Kemeraltı ve Çevresi Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı Revizyonu

2002 yılı Kemeraltı ve Çevresi Nazım İmar Planı ile özel proje alanı ilan edilen Kadifekale – Antik Tiyatro ve Çevresi’nin arkeolojik ve tarihsel kimliğini ön plana çıkararak korumak ve geliştirerek kente yeniden kazandırmak amacıyla İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından Kadifekale – Tiyatro ve Çevresi Koruma –

Geliştirme ve Yaşatma Projesi hazırlanmıştır. Proje kapsamında yapılan çalışmalar

sırasında yeni arkeolojik buluntular tespit edilmiş, bu doğrultuda İzmir 1 Nolu K.V.T.V. Koruma Kurulu tarafından 04.11.2004 tarih ve 152 sayılı kararı ile sit sınırlarında değişiklikler yapılmıştır. Bu doğrultuda mevcut planın 2. etap bölgesinde yapılması gereken değişiklikler doğrultusunda 81 ha’lık alanda 1/5000 ölçekli İzmir- Konak Kemeraltı ve Çevresi Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı Revizyonu hazırlanmıştır (İzmir Konak- Kemeraltı ve Çevresi Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı Revizyonu Raporu, 2004). Hazırlanan plan 2. bölgeye ilişkin değişiklikler içerdiğinden bu tezin çalışma alanını kapsamamaktadır.

Şekil 3.17 1/5000 Ölçekli Kemeraltı ve Çevresi Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı Revizyonu (İzmir Konak Kemeraltı ve Çevresi Yenileme Alanı Etap Proje ve Programları, s.4).

3.2.4.3 1. Etap Koruma Amaçlı Revizyon İmar Planı (2005)

Daha önce de belirtildiği gibi Kemeraltı koruma amaçlı planın hazırlanması işi DEÜ Şehir ve Bölge Planlama Bölümü’ne verilmiştir. Planlama ekibi geleneksel ‘Koruma Amaçlı İmar Planı’ yaklaşımı ve tekniğinden farklı olarak, ‘yeniden canlandırma’ politika ve stratejilerini benimseyerek merkezin fiziksel-ekonomik- sosyal anlamda çöküşünü tersine çevirmeye yönelmiştir. Planlama alanları iki etaba ayrılmıştır. Kuzeyde Fevzipaşa Caddesi, doğuda İkiçeşmelik Caddesi boyunca güneye doğru devam eden Varyant’ı içine alarak Mithat Paşa Caddesi ile sonlanan alan 1. Etap, Agora’nın da içinde bulunduğu İkiçeşmelik Caddesi’nin Doğu tarafı 2. Etap Planlama alanıdır (Kemeraltı Koruma Amaçlı İmar Planı Revizyonu Raporu, 2003). Çalışmanın ilk bölümü 1. Etap planlarının hazırlanmasını içermektedir.

Hazırlanan imar planı revizyon adını taşımasına rağmen, yeni hazırlanan plan yeni baştan oluşturulmuş, eski plana bağlı kalınmamıştır. Revizyon sözcüğü 1984 onaylı planın eldeki çalışmaların sürdürüldüğü süre içerisinde yürürlükte kalmış olmasından kaynaklanmıştır (Kemeraltı Koruma Amaçlı İmar Planı Revizyonu Raporu, 2003).

Şekil 3.18 Kemeraltı Koruma Amaçlı İmar Revizyonu Planlama alanı (Kemeraltı Koruma Amaçlı İmar Planı Revziyonu Raporu, 2003, s.36).

Planın hazırlanması aşamasında birçok analiz çalışması yapılmış, ayrıca bölümde Kemeraltı Çarşısı’na ilişkin daha önceden yapılan çalışmalardan da faydalanılmıştır. Bu doğrultuda yapılan çalışmalar sonucunda yaya- taşıt trafiğine ilişkin, ulaşım ve otopark konularının çözümüne yönelik ve alandaki yeşil alan kullanımı, aydınlatma, altyapı konularında çözüm olabilecek çeşitli stratejiler geliştirilmiştir. Bu stratejiler doğrultusunda planlama kararları alınmıştır.

Konut Alanları : Ticaret alanı içerisindeki mevcut konut ve ticaret üstü konut

kullanımlarının dokunun sağlıklaştırılarak devam etmesi önerilmiştir. Ayrıca bu bölgedeki boş parsellere yapılacak olan yeni binaların nasıl olacağı plan notlarında belirtilmiştir.

Ticaret Bölgeleri: Ticaret bölgesinde geçmişteki ihtisaslaşmış fonksiyonların yer

barındırdığı görülmüştür. Bu sokaklardan bugün varlığını koruyanlar da bulunmaktadır. İhtisaslaşmış sokaklardan var olanlardaki fonksiyonların devamlılığını teşvik etmek, günümüzde kaybolmuş fonksiyonları da yeniden eski bulundukları sokaklara olabildiğince çekebilmek hedeflenmiştir.

Kemeraltı’nda hanların yoğun olduğu bölge, oteller bölgesini birbirine bağlayacak biçimde turistik çekim merkezi olarak öngörülmüştür. Kemeraltı yayının içi ve hemen çeperinde tarihsel ticari aktivitenin devamlılığı öngörülmüştür. Doku içerisinde yer alan toptan ticaret fonksiyonlarının bir bölümü merkezin dışına taşınmış durumdadır. Kemeraltı içerisinde kalanların taşıt trafiğini arttırması sebebiyle kaldırılıp yerine perakende ticaret kullanımlarının getirilmesi önerilmiştir.

Anafartalar yayının içerisinde kalan Büyük Demir Han’da tanıtım/sergileme amaçlı turistik küçük imalat öngörülmüştür. Yayın çeperinde kalan uzmanlaşmış ticari fonksiyonların yer aldığı bölgelerdeki (Zücaciyeciler Çarşısı, Kuyumcular Çarşısı, Arap Hanı’nı da içine alan Konfeksiyoncular Çarşısı, Ayakkabıcılar Çarşısı) yapılanmanın gelecekte de sürdürülmesi öngörülmüştür.

Teşvik Edilecek Kullanım Kararları : Plan içerisinde belirtilen bölgelerde belirli

fonksiyonların gelişmesi istenmektedir. Ancak imar haklarında artırıma gitmeden belirtilen kullanımların bu bölgelerden yer seçebilmesi için bu bölgeler ‘Belediyece Teşvik Edilecek Özel Kullanımlar’ şeklinde belirlenmiştir. Bu kullanımların belediye tarafından belirlenecek, vergi ve harçlarda indirim sağlanması, tescilli yapılar için proje, malzeme ve işçilik desteği, yapı onarımı vb. ihtiyaçlar için düşük maliyetli kredi temini gibi teşviklerle özendirilmesi gereklidir.

Şekil 3.19 Kemeraltı 1. Etap Koruma Amaçlı Revizyon İmar Planı’ndan bir kesit (Konak Belediyesi Etüd Proje Müdürlüğü, 2005).

Açık ve Yeşil Alanlar: Bölgede yaşları veya konumu gereği öneme sahip olan tek

ağaçlara tescil önerisi getirilmiştir. Tarihi binaların yüzeylerini örten sarıcı bitkilerden arındırılması gerektiği; sarmaşıkların ise, alana girecek çöp ve itfaiye araçlarına engel olmayacak biçimde yazın gölge sağlamak amacıyla kullanılabileceği belirtilmiştir. Ayrıca alanda çeşitli teşviklerle süs bitkilerinin arttırılması önerilmektedir.

Ulaşım Sistemi ve Otoparklar: Planda, alanda ki yaya akslarının arttırılması, araç

girişlerinin ise, belli saatler dışında ve servis amaçlı olması önerilmiştir. Alanın çevresindeki yollarda bir otobüs ring sistemi düşünülmüştür. Ayrıca alanda eksikliği saptanan tuvaletler, sağlık ocağı gibi kentsel donatı alanları önerilmiştir (Kemeraltı Koruma Amaçlı İmar Planı Revizyonu Raporu, 2003).

Ayrıca Plan raporunda planın uygulanabilmesi için kurumların ne şekilde örgütlenebileceği ile ilgili detaylı bilgiler de verilmiştir. Plan ile birlikte uygulamaya yönelik bir kentsel tasarım rehberi de hazırlanmıştır. Rehberin ilk olarak kamusal uygulamalardan sorumlu yerel yöneticilere ışık tutması; ikinci olarak ise, Kemeraltı’nda proje çizecek ve uygulama yapacak olanlara yön göstermesi hedeflenmiştir (Kemeraltı Kentsel Tasarım Rehberi, 2002).

Plan ile Kemeraltı’nın bütüncül bir yaklaşım ile ele alındığı görülmektedir. Alanın turizm potansiyelini arttırma, yeni yapılaşmada yoğunlukların arttırılmaması, alan içerisinde araç trafiğine engel olacak önerilerin getirilmesi bakımından planın üzerinde oldukça emek harcanmış iyi çalışma ürünü olduğu düşünülmektedir. Fakat aradan geçen yıllara ve görünürde harcanan çabalara rağmen tez kapsamında yapılan alan çalışmalarında plan öncesinde yaşanan birçok sorunun artarak devam ettiği görülmüştür. Bu durumun planın uygulanmasını sağlayacak ve tüm kurumları organize edecek bir yapılanmanın olmamasından kaynaklandığı düşünülmektedir. Bu planın dışında Kemeraltı 2. etaba ilişkin çeşitli planlar hazırlanmaktadır;

 1/1000 Ölçekli Kemeraltı 2. Etap 1. Bölge Koruma Amaçlı Revizyon İmar Planı

 1/1000 Ölçekli Kemeraltı 2. Etap 2. Bölge Koruma Amaçlı İmar Planı  1/1000 Ölçekli Agora ve Çevresi Koruma Amaçlı İmar Planı

 1/1000 Ölçekli Kadifekale-Tiyatro ve Çevresi Koruma Amaçlı İmar Planı (İzmir Konak Kemeraltı ve Çevresi Yenileme Alanı Etap Proje ve Programları, s.5).