Yeniden sipariş noktasının belirlenmesi

Tedarik zinciri elemanlarının zaman bazlı olarak DSKP parametrelerini belirlemesi gerekliliği vardır. Bu bağlamda her dönem stok pozisyonları ile karşılaştırmak üzere bir yeniden sipariş noktası değeri hesaplanmalıdır.

Yeniden sipariş noktası değerleri denklemleri uygulanan tedarik zinciri yaklaşımlarındaki talep tahmini süreçlerindeki değişimlerden dolayı farklılık göstermektedir.

Perakendeci kademesinde yeniden sipariş noktası denklemi TZY sistemi için aşağıdaki gibidir.

  Φ ^∑

1 (3.24)

SYE ve GSYE sistemlerinde perakendeci talep tahminleri sanal talep kullanılarak dağıtıcı tarafından yapılacağı için, denklemdeki perakendeci talep tahmini değerleri  yerine dağıtıcının perakendeci için yaptığı talepler yer alacaktır.

  Φ ^∑

1 (3.25)

Dağıtıcı kademesinde ise TZY ve SYE sistemleri aynı denklemleri kullanmaktadır. Bu denklemler içerisindeki tek farklılık TZY sistemlerinde değeri trendli üstel düzeltmeler yöntemi ile hesaplanırken, SYE sistemindeki perakendeci talepleri fonksiyonu olan denklem (3.22) den gelmektedir.

  Φ ^∑

1 (3.26)

GSYE sisteminde ise yeniden sipariş noktası denklemindeki tahmin değeri üretici tarafından hesaplandığından ifade aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir.

  Φ ^∑

1 (3.27)

Üreticiler açısından incelendiğinde yeniden sipariş noktası değeri yerine üretim noktası kavramı kullanılmaktadır. Bu değer de yeniden sipariş noktası denklemi

yardımıyla hesaplanmaktadır. Her üç model için aynı olan denklemde sadece GSYE modelindeki talep tahminlerinin denklem (3.23) den geldiği görülmektedir.

Φ ^∑

1 (3.28)

3.3.4. Sipariş miktarının belirlenmesi

Sipariş miktarı değerleri stok pozisyonu değerlerinin yeniden sipariş noktası

değerlerinden küçük olduğu  durumunda hesaplanmaktadır.

Yeniden sipariş noktası belirleme sürecinde olduğu gibi, sipariş miktarı belirleme denklemleri de talep tahmini sürecindeki farklılıklardan dolayı TZY, SYE ve GSYE yönetim felsefeleri bazında yeniden düzenlenmelidir.

Perakendeci sipariş miktarı TZY sistemleri içi aşağıdaki gibi hesaplanmaktadır.

=

∗

,

0,            

(3.29)

SYE ve GSYE sistemlerinde perakendeci talep tahminleri sanal talep kullanılarak dağıtıcı tarafından yapılacağı için denklemdeki perakendeci talep tahmini değerleri  yerine dağıtıcının perakendeci için yaptığı talepler yer alacaktır. Stok pozisyonu, sanal talep değerleri dikkate alınarak hesaplanmaktadır.

=

∗

,

0,                 

(3.30)

Dağıtıcı kademesinde ise TZY ve SYE sistemleri aynı denklemleri kullanmaktadır. Bu denklemler içerisindeki tek farklılık TZY sistemlerinde değeri trendli üstel düzeltmeler yöntemi ile hesaplanırken, SYE sisteminde perakendeci talepleri fonksiyonundan (Denklem 3.22) gelmektedir.

=

∗

,  

0,                 

(3.31)

GSYE sisteminde ise sipariş miktarı denklemindeki tahmin değeri üretici tarafından hesaplandığından ifade aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir.

=

∗

,

0,               

(3.32)

Üreticiler açısından incelendiğinde sipariş miktarı değeri yerine üretim miktarı kavramı kullanılmaktadır. Bu değer de sipariş miktarı denklemi yardımıyla hesaplanmaktadır. Her üç model için aynı olan denklemde, sadece GSYE modelindeki talep tahminlerinin denklem (3.23) den geldiği görülmektedir. Üretim noktası değeri (3.10) denklemi dikkate alınarak aşağıdaki gibi oluşturulabilir.

=

∗

,

0,              

(3.33)

TZY, SYE ve GSYE sistemlerindeki DSKP politikaları parametre değerleri hesaplamalarının yapılmasına dair özet tablo, talep tahminlerinin yapısı dikkate alınarak Tablo 3.3 de sunulmuştur.

Tablo 3.3. TZY, SYE ve GSYE sistemleri için stok kontrol parametreleri hesaplama durumu

TZY SYE GSYE Üretici Üretici (Dağıtıcı Siparişlerinden) Üretici (Dağıtıcı Siparişlerinden) Üretici

(Dağıtıcı talep tahmini değerleri toplamından) Dağıtıcı Dağıtıcı (Perakendeci Siparişlerinden) Dağıtıcı (Perakendeci talep tahmini değerleri toplamından) Üretici (Dağıtıcı taleplerini okuma sürecinden) Perakendeci Perakendeci (Müşteri taleplerinden) Dağıtıcı (Perakendeci taleplerini okuma sürecinden) Dağıtıcı (Perakendeci taleplerini okuma sürecinden)

3.3.5. Siparişlerin dağıtım süreci

Tedarik zincirlerinde stok değerleri uygun olduğu her durumda alt kademe siparişleri, taşıma kapasiteleri de göz önüne alınarak, hemen gönderilir. Alt kademe siparişlerinin toplamı, üst kademe için stok pozisyonu değerinden düşük ise kısmi sipariş teslimi yapılarak, gönderilemeyen miktar sonraki dönemlere ertelenir.

Perakendeci kademesinde . periyotta karşılanmayıp ertelenen miktar , dönem başı elde bulundurulan miktardan ( ) gerçekleşen talebin çıkarılmasıyla bulunur.

0

,

(3.34)

Dağıtıcı ve üretici kademesinde eksi stok durumunda ertelenen toplam sipariş miktarları (3.34). denklemi yardımıyla aşağıdaki hesaplanabilmektedir.

0 ^,

(3.35)

0

, (3.36)

SYE ve GSYE modellerinde sipariş erteleme değerinin, sanal talep durumunda üst kademe tarafından belirlenemediği görülmektedir. Fakat pratikte bu değerin üst kademe için bir anlamı yoktur. Stokları yenilenen alt kademe elemanları, siparişleri göndermek ve göndermediği sipariş değerlerinin sebep olduğu maliyetlere katlanmak durumundadır. Bu bağlamda SYE ve GSYE sistemlerinde sipariş erteleme değerlerinin denklemleri ve hesaplanma konumları değişmemektedir.

Üst kademe elemanı kontrol sonunda talebi karşılayamayacağını belirlerse, karşılama oranınca eldeki miktarı alt kademe elemanlarına paylaştırır. Bu bağlamda dağıtıcının . perakendecisinin siparişindeki karşılayamadığı miktar ve siparişin karşılanan miktarı  ve üreticinin i. dağıtıcısının siparişindeki

karşılayamadığı miktar ve siparişin karşılanan miktarı olmak

üzere; karşılama oranı ve miktarı denklemleri aşağıda sunulmuştur.

  , 1 (3.37)

, 1 (3.38)

SYE ve GSYE sistemlerinde karşılama oranı ve miktarı sanal talep değerlerine bağlı olarak aşağıdaki gibi hesaplanmaktadır.

  , 1 (3.39)

, 1 (3.40)

Üst kademenin stoklarının tükenmesi durumu literatürde “Tedarik Kıtlığı” kavramı ile karşılanmaktadır. TZY sistemlerinde alt kademe firmaları böyle bir kıtlığın varlığını fark ederlerse rasyonel bir yaklaşımla sipariş miktarlarını yükseltme eğiliminde olacaklardır.

Kısmi sipariş teslim alındığında veya verilen siparişin söz verilen teslim süresi çok fazla aşılmasına rağmen gelmediği durumlarda, alt kademe elemanı üst kademe stoklarında bir kıtlık olduğunu varsayabilir. Bu durumda alt kademe elemanı sipariş belirleme sürecine bir müdahale gerçekleştirerek, oluşması gereken siparişleri bir miktar yükseltir. Bu yükseltme stok kontrolünü gerçekleştiren planlama departmanı tarafından gerçekleştirir. Oluşturulan yeni sipariş miktarı ile sonraki siparişler teslim alınırken herhangi bir dağıtım durumunda yüksek oran elde edilerek, kendi müşteri hizmet seviyelerini tutturma yolunda bir fayda sağlamasına karşın, üst kademe için negatif belirsizlik ve alt kademe için fazladan stoklama durumunu ortaya çıkarır. Bu nedenle kararlı yapılarda bu durumun önüne geçilmesi gerekmektedir.

SYE ve GSYE sistemlerinde sanal talep kullanımına bağlı olarak hesaplanan oranlar sonucunda gönderilen kısmi siparişlerden sonra alt kademe firmalarının oranlama oyunu oynamasına izin verilmez. Çünkü üst kademe alt kademe stok yönetimini devraldığından, yolda olan siparişler ve kendi kıtlık durumu ile bilgisi tam olmasının sonucu böyle bir sipariş yükseltme durumuna gerek kalmaz. Bu durum sonucunda firmaların sipariş kalıpları değişkenliği yükselmeyecek ve kamçı etkisi tetiklenmeyecektir.

Eğer tedarik kıtlığı durumu birden fazla dönem boyunca devam ederse, farklı alt kademe siparişleri birikeceğinden firmalar için karmaşık bir sevkiyat yapısı ortaya çıkacaktır. Bu durum karşısında üst kademe elemanları oranlama yaptıktan sonra, stoklarına giren ürün toplamının, gelen toplam siparişi karşılayamadığı anda, kıtlık

devam edeceğinden yeni bir oranlama yapacaktır. Firmalar müşteri memnuniyeti değerlerini aşağı çekmemek için ikinci bir oranlamaya ihtiyaç duyduğu durumlarda, öncelikle ilk oranlamadan teslim edilemeyen miktarlar var ise bunları göndermeyi tercih etmektedirler.