Yurt İçinde Yapılan Araştırmalar

Dağlıoğlu ve Çakmak’ın (2009) yaptığı araştırmada okul öncesi dönemi çocuklarına yönelik yayınlanan resimli öykü kitaplarının metin ve resim kısımlarında bulunan şiddet ve korku öğeleri tespit etmeye çalışılmıştır. 1995-2005 yılları arasında yayınlanan yerli ve yabancı yazarlar tarafından yazılmış 174 resimli öykü kitabını incelemişlerdir. Araştırmada survey modeli kullanılmıştır. Çalışma grubunu oluşturan kitapların %92’isinin şiddet öğesi içeren kelimelerin bulunmadığı %89’unda ise korku öğesi bulunmadığı sonucuna varmışlarıdır. İncelenen kitaplarda rastlanan %11 düzeyindeki korku öğelerinin dahi çocuğun gelişimi ve eğitimi düşünüldüğünde olumsuz etkilerinin olacağı belirtilmiştir.

Demir ve Oflaz’ın (2010) yapmış oldukları çalışmada çocuk edebiyatı türlerinden ninnilerin matematik eğitiminde kullanılabilme durumunu incelemişlerdir. Prof. Dr. Necati Demir’in ‘Türk Ninnileri’ adlı eserindeki 1265 adet eser doküman incelemesi yoluyla taranmıştır. Araştırmanın sonucu olarak ninnilerin okul öncesi döneminde çok önemli bir eğitim aracı olduğu özellikle matematik eğitiminde eşi bulunmaz bir eğitim materyali olduğu sonucuna varmışlardır.

Gönen, Uygun, Erdoğan ve Katrancı (2012) araştırmalarında resimli çocuk kitaplarını fiziksel, içerik ve resimleme özellikleri açısından incelemişlerdir. İlköğretim birinci sınıf öğrencilerine yönelik 2005-2010 yılları arasında yayınlanan 28 yayınevinin satışa sunduğu 120 resimli öykü kitabını incelemişlerdir. Araştırmacılar tarafından yerli ve yabancı çocuk edebiyatı alan yazını incelenerek konu ile ilgili uzman görüşü alınmış, kitapların taşıması gereken özellikler belirlenerek veri toplama aracı olarak kitap kontrol listesi oluşturulmuştur. Araştırmanın sonucunda resimli çocuk kitaplarında en çok sağlık-temizlik konularının işlendiği, çalışma grubunu oluşturan kitaplarda resim sayısının az olduğu bu durumun kitapların niteliğini olumsuz etkilediği kitaplarda yer alan resimlerin dörtte üçünün hayali ürünlerden oluştuğu sonuçlarına varılmıştır.

Gönen ve Veziroğlu (2012) öykü kitaplarını MEB Okul Öncesi Eğitim Programı’ndaki kazanımlara uygunluğu açısından incelemiştir. Çalışma grubu, Ankara ve Kırıkkale illerindeki resmi ve özel anaokulları, MEB’e bağlı bağımsız anaokullarında, anasınıfları, çocuk kütüphanelerinde kullanılan yayınevlerinde satışa sunulan resimli öykü kitapları arasından rastgele seçilen 250 kitaptan oluşmuştur. Veri toplama aracı olarak M.E.B okul öncesi eğitim programı kitabında yer alan ‘Kazanım Değerlendirme Formu’ kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda çalışma grubuna alınan çocuk kitaplarının tüm gelişim alanlarını karşılama oranı %18.5 gibi oldukça düşük bir oran olarak saptanmıştır. Sayma, sıralama, toplama-çıkarma, geometrik şekiller, semboller, grafik, varlıkların özellikleri, çevre gibi matematik-fen becerilerini içeren kazanımların kitaplarda çok az desteklendiği görülmüştür. Taşkın (2013) doktora tezinde okul öncesi dönemde matematik ve dil arasındaki ilişkiyi incelemiştir. Çalışmanın grubunu MEB’e bağlı Ankara merkez ilçelerindeki 10 ayrı resmi bağımsız anaokuluna devam eden 70 çocuk ve 14 öğretmen oluşturmuştur. Veri toplama süreci üç aşamada gerçekleştirilmiştir. Birinci aşamada çocukların oyun köşelerinde oynadıkları esnada konuşmalarında geçen matematiksel kavramları, öğretmen-çocuk etkileşiminden çıkan diyalogları gözlem tekniğiyle toplamıştır. İkinci aşamada öğretmenlerle görüşülmüş, üçüncü ve son aşamada çocuklara ‘Bracken Temel Kavram Ölçeği- Gözden Geçirilmiş Formu’ ve ‘Peabody Resim Kelime Testi’ testleri uygulanmıştır. Araştırma sonucunda çocukların günlük yaşantılarında matematik kavramları kullandıkları ve bu kavramlardan daha çok sayılarla ilgili olanları kullandıkları, öğretmenlerin matematiği daha çok sayılarla ilişkilendirdikleri sonucuna varılmıştır.

Genç, Güleç ve Kılıç Özkan (2014) öykü kitaplarını coğrafi kavramları içermesi açısından incelemiştir. Araştırmalarında tarama modelini kullanmışlardır. Çalışma grubunu 2005- 2011 yıllarında yayınlanmış resimli öykü kitapları ve Edirne ili- ilçelerinde yer alan anaokulları ve anasınıflarında görev yapan okul öncesi öğretmenleri oluşturmaktadır. Araştırmada kitaplarda ‘yer’, ‘dolaşım’, ‘konum’ ve ‘bölge’ kavramlarına daha fazla yer verildiğini görülmüştür ayrıca, öğretmenlerin coğrafik kavramları öğretirken çeşitli materyallerden yaralandıkları sonucuna varılmıştır.

Dirican ve Dağlıoğlu’nun (2014) yapmış oldukları çalışmada 3-6 yaş grubu çocuklar için hazırlanmış resimli çocuk kitapları temel değerler açısından incelenmiştir. Çalışma 2005- 2012 yılları arasında Türk yazarlar tarafından yazılmış 135 resimli öykü kitabı ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmada içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Çalışma grubunu oluşturan eserlerde %28.69 değer ifadesi bulunduğu ve kitaplarda daha çok sevgi, paylaşmak, sorumluluk, cesaret, liderlik ve barış değerlere yer verildiği tespit edilmiştir. Pektaş (2015) yaptığı çalışmada okul öncesi dönem resimli çocuk kitaplarının içerisindeki dil sanatlarını incelemişlerdir. Araştırmanın çalışma grubunu Ankara ilinde bulunan üniversitelerin anaokullarındaki 26 yayınevinden çıkan ve 98 farklı yazarın yazmış olduğu 180 adet resimli çocuk kitabı oluşturmaktadır. Verilerin toplanması amacıyla içerik analizi yapılmıştır. Araştırmacılara tarafından geliştirilen ‘Kitap Kayıt Formu’ her kitap için doldurulmuştur. Araştırmanın sonucuna göre ise çocuk kitaplarında en fazla dil sanatının deyim olduğu ve deyim ve mecaz kullanımının en çok çeviri kitaplarda bulunduğu gözlemlenmiştir.

Turan ve Ulutaş (2016) çalışmalarında okul öncesi eğitim kurumlarında resimli öykü kitapları açısından eğitim ortamlarını incelemişlerdir. Çalışma grubu olarak 2013-2014 eğitim-öğretim yılında görev yapan öğretmenler ile öğretmenlerin eğitim etkinliklerinde kullandıkları yerli ve yabancı yazarlara ait resimli öykü kitapları seçilmiştir. ‘Öğretmenlerin Görüş ve Uygulamalarını Belirleme Formu’ uzman incelemesinden geçerek araştırmacılar tarafından son hali verilmiştir. Araştırmanın analizinde betimsel yöntem kullanılmıştır. Araştırmada gözlemlenen anaokullarının fiziki yetersizlik ve kütüphane eksikliklerinin okuma alışkanlığına hazırlık eğitimini olumsuz etkilediği sonucuna varmışlardır.

Ergül (2017) yapmış olduğu çalışmada çocuklar için yazılmış resimli öykü kitaplarında yer alan mizahi öğeleri incelemiştir. Mizah alan yazını gözden geçirilerek araştırmacı tarafından bir form oluşturulmuştur. 80 resimli öykü kitabı içerik analizi tekniği ile değerlendirilmiştir.

Araştırma sonucunda incelenen kitaplarda en çok rastlanan mizahi öğe olasılık dışı (f=228) olma durumu olduğu bulunmuştur.

Uyanık Balat, Kılıç, Değirmenci, Ünsal (2017) araştırmalarında, okul öncesi dönem çocuklarına yönelik resimli çocuk kitaplarında yer alan temel kavramları incelemişleridir. İstanbul ve Ankara illerinde bulunan çocuk kitap evlerinden rastgele seçilmiş 200 resimli çocuk kitabını doküman analizi yöntemiyle incelemişlerdir. Veri toplama aracı ‘Kitap Künye Formu’ ve ‘BOEHM-3 Okul Öncesi Temel Kavramlar Testi-3 (2000) yer alan temel kavramlar alınarak oluşturulmuştur. Matematik ve fen kavramlarının diğer kavramlara göre kitaplarda daha çok geçtiği ve yerli ve çeviri kitaplarda hemen hemen aynı kavramların yer aldığı sonuçlarına varılmıştır.

Çabuk, Baş ve Teke ‘nin (2017) yaptıkları araştırmada resimli öykü kitaplarındaki görsel ve metinlerin ne kadar masum olduğu sorgulanmış ve kitaplarda verilen doğal çevre mesajları incelenmiştir. Araştırmada bir üniversitenin ilgili fakültesi içerisinde yer alan 8077 adet kitap arasından belirlenen ölçütlere uyan 58 kitap seçilmiştir. Doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda, incelenen 58 resimli öykü kitabının 48’inde olumlu doğal çevre mesajının bulunduğu saptanmıştır.

Erdoğan, Parbucu, Boz (2017) yapmış oldukları araştırmalarında sayı ve işlemlerle ilgili eğitim materyallerinin okul öncesi dönem çocuklarının matematik becerisine etkisini incelemişlerdir. Araştırmanın örneklemi Eskişehir ili MEB’e bağlı bağımsız anaokullarından seçilmiştir. Araştırmada bir deney grubu iki kontrol grubu bulunmaktadır. Deney grubunda 17 çocuk, kontrol grubunda 19 ve ikinci kontrol grubunda 17 olmak üzere 53 çocukla çalışılmıştır. Veri toplama aracı olarak Erken Matematik Yeteneği Testi-TEMA- 3 kullanılmıştır. Araştırma sonucunda deney grubunu lehine bir diğer deyişle materyallerin kullanıldığı grubun lehine anlamlı düzeyde bir farklılık görülmüştür.

Yılmaz Genç, Akıncı Çoşgun ve Pala’nın (2017) yaptığı araştırmada resimli çocuk kitaplarında yer alan matematik ile ilgili içerikler incelenmiştir. Çalışma kapsamında Adana ve Ankara illerinden kitapevlerinden temin edilen 174 adet resimli öykü kitabı içerisinden belli ölçütlere göre belirlenen 52 adet öykü kitabı seçilmiştir. NCTM içerik standartlarından faydalanılarak ‘İçerik Kontrol Listesi’ oluşturulmuştur. Araştırmanın sonucu olarak çalışma grubunu oluşturan kitaplarda en çok sayı ve işlem (%44,7) kategorisine yer verildiği görülmüştür.