi sultanlar~ n~ n Mogollar'a kar~~~ takip ettikleri siyaset ince-lenmektedir. 1241'de Lahor ve 1246'da Uça üzerine gerçekle~tirilen Mo~ol alunlann~ n Delhi Sultanl~~~ 'm zor durumda b~ rakmas~, 1250 y~l~ndan sonra Mo~ol Devleti'nin hanl~klara ayr~lma-s~yla sultanl~ k için tehlikenin geçici bir süre için ortadan kalkmas~ , 1257'de ~lhanl~lar'~ n Multa-n'~~ ele geçirmesiyle gerilimin tekrar artmas~~ ve G~yaseddin Balaban'~n saltanat naibli~i ve sultan-l~~~~ dönemlerinde Mogollar'a kar~~~ izledi~i etkin siyasetin sonucunda Mo~ol tehlikesinin önemli ölçüde bertaraf edilmesi ve son olarak ise adlar~ n~~ ba~lar~ nda bulunan Coçi'nin bir kumandan~~ olan Negilder'den alan Negüderiler'in Afganistan'a gelmeleri bölgede hakimiyet kurmak iste-yen Kertler, ~ lhanl~lar ve Ça~atayl~lar ile münasebetleri bu bölümde üzerinde durulan konular aras~nda yer almaktad~r.
"Raid, conquest and settlement-Ak~ n, fetih ve iskan" adl~~ VII. Bölüm-Chapter VII (s. 123-147)'de, XIII. yüzy~lda Delhi Sultanlanmn Hindistan racalarma kar~~~ yürüttükleri fetih politikas~~ ile Sumralar, Catlar, Mendaharlar, Kokarlar ve Mevaslar gibi yerli Hinclii kabilelerinin di-rençIerinin lunlmas~na yönelik faaliyetleri ele alinmaktad~ r. Hindular'~ n elindeki Racastan, Siva-lik, Dilab, Eved, Bengal, Bundelkend ve Malva bölgelerinin zaptedilmesi ayr~~ ba~l~klar alt~ nda anlaulmakta ve son olarak da yeni fetihler sonras~nda ülkenin genel durumu aç~klanmaktad~r.
Eserin ikinci k~sm~-Part II (s. 149-320) "Zenith of the Sultanate-Sultanl~~~n Doru~u" ad~ n~~ ta~~ r ve müteakip sekiz bölümü içine al~r. "Sultans, saints and sources-Sultanlar, evliyalar ve kay-naklar" ba~l~ kl~~ VIII. Bölüm-Chapter VIII (s. 151-170)'de Halaci (1290-1320) ve Tu~luklu (1320-1388) hanedanlan hakk~ nda bilgi veren tarih kaynaklar~~ tan~ ulmakta, özellik ve önemleri belir-
tilmektedir. Bunun yan~s~ra Halaci ve Tu~luklu sill'aleleri zaman~nda ya~ayan ~eyh ve sfifiler ve bunlar~n hiikilmdarlarla olan milnasebederinin tarih kaynaklar~na yans~malar' aç~klanmaktad~r. 'The Khaljl and Tughluqid nobility-Halaci ve Tu~luklu iimeras~" adl~~ IX. Bölüm-C.hapter IX (s. 171-192), Alâeddin Muhammed Halaci (1296-1316)'nin tahta glu~indan itibaren devlet kademelerine yapt~~~~ tayinler sonucu ortaya ç~kan yeni bir seçkin (&ite) tabakay~~ olu~turan han, melik ve emirler G~yaseddin Tu~luk'un Halaciler'e son vererek iktidar~~ elde eden Hindû as~lh bir köle olan Nas~reddin Husrev Han ile mücadelesinde ve onu ma~lup etmesinde rol oynayan emir ve melikler, Muhammed b. Tu~luk (1325-1351) ve Ediz-~ah Tu~luk (1351-1388) devirle-rinde devlet idaresinde görev yapan me~hur emirler, melikler tamulmakta ve ne gibi memuri-yetlerde bulunduklar~~ ve nüfuzlan aç~ kland~ktan sonra emirlerin görevlerinin babadan o~ula geçmesi ve devarnl~li~n üzerinde durulmaktad~r.
X. Bölüm-Chapter X (s. 193-216) "An age of conquest-Bir fetih ça~~" ba~li~nu ta~~r ve ku-zey Hindistan'da XIV. yüzy~l ba~lar~na kadar henüz tam anlam~yla Müslüman idaresi alt~na ahnmanu~~ olan Gucerat, Racastan, Malva, Diiâb, Eved bölgelerinde hüküm süren racaliklann kesin olarak Delhi Sultanl~~~~ topraklar~na kat~lmas~n~~ ve Narbada nehrinin ötesinde kalan Dek-ken, Telingana, Kampila bölgelerinin ve nihayet güney Hindistan'~n Dvarasamudra ve Ma'ber racaliklar~n~n fethedilmek suretiyle Delhi Sultanl~~~'na tabi hale getirilmesini konu al~r. Burada son olarak Delhi sultanlar~n~n yürüttükleri fetih politikas~n~ n hedefleri ve sonuçlar~~ aç~klan-makta ve bütün Hindistan'~n fethinde as~l etkili faktör olan Müslüman Türkler'in askeri üstün-Iiiklerinden bahsedilmektedir.
Eserin Xl. Bölümü-Chapter XI (s. 217-237) 'niln konusunu "Chaghadayid invasions-Ça~a-tayli ak~nlar~" te~kil etmektedir. Bu bölümde Ça~atay Mo~ollan'~un hükümdarlar~~ Duva Han'-dan itibaren izledikleri do~u Afganistan'a yay~lma siyasetleri ve 1298-1308 y~llar~~ aras~nda Hin-distan'~~ istilâ etmek amac~yla düzenledikleri alunlar aç~klanmaktad~r. Bunlar aras~nda Kutlu~~ Hace (Hoca) ve Taragay (Turgay) ad~ndaki Mo~ol kumandanlann yönettikleri ve ba~kent Del-hi'nin bir süre Mo~ol ablukas~nda kald~~~, Delhi Sultanl~~~n~~ gerçekten çok güç duruma sokan iki önemli ak~n bir dönüm noktas~~ olmu~tur. Devrin hükilmdan Alieddin Halaci bu alunlardan hemen sonra Mo~ollar ile larluyla mücadele edilmesi maksad~yla bir dizi ekonomik, askeri ve idari düzenleme yapm~~~ ve bu sayede 1305-1308 aras~ nda Hindistan'a yapt~klar~~ alunlarda Mo-kollar hep ma~lup edilmi~lerdi. Sultan Muhammed b. Tu~luk'un Ça~atay Mo~ollan ile olan münasebederi de bu bölümde i~lenen konular aras~nda yer almaktad~r. Yazar burada son olarak "Plunder or conquest-Ya~ma m~~ yoksa fetih mi?" ba~l~~~~ alt~nda Mo~ollar'~n Hindistan'a yapt~k-lar~~ alunlann amaçlar~n~~ sorgulamakta ve Mo~ol alunlann~n para ve mal elde etmek için yap~l-m~~~ tipik ya~ma hareketleri oldu~u sonucuna vannaktad~r.
MI. Bölüm-Chapter MI ( s. 238-254)'ün ad~~ "The military, the economy and administra-tive reform-Ordu, ekonomi ve idari reform" dur. Bu bölümde ordunun yap~s~~ ve durumu, vergi-lendirme sistemi ve hububat tedirild, fiyat kontrolü (narh), Alaeddin Halaci'nin getirdi~i yeni düzenlemelerin hedefleri ve sonuçlar~, daha sonra tahta geçen o~lu Kutbeddin Mübarek-~ah (1316-1320)'~n Alaeddin'in koydu~u kurallar~~ bir kenara b~rakmas~~ ve G~yaseddin Tu~luk (1320-1325)'un devleti eski gücüne kavu~turmak için uygulad~~~~ zirai ve iktisadi tedbirler ele at~lmakta ve ülke s~n~rlar~n~n geni~lemesiyle birlikte devletin mali gelirlerinde meydana gelen art~~~ kaynaklar~n verdi~i rakamlara dayan~larak aç~klanmaktad~r. Yazar bu bölümde son olarak "Changing propiriorities-De~i~en öncelikler" (s. 253-254) ba~l~~~~ alt~nda, Delhi Sultanl~~~'m ku-zeyden tehdit eden Mo~ol tehlikesinin bertaraf edilmesine öncelik tan~nd~~~~ ve ancak bu prob-lemin ortadan kalkmas~yla sultanl~k siyasednde öncelik s~ras~n~n Hindistan'daki fetihlere tam-nabildi~i ortaya konulmaktad~r.
172 KITAP TANITMA
"Stupor mundi : the reign of Muhammad b. Tughluq-Fetret devri : Muhammed b. Tu~luk-'un saltanat~" ad~ n~~ ta~~yan XIII. Bölüm-Chapter XIII (s. 255-277)Tu~luk-'un tamam~~ Sultan Muham-med b. Tu~luk (1325-1351) döneminin ba~l~ca siyasi geli~melerine aynlm~~ur. Burada G~yased-din Tu~luk'un taraftar~~ olan emir ve meliklerin Muhammed b. Tu~luk'a kar~~~ muhalefetleri ve ç~kard~klar~~ isyanlar, Muhammed b. Tu~luk'un Devletabad (Devagiri) ~ehrini ülkenin yeni mer-kezi seçip ileri gelenleri ve halk~~ oraya göçe zorlamas~n~n olumsuz sonuçlar~, Delhi'nin güney-do~usunda Muhammed b. Tu~luk taraf~ ndan Adilabad ad~~ verilen yeni bir kale yapur~lmas~, Muhammed b. Tu~luk'un ordunun birçok kay~p vermesine sebep olan Karaçil seferi, bas~lan dü~ük ayarl~~ paralar~n ülke ekonomisine zararlar~~ üzerinde k~saca duruluyor. Daha sonra Mu-hammed b. Tu~luk'un gerçekle~tiremedi~i hayallerinden biri olan Horasan ve Maveraunnehr'i fethetme projesi ile Mo~ollar ile olan munasebetleri aç~ kland~ ktan sonra vergileri a~~r~~ ölçüde artur~lan Düab bölgesi çiftçilerinin ayaklanmas~, devletin askeri gücünün zarflamas~, Muham-med b. Tu~luk'un izledi~i yanl~~~ politikalar Ma'ber. Bengal ve Telingana gibi eyaletlerde büyük isyanlar~n ç~ kmas~ na ve birçok eyaletin merkezi idarden kopma noktas~ na gelmesi, bu arada Muhammed b. Tu~luk'un M~s~r'daki Abbasi halifeleriyle ili~kileri ve son olarak da Dekken'de Aziz Hammar'~n ve Gucerat'ta Tagi'nin ç~ kartt~~~~ isyanlar ele al~nmaktad~ r.
XIV. Bölüm-Chapter XIV (s. 278-295) "Sultans and their Hindü subjects-Sultanlar ve onla-r~ n Hindi" tebalaonla-r~" ba~l~~~n' ta~~ maktad~r. Bu bölümde Delhi sultanlaonla-r~n~ n hizmetinde çal~~an Hindü as~lh emirler, gulamlar ve di~er memurlar. Hindfilar'~n z~mmilik statüleri ve cizye vergi-sinin onlara tatbilci, Hindü dininin ve geleneklerinin uygulanmas~~ için Delhi sultanlar~~ taraf~ n-dan ne ölçüde bir serbestlik tan~ nd~~~~ ve Muslüman-Hindü ili~kileri ça~da~~ kaynaklar~ n verdi~i bilgiler ~~~~~ nda incelenmektedir. Ayr~ca yazar burada Delhi sultanlar~n~n Hindülar'a kar~~~ tav~r-lar~ n~~ aç~ klarken sözgeli~i, Muhammed b. Tu~luk'un Hindülar'a kar~~~ oldukça müsamahah dav-ranmas~~ ve onlara gösterdi~i ilgiye kar~~l~ k halefi Firfiz-~ah Tu~luk (1351-1388)'un tam aksine Hindülar ve Brahmanlar'a kar~~~ sert ve taviz vermez tutumu aras~ ndaki tezada dikkat çekmekte birlikte Delhi Türk sultanlar~n~ n genel olarak. Hindü dini ve Hindüluk problemine "put k~ r~c~~ bir kutsal sava~~ anlay~~~yla de~il, ho~görüyle yakla~uklan" sonucuna varmaktad~r (s. 295).
Eserin XV. ve son bölümü olan "Stasis and decline : Firfiz Shah and his successors-Durak-lama ve çökü~: Ediz-~ah ve halefleri" (s. 296-320)'nde, Firfiz-~ah Tu~luk'un elde kalan toprak-lar~~ birle~tirmek için yapu~~~ seferler, siyasi faaliyetleri, emir ve melikler ile olan ili~kileri, ölü-münden sonra o~ullar~~ aras~nda ya~anan taht mücadelesinin yaratt~~~~ ilk iç sava~, Delhi Sultan-l~~~'na ait baz~~ yerlerin Hindfilar'~n eline geçmesi. Firfiz-~ah'~n soyundan gelenlerin sebep ol-duklar~~ ikinci iç sava~, Delhi Sultanl~~~ 'mn bu zay~f durumundan çok iyi yararlanan Timur'un 1398'de kuzey Hindistan'~~ ve Delhi'yi istila etmesi, Delhi Türk Sultant~~~ 'mn hayat~ n~~ sürdürebi-lecek mali kaynaklar~ n yava~~ yava~~ ortadan kalkmas~~ ve ikinci iç sava~~ devresinde eyalet idarecile-rinin ba~~ms~zl~klar~ n~~ ilan etmeleriyle ortaya ç~ kan devletçikler ve son Tu~luklu hilkümdan Mahmud-Sah'~n ölümüyle Delhi Sultanl~~~ 'nda Türk idaresinin son bulmas~~ aç~ klanmaktad~ r.
"Epilogue (circa 1400-1526)-Sonsöz (1400-1526 aras~ )" de (s. 321-325) ise, Tu~luklular'dan sonra Delhi Sultanl~~~ 'nda iktidar~~ ele geçiren Seyyidler (1414-1451) ve Lodiler (1451-1526) ha-nedanlann~n tarihleri özetleruni~tir.
Yazar, ~imdiye de~in üzerinde durulmayan Delhi Türk Sultanl~~~~ tarihinin baz~~ problernle-rini, Appendices (Ekler) bölümünde ele almaktad~r. Bunlar s~ ras~yla; Appendix I Jfizjani's use of the word 'Turk'-Ek I Cfizcani'nin 'Türk' kelimesini kullan~p (s. 326), Appendix II Qilich Khan Mas'fid b. 'Ala'al-Din jani-Ek II K~l~ç Han Mesüd b. Alaeddin Cani (s. 327), Appendix III Qara'unas and Negfideris-Ek III Kara'unalar ve Neguderiler (s. 328), Appendix IV 'Ayn al-Mulk Multani and 'Ar~~ al-Mulk Ibn Mahrfi-Ek IV Aynül-mulk Multani ve Aynül-mülk ~ bn Mal~n~~ (s. 329), Appendix V The date of Ghiyath al-Din Tughluq Shah's death-Ek V G~yaseddin Tu~luk.
~âh'~n ölüm tarihi (s. 330-331) ve Appendix VI The Ancestry of Tughluq Sh_h II-Ek VI II. Tu~-luk-~âh'~n soyu (s. 332)'dur.
Bundan sonra Delhi Türk sultanlar~~ yani Muizzi, Halaci ve Tu~luklu hinedanlar~n~n soy kütükleri (s. 333-335), kitapta geçen baz~~ terimlerin ~ngilizce kar~~l~klar~n~n verildi~i Glossary-Sözlük (s. 336338), faydalan~lan kaynaklar, epigraf~k ve nürnizmatik materyale dâir eserler ve ara~t~rmalar~n ayr~~ ba~l~klar alt~nda künyelerinin verildi~i Select bibliography-Seçilmi~~ bibliyog-rafya (s. 339-350) yer almaktad~r. Eserin sonunda ise ~ah~s, yer, müessese adlar~n~~ ve terimleri içine alan analitik bir Indeks (s. 351-367) bulunuyor. Bunlara ilâve olarak eserin sayfalar~~ ara-s~nda yer alan 7 adet haritada ~imdiye kadar Delhi Sultanl~~~~ ve Hindistan'~n islizni devir tari-hiyle ilgili eserlerde gösterilmeyen birçok yerle~im biriminin gösterilmi~~ olmas~~ da dikkati çek-mektedir.
Fakat yazar~n bir Türk devleti olan Bâbürlüler için "Mo~ol Imparatorlu~u (Mughal Em-pire)" (s. 324) ve bu devletin kurucusu Bâbür için "Mughal conqueror (Mo~ol fâtih) (s. 18) tâ-birlerinin kullanmas~, bu alanda daha önce çal~~malar yapan çok say~da yabanc~~ ara~urmac~n~n yapt~~~~ belirgin hatan~n bu eserde de telu-arland~~uu göstermektedir. Ayr~ca Glossary-Sözliik'te Delhi Sultanl~~~' nda görevi sultan~n huzurunda düzenlenen tören ve toplant~larda protokolii düzenlemek olan emir-i hâcib için verilen "military chamberlain (askeri ba~mibeynci)" ; suçlu olduklar~~ iddia edilen yüksek devlet memurlar~n!, emirleri ve melikleri tevkif etmek ve mahke-meye ç~kar~lmalar~m sa~larnaktan sorumlu olan emir-i ad (dâdbeg) için verilen "militaryjusti-ciar (yüksek askeri yarg~ç)" kar~~l~klar~~ bu memurlar~~ tarumlamaktan uzakur (s. 336). Y~ne Glos-sary-Sözlük'te ser-candâr, ser-sahdir, ser-çetrax ~eklinde olmas~~ gereken görevlilerin adlar~~ ser-i candâr, ser-i silâhdâr, ser-i çetrdâr olarak geçmektedir (s. 337).
Bununla birlikte Jackson'un eseri Delhi Türk Sultanl~~~~ ile ilgili bütün kaynaklar ve birçok ara~t~rma eseri incelenerek titizlikle haz~rlanm~~~ olup, bu alanda daha önce yap~lm~~~ çal~~malar-dan farkl~~ bir plân dâhilinde Delhi Türk Sultanl~~~.= siyasi tarihi yan~s~ra askeri, sosyal ve eko-nomik tarihini de bir bütün olarak ortaya koymaktad~r. Eserin dilimize kazand~r~lmas~mn fay-dal~~ olaca~~~ ve ülkemizde yay~n say~s~n~n az oldu~u tarihimizin bu devresi için önemli bir bo~-lu~u dolduraca~~~ dü~üncesindeyiz.
