İzmir Ticaret Odası (İZTO)

Tarihi Kemeraltı Çarşısı İzmir’in en büyük ve en önemli alışveriş mekanlarından birisidir. ‘‘Ticari öneminin yanı sıra Alsancak Limanı’ndan başlayarak Konak Meydanı’na, oradan Kemeraltı, Agora Ören Yeri ve Kadifekale’ye uzanan ‘Şehir Turizm Hattının’ da tam merkezinde yer almaktadır’’ (İzmir Ticaret Odası [İZTO], 2012 Raporu). Belirtilen sebeplerin dışında İzmir’in marka kent olma vizyonunu gerçekleştirebilmesindeki önemi nedeniyle de İzmir Ticaret Odası Tarihi Kemeraltı Çarşısı’nı önemsemekte ve çarşının canlanması, sorunlarının çözülebilmesi amacıyla çeşitli çalışmalar ve uygulamalar yapmakta, projeler üretmektedir.

4.1.6.1 İzmir Tarihi Kent Merkezi’nin Unesco Dünya Mirası Listesi’ne

Kazandırılması Projesi

‘‘İzmir kentinin vizyonu, ‘Kentlilik bilincine sahip, turizm, ticaret ve yüksek

teknolojide öncü, kültür ve sanat merkezi, liman kenti İzmir’ dir.’’ Baran ve

diğer.(2006) ‘İzmir Ticaret Odası böyle bir vizyona sahip bir kentin birçok konuda uzmanlaşması gerektiğini savunarak, önemine rağmen en çok ihmal edilen konulardan biri olarak kent turizmini göstermektedir. İzmir kent merkezinin sahip olduğu potansiyel ve avantajlar da düşünüldüğünde, yılın 12 ayı devam edecek tarih ve kültür destekli turizmden gelirlerini büyük oranda arttırabileceği öngörülmektedir. Bu hedefi gerçekleştirebilmek için ise, İzmir kent merkezinin tarihi ve kültürel

varlıklarının korunarak yeniden hayata kazandırılması gerekmektedir.’ Baran ve

diğer.(2006) İzmir Ticaret Odası bu konuda atılacak en önemli adımın İzmir Tarihi

Kent Merkezi’nin UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne kazandırılması olduğunu

düşünmektedir. Konuyla ilgili somut projeler üretmek gerektiğini savunarak 2006 yılında kapsamlı bir çalışma gerçekleştirmiştir.

Yapılan çalışmada UNESCO Dünya Mirası listesine dahil olma süreci ile ilgili hangi kurumların devreye gireceği ve yapılacak işler aşamalarıyla belirtilmektedir. Ülkemizde ve dünyada UNESCO Dünya Mirası Listesine giren yerlere kabul kriterleri ile birlikte yer verilmektedir. Maalesef konu ile ilgili yapılan çalışmanın ötesinde gerekli kurumların girişimde bulunmaması nedeniyle somut bir gelişme gerçekleşmemiştir.

4.1.6.2 İZTO’nun Yaptığı Diğer Çalışmalar

İzmir Ticaret Odası, Tarihi Kemeraltı Çarşısıyla ilgili proje ve araştırmaların yanında çeşitli destekler ve somut uygulamalar da gerçekleştirmektedir. Öncelikle ‘ticaretin canlanması ve esnafın katılımını sağlamak amacıyla, Tarihi Kemeraltı Esnaf Derneği’nin kuruluşunda ve sonrasında maddi ve manevi destekte bulunmuştur’ (İZTO, 2009).

“İzmir kentinin ‘12 Ay Turizm’ hedefleri çerçevesinde kruvaziyer turizmine önem verilmelidir. İZTO 2004 yılından bu yana kentimizde kruvaziyer turizminin tanıtımı ve performansının artırılması için bir dizi çalışma başlatmıştır. İzmir Ticaret Odası kruvaziyer turizmle limana gelen her turistin ayak bastı ücretini ödemekte, kruvaziyer firmaları ile tek tek görüşerek onları ikna etmekte ve İzmir Alsancak Limanı'na gelmelerini sağlamaktadır.

İzmir Ticaret Odası ayrıca, İzmir'in kruvaziyer turizmindeki payını artırmak ve kentin tanıtımını yapmak amacıyla uluslararası sergi, konferans ve kongrelere katılmaktadır’’www.izto.org.tr/01.12.2011). Kent merkezine gelen turistlerin ziyaret edecekleri yerlerin başında Kemeraltı Tarihi Çarşısı gelmektedir. Bu durumun sonuçları Kemeraltı’na son yıllarda gelen turist sayısındaki artıştan gözlenebilmektedir.

Kemeraltı Envanter Çalışması: Kemeraltı Envanter Çalışması İzmir Ticaret

Odası’nın kalabalık bir ekip ile yaklaşık altı ay süren bir çalışma sonucu, 9300 kişi ile yüzyüze görüşülerek, 12432 adet yapı birimine ulaşılarak yapılmış detaylı bir

envanter çalışmasıdır. Çalışmada Kemeraltı’nın ticari ve mekansal özelliklerinin şu anda var olan gerçek durum açısından saptanması amaçlanmıştır (İZTO, 2009).

Ticaret Odası Kemeraltı içerisinde noktasal birtakım uygulamalar da yapmaktadır. Bunlar :

 ‘2004 yılı Kestelli Caddesi zemin iyileştirme çalışması’ H. Baran (kişisel iletişim, 18 Kasım 2011).

 Tuvalet sorununun çözümü amacıyla, İZTO’nun Vakıflar Bölge Müdürlüğü ile protokol yaparak 2011 yılında Hacı Mahmut ve Kemeraltı Camii Tuvaletlerini restore etmesi ve hizmete sunması (İZTO, 2012 Raporu).

4.1.6.3 İZTO’nun Programında Yer Alan Yapılacak Uygulamalar

İzmir Ticaret Odası gelecekte de Kemeraltı’nda çeşitli uygulamalar yapmayı planlamaktadır. Yapılacak uygulamalar:

 Kemeraltı ve çevresindeki Camilerin tuvaletlerinin onarılması veya yeniden yapılması konusunda Vakıflar Bölge Müdürlüğü ile ortak çalışmalara devam edilmesi (İZTO, 2012 Raporu),

 Bir süredir bakımsızlık nedeniyle kapalı olan ve rölöve, restorasyon projeleri Vakıflar Müdürlüğü tarafından hazırlatılıp İzmir 1 Nolu Koruma Kurulu Müdürlüğünce onaylanmış olan Salepçioğlu Camii’nin restore edilmesi (İZTO, 2012 Raporu),

 İzmir ve Türkiye’ye özgü el sanatlarının sergileneceği ve satılacağı, mümkün olursa tarihi bir han ya da yapının restorasyonu sonucu elde edilecek bir mekanda turistik bir çarşı yapılması H. Baran (kişisel iletişim, 18 Kasım 2011),

hedeflenmektedir. Programda yer alan Salepçioğlu Camii’nin restorasyon çalışmaları başlamış ve devam etmektedir.

4.1.6.4 İZTO’nun Kemeraltına İlişkin Görüş ve Önerileri

İzmir Ticaret Odası’nın Tarihi Kemeraltı Çarşısı’na ilişkin çalışmaları oda bünyesinde bulunan Şehircilik ve Oda Mülkleri ve İnşaat Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir. Bu birimin müdürü Hitay Baran Kemeraltı Çarşısı’nın bugünkü durumuna gelmesini şu şekilde özetlemektedir; ‘‘Kemeraltı’nda 80’li yıllarda toptan ticaretin çıktığı görülmekte, 90’lı yıllara kadar ise gözde bir perakende ticaret mekanı olarak varlığını sürdürmektedir. Bu tarihten sonra AVM’lerin artması, alt merkezlerin önem kazanması (Alsancak) gibi sebeplerle köklü esnaf rekabet edememekte ve el değiştirmektedir. Yeni gelen esnaf ise perakende ticarette kaliteyi düşürmektedir. Bir diğer sebep ise, dükkan boyutlarının küçük olması ve tescilli bina olmasının getirdiği zorluklar nedeniyle üst, orta gelir grubu ve gençlerin tercih ettiği markaların çarşıda yer almamasıdır’’.

Çarşının en büyük sorunlarından biri de işporta ve çığırtkanlık. İşportaya yıllardır müsamaha gösterildiği için günümüzde bir hak olarak görülmektedir. Çığırtkanlığın ise, şu anda yürürlükte olan kabahatlar kanununa göre cezası 50-60 TL, dolayısıyla böyle bir cezanın yaptırım gücü olamamaktadır. 2005 yılında İzmir’in Dünya Üniversite Oyunları (Universiade)’na ev sahipliği yaptığı dönem çığırtkanlığı önlemek amacıyla bir birim kurulmuştur. Birim çığırtkanlık yaptıran esnafı ve kurallara uymayan bir durumunu tespit ediyor, bu konuda ilgili kurum gerekli cezayı kesiyordu (izsu vb.). Uygulama ile başarıya ulaşılmış olmasına rağmen, nedeni bilinmemekle birlikte bir ay sonra sona ermiştir H. Baran (kişisel iletişim, 18 Kasım 2011).

Kemeraltı’ndaki sorunların çözülebilmesi için işi sadece Kemeraltı olan, farklı meslek gruplarını (mimar, şehir plancısı vb.) barındıran bir birim kurulmalıdır. İzmir Büyükşehir Belediyesi bölgenin 2007 yılında yenileme alanı ilan edilmesinden sonra böyle bir yetkiye sahip olmuş, fakat bu yetkisini kullanmamıştır. Ayrıca hazırlanan koruma planının uygulamaya sokulması için çeşitli sektör ve yatırımcılar ikna edilmeli bunun için kurumlar birleşerek bazı kolaylıklar ve teşvikler sağlamalıdır.

Örnek olarak Ticaret Odası’nın iyi bir firmanın butik otel açması için belirli miktarda müşteri garantisi vermesi gibi H. Baran (kişisel iletişim, 18 Kasım 2011).