Yurt Dışında Yapılan Araştırmalar

Bu başlık altında, yurt dışında çocuk edebiyatı ve biyografiler ile ilgili yapılan çalışmalara kronolojik sıralama esas alınarak yer verilmiştir.

Saul (1986), Living Proof: What Helen Keller, Marilyn Monroe, and Marie Curie Have in Common (Yaşayan Kanıt: Helen Keller, Marilyn Monroe ve Marie Curie’un Ortak Noktaları) adlı çalışmasında; genç kızlar arasında (özellikle 9-10 yaşlarındakiler) Hellen Keller, Marie Curie ve Marilyn Monroe’nun biyografilerinin popülerliği, Marie Curie’un çocuklar için yazılmış biyografilerinin biçimleri ve çocuklar için önerilen biyografiler üzerinde durmaktadır.

65

Jurich (1972), Biography for Children: A Summary of Problems and Perspectives (Çocuklar için Biyografi: Sorunların ve Bakış Açılarının Özeti) adlı çalışmasında;

çocuklar için biyografi ile ilgili bazı problemleri ve bakış açılarını özetlemektedir.

Çocuklar ve gençler için yazılan biyografilerde başlıca kusurlara ve esaslara değinilmiştir.

Webb (1994), A Study of the Description and Evaluation of Indexes in Biographies Written for Children (Çocuklar için Yazılmış Biyografilerde İndekslerin Tanımlanması ve Değerlendirilmesi Üzerine Bir Çalışma) adlı araştırmasında;

çocuklar için yazılması önerilen biyografilerde indekslerin oluşumunu ve niteliğini belirlemek için içerik analizi ve betimsel istatistikler kullanmıştır. Önerilen 300 biyografi üzerine yapılan çalışmanın sonucunda indekslemeye yönelik bazı teknikler önerilmiştir. Dizinlerin, 75 sayfadan fazla bölüm halinde ayrılmış kitaplar için sürekli olarak kullanılması gerektiğine ve çok fazla resimlenmemesine dikkat çekilmiştir.

Çocuk edebiyatı alanında ödüllü bir yazar olan Giblin (1997), Wrıiting Biographies For Young People (Gençler için Biyografi Yazma) adlı yazısında; biyografi yazarken biyografinin hitap ettiği kitlenin yaşına uygun olması gerektiğini ve merak öğesinin canlı tutulmasını ifade etmektedir.

Christian (1998), Publishing Trends in Juvenile Collective Biographies Emanating from the Worthington Public Library Collection (Worthington Halk Kütüphanesi Koleksiyonundan Elde Edilen Toplu Gençlik Biyografilerindeki Yönelimlerin Açıklanması) adlı çalışmasında; bireylerin cinsiyet, ırk, meslek ve uyruklarına ilişkin eğilimleri ortaya çıkarmak için, toplumsal biyografilerin çocukluk düzeyinde yayınlanmasına ilişkin kalıpları not etmeyi amaçlamaktadır. Worthington Halk Kütüphanesi (Ohio), 1958-98 yılları arasında değişen kapsamlı bir biyografi koleksiyonuna sahip olduğu için veri tabanı olarak (130 kaynak) özellikle seçilmiştir.

Butzow ve Butzow (2005), The American Hero in Children’s Literature: A Standards-Based Approach (Çocuk Edebiyatında Amerikan Kahramanı: Standartlara Dayalı Bir Yaklaşım) adlı kitaplarında; her neslin kahramanları olduğunu ve kahramanların, hayatlarını insanlığın iyileştirilmesine adayan insanlar olduğunu vurgulamışlardır. Dünyaya yaptıkları katkılarla ve toplumda kalıcı bir iz bıraktıkları için bu kahramanlar çocuklar rol model haline gelmişlerdir. Kahramanların

66

hayatındaki kişisel başarısı ve hedeflerine olan uzun yolculuğunun çocuklar için bir rehber olabileceği belirtilmiştir. Kitapta çocuklar tarafından çok bilinen ve her alanda üstün özelliklere sahip kadın ve erkekler (George Washington, Snowflake Bentley, Lou Gehrig, Cady Stanton, Henry Ford, Alice Huyler Ramsey, Annie Moore, Elizabeth Cady Stanton gibi) seçilmiştir. Kitabın anaokulundan 4. sınıfa kadar olan öğrencilere yönelik hazırlandığı ancak bazı ünitelerin, beşinci veya altıncı sınıflar için de tamamlayıcı materyal olarak kullanılabileceği ifade edilmiştir. Kitabın her ünitesi bir kahramanın hikâyesinin özetiyle başlar ve ardından kitapta kullanılan ilgili kelimelere, ilgili kavramlara veya temalara yer verilir. “Dil Sanatları, Yazma, Sosyal Bilgiler, Fen, Matematik, Sanat, Bilgisayar, Kütüphane Medya Merkezi” başlıkları ile öğretmenlere derslerde kullanılabilecek nitelikte okul müfredatıyla uyumlu olarak hazırlanmış ve farklı dersleri birleştirebilecek (Fen ve Matematik veya Sosyal Bilgiler ve Sanat gibi) etkinlik önerileri sunulmuş ve her ünite sonunda ünite ile ilgili sorulardan oluşan bir bulmacaya yer verilmiştir.

Dagher ve Ford (2005), How Are Scientists Portrayed in Children’s Science Biographies? (Bilim İnsanları Çocuklar için Yazılmış Bilim Biyografilerinde Nasıl Tasvir Edilir?) adlı çalışmalarında; çocuklar için yazılmış bilim biyografilerinde bilim ve bilim insanlarının imgelerini analiz etmeyi amaçlamışlardır. İlkokul ve ortaokul öğrencileri için yazılmış tarihi ve çağdaş bilim insanlarının biyografilerini üç boyutu dikkate alarak incelemişlerdir. Bahsedilen üç boyut şöyledir: bilim insanlarının özellikleri ve doğası, bilimsel bilginin süreci, bilimin sosyal süreçleri.

Tarihi bilim insanlarının biyografilerine dair kitaplarda bilim insanlarının nasıl bilgi sahibi oldukları ile ilgili bilhassa genç okuyanlara hitap eden açıklama bulunmadığı tespit edilmiştir. Çağdaş bilim insanlarının biyografilerinde, deneysel bilimin zengin açıklamalarına kanıt ve teori arasında sınırlı bir dikkatle bakıldığı görülmüştür.

Bulgular, öğretmenlerin öğrencilere biyografik eleştirel okumalarında rehberlik etmeleri ihtiyacını ve bilim doğasını daha zengin bir şekilde anlamalarına yardımcı olacak ek kaynaklar sağlaması gerektiği fikrini güçlendirmiştir.

Prendergast ve Klein (2006), Studying Heroes Picture-Book Biographies and More (Kahramanların İncelenmesi-Resimli Biyografi Kitapları ve Daha Fazlası) adlı

çalışmalarında; ilköğretim çağındaki öğrencilerin kahramanlar üzerinde yaptığı birçok resimli biyografi kitabı tanıtımına örnek sunmaktadır. Çalışmada öğrencilerin resimli biyografi kitapları ile ilgili dinleme ve okuma etkinlikleri hazırladıkları,

67

biyografisi yazılan kişi ile ilgili önemli gün ve hafta kutlamaları oluşturdukları ve de şiir yazma etkinlikleri yaptıkları görülmektedir.

Ward ve Young (2008), Biography for Children Has Never Been Better (Çocuklar İçin Biyografiler Hiç Bu Kadar İyi Olmamıştı) adlı çalışmalarında; anaokulundan 12.

sınıfa kadar çocuklar için seviyelere göre biyografi kitabı önerilerinde bulunmuşlardır. Biyografi tipleri (resimli biyografi, basitleştirilmiş biyografi, kısmî biyografi, tamamlanmış biyografi, toplu biyografi, otobiyografi ve anı) hakkında bilgi vermişlerdir.

Owens (2009), Going to School with Madame Curie and Mr. Einstein: Gender Roles in Children's Science Biographies (Bayan Curie ve Bay Einstein’la Okula Gitme:

Çocuk Biliminde Biyografilerin Cinsiyet Rolleri) adlı çalışmasında; çocukların bilim ve bilim adamlarıyla ilk karşılaştıkları yerlerden birinin çocuk edebiyatı olduğunu vurgulamıştır. Çalışmada; çocuk edebiyatında bilim adamları hakkında yazılmış en eski biyografilerden Marie Curie ve Albert Einstein’ı anlatan kitaplar üzerinden bilim ve fen eğitiminde cinsiyet ve otorite tarihi üzerinde durulmuştur.

Wilson, Jarrad ve Tippins (2009) The Gendering of Albert Einstein and Marie Curie in Children’s Biographies: Some Tensions (Çocuk Biyografilerinde Albert Einstein ve Marie Curie’un Cinsiyete Geçişi: Bazı Gerilimler) adlı çalışmasında; hayatları, sayısız çocuk biyografisinde merkezi olarak tasvir edilen ünlü bilim insanlarının öykülerinin -Traver Owens’ın yazısından hareketle- daha güçlendirici ve serbest bırakıcı olabilecek şekilde yani daha derin bir okumayı gerektirdiği vurgulanmıştır.

Martin ve Siry (2009), Raising Critical Issues in the Analysis of Gender and Science in Children’s Literature (Çocuk Edebiyatında Toplumsal Cinsiyet ve Bilim Analizinde Eleştirel Sorunların Ortaya Çıkışı) adlı çalışmalarında; Trevor Owens’ın Albert Einstein ve Marie Curie’un biyografilerini sunan seçilmiş çocuk kitaplarında toplumsal cinsiyet ve otoritenin rolünü eleştirdiği makalesini tartışmayı amaçlamışlardır. Çalışmada ele alınan konular şunlardır: (a) toplumsal cinsiyet, bilim ve çocukluğun edebiyatta çocuklara gösterilmesi ve oluşturulması; (b) sosyo/tarihsel/kültürel bağlamları analitik ve teorik çerçevelerde değerlendirmeye duyulan ihtiyaç ve (c) öncesinde ve eğitim sırasında fen öğretmenleri ile onların öğrettikleri çocuklarda eleştirel okuryazarlık perspektiflerinin geliştirilmesinin önemi.

68

Morgan (2009), Picture Book Biographies for Young Children: A Way to Teach Multiple Perspectives (Küçük Çocuklara Yönelik Resimli Biyografiler: Birden Fazla Bakış Açısı Öğretmenin Bir Yolu) adlı çalışmasında; öğrencilerin birden çok bakış açısı geliştirmesinin günümüzün küresel çağında, gençler için önemli olduğunu vurgulamıştır. Öğrencilerin küçük yaşlarda kültürler arası anlayışını geliştirmek için eğitimcilerin rehberlik edebileceği ve iyi yazılmış resimli biyografi kitaplarının bu amaçla kullanılabileceği belirtilmiştir.

May, Holbrook ve Meyers (2010), (Re)Storying Obama: An Examination of Recently Published Informational Texts (Obama’yı (Tekrar) Anlatma: Son Zamanlarda Yayınlanmış Bilgilendirici Metinler Üzerine Bir İnceleme) adlı çalışmasında;

Amerikan yayınevlerinin çocuklar için son zamanlarda Obama ile ilgili çok sayıda bilgilendirici biyografi yayınladığını belirtmişlerdir ve bu çalışmada bu biyografi kitaplarına yönelik değerlendirme yapmışlardır. Kitaplarda Obama’nın yaşamına dair yer verilen ve verilmeyen unsurlara dikkat çekilmiştir. Ayrıca bu metinler arasındaki farklılıklardan hareketle ilköğretim sınıflarında eleştirel okuryazarlığın önemi tartışılmıştır.

Ash ve Barthelmess (2011), What Makes a Good Picture Book Biography? (İyi Bir Resimli Biyografi Kitabı Ne İşe Yarar?) adlı çalışmasında; resimle birlikte sunulan biyografilerin daha etkileyici ve ilgi çekici olduğuna değinmiştir. Biyografileri oluşturan unsurlara (bireyin hayatına dair yer verilmesi ve çıkartılması gereken) ve iyi resimli biyografi kitabı önerilerine yer verilmiştir. Her yaştaki çocuğu bilgilendirecek ve eğlendirecek biyografiler olduğu vurgulanmıştır. İyi bir resimli biyografi kitabının; unutulmuş bir kahramanın hayatını araladığından, gerçek insanların hayatlarından hareketle sayısız çeşitlilikte ilham sunduğundan ve bireysel başarıya giden sayısız yol olduğunu gösterdiğinden bahsedilmiştir.

Winograd (2011), Sports Biographies of African American Football Players: The Racism of Colorblindness in Children’s Literature (Afro-Amerikan Futbol Oyuncularının Spor Biyografileri: Çocuk Edebiyatında Renk Körlüğü Irkçılığı) adlı çalışmasında; çocuk edebiyatının bu türünde (biyografiler) ırkçılık hakkında ve çok kültürlü çocuklarda araştırılması ve öğretimi büyük ölçüde göz ardı edilen özellikle Afrikalı ve Amerikan profesyonel futbolcular üzerine spor biyografilerini ele alan bir keşifte bulunmayı amaçlamıştır. İlköğretim çağındaki çocuklar için yazılan biyografilerde Afrikalı ve Amerikan futbolcuların nasıl yazıldıkları, ırkçılığa dönük

69

ön yargının bulunup bulunmadığı üzerinde durulmuştur. Sekiz ünlü biyografi metninin analizinden sonra, ele alınan biyografilerin ırkçılığı yansıttığı tespit edilmiştir.

Young ve Bradley (2011), The Power of Biography Breaks (Biyografi Molalarının Etkisi) adlı çalışmalarında; Yazar Esmé Raji Codell ile yapılan röportaja yer verilmiş ve resimli biyografi kitaplarının çocuk kitaplarındaki en güçlü türlerden biri olduğu vurgulanmıştır.

Abellán-Pagnani ve Hébert (2013), Using Picture Books to Guide and Inspire Young Gifted Hispanic Students (Gençlere Yol Göstermek ve İlham Vermek için Resimli Kitapları Kullanma-Üstün Yetenekli İspanyol Öğrenciler) adlı çalışmalarında; genç İspanyol çocukların yetenek ve becerilerinin ilköğretim sınıflarında desteklenmesi gerektiğini vurgulamışlardır. Çalışmaya göre; yüksek nitelikli çocuk edebiyatı ve resimli biyografi kitapları, eğitimcileri sosyal ve duygusala yönlendirmekle birlikte yetenekli genç İspanyol çocukların ihtiyaçlarına olanak verir. Uygun edebiyat araştırması ve ders planlamaya dönük devamlı çabaların duygusal ihtiyaçlara yönlendirilmesi ile tüm çocuklar için anlamlı eğitim programları geliştirmede öğretmenlerin daha iyi donanıma sahip olacakları belirtilmiştir.

Young ve Miner (2015), Guiding Inquiry with Biography Breaks and The C3 Framework (Araştırmayı Biyografi Molaları ve C3 Çerçevesinde Yürütmek) adlı çalışmalarında; üç öğretmen rehberliğinde biyografi molalarının öğretimde kullanımı ve sosyal çalışma konularına etkisi üzerinde durmuşlardır. Bir kişinin hayat öyküsünü anlatan biyografiler aracılığıyla birçok öğrencinin sivil süreçlerle meşgul olmasının ve toplumsal sorunlardan haberdar olup bu sorunlara çözüm üretmesinin söz konusu olabileceğinden bahsedilmiştir.

Bu çalışmanın konusu ile ilgili olduğu düşünülen yurt dışında yapılan araştırmalar tarandığında on dokuz araştırmaya ulaşılmıştır. Bu araştırmalardan on yedi tanesinin makale, iki tanesinin tez çalışması olduğu görülmüştür. Yapılan araştırmalar değerlendirildiğinde; çalışma konularının çoğunlukla resimli biyografi kitaplarının incelenmesine, çocuklar ve gençler için yazılan biyografilerin taşıması gereken özelliklere ve de biyografilerde bilim ve cinsiyet analizine yönelik olduğu görülmüştür.

70