4. Camilerde Yapılan Hizmetler
4.4. Yaz Kur’an Kursları
Yaz kursları söz konusu olunca hemen camiler akla gelmektedir. Çünkü bu kursların tamamına yakın çoğunluğu camilerde gerçekleştirilmektedir. Ancak, bu kursların camide yapılıyor olması, kimilerine göre, eğitim açısından bir dezavantaj olarak görülmektedir. Çocukların camide rahat hareket edemeyeceği, sıraların olmayışı, kalabalık öğrenciler için caminin mekan olarak yetersizliği, okuldaki sınıf imkanlarının orada olmaması…gibi hususlar gerekçe olarak gösterilmektedir. Böyle oldukça haklı ve gerçekçi görünen bir gerekçelendirme, ister istemez insanların ihtiyaçlarını karşılama yönünde yeni alternatif arayışlara itmektedir. Nitekim yaz kurslarında okullardan yararlanma düşüncesi bu çerçevede ortaya atılmış bir çözüm önerisidir. Birçok caminin fiziksel şartlarının pek iyi olmaması yanında bir de bu öneri, çok büyük bir çoğunluk tarafından sık sık dillendirilince Diyanet İşleri Başkanlığı, 2003 yılında Kur’an Kursları yönetmeliğinde yapmak istediği birkaç değişiklik arasına bunu da koymuştu. Kimileri buna laiklik hassasiyeti adına karşı çıkmıştı. Onlara göre, okullarda yaz Kur’an kurslarının düzenlenmesine izin vermek, “laik,
314 Çakan, a.g.e., s. 88.
315 Hicr, 15/85,
316 Müslim, Munafikin, 40.
317 Bkz: Çakan, a.g.e., ss. 88-89.
87 demokratik kazanımlarımızın kaybedilmesi”, “okulların da dinci gençlik üreten merkezler haline getirilmesi” anlamına geliyordu.318 Bunun sadece gereksiz ve önyargılı korkudan ibaret olduğu örnekleriyle görülmüştür. Gençlerimiz dinimizin güzelliklerini en iyi şekilde emin ellerden öğrenmeleri onların hayatlarına olumlu şekilde yön vermiştir.
Tarihe baktığımızda başlangıcından beri cami, hep eğitim ve öğretim kurumu olagelmiştir. Hatta eğitim öğretim, caminin temel işlevlerindendi. İlk asırlarda cami, bütün bilimsel faaliyetlerin, eğitim ve öğretim etkinliklerinin temel mekânı olmasına rağmen, zamanla ihtiyaçlara göre yeni eğitim kurumları açılarak, caminin bu işlevi paylaştırıldı.
Ancak bunlara rağmen, caminin eğitim kurumu olma niteliği hep devam etmiştir ve şartlara göre değişme uğrasa da, bu özelliğini hep sürdürmüştür ve bundan sonrada sürdürecektir. Her Müslüman, camiye bir kutsallık atfeder. Mü’min, secde ederek kişisel miracını gerçekleştirir; adeta Allah’ın katına yükselir. Cami, mü’min için böylesine olağanüstü bir yükselişin, adeta Allah’ın huzuruna çıkışın gerçekleştiği bir mekândır.
Böyle bir cami algısı, daha ilk etapta insanı, etki altına almakta; bu niteliği sebebiyle cami, bireyi, kendi manevi manyetik alanına çekmektedir. Bu ruhsal büyüleyiciliği, çekiciliği sayesinde cami, bireyi özellikler de çocuk ve genci oradaki tutum ve davranışlarına dikkat etmeye yöneltmektedir.319 Yaz Kur’an Kursları Diyanet İşleri Başkanlığınca yürütülmektedir. Kur’an Kursu yönergesine göre kursların süresi iki ayı ve haftada beş günü geçemez. Kurslar, kurs binaları, camiler ve müftülüklerce uygun görülecek diğer yerlerde açılır. Kurslarda iki saati Kur’an-ı Kerim ve meali, bir saati ise itikat, ibadet, siyer ve ahlak dersi olmak üzere günde üç saat eğitim-öğretim yapılır.320
İrfan Başkurt’un İstanbul’da yaz Kur’an Kurslarına katılan öğrenciler, veliler, din görevlileri ve müftüler üzerine yaptığı çalışmanın sonuçları şöyledir:
Cami ve Kur’an Kursu programına katılan öğrenciler dini-ahlaki bilgiler almakta, namaz dualarını ezberlemekte ve Kur’an okumayı öğrenmektedirler. Ayrıca bu öğrenciler dini ve toplumsal değerlere hürmeti ve bağlılığı, akranlara ve yetişkinlerle birlikte hayatı paylaşmayı, büyüklerin tecrübelerinden faydalanmayı, küçük ve büyükler arasındaki hiyerarşik yapının işleyişini, saygıyı, sevgiyi, ibadetler için sabırla beklemeyi, yardımlaşmayı, temizliği, birlikte hareket etmeyi öğrenmektedirler. Çünkü çocukluk
318 M. Şevki Aydın, Bir Din Eğitin Kurumu Olarak Kur’an Kursu, DİB yay., Ankara, 2010, ss. 125-126;
Bkz: Murtaza Demir, “Tuzun Kokması Kur’an Kursları mı?”, Cumhuriyet, 12.12.2003.
319 Aydın, a.g.e. s. 127.
320 İrfan Başkurt, Din Eğitimi Açısından Kur’an Öğretimi ve Yaz Kur’an Kursları, 2. Baskı, DEM Yay., İstanbul, 2007, s. 126
çağında yaşanan bu dini tecrübeler ve caminin manevi atmosferi insanların zihinlerinde hayatları boyunca unutamadıkları izler bırakmakta ve hayatlarına olumlu anlamda yön vermektedir.321
Çorum Müftülüğüne bağlı çalışan din görevlileri çocuklara camiyi sevdirecek etkinliklerle; Allah’ı, Kur’an’ı ve Hz. Peygamber (sav)’i anlatacak, sevdirecek bir yol ararlar. Öyle bir yol olmalı ki çocuklar koşarak gelmeliler. Hem dinini öğrenmeli hem de eğlenmeli. Bütün güzellikler bir arada olmalıdır. “Yaz Kur’an Kurslarında Daha Fazlasını Öğreniyorum” projesi ile Çorum, Mimar Sinan Camii, İlim Yayma Camii, Hz. Ömer Camii, Veysel Karani Camii yaz Kur’an kurslarına kayıt yapan 400 öğrencinin fiziksel, duygusal, sosyal ve zihinsel gelişimlerinin, sanat ve spor aktiviteleriyle ve ebeveynlerin bilgilendirilmesi yoluyla mutlu ailelerin oluşmasına katkı sağlanmak amaçlanır. 12 hafta süreyle uygulanan bu projenin paydaşlarını; Çorum Belediyesi, İl Milli Eğitim Müdürlüğü, İl Sağlık Müdürlüğü, İl Sosyal Etüt ve Proje Müdürlüğü, Çorum Eğitimi Sevenler Derneği (ÇESDER) oluşturur.322
Proje kapsamında yaz Kur’an kurslarında uygulanan “Diyanet İşleri Başkanlığı Müfredatının” yanı sıra çocukların kursa devam etmelerini sağlamak, camiye gelme alışkanlığını artırmak ve boş gezerek suça yönelmelerini azaltmak üzere çeşitli soysal aktiviteler ve sosyal faaliyetler belirlenir. Milli Eğitim Müdürlüğünden gönüllü öğretmenler, Sağlık Müdürlüğünden psikolojik danışmanlar, belediyeden araç, malzeme ve kumanya temininin karşılanması için protokol imzalanır. Hafta içi sabah 9-12 saatleri arasında yaz Kur’an kursu müfredatı işlenirken, öğleden sonraları, Çorum İl Müftülüğü proje yönetim ekibi ve çalışma grubu üyeleri tarafından kurslara kayıt yapan öğrenci ve velilere yönelik sosyal ve kültürel etkinlikler düzenlenir. Resim, ebru sanatı, musiki, spor, fotoğrafçılık ve yabancı dil kursu ile halk oyunları kursu, Hızlı Okuma Teknikleri, edebiyat kulübü, satranç kulübü, kültürel gezi ve aktiviteler yapılır. Öğrenci velileri için; aile içi iletişim ve çocuk gelişim özellikleri, çocukların sağlıklı beslenmesi ve ergen sağlığı gibi konularda seminerler düzenlenir. Öğrencilerin yoğun katılımıyla Çorum’un tarihî yerleri (Murad-ı Rabi Ulu Camii, Müze, Şehitlik, üç sahabe kabrinin bulunduğu Hıdırlık, İskilipli Atıf Efendi Mezarı, Hitit uygarlığının başkenti olan Alacahöyük ve Boğazkalegibi yerler) gezdirilir. Bu geziden duyulan memnuniyeti öğrenci velileri şöyle dile getirir: “Bizler
321 Başkurt, a.g.e., s. 260.
322 Halime Karabulut, “Haydi, Yaz Kur’an Kursuna”, Diyanet Aylık Dergi, S. 283, (Temmuz, 2014), s. 76.
89 yıllardır Çorum’da yaşıyoruz. Fakat daha müzeyi, şehitliği, hele Alacahöyük ve Boğazkale’yi hiç görmedik. Çocuklarımız bizden önce memleketlerini gezip görme imkânına sahip oldular. Çocuklarımıza bu imkânları verenlere teşekkür ediyoruz.” Proje etkinlikleri çerçevesinde öğrenciler tarafından yapılan ebru sergisi ise hem tiyatro girişinde hem de Çorum Hürriyet Parkında sergilenir ve vatandaşlardan tam not alır. Proje koordinatörü Abdullah Sanır, halkın sergiye olan ilgisini şu sözlerle özetliyor: “Yaz Kur’an kursuna gelen öğrencilerimizin yapmış oldukları ebrular sergilendiğinde, halkımız bu tabloları satın almak istedi ve: ‘Bu tabloyu yapan sanatçı kim, bilmek istiyoruz?’ dediler.
Ayrıca bu etkinliğe katılan bir gazeteci de köşesinde şu ifadelere yer vermişti:
“Gazeteciliğim esnasında birçok konferansa, etkinliğe katıldım; ancak gözlerimi kırpmadan, koltuğa çakılmışçasına yerimden kımıldamadan izlediğin bir etkinlik oldu bu.”323
Öğrencilik çağındaki çocukların katıldığı yaz Kur’an kursları artık özel kitaplarla ve daha pedagojik olarak gerçekleştirilirken; birkaç yıldır çocuklar, tatillerde aileleriyle birlikte umre yapma imkânına kavuşmuşlardır. Bu uygulamanın da gelenekselleşmesi, Türk insanının çocukluğundan itibaren mukaddes beldelerle, dolayısıyla diniyle yakından irtibat kurmasına vesile olmuştur.324
2013 yılı yaz Kur’an kurslarında yaklaşık 111.500 görevli 3.059.000 kayıtlı öğrencimize eğitim vermiştir. Bu sayının 1321 kadarı engelli gençlerimizdir. 58.946 öğrencimiz Gençlik ve Spor Bakanlığı ile yapılan protokol kapsamında spor etkinliklerinden faydalanmışlardır. Yaz kurslarında Kur’an öğretimi dışında ilmihal bilgileri, peygamberimizin hayatının merkeze alındığı siyer ve ahlak dersleri de verilmektedir. Kur’an’ın her zaman hayatımızın merkezinde yer alması gerektiği ve sadece okunması öğrenilip kenara konulan değil, öğrendikten sonra anlaşılması ve yaşanması icap eden bir kitap olduğu hususu öğrencilerimizin gönüllerine yerleştirilmeye çalışılmaktadır.325
323 Karabulut, a.g.m., ss.76-78.
324 Bilgin, a.g.m., s. 45.
325 Ali Erbaş, “Yaz Kur'an Kursları ve Önemi”,
http://www2.diyanet.gov.tr/EgitimHizmetleriGenelMudurlugu/Sayfalar/DergidenSecmelerDetay.aspx?rid
=20, (27.07.2014).