durumuna ilişkin bulgular
Çalışma grubunu oluşturan kitapların resimlerde temel matematik kavram ve becerilere yer verilmesine rağmen bu kitaplarda bulunan resimlerin cümlelerle desteklenmediği görülmüştür. Bu durum Tablo 29’da ele alınmıştır.
Tablo 29. Resimli Öykü Kitaplarının resim kısımlarında Temel Matematik Kavram ve Becerilerine Yer Veren Resimler Bulunmasına Rağmen Bu Resimlere Ait Cümlelerde Bulunmama Durumu
Resimde KBT Bulunan
cümlede KBT
Bulunmama Durumu
Kitap Sayısı Toplam Kitap
Sayısına Oranı Cümle Bulunmayan Resim Sayısı Toplam Resim Sayısına Oranı 8 %5.56 41 %1.55
Toplam Kitap Sayısı 144
Toplam Resim Sayısı 2645
Çalışma grubunu oluşturan 147 kitaptan 144’ünde temel matematik becerileri içeren resimlere yer verildiği görülmüştür. Bu kitaplarda toplamda 2645 resim bulunmaktadır. Resimde matematik kavram ya da becerisi geçmesine rağmen cümlede bu kavram ve becerilerin geçmediği kitaplar incelendiğinde 8 kitapta bu durumun söz konusu olduğu görülmüştür. Bir başka deyişle kitapların görsellerinde matematik kavram ve becerilerine yer verilip metin kısımlarında belirtilmeme oranı %5.56’dır. Öykü kitaplarındaki resim sayısı dikkate alındığında matematik beceri ve sayı kavramına 41 resimde yer verilmesine karşın cümlelerde buna ilişkin ifadeler bulunmadığı gözlemlemiştir. Bu durum kitaplarda yer alan toplam resimlerin %1.55’ine karşılık gelmektedir. Bir başka ifade ile öykü kitaplarının resimlerinde belirtilen matematik beceri ve kavramların çok azına metin kısımlarında yer verilmemiştir.
Öykü kitaplarının resim kısımlarında belirtilen ancak metin kısımlarında yer verilmeyen matematik beceri ve kavramlarının en fazla olduğu kitap 10 resim ile K46 kodlu kitaptır. Kitapta toplam 21 resim olmasına karşın matematik becerileri ve kavramlarına yer veren resimlerin %47.62’sinde bu resme ilişkin cümle bulunmadığı belirlenmiştir.
Oranlama olarak bakıldığı zaman, bu oranın en fazla olduğu kitap ise %66,67 ile K103’tür. K103’te matematik ifadesi içeren resimlerin yarısından fazlasında resme ilişkin cümle bulunamamaktadır. K74’te ise bu oran %23,07 ile en azdır ve 13 matematik resminden yalnızca 3'ine ait cümle bulunmamaktadır.
İncelenen kitaplarda resimde matematik kavramı geçmesine rağmen metinin onu desteklemediği durumlar aşağıda örneklendirilmiştir.
‘Bir ayının canı sıkılabilir çok fena’
Şekil 53. Resimli Öykü Kitaplarının Resim Kısımlarında Temel Matematik Kavram ve Becerilerine Bulunmasına Rağmen Cümlelerde Rastlanmaması Durumuna İlişkin Örnek Resim
Şekil 54. Resimli Öykü Kitaplarının Resim Kısımlarında Temel Matematik Kavram ve Becerilerine Bulunmasına Rağmen Cümlelerde Rastlanmaması Durumuna İlişkin Örnek Resim
K46 da üç ayı görseli bulunmasına rağmen metinde bir ayıdan bahsetmektedir. Bu da metin ve görselin birbirini desteklemediğini göstermekte ve çocukta kavram karmaşasına yol açmaktadır.
Okul öncesi dönem, özellikle görme duyusunun ön planda olduğu ve çocukların görsel yazınla öğrenmelerinin mümkün olduğu bir dönemdir. Bu nedenle resimli öykü kitapları görsel yazınla öğrenimi sağlayan en önemli araçlardır. Çocukluk döneminde çocukların ilgi, merak ve keşfetme duyguları çocuk kitaplarında resmin varlığını zorunlu hale getirmiştir. Çocukların bu dönemde okumayı bilmediği düşünülürse resimler kitabın anlaşılması için önemlidir. Çocuk kitabı resimleriyle değerlendirerek resme gerçekçi bir yaklaşımla yaklaşır. Ancak resimle metinin uyumu çocuğun kitabı anlamasını sağlayan en önemli etkendir (Ulutaş, 2017).
Tablo 28’de resimli öykü kitaplarında yer alan cümlelerde olup resimlerde yer verilmeyen matematik kavram ve becerilerinin oranı incelenirken Tablo 29’da resimli öykü kitaplarının resimlerinde yer alan ancak cümlelerle desteklenmeyen matematik kavram ve becerileri irdelenmiştir. Sonuçta resimlerde belirtilen kavram ve becerilerin cümlelerde desteklenmesinin bunun tam tersi olan duruma göre daha fazla olduğu belirlenmiştir. Bir başka deyişle resimlerde belirtilen matematik kavram ve becerilerine metinde daha çok yer verilmiştir. Aslında bu beklenen bir durumdur. Çünkü okul öncesi dönem çocukları öykü kitaplarını resimlerinden okumaktadır. Bu nedenle bu dönem çocukları için oluşturulan resimli öykü kitaplarında resimlere metin kısmından daha çok yer verilmektedir. Dolayısıyla da resimlerde geçen matematik kavram ve becerilerinin metin kısmında yer alması doğal bir sonuç olarak değerlendirilebilir. Ancak yine de okul öncesi dönem çocukları için oluşturulan öykü kitaplarında resim ve metin kısmının birbiri ile uyumlu olması son derece önemli bir kuraldır (Sever, 2011; Tuncer, 2016). Diğer taraftan çocukların doğal gelişim süreçleri ile birlikte matematik kavram ve becerilerine ilişkin ilerlemelerine paralel olarak bu materyallerde de gerekli değişikliklerin yapılması son derece önemlidir. Ancak araştırmada incelenen öykü kitaplarının metin kısmında geçen matematik beceri ve kavramların büyük bir bölümüne resim kısmında yer verilmediği görülmektedir (Tablo 28). Her ne kadar okul öncesi dönem çocukları için hazırlanan kitaplarda resimlere metin kısmından daha fazla yer verilmesine ilişkin kural olsa da kitapların temel iki öğesinin birbiri ile uyumlu olması ve çocukları karmaşaya sürüklememesi önemlidir. Bu konuda kitap yazan
ve resimleyen kişilerin uyum içinde çalışması ve hitap ettiği kitlenin çocuk olduğunu unutmaması gerekir.
Ulutaş (2017) araştırmasında okul öncesi dönemde çocuk kitaplarındaki resimleri nasıl değerlendiriyorsunuz, şeklinde sorulan soruya öğretmenlerin bir kısmı kitaplardaki resimlerle içeriğin anlamlı bir bütün oluşturmamasının, resimlerin içerik için yeterli olmamasının çocukların kitapları yanlış yorumlamalarına ve konunun anlaşılmamasına yol açacağı görüşünde bulunmuşlardır. Metinlerin içeriğine uygun ve çocuk dünyasına hitap eden görsellerin kitaplarda yer bulması (Bulut ve Kuşdemir, 2013) bilgisi bu bulguyu desteklemektedir. Ayrıca çocuk kitaplarındaki metin ve resim arasındaki uyumsuzluk çocuğun kitaba olan ilgisini azaltmaktadır (Kara, 2012). Erdal (2006), MEB yayınları olan çocuk kitaplarını değerlendirmiş bu kitaplarda resim ve metin kısmındaki ilişkinin yeterli olmadığı sonucuna varmıştır. Buna benzer olarak Genç, Güleç ve Kılıç Özkan’ın (2014) araştırmalarında resimli öykü kitaplarında coğrafi kavramları içermesi yönünden incelemişler ve coğrafi kavramların kitaplarda resimlerle desteklenip somut hale getirildikleri takdirde, bu kavramların öğrenimlerinin daha kolay hale geleceği görüşüne varılmıştır.
4.16. Resimli öykü kitaplarında temel matematik kavram ve becerilerinin yer almasına