Benzetim modelinin doğruluğunun değerlendirilmesi 84

Benzetim modelinin doğrulanması için, kavramsal modelde tasarlanan formüllerin sonuçları hesaplanarak, yazılım sonuçları ile karşılaştırılması gerçekleştirilmelidir. Bu bağlamda sistem parametreleri olan yeniden sipariş noktası ve sipariş miktarı değerleri hesaplanıp modelin geçerliği incelenecektir.

Yeniden sipariş noktası ve sipariş miktarı değerlerini belirleyebilmek için öncelikle o dönemlere ait talep tahminlerine ulaşmamız gerekmektedir. Örnek olarak TZY modelindeki üçüncü dağıtıcıya bağlı üçüncü perakendeci ( ) için, 51. dönemde yeniden sipariş noktası ve sipariş miktarı değerleri belirlenmeye çalışılacaktır.

Yeniden sipariş noktası değerlerini hesaplayabilmek için koruma aralığı değeri olan L+1 dönemlik talep tahminlerine ihtiyaç vardır. Ortalama değeri tamsayıya tamamlanırsa, gerekli olan talep tahmini dönemi değeri 6 olarak bulunur. Sipariş

miktarı değeri hesaplanırken de ek olarak talep tahmini gerektiği için model içerisinde her zaman 2 ∗ 1 dönemlik talep tahminleri hesaplanmaktadır. için 65. dönemde gerçekleştirilen talep tahminleri yazılımdan çekilerek aşağıda sunulmuştur. (Tablo 4.3)

Tablo 4.3. perakendecisi için 65. dönemde yapılan sonraki 12 dönemlik talep tahmini değerleri

Tahmin Dönemi Tahmin Değeri Tahmin Dönemi Tahmin Değeri 65 2493,09 71 2234,33 66 2449,96 72 2191,20 67 2406,84 73 2148,07 68 2363,71 74 2104,94 69 2320,58 75 2061,82 70 2277,45 76 2018,69 Yeniden sipariş noktası denkleminde yer alan ifadeleri ayrıştırarak perakendecisi için 46.dönemdeki yeniden sipariş noktası Tablo 4.4 de sunulmuştur. Tabloda yer alan ifadelerden hizmet seviyesi değeri belirlenen yüzde için normal dağılım tablosundan çekilmiştir. Talep tahmini varyansları ise tahmin değerinin ortalama değerden çıkarılmasının karesi şeklinde hesaplanmıştır.

Tablo 4.4. perakendecisi için yeniden sipariş noktası hesabı

Denklem İfadesi İfade açıklaması Hesaplama Değeri

Koruma aralığı boyunca toplam talep

tahmini değeri ^14311,63

Φ 0,95 Perakendeci için hizmet seviyesi 1,6449

Talep tahminleri varyansları toplamı 32549,55 

∑

6 Koruma aralığı boyunca ortalama talep 2385,27

Tablo 4.4 deki değerler ışığında yeniden sipariş noktası aşağıdaki gibi hesaplanabilir.

14311,63 1,6449 ∗ 32549,55 2385,27 ∗ 0,25 16296

Geliştirilen yazılımda da aynı dönem için yeniden sipariş noktasını 16296 olarak bulmuştur ve bu değer formülle hesaplanan değere eşittir. (Bkz. Ek A)

perakendecisinin stok pozisyonu 15740 değeri =18551 değerinden küçük olduğundan sipariş oluşturulması kararı verilir. Buradaki stok pozisyonu teslim alınmamış sipariş toplamı 5959 değeri ile önceki dönem sonu stok değeri 9781 in toplamı şeklinde hesaplanır. Benzetim uygulaması ile ∗ değeri 3 bulunmuştur. Bu durumda değeri aşağıdaki gibi hesaplanmaktadır. (Tablo 4.5)

Tablo 4.5. perakendecisi için sipariş miktarı hesabı

Denklem İfadesi İfade açıklaması Hesaplama Değeri

∗ 8 dönemlik toplam talep

tahmini değeri ^18737,15

Φ 0,95 Perakendeci için hizmet seviyesi 1,6449

Talep tahminleri varyansları toplamı 78118,93

∑ 8

∗ 8 dönemlik ortalama talep 2342,14

Teslim süresi varyansı 0,25

Tablo 4.5 deki değerler ışığında sipariş miktarı değeri, stok pozisyonun 15740 olduğu göz önüne alınarak aşağıdaki gibi hesaplanabilir.

Hesaplama sonucu bulunan = 4977 değeri benzetim uygulaması sonucu ile aynıdır. (Bkz. Ek A)

Sipariş parametre değerlerinin kavramsal modelde oluşturulan formülleri ile uygulama sonuçları aynı olduğundan benzetim modelinin doğrulandığı sonucuna ulaşılabilir.

4.3.3. Benzetim modelinin geçerliliğinin değerlendirilmesi

Benzetim modeli doğruluğunun ispatı için öncelikle kavramsal modelin, oluşturulan sistem yaklaşımlarıyla elde edilecek sonuçlar için öngörülerin belirlenmesi gerekmektedir.

Performans ölçütleri bazında değerlendirirsek, GSYE sisteminin en az kamçı etkisi, maliyet ve stok değerlerine ulaşması beklenmektedir. Sipariş erteleme miktarları ise stoklarda beklenen yüksek düşüşler nedeniyle TZY yaklaşımına göre bir miktar yükselebilir. (Çetinkaya ve Lee, 2000)

SYE sistemi ise uygulamanın temeli olan dağıtıcısında GSYE modeli öngörülerini sağlaması beklenmektedir. Bu durumdan dolayı TZY sistemlerine göre maliyet değerleri, stok ve kamçı etkisi değerlerinde tüm sistem göz önüne alındığında, GSYE sistemi kadar olmasa da bir miktar iyileştirme sağlayabilir.

TZY sistemi ise dört ölçüt açısından sipariş erteleme miktarı dışında diğer modellerden iyi olması beklenmemektedir.

120 dönemlik çalıştırma sürecinin ilk yarısı, olası başlangıç etkisinin azaltılması amacıyla değerlendirme sürecine alınmamıştır.

60 dönemlik sipariş kalıplarından elde edilen kamçı etkisi değerleri aşağıdaki gibidir. (Tablo 4.6)

Tablo 4.6. Doğrulanma ve geçerlilik modeli kamçı etkisi değerleri

Model Kamçı Etkisi Değeri

TZY 17,41 SYE 13,86 GSYE 12,53

Kamçı etkisi değerleri incelendiğinde beklenen durum oluşmuştur. GSYE modeli diğer iki modele göre daha düşük kamçı değerine sahiptir.

Toplam maliyet değerleri ise; maliyet kalemleri bazlı olarak aşağıda sunulmuştur. (Tablo 4.7)

Tablo 4.7. Doğrulanma ve geçerlilik modeli toplam ağ maliyeti değerleri

Sabit Sipariş Maliyeti Elde Bulundurma Maliyeti Sipariş Erteleme Maliyeti Toplam Maliyet TZY 2.476.000 5.971.788 0 8.447.788 SYE 2.503.000 5.676.867 110.770 8.290.637 GSYE 2.823.000 4.712.690 8.638 7.544.328

Yukarıdaki tabloyu incelediğimizde maliyet değerleri TZY sisteminden GSYE sistemine doğru düşmektedir. Ayrıcı SYE felsefesi gereği daha fazla sipariş oluşturulması ve daha az stok tutulması beklenen bir durumdur. Bu açıdan baktığımızda GSYE sistemi en yüksek sabit sipariş maliyeti ve en düşük elde bulundurma maliyeti değerlerine ulaştığı görülmekte, ve kavramsal yapı içerisinde öngörülen durum gerçekleşmektedir. Tablo 4.7 de beklenmeyen durum SYE sisteminin fazla sipariş ertelemesidir. Bu durum ise kısa dönemde elemine edilmesi çok zor olan benzetim başlangıç etkisi ile açıklanabilir. Kademe esaslı ayrıntılı maliyet değerleri tablosu EK-B de sunulmuştur.

Tablo 4.8. Doğrulanma ve geçerlilik modeli sipariş erteleme değerleri

Model Sipariş Erteleme Miktarı

TZY % 0,00

SYE % 1,49

GSYE % 0,12

SYE sistemlerinde sipariş erteleme değerlerinin TZY sistemlerine yakın olması veya azalması, GSYE sistemlerinde ise bu değerin yükselmesi beklenmektedir. Bu açıdan bakınca SYE yaklaşımı ile ertelenen %1,49 luk miktarın çok yüksek olmadığı ve kısa dönemde benzetim uygulamaları başlangıç etkisinin tamamen elemine edilemeyeceği durumları dikkate alınarak, kavramsal model önermeleri dışında değerlendirilmeyecektir.

Sistem stokları kademe bazlı olarak tablo 4.9 da sunulmuştur. Tablo 4.9. Doğrulanma ve geçerlilik modeli stok değerleri

Model Perakendeci Stokları Dağıtıcı Stokları Üretici Stokları Toplam Stoklar TZY 78067 122705 227166 427939 SYE 78077 104781 224981 407839 GSYE 78077 131744 110928 320750 Stok değerleri GSYE sisteminde en az değerlere ulaşırken, bu durum üretici stoklarındaki düşüşler sonucudur. Sistemin odak noktasında üretici olduğundan, stokların bu kademedeki düşüşü beklenmektedir. SYE sistemlerinde ise üçüncü dağıtıcı odak noktası olduğundan toplam dağıtıcı stoklarında önemli düşüşler gözlemlenmektedir.

Performans ölçütleri yardımıyla, kısa dönem çalıştırma sonuçları üzerinde yapılan analizler sonucunda, kurulan benzetim modeli geçerliliğinin sağlandığı sonucuna ulaşılabilir.

BÖLÜM 5. DENEYSEL TASARIM VE SONUÇLAR

Bu bölümde benzetim modeli uygulamasının gerçekleştirilebilmesi için, model varsayımlarının, girdi ve parametre setlerinin belirlendiği ve model çalışma süresinin hesaplandığı deneysel tasarım süreci gerçekleştirilecektir. Daha sonra yapılan deneysel tasarım sonucu elde edilen veriler, performans ölçütleri açısından karşılaştırılıp, yorumlanacaktır.