Yurtdışı Örnekleri

Yurtdışında tarihi kent merkezlerinde yapılmış olan yeniden canlandırma uygulamaları, ne tür uygulamaların yapıldığına ve benimsenen temel ilkelere değinilecektir. Slovakya’nın Bankska Stiavnica, Fransa’nın Lyon ve Brezilya’nın Porto Alegre kentlerinde yeniden canlandırma amaçlı yapılan çalışmalar aktarılacaktır.

2.5.1.1 Slovakya, Bankska Stiavnica Örneği

Bankska Stiavnica kenti dünyada maden tekniklerinin geliştirildiği önemli bir kenttir. Kentin tarihi merkezinde 1970’lerden itibaren sorunlar yaşanmaya başlamıştır. Bu sorunlar, bakımsızlık nedeniyle binaların pek çoğunun harap hale gelmesi, genç nüfusun kentin merkezini terk etmeye başlaması ve nüfusun azalması olarak sıralanabilir. Yaşanan bu sorunlar, 20 yy. sonunda kentin ekonomik, yapısal ve entelektüel çöküşün gerçekleşmesine neden olmuştur. Kent Slovakya’nın en küçük kentlerinden birisi haline gelmiştir (Licher ve Breznoscak, 2007).

Kente ilişkin renovasyon stratejisi 1978 yılında başlamış, ancak gerçek anlamda strateji 1988 yılında kurulmuştur. Bu stratejiler beş temel ilkeye dayanmaktadır:

1.Kentin önemli anıtsal yapılarının renovasyonu yoluyla kentin uluslararası önemini güçlendirmek,

2.Kentin alt yapısının renovasyonu yoluyla sürekli yaşanan konut ve ekonomik gelişme için gerekli ortamı yaratmak,

3.Sosyal alt yapının tamamlanması ve renovasyonunun sağlanması,

4.Kentin ekonomik temellerinin dönüştürülmesi, yönetimsel statüsünün geliştirilmesi,

5.Entellektüel renovasyon ve geleneklere dönüşün sağlanması, olarak sıralanmaktadır (Licher ve Breznoscak, 2007).

Şekil 2.1 Alan içerisindeki bir yapının çalışmalar öncesi ve sonrasındaki durumu (Licher ve Breznoscak, 2007).

Stiavnica’daki en önemli renovasyon sorunlarından birisi teknik alt yapının yenilenmesi ve modernizasyonunun sağlanması olmuştur. Kentin eğimli arazi yapısı, otomobil ulaşımı açısından uygun değildir. Kentin etkin olmayan ortaçağdan kalma bir kanalizasyon sistemi bulunmakta, içme suyunun ise arıtma sorunu bulunmaktaydı. Bu sorunlarla 16 sene boyunca mücadele edilmiştir (Licher ve Breznoscak, 2007).

Bir diğer çalışma grubunu ise, sosyal alt yapının iyileştirilmesi çalışmaları oluşturmuştur. Tarihi kent merkezinde ihtiyaç duyulan tüm sosyal altyapı mekanları için yeterli yer bulunmadığından, bu tür hizmetler yakın çevredeki mekanlar ile sağlanmıştır (Licher ve Breznoscak, 2007).

Belirlenen geliştirme stratejilerinin en önemli konusu, kentin ekonomisinin geliştirilmesi olarak belirlenmiştir. Kentte 1990 yılında 3200 adet iş kaybı yaşanmıştır. Bu nedenle kentin ekonomisini geliştirmek için yeni iş olanakları yaratılmasına karar verilmiş, ancak bu işlerin kentin gelenekleri, doğası ve ihtiyaçları ile uyumlu olması gerektiği belirtilmiştir. Altyapının iyileştirme gereksinimi

sayesinde inşaat, ticaret, hizmetler, eğitim sektörlerinde yeni iş olanakları yaratılmıştır (Licher ve Breznoscak, 2007).

Şekil 2.2 Çalışma kapsamında 16 yıl boyunca 80’den fazla tarihi obje renove edilmiştir (Licher, Breznoscak, 2007).

Entelektüel yeniden canlandırma kapsamında, kentin sosyal altyapısı değiştirilmeye çalışılmış, 18. yy’ın akademik geleneklerine geri dönüş yaşanmıştır. Kentte iki ilkokul, üç lise, bir sürdürülebilir gelişme konusunda üniversite kurulmuştur. Tüm bu çalışmalar sonucunda gençler kente gelmeye ve buraya yerleşmeye başlamışlardır. Kent artık işlevsel olarak çekici modern tarihi bir şehre dönüşmüştür (Licher ve Breznoscak, 2007).

2.5.1.2 Fransa, Lyon Örneği

Lyon tarihi kenti 1998 yılında UNESCO Dünya Mirası listesine katılmıştır, kentin tarihi merkezinin korunmasına yönelik çalışmalar ise 1960’lara kadar uzanmaktadır. Kent merkezinin korunmasına ilişkin belirlenen genel stratejiler :

 Bilginin geliştirilmesi ve kentsel peyzaj üzerinde kimlik ve özelliklerin yansıtılacağı öğeler yaratmak,

 Kentsel gelişmenin, ulaşımın, toplumsal bütünlüğün, kamusal mekan planlarının hazırlanması,

 Kamusal aktörlerin, yöneticilerin, özel ve kamu sektör ortaklıklarının bilgilerinden faydalanmak,

 Halk ile sürekli iletişimi sağlamak, ihtiyaçlarını dikkate almak olarak sıralanmaktadır (Delas, 2007).

2.5.1.3 Brezilya, Porto Alegre Örneği

Vivo o Centro Brezilya Hükümeti’nin 21 stratejik programından birisidir. Amacı, kent merkezlerinde yeniden canlandırmanın sağlanmasıdır.

 Kent planlamasının geliştirilerek kamu mekanlarının kullanımı, erişilebilirlik, güvenlik, toplumsal bütünleşme, koruma ve tarihi mirasın iyileştirilmesi ile ilişkilendirilmesi sağlanmalıdır.

 Bu tamamen kültürel varlıkların ve çevresel kalitelerin sürdürülmesi ile mümkün olabilir. Böylelikle merkez çekici olmakta ve ekonomik gelişmeye katkıda bulunmaktadır.

 Vivo o Centro Programı aynı zamanda bir yerel yönetim programıdır. Hükümet ve sivil toplum planlama sürecine ve gelişme hareketlerine katılmalıdır.

 Stratejik Planlama bakış açısından, program sektör açısından bir rehabilitasyon planı geliştirmekte ve merkezi hükümet tarafından desteklenmektedir.

 Araştırma ana tema üzerine odaklanmış, ileriki aşamalarda ise çalıştaylar düzenlenmiştir. Merkez alanın rehabilitasyonunda amaçlanan şeffaf bir ortamda yöneticilerin kararlarını etkileyecek toplumsal katılım ile kurum, kooperatif ve sivil toplum ortaklıklarının gerçekleşmesini sağlamaktır (Bohrer, 2007).

Porto Alegre örneğinde yapılan uygulamalardan biri, merkezdeki antika fuarıdır. Hükümetin yürütücü olarak devreye girmesi ile yapılan çalışmada,

 Çevre ve sokak iyileştirmeleri,

 Cumartesi günleri meydanın trafiğe kapatılması,  Sokaklarda sergileme olanakları tanınması,

 Müzik ve dans şovları, yerel gösteriler vb kültürel aktivitelerin gerçekleştirilmesi

uygulamaları yapılmış, bölge kültür ve turizm gündeminde önemli bir yere sahip olmuştur. Çalışmanın iletişim stratejisi olarak yerel ticari mekanlarda ücretsiz reklam kampanyaları düzenlenmiştir. Dükkan sahipleri ve sergi yapanların oluşturduğu birlik, elektrik ve gösteri masraflarını ödeme, merkeze turist rehberleri tutma gibi görevleri yerine getirmiştir. Böylece alana çok sayıda ziyaretçi gelmesi sağlanmıştır (Bohrer, 2007).

Şekil 2.3 Porto Alegre pazaryeri (Tripadvisor, 2011).

Porto Alegre’de yapılan diğer uygulama ise, kent pazarının, tren istasyonunun iyileştirilmesi çalışmasıdır. Planlama sürecinde hizmetlerin etkin dağılımı için anlaşma yapılmıştır.

 Hizmetlerin etkin olarak sağlanması için merkez istasyon çevresinde renovasyon yapılmış, bu durum yaya, taşıt, toplu taşıma ile erişilebilirliği etkilemiş, proje ile kentin bu bölgesinin çehresi tamamıyla değişmiştir.

 Pazar alanının iyileştirilmesi kapsamında ise yer döşemesi, peyzaj ve aydınlatma elemanları yenilenmiştir.

 Kent merkezinin yeniden canlandırması için kentteki üniversite ile anlaşma yapılmış, 26 farklı disiplinden 500 öğrenci ve 80 öğretim üyesinin katılımı ile pek çok proje hazırlanmış ve bunlardan 100 tanesi seçilmiştir. Seçilen projeler şu anda uygulanmaktadır (Bohrer, 2007).