Dinî şahsiyetler grubunu temsil eden kitapların incelenmesine yönelik değerlendirme

Dinî Şahsiyetler grubunda yer alan 129 kitabı temsilen 13 kitap incelendiğinde kitaplarla ilgili olarak olumlu ve olumsuz ortak noktalar tespit edilmiş, kitaplarda bulunması gereken özellikler vurgulanmıştır.

Tasarım Özellikleri başlığı altında tespit edilen özellikler şunlardır:

Kapak-Cilt: Bazı kitapların kapaklarında ince karton tercih edilmiştir (Anne Bana Peygamberimi Anlat, Şiirimizin Süt Dişi Yunus Emre, Yaratılış Öyküsü-Hz. Adem, İlk Gemiyi Yapan Peygamber Hz. Nuh, Kuş Dilini Bilen Peygamber Hz. Süleyman) ve kapaklar kıvrılmaya, bükülmeye müsaittir. Bu durum çocuk okuyucular için olumsuz bir nitelik teşkil etmektedir. Kitapların ciltlemeleri genel anlamda sağlamdır, dağılmayacak şekilde tasarlanmıştır. Kapak resimlerinde, incelenen gruptaki şahsiyetlerin resmedilememesinden kaynaklı olarak biyografisi yazılan kişi ile ilgili nesne ve kavramlar (Hz. Adem-dünya veya Hz. İbrahim- put ve ateş gibi) öne çıkarılmıştır. Kapak görsellerinin genel olarak dikkat çekici, renkli ve başarılı olduğu söylenebilir. Kitapların çoğunda; eser adı, yazar adı, resimleyen adı, yayınevi adı bilgilerine iç kapakta yer verilirken bazılarında ise dış kapakta yer verilmiştir.

Kitapların hepsinde arka kapakta tanıtım yazısına yer verilmesi olumlu bir sonuç olarak dikkati çekmektedir. Ayrıca yine kitapların çoğunda arka kapakta yayınevinin internet adresine, sosyal medya hesaplarına yer verilmiş olması da teknoloji çağında yetişen çocuklar için olumlu bir özellik olarak değerlendirilebilir. Sırt yazısı bulunmayan dört kitap (Şiirimizin Süt Dişi Yunus Emre, Yaratılış Öyküsü-Hz.

Âdem, İlk Gemiyi Yapan Peygamber Hz. Nuh, Kuş Dilini Bilen Peygamber Hz.

Süleyman) vardır. Kütüphane dizini oluşturmada sırt yazısına yer verilmesi önemlidir ve bu duruma birçok yayınevinin hassasiyet gösterdiği görülmüştür. Sırt yazısı bulunmayan kitapların ayrıca hacim olarak ince oldukları da fark edilmiştir.

Kitabın hangi yaş için uygun olduğu bilgisine bu bölümde ele alınan on üç kitaptan sadece beş tanesinde (Peygamberimizin Çocukluğu-Can Muhammed, Mevlânâ Kimdi?, Hz. Hatice, İlk Gemiyi Yapan Peygamber Hz. Nuh, Kuş Dilini Bilen Peygamber Hz. Süleyman) yer verilmiştir. Kitap kapaklarının iç kısımlarının değerlendirildiği ise sadece iki kitap (Şiirimizin Süt Dişi Yunus Emre, Hz.

Eyyub’den Hz. Harun’a) vardır.

176

Boyutlar: Kitapların çoğu birbirinden farklı boyutta olmakla birlikte hepsi kolay tutulabilir ve taşınabilir niteliktedir. Klasik boyutlarda (16x23 cm) veya buna çok yakın olan iki kitap (Anne Bana Peygamberimi Anlat, Peygamberimizin Çocukluğu-Can Muhammed) vardır.

Kâğıt: İncelenen kitaplardan sadece bir tanesinde (Anne Bana Peygamberimi Anlat) parlak kâğıt tercih edilmiştir, diğerleri mattır.

Sayfa Düzeni: Sayfa düzeninde bazı kitaplarda (Mevlâna, Şiirimizin Süt Dişi Yunus Emre, Hz. Hatice) ufak aksaklıklar dışında genel olarak metin ve resimlerde düzgün yerleştirmeler yapılmıştır.

Harfler: Harf seçimi bakımından kitapların çoğu uygun niteliktedir. Sadece iki kitabın puntosu (Mevlâna ve Yunus Emre /11 punto) istenilen boyuttan (en az 12 punto) küçüktür ve okuyucunun gözünü yoracak niteliktedir. Üç kitabın puntosu ise 15 puntonun üzerinde (Anne Bana Peygamberimi Anlat/17 punto, Yaratılış Öyküsü Hz. Âdem/17 punto, Şiirimizin Süt Dişi Yunus Emre/16 punto) ve bu çalışmada ele alınan 9-13 yaş grubu için biraz büyüktür.

Resimler/Fotoğraflar: Dört kitapta hiç resim/fotoğrafın yer almaması (Mevlâna, Yunus Emre, Ateşli Gül Bahçesi Hz. İbrahim, Nehirdeki Sandık Hz. Musa) olumsuz bir durum olarak tespit edilmiştir. Geri kalan dokuz kitabın hepsi resim-metin uyumu içerisinde hazırlanmıştır. Sadece iki kitaptaki resimlerin bu çalışmada ele alınan 9-13 yaş grubundaki çocukların gerçeklik algısının altında kaldığı (Anne Bana Peygamberimi Anlat, Şiirimizin Süt Dişi Yunus Emre) fark edilmiştir.

Sonuçta; Dinî Şahsiyetler grubunu temsilen incelenen eserler, “Tasarım Özellikleri”

açısından birtakım küçük eksikler bulundurmakla beraber başarılı sayılabilirler.

İncelenen kitapların çoğunda; kitap kapağının iç kısımlarının değerlendirilmemesi ve hangi yaştaki okuyucular için uygun olduğunun belirtilmemesi ortak eksikliktir.

İncelenen on üç kitaptan sadece bir tanesinin (Mevlânâ Kimdi?) bu çalışmada ele alınan tasarım özelliklerine tam anlamıyla uygunluk gösterdiği tespit edilmiştir.

Grupta yer alan kişilerin dinî şahsiyetler olması itibariyle kitaplarda hiç fotoğraf bulunmaması olağan karşılanırken kitapların resimlenmesinde de yine aynı sebepten zorluklar yaşandığı düşünülebilir. Bu anlamda dokuz kitabın resimlenmesinde biyografisi yazılan şahsiyetlerle ilgili nesnelere yer verilmesi veya metin ile uyumlu görsellerin seçilmesi olumlu bir yaklaşım olarak değerlendirilebilir.

177

İçerik Özellikleri başlığı altında tespit edilenler şunlardır:

Konu-İletiler-Kurgu: Kitaplarda tespit edilen en büyük eksiklik konuların yeterince genişletilememiş olmasıdır. Biyografi türünün desteklediği bir durum olarak tarihi bilgilerin aktarımına, belgelere ve kaynakçaya yer veren kitap sayısı azdır.

Kahramanlar: Kitapların çoğunda kahramanların yeterince tanıtılamadığı tespit edilmiştir. Ele alınan kişilerin dinî şahsiyetler olması sebebiyle kahraman tanıtımında fiziksel özelliklere yer verilmemesi normal karşılanabilmektedir fakat kitaplarda kahramanların kişisel özelliklerine veya çocuklar için model olabilecek yönlerine yer verilmemiş olması olumsuz bir durum olarak dikkati çekmektedir.

Dil-Anlatım-Üslup: Kitaplardan sadece bir tanesinin (Şiirimizin Süt Dişi Yunus Emre) yazım kuralları bakımından yanlışsız olduğu tespit edilmiştir. Özellikle sözcüklerin yazımında (birleşik-ayrı) yapılan hatalar (terketti, bir takım, herşey, farketti vb.) ve zamirlerin özel isim gibi kullanımı dikkati çekmektedir. Noktalama işaretlerinde ise en çok hata kesme işaretinin kullanımında görülmüştür. Tırnak içindeki cümlenin sonuna konması gereken noktanın unutulduğu cümleler ve ikilemeler arasına konmaması gereken kısa çizgi kullanımı da yaygın olan diğer hatalardır. Sözcük dağarcığına yönelik kelime kazanımı bakımından çoğu kitap başarılıdır. Sadece üç kitabın bu anlamda yetersiz olduğu görülmüştür.

Sonuçta; Dinî Şahsiyetler grubunu temsilen incelenen eserlerin, “İçerik Özellikleri”

açısından tüm alt başlıklarda genel olarak yetersiz olduğu, eksiklikler barındırdığı tespit edilmiştir.

Eğitim İlkelerine Dair Özellikler başlığı altında tespit edilenler şunlardır:

Model Oluşturma: Hiçbir kitapta yer verilmemiştir.

Beceriler: Sadece bir kitapta (Ateşli Gül Bahçesi Hz. İbrahim) yer verilmiştir.

Temel Değerler: İncelenen eserlerden yedi tanesinden değerlere yer verildiği görülmüştür. Genel olarak dinî ve ahlakî değerlere yer verilmiştir. Peygamber sevgisi ve hak sevgisi en çok yer verilen değerlerdir.

Demokrasi Eğitimi ve Eşitlikçi Bakış Açısı Kazandırma: Hiçbir kitapta yer verilmemiştir.

Estetik Duyarlılık ve Hayal Gücü Kazandırma: İki kitapta (Mevlânâ Kimdi?, Şiirimizin Süt Dişi Yunus Emre) yer verilmiştir.

178

Sonuçta; Dinî Şahsiyetler grubunu temsilen incelenen eserlerde, “Eğitim İlkelerine Dair Özellikler” açısından en çok “Temel Değerler”e yer verildiği görülmüştür.

Kitaplarda en çok işlenen değerlerin dinî değerler olması olumlu bir durum olarak karşılanırken incelenen altı kitabın bu anlamda başarısız olması, değer aktarımını sağlayamaması olumsuz bir durumdur. İncelenen 13 kitap içinde bu başlıkta belirtilen niteliklerden hiçbirine yer vermeyen kitap sayısı 6’dır.