Yuvarlak Ünlülerin Düzleşmesi

4.9.1.1.6.1. ö > e Değişmesi

Aşağıdaki grafikte ö > e değişmesinin yuvarlak ünlülerin düzleşmesi hadisesi içindeki durumu verilmiştir.

Şekil 30. ö > e Değişmesinin yuvarlak ünlülerin düzleşmesi hadisesi içindeki durumu.

Yuvarlak ünlülerin düzleşmesi hadiselerinden 5 tanesinin ö > e değişmesi olduğu tespit edilmiştir. ö > e değişmesinin diğer düzleşmeler içindeki oranı %50’dir. Tablo 18’de ö > e değişmesinin meydana geldiği kelimeler verilmiştir.

Tablo 18

ö > e Değişmesi Tespit Edilen Kelimeler

beyle-böyle çezdikten-

çözdükten çeziyo-çözüyo ebür-öbür şeyle-şöyle

4.9.1.1.6.2. u > ı Değişmesi

Aşağıdaki grafikte u > ı değişmesinin yuvarlak ünlülerin düzleşmesi hadisesi içindeki durumu verilmiştir.

Şekil 31. u > ı Değişmesinin yuvarlak ünlülerin düzleşmesi hadisesi içindeki durumu.

5 5 0 1 2 3 4 5 6

ö > e Değişmesi Yuvarlak Ünlülerdeki Diğer Düzleşmeler

5 5

0 2 4 6

52

Yuvarlak ünlülerin düzleşmesi hadiselerinden 5 tanesinin u > ı değişmesi olduğu tespit edilmiştir. u > ı değişmesinin diğer düzleşmeler içindeki oranı %50’dir. Tablo 19’da u > ı değişmesinin meydana geldiği kelimeler verilmiştir.

Tablo 19

u > ı Değişmesi Tespit Edilen Kelimeler

bıdanır-budanır çamır-çamur konuşırmuş-

konuşurmuş mıhtarı-muhtara yımırta-yumurta

4.9.1.2. Ünlü Düşmesi

Aşağıdaki grafikte ünlü düşmesinin diğer ağız özellikleri içindeki durumu verilmiştir.

Şekil 32. Ünlü düşmesinin diğer ağız özellikleri içindeki durumu.

Yapılan çalışmada ünlü düşmesinin daha çok iç seste olduğu görülmüştür. Ön seste ünlü düşmesine rastlanmamıştır. Çalışmada tespit edilen ağız özelliklerinin 48 tanesinin ünlü düşmesi olduğu tespit edilmiştir. Ünlü düşmesinin tespit edilen tüm ağız özellikleri içindeki oranı ise %2’dir. Tablo 20’de ünlü düşmesinin meydana geldiği kelimeler verilmiştir.

Tablo 20

Ünlü Düşmesi Tespit Edilen Kelimeler

annanne-anneanne geleceğmizi- geleceğimizi

kalanda-kalanı da sarmsağı-sarımsağı ayırrım-ayırırım giyceğem-giyeceğim mağrası-mağarası sorcak-soracak aylecek-ailecek gömcektik-gömecektik napar-ne yapar söyliycek-söyleyecek azcık-azıcık güldürrüm-güldürürüm napcak-ne yapacak şurda-şurada

48 2086 0 500 1000 1500 2000 2500

53 babannemün-

babaannemin

heycan-heyecan nerde-nerede yanda-yanında

birkintisi-birikintisi hordaki-oradaki noldu-ne oldu yiycem-yiyeceğim burda-burada içerde-içeride okuycak-okuyacak yukarda-yukarıda

ceryan-cereyan ilerde-ileride onla-onunla acın-acıkın

çekincek-çekinecek itfaye-itfaiye orda-orada sevyom-seviyorum

dakkada-dakikada iyki-iyiki oynu-oyunu muane-muayene

diycektim-diyecektim iylik-iyilik öğrencez-öğreneceğiz bilem-bileyim düşünceksin-

düşüneceksin

kaççak-kaçacak örtmen-öğretmen nassın-nasılsın

4.9.1.3. Ünlü Türemesi

Aşağıdaki grafikte ünlü türemesinin diğer ağız özellikleri içindeki durumu verilmiştir.

Şekil 33. Ünlü türemesinin diğer ağız özellikleri içindeki durumu.

Yapılan çalışmada tespit edilen ağız özelliklerinin 14 tanesinin ünlü türemesi olduğu tespit edilmiştir. Ünlü türemesinin tespit edilen tüm ağız özellikleri içindeki oranı ise %1’dir. Aşağıdaki grafikte ünlü türemelerinin dağılımı verilmiştir.

Şekil 34. Ünlü türemelerinin dağılımı.

14 2120 0 500 1000 1500 2000 2500

Ünlü Türemesi Diğer Ağız Özellikleri

3 11 0 5 10 15

54

Çalışmada ünlü türemesinin hem ön seste hem de iç seste meydana geldiği tespit edilmiştir. 14 ünlü türemesi hadisesinden 3’ü ön seste 11’i ise iç seste meydana gelmiştir. Tablo 21’de ön seste, Tablo 22’de de iç seste meydana gelen ünlü türemelerin bulunduğu kelimeler verilmiştir.

Tablo 21

Ön Seste Ünlü Türemesi Tespit Edilen Kelimeler

ilazım-lazım ilazımlık-lazımlık irıza-rıza

Tablo 22

İç Seste Ünlü Türemesi Tespit Edilen Kelimeler

abulam-ablam haşılıyodu-haşlıyordu pilastik-plastik varımış-varmış benizinci-benzinci hepisini-hepsini sabahakı-sabahki filimler-filmler eğeleniyor-eğleniyor köntoröl-kontrol sandaliye-sandalye

4.9.2. Ünsüzler

4.9.2.1. Ön Ses Ünsüzleri

Aşağıdaki grafikte ön ses ünsüzlerindeki ses hadiselerinin diğer ağız özellikleri içindeki durumu verilmiştir.

Şekil 35. Ön ses ünsüzlerindeki ses hadiselerinin diğer ağız özellikleri içindeki durumu.

Yapılan çalışmada tespit edilen ağız özelliklerinin 147 tanesi ön ses ünsüzlerindedir. Ön sesteki ses hadiselerinin diğer ağız özellikleri içindeki oranı %7’dir.

147 1987 0 500 1000 1500 2000 2500

55

Aşağıdaki grafikte ön ses ünsüzlerindeki ses hadiselerinin dağılımı verilmiştir.

Şekil 36. Ön ses ünsüzlerindeki ses hadiselerinin dağılımı.

Ön ses ünsüzlerinde tespit edilen ağız özelliklerinin 141 tanesi (%96) ön ses ünsüz değişmesi, 4 tanesi (%3) ön ses ünsüz türemesi, 2 tanesi (%1) ön ses ünsüz düşmesidir.

4.9.2.1.1. Ön Ses Ünsüz Değişmeleri

4.9.2.1.1.1. p > b Değişmesi

Aşağıdaki grafikte p > b değişmesinin diğer ön ses ünsüz değişmeleri içindeki durumu verilmiştir.

Şekil 37. p > b Değişmesinin diğer ön ses ünsüz değişmeleri içindeki durumu.

Ön ses ünsüz değişmesi hadiselerinden 14 tanesinin p > b değişmesi olduğu tespit edilmiştir. p > b değişmesinin diğer ön ses ünsüz değişmeleri içindeki oranı %10’dur. Tablo 23’te p > b değişmesinin meydana geldiği kelimeler verilmiştir.

141 4 2 0 50 100 150

Ön Ses Ünsüz Değişmeleri Ön Ses Ünsüz Türemesi Ön Ses Ünsüz Düşmesi

14 127 0 20 40 60 80 100 120 140

56 Tablo 23

p > b Değişmesi Tespit Edilen Kelimeler

baçaların-paçaları batlican-patlıcan bişiyordu-pişiyordu pıçakla-bıçakla bahalı-pahalı bazartesi-pazartesi bocalar-poğaçalar pisiklet-bisiklet

bara-para bişer-pişer bosetlerin-poşetlerin

barçalar-parçalar bişirirken-pişirirken per şey-bir şey

4.9.2.1.1.2. ç > c Değişmesi

Aşağıdaki grafikte ç > c değişmesinin diğer ön ses ünsüz değişmeleri içindeki durumu verilmiştir.

Şekil 38. ç > c Değişmesinin diğer ön ses ünsüz değişmeleri içindeki durumu.

Ön ses ünsüz değişmesi hadiselerinden 22 tanesinin ç > c değişmesi olduğu tespit edilmiştir. ç > c değişmesinin diğer ön ses ünsüz değişmeleri içindeki oranı %16’dır. Tablo 24’te ç > c değişmesinin meydana geldiği kelimeler verilmiştir.

Tablo 24

ç > c Değişmesi Tespit Edilen Kelimeler

cabalıyorum- çabalıyorum

canak-çanak ciftlik-çiftlik cokmuş-çokmuş

cabuçak-çabucak cevreyi-çevreyi ciğnedin-çiğnedin copanlık-çobanlık

cabuk-çabuk cıhmış-çıkmış ciktım-çıktım cukura-çukura

cagıran-çağıran cılbak-çıplak cinicilik-çinicilik cünkü-çünkü 22 119 0 20 40 60 80 100 120 140

57

cağırıp-çağırıp cızıyo-çiziyor cobanın-çobanın calınan-çalınan ciftici-çiftçi cocugu-çocuğu

4.9.2.1.1.3. t > d Değişmesi

Aşağıdaki grafikte t > d değişmesinin diğer ön ses ünsüz değişmeleri içindeki durumu verilmiştir.

Şekil 39. t > d Değişmesinin diğer ön ses ünsüz değişmeleri içindeki durumu.

Ön ses ünsüz değişmesi hadiselerinden 16 tanesinin t > d değişmesi olduğu tespit edilmiştir. t > d değişmesinin diğer ön ses ünsüz değişmeleri içindeki oranı %11’dir. Tablo 25’te t > d değişmesinin meydana geldiği kelimeler verilmiştir.

Tablo 25

t > d Değişmesi Tespit Edilen Kelimeler

dabanca-tabanca dartıştık-tartıştık depele-tepele dilki-tilki dakarsanız-takarsınız datlı-tatlı depeye-tepeye dutmalı-tutmalı dakılımış-takılırmış davşan-tavşan deyzem-teyzem dutmaya-tutmaya

darlaya-tarlaya dene-tane dırmanma-tırmanma daş-taş

16 125 0 20 40 60 80 100 120 140

58

4.9.2.1.1.4. k > g Değişmesi

Aşağıdaki grafikte k > g değişmesinin diğer ön ses ünsüz değişmeleri içindeki durumu verilmiştir.

Şekil 40. k > g Değişmesinin diğer ön ses ünsüz değişmeleri içindeki durumu.

Ön ses ünsüz değişmesi hadiselerinden 83 tanesinin k > g değişmesi olduğu tespit edilmiştir. k > g değişmesinin diğer ön ses ünsüz değişmeleri içindeki oranı %59’dır. Tablo 26’da k > g değişmesinin meydana geldiği kelimeler verilmiştir.

Tablo 26

k > g Değişmesi Tespit Edilen Kelimeler

gabul-kabul gararınız-kararınız gına-kına goşarak-koşarak

gaçak-kaçak garıcım-karıcım gıstı-kıstı govalar-kovalar

gaçır-kaçır garınca-karınca gışın-kışın govdum-kovdum

gaç-kaç gardaş-kardeş gıramas-kıramaz gova-kova

gaçtık-kaçtık garınlarını-karınlarını gıyıya-kenar goyun-koyun

gadar-kadar garışma-karışma gızarım-kızarım goyunlar-koyunlar

gadın-kadın garşı-karşı gızı-kızı götüyüz-kötüyüz

gafası-kafası garşılaştır-karşılaştır gimi-kimi gullanıyo-kullanıyor galamıyoz-kalamıyoruz garşılığını-karşılığını gişi-kişi gullanmanız-

kullanmanız galbimden-kalbimden garşılık-karşılık goku-koku gurban-kurban

galdı-kaldı gavak-kavak golay-kolay gursa-kursa

galdırıy-kaldırıyor gavga-kavga gollayan-kollayan gurtar-kurtar

galhıy-kalkıyor gayan-kayan gomamış-koymamış guru-kuru

83 58 0 20 40 60 80 100

59

galırlardı-kalırlardı gaybolsak-kaybolsak gonmalı-konmalı gurulunca-kurulunca galma-kalma gayındık-kaydık gonteynırı-konteynırı guruş-kuruş

ganadı-kanadı gaynak-kaynak gonuşa-konuşa gutu-kutu

ganatlar-kanatlar gaynaşma-kaynaşma gonuşkan-konuşkan gücükle-küçükçe

gapak-kapak gaz-kaz gopek-köpek güççük-küçük

gapışma-kapışma gaza-kaza gorhtum-korktum gazanıyo-kazanıyor

garanlık-karanlık gendi-kendi goruz-koyarız geçi-keçi

gar-kar genarı-kenarı gorusun-korusun

4.9.2.1.1.5. s > z Değişmesi

Aşağıdaki grafikte s > z değişmesinin diğer ön ses ünsüz değişmeleri içindeki durumu verilmiştir.

Şekil 41. s > z Değişmesinin diğer ön ses ünsüz değişmeleri içindeki durumu.

Ön ses ünsüz değişmesi hadiselerinden 4 tanesinin s > z değişmesi olduğu tespit edilmiştir. s > z değişmesinin diğer ön ses ünsüz değişmeleri içindeki oranı %3’tür. Tablo 27’de s > z değişmesinin meydana geldiği kelimeler verilmiştir.

Tablo 27

s > z Değişmesi Tespit Edilen Kelimeler

zabaha-sabaha zebeb-sebep zebze-sebze zu-su

4 137 0 20 40 60 80 100 120 140 160

60

4.9.2.1.1.6. y > g Değişmesi

Aşağıdaki grafikte y > g değişmesinin diğer ön ses ünsüz değişmeleri içindeki durumu verilmiştir.

Şekil 42. y > g Değişmesinin diğer ön ses ünsüz değişmeleri içindeki durumu.

Ön ses ünsüz değişmesi hadiselerinden 2 tanesinin y > g değişmesi olduğu tespit edilmiştir. y > g değişmesinin diğer ön ses ünsüz değişmeleri içindeki oranı %1’dir. Tablo 28’de y > g değişmesinin meydana geldiği kelimeler verilmiştir.

Tablo 28

y > g Değişmesi Tespit Edilen Kelimeler

gene-yine gine-yine

4.9.2.1.2. Ön Ses Ünsüz Türemesi

4.9.2.1.2.1. “h” Türemesi

Aşağıdaki grafikte : “h” türemesinin diğer ön ses ünsüz türemeleri içindeki durumu verilmiştir.

Şekil 43, “h” Türemesinin diğer ön ses ünsüz türemeleri içindeki durumu.

2 139 0 20 40 60 80 100 120 140 160

y > g Değişmesi Ön Sesteki Diğer Ünsüz Değişmeleri

1 3 0 1 2 3 4

61

Ön ses ünsüz türemesi hadiselerinden 1 tanesinin “h” türemesi olduğu tespit edilmiştir. “h” türemesinin diğer ön ses ünsüz türemeleri içindeki oranı %25’tir. Tablo 29’da “h” türemesinin meydana geldiği kelime verilmiştir.

Tablo 29

“h” Türemesi Tespit Edilen Kelime

hordaki-oradaki

4.9.2.1.2.2. “y” Türemesi

Aşağıdaki grafikte “y” türemesinin diğer ön ses ünsüz türemeleri içindeki durumu verilmiştir.

Şekil 44. “y” Türemesinin diğer ön ses ünsüz türemeleri içindeki durumu.

Ön ses ünsüz türemesi hadiselerinden 2 tanesinin “y” türemesi olduğu tespit edilmiştir. “y” türemesinin diğer ön ses ünsüz türemeleri içindeki oranı %50’dir. Tablo 30’da “y” türemesinin meydana geldiği kelime verilmiştir.

Tablo 30

“y” Türemesi Tespit Edilen Kelimeler

yazalmaya-azalmaya yitim-iteyim 2 2 0 1 2 3

62

4.9.2.1.2.3. “n” Türemesi

Aşağıdaki grafikte “n” türemesinin diğer ön ses ünsüz türemeleri içindeki durumu verilmiştir.

Şekil 45. “n” Türemesinin diğer ön ses ünsüz türemeleri içindeki durumu.

Ön ses ünsüz türemesi hadiselerinden 1 tanesinin “n” türemesi olduğu tespit edilmiştir. “n” türemesinin diğer ön ses ünsüz türemeleri içindeki oranı %25’tir. Tablo 31’de “n” türemesinin meydana geldiği kelime verilmiştir.

Tablo 31

“n” Türemesi Tespit Edilen Kelime

niğde-iğde

4.9.2.1.3. Ön Ses Ünsüz Düşmesi

Yapılan çalışmada sadece iki kelimede ön ses ünsüzlerinden “h” sesinin düştüğü tespit edilmiştir. Tablo 32’de ön ses ünsüzü düşmüş iki kelime verilmiştir.

Tablo 32

“h” Ön Ses Düşmesi Tespit Edilen Kelime

avaya-havaya uzur-huzur 1 3 0 1 2 3 4

63

4.9.2.2. İç Ses Ünsüzleri

Aşağıdaki grafikte iç ses ünsüzlerindeki ses hadiselerinin diğer ağız özellikleri içindeki durumu verilmiştir.

Şekil 46. İç ses ünsüzlerindeki ses hadiselerinin diğer ağız özellikleri içindeki durumu.

Yapılan çalışmada tespit edilen ağız özelliklerinin 761 tanesi iç ses ünsüzlerindedir. İç sesteki ses hadiselerinin diğer ağız özellikleri içindeki oranı %55’tir.

Aşağıdaki grafikte ön ses ünsüzlerindeki ses hadiselerinin dağılımı verilmiştir.

Şekil 47. İç ses ünsüzlerindeki ses hadiselerinin dağılımı.

İç ses ünsüzlerinde tespit edilen ağız özelliklerinin 321 tanesi (%42) iç ses ünsüz değişmesi, 290 tanesi (%38) iç ses ünsüz düşmesi, 17 tanesi (%2) iç ses ünsüz türemesi, 14 tanesi (%2) ünsüz ikizleşmesi, 20 tanesi (%3) ikiz ünsüzün tekleşmesi, 74 tanesi (%10) hece kaynaşması, 22 tanesi (%3) hece yutumu, 3 tanesi (%0) de yer değiştirmedir.

761 1373 0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600

İç Ses Ünsüzleri Diğer Ağız Özellikleri

321 290 17 14 20 74 22 ₃ 0 50 100 150 200 250 300 350 İç Ses Ünsüz Değişmeleri İç Ses Ünsüz Düşmesi İç Ses Ünsüz Türemesi Ünsüz İkizleşmesi Ünsüzünİkiz Tekleşmesi Hece Kaynaşması Hece Yutumu Ünsüzlerde Yer Değiştirme

64

4.9.2.2.1. İç Ses Ünsüz Değişmeleri

Aşağıdaki grafikte iç ses ünsüz değişmelerinin dağılımı verilmiştir.

Şekil 48. İç ses ünsüz değişmelerinin dağılımı.

İç ses ünsüz değişmelerinden 70 tanesi (%23) iç seste tonlulaşma, 47 tanesi (%16) iç seste tonsuzlaşma, 83 tanesi (%28) iç seste sızıcılaşma, 9 tanesi (%3) akıcı ünsüzler arasındaki değişmeler, 92 tanesi (%30) öteki ünsüz değişmeleri olarak tespit edilmiştir.

4.9.2.2.1.1.İç Seste Tonlulaşma

4.9.2.2.1.1.1. -p- > -b- Değişmesi

Aşağıdaki grafikte -p- > -b- değişmesinin diğer iç ses ünsüz tonlulaşmaları içindeki durumu verilmiştir.

Şekil 49. -p- > -b- Değişmesinin diğer iç ses ünsüz tonlulaşmaları içindeki durumu.

İç seste tonlulaşma hadiselerinden 10 tanesinin -p- > -b- değişmesi olduğu tespit edilmiştir. -p- > -b- değişmesinin diğer iç ses tonlulaşmaları içindeki oranı %14’tür. Tablo 33’te -p- > -b- değişmesinin meydana geldiği kelimeler verilmiştir.

70 47 83 9 91 21 0 20 40 60 80 100 İç Seste

Tonlulaşma Tonsuzlaşmaİç Seste Sızıcılaşmaİç Seste Akıcı ÜnsüzlerArasındaki Değişmeler İç Seste Öteki Ünsüz Değişmeleri İç Seste Ünsüz Benzeşmesi 10 60 0 20 40 60 80

65 Tablo 33

-p- > -b- Değişmesi Tespit Edilen Kelimeler

kabı-kapı kobarmış-koparmış sebetin-sepetin yabıb-yapıp

kalbli-kalpli oberim-öperim tobrak-toprak

karbuz-karpuz sebebleri-sebepleri yabamaz-yapamaz

4.9.2.2.1.1.2. -t- > -d- Değişmesi

Aşağıdaki grafikte -t- > -d- değişmesinin diğer iç ses ünsüz tonlulaşmaları içindeki durumu verilmiştir.

Şekil 50. -t- > -d- Değişmesinin diğer iç ses ünsüz tonlulaşmaları içindeki durumu.

İç seste tonlulaşma hadiselerinden 23 tanesinin -t- > -d- değişmesi olduğu tespit edilmiştir. -t- > -d- değişmesinin diğer iç ses tonlulaşmaları içindeki oranı %33’tür. Tablo 34’te -t- > - d- değişmesinin meydana geldiği kelimeler verilmiştir.

Tablo 34

-t- > -d- Değişmesi Tespit Edilen Kelimeler

açdı-açtı enişdeme-enişteme kaçdı-kaçtı tesatüf-tesadüf

affedmiş-affetmiş etdim-ettim kerevede-kerevete uzadın-uzatın

artdı-arttı geçdik-geçtik kilediyor-kirletiyor üzmüşdüm-üzmüştüm

bakdı-baktı gidmiş-gitmiş koşdum-koştum vücudları-vücutları

basdı-bastı güdüğüm-güttüğüm küsdim-küstüm yeşillikdi-yeşillikti değişdim-değiştim hasdağdı-hastaydı idiyoz-ediyoruz

23 47 0 10 20 30 40 50

66

4.9.2.2.1.1.3. -ç- > -c- Değişmesi

Aşağıdaki grafikte -ç- > -c- değişmesinin diğer iç ses ünsüz tonlulaşmaları içindeki durumu verilmiştir.

Şekil 51. -ç- > -c- Değişmesinin diğer iç ses ünsüz tonlulaşmaları içindeki durumu.

İç seste tonlulaşma hadiselerinden 24 tanesinin -ç- > -c- değişmesi olduğu tespit edilmiştir. -ç- > -c- değişmesinin diğer iç ses tonlulaşmaları içindeki oranı %34’tür. Tablo 35’te -ç- > - c- değişmesinin meydana geldiği kelimeler verilmiştir.

Tablo 35

-ç- > -c- Değişmesi Tespit Edilen Kelimeler

acmış-açmış geciyor-geçinir işci-işçi nicin-niçin

ağac-ağaç gücükle-küçükçe kacamamış-kaçamamış otcul-otçul

bocalar-poğaçalar hıckıra-hıçkıra kacar-kaçar parca-parça

cifticiyle-çiftçiyle icdim-içtim keci-keçi recel-reçel

gececeğim-geçeceğim icinde-içinde kıskanclığı-kıskançlığı sevincle-sevinçle gecinirsin-geçinirsin inatcı-inatçı kücük-küçük sucumu-suçumu

24 46 0 10 20 30 40 50

67

4.9.2.2.1.1.4. -k- > -g- Değişmesi

Aşağıdaki grafikte -k- > -g- değişmesinin diğer iç ses ünsüz tonlulaşmaları içindeki durumu verilmiştir.

Şekil 52. -k- > -g- Değişmesinin diğer iç ses ünsüz tonlulaşmaları içindeki durumu.

İç seste tonlulaşma hadiselerinden 9 tanesinin -k- > -g- değişmesi olduğu tespit edilmiştir. - k- > -g- değişmesinin diğer iç ses tonlulaşmaları içindeki oranı %13’tür. Tablo 36’da -k- > - g- değişmesinin meydana geldiği kelimeler verilmiştir.

Tablo 36

-k- > -g- Değişmesi Tespit Edilen Kelimeler

başgaları-başkaları gögdelen-gökdelen kısganç-kıskanç

dedigodu-dedikodu haggımızı-hakkımızı tarigat-tarikat

gögde-gökte haglıyı-haklıyı tesgereler-teskere

4.9.2.2.1.1.5. -f- > -v- Değişmesi

Aşağıdaki grafikte -f- > -v- değişmesinin diğer iç ses ünsüz tonlulaşmaları içindeki durumu verilmiştir.

Şekil 53. -f- > -v- Değişmesinin diğer iç ses ünsüz tonlulaşmaları içindeki durumu.

9 61 0 10 20 30 40 50 60 70

-k- > -g- Değişmesi İç Sesteki Diğer Ünsüz Tonlulaşmaları

4 66 0 20 40 60 80

68

İç seste tonlulaşma hadiselerinden 4 tanesinin -f- > -v- değişmesi olduğu tespit edilmiştir. - f- > -v- değişmesinin diğer iç ses tonlulaşmaları içindeki oranı %6’dır. Tablo 37’de -f- > -v- değişmesinin meydana geldiği kelimeler verilmiştir.

Tablo 37

-f- > -v- Değişmesi Tespit Edilen Kelimeler

itvaiye-itfaiye kıyavetini-kıyafetini küvürler-küfürler lavlar-laflar

4.9.2.2.1.2. İç Seste Tonsuzlaşma

4.9.2.2.1.2.1. -b- > -p- Değişmesi

Aşağıdaki grafikte -b- > -p- değişmesinin diğer iç ses ünsüz tonsuzlaşmaları içindeki durumu verilmiştir.

Şekil 54. -b- > -p- Değişmesinin diğer iç ses ünsüz tonsuzlaşmaları içindeki durumu.

İç seste tonsuzlaşma hadiselerinden 8 tanesinin -b- > -p- değişmesi olduğu tespit edilmiştir. -b- > -p- değişmesinin diğer iç ses tonsuzlaşmaları içindeki oranı %17’dir. Tablo 38’de -b- > -p- değişmesinin meydana geldiği kelimeler verilmiştir.

Tablo 38

-b- > -p- Değişmesi Tespit Edilen Kelimeler

aplam-ablam faprika-fabrika İstanpul'da-İstanbul’da tapak-tabak

çopana-çobana gipi-gibi sohpet-sohbet tapanca-tabanca

8 39 0 10 20 30 40 50

69

4.9.2.2.1.2.2. -c- > -ç- Değişmesi

Aşağıdaki grafikte -c- > -ç- değişmesinin diğer iç ses ünsüz tonsuzlaşmaları içindeki durumu verilmiştir.

Şekil 55. -c- > -ç- Değişmesinin diğer iç ses ünsüz tonsuzlaşmaları içindeki durumu.

İç seste tonsuzlaşma hadiselerinden 33 tanesinin -c- > -ç- değişmesi olduğu tespit edilmiştir. -c- > -ç- değişmesinin diğer iç ses tonsuzlaşmaları içindeki oranı %70’tir. Tablo 39’da -c- > -ç- değişmesinin meydana geldiği kelimeler verilmiştir.

Tablo 39

-c- > -ç- Değişmesi Tespit Edilen Kelimeler

açı-acı geçe-gece oluçak- olacak sıçağa- sıcağa

açıkmış-acıkmış geleçeksin- geleceksin oynayınça-oynayınca sıkıça- sıkıca ağaça-ağaca geliçegin-geleceğin ögrençiler- öğrenciler süreçe- sürece alaçakmış-alacakmış gireçekti- girecekti öleçegim- öleceğim unutmayaçam- unutmayacağım bırakaçagım-

bırakacağım giyeçek- giyecek ölünçe-ölünce yagarçasına-yağarcasına bineçegim-bineceğim görünçe- görünce önçe- önce yiyeçek-yiyecek boyunça- boyunca içinçe- içince örençileri-öğrencileri

çalışaçam-çalışacağım koyaçağım- koyacağım salınçak- salıncak düşünçe- düşünce kücühmüş- küçükmüş sevinçi- sevinci

33 14 0 10 20 30 40

70

4.9.2.2.1.2.3. -d- > -t- Değişmesi

Aşağıdaki grafikte -d- > -t- değişmesinin diğer iç ses ünsüz tonsuzlaşmaları içindeki durumu verilmiştir.

Şekil 56. -d- > -t- Değişmesinin diğer iç ses ünsüz tonsuzlaşmaları içindeki durumu.

İç seste tonsuzlaşma hadiselerinden 6 tanesinin -d- > -t- değişmesi olduğu tespit edilmiştir. -d- > -t- değişmesinin diğer iç ses tonsuzlaşmaları içindeki oranı %13’tür. Tablo 40’da -d- > -t- değişmesinin meydana geldiği kelimeler verilmiştir.

Tablo 40

-d- > -t- Değişmesi Tespit Edilen Kelimeler

altanıp-aldanıp gitilir-gidilir tesatüf-tesadüf

eterim-ederim patişah-padişah yartım-yardım

4.9.2.2.1.3. İç Seste Sızıcılaşma

4.9.2.2.1.3.1. -g- / -k-, -ğ- > -y- Değişmesi

Aşağıdaki grafikte -g- / -k- > -ğ- / -y- değişmesinin diğer iç ses sızıcılaşmaları içindeki durumu verilmiştir.

Şekil 57. -g- / -k- > -ğ- / -y- Değişmesinin diğer iç ses sızıcılaşmaları içindeki durumu.

6 41 0 10 20 30 40 50

-d- > -t- Değişmesi İç Sesteki Diğer Ünsüz Tonsuzlaşmaları

29 54 0 10 20 30 40 50 60

71

İç seste sızıcılaşma hadiselerinden 29 tanesinin -g- / -k- > -ğ- / -y- değişmesi olduğu tespit edilmiştir. -g- / -k- > -ğ- / -y- değişmesinin diğer iç ses sızıcılaşmaları içindeki oranı %35’tir. Tablo 41’de -g- / -k- > -ğ- / -y- değişmesinin meydana geldiği kelimeler verilmiştir.

Tablo 41

-g- / -k- > -ğ- / -y- Değişmesi Tespit Edilen Kelimeler

beyen-beğen deynegi-değneği eylencesiz-eğlencesiz öylen-öğle bıraktıyınız-

bıraktığınız

direyi-direği eylendik-eğlendik tembelliyi-tembelliği bittiyinde-bittiğinde diyer-diğer geliştiyinden-

geliştiğinden tüfeyini-tüfeğini çiynemeden-

çiğnemeden doğuz-dokuz

gezdiyimiz-gezdiğimiz yemeyim-yemeğim deyerine-değerine emeyini-emeğini göremeceyiz-

göremeyeceğiz

yiyenim-yiğenim

deyil-değil eyer-eğer ineceyimiz-ineceğimiz

deyişmedi-değişmedi eylence-eğlence isteyimle-isteğimle deyiştirmiş-değiştirmiş eylenceli-eğlenceli küreyi-küreği

4.9.2.2.1.3.2. -ç- > -ş- Değişmesi

Aşağıdaki grafikte -ç- > -ş- değişmesinin diğer iç ses sızıcılaşmaları içindeki durumu verilmiştir.

Şekil 58. -ç- > -ş- Değişmesinin diğer iç ses sızıcılaşmaları içindeki durumu.

İç seste sızıcılaşma hadiselerinden 1 tanesinin -ç- > -ş- değişmesi olduğu tespit edilmiştir. -

Belgede Ortaokul 6, 7, 8. Sınıf Öğrencilerinin Sözlü ve Yazılı Anlatımlarında Ağız Özelliklerini Kullanım Durumları (sayfa 84-137)