Yat�r�m amaçl� fonlar

�ekil 2.2’de yer alan özel fonlar, kategorik yat�r�m fonlar� ve üniversite modernizasyon fonu yüksekö�retim kurumlar�n�n yat�r�m nitelikli ihtiyaçlar� için kullan�lmaktad�r. Özel fonlar, ulusal ölçekte yat�r�mlar yap�lmas� ve ulusal stratejilerin desteklenmesi için kullan�lmaktad�r. Özel fonlar�n kullan�ld��� baz� alanlar Ortak Bilgi Sistemleri Komitesinin desteklenmesi, i�verenlerin yüksekö�retim programlar�na katk�s�n�n artt�r�lmas� gibi tüm yüksekö�retim kurumlar� ve ö�rencileri ilgilendiren alanlard�r (HEFCE, 2010b:17).

alan�ndaki baz� dersler içinde asgari ö�renci say�s� belirlenmekte ve bu derslere kay�t yapt�ran ö�renci say�s�n�n belirlenen asgari say�dan daha az say�da olmas� durumunda kurumlar�n ödene�inde kesinti yap�lmaktad�r (Kaiser ve ark., 2001:114). 2.2.2.1.2. Yüksekö�retim yenilik fonu

Bu fonun amac� üniversiteler ile toplum ve sanayi aras�ndaki bilgi transferine yönelik faaliyetleri desteklemektir. Fon, üniversiteler ile sanayi ve di�er kamu kurumlar�n�n i�birli�ini geli�tirmek, ortak projeler yap�lmas�n� desteklemek ve böylelikle üniversitelerin sahip olduklar� bilginin ürün ve faydaya dönü�mesini te�vik etmek amac�yla kullanmaktad�r. Bu do�rultuda üniversitelerin altyap�s� desteklenmekte, kapasiteleri art�r�lmakta, giri�imcilik e�itimleri ve projelerine kaynak sa�lanmaktad�r (HEFCE, 2008:4).

2.2.2.1.3. �yile�tirme fonu

Bu fon, finansman sözle�mesindeki �artlar� yerine getiremeyen ve bu nedenle ödeneklerinde yüksek miktarda dü�ü� olan kurumlar� desteklemek için kullan�lmaktad�r. Böylelikle, yüksekö�retim kurumlar�n�n e�itim ve ara�t�rma hizmetlerinde ödenek azl���ndan kaynaklanabilecek aksakl�klar�n önüne geçilmeye çal���lmaktad�r (HEFCE, 2010b:15). Yüksekö�retim kurumlar� bu fondan birbirini takip eden y�llarda faydalanamamaktad�r (HEFCE, 2010a:24). Bu nedenle fonu, üniversitelere performanslar�n� art�rmak için finansal olarak verilen son bir �ans olarak dü�ünmek mümkündür.

2.2.2.1.4. Yat�r�m amaçl� fonlar

�ekil 2.2’de yer alan özel fonlar, kategorik yat�r�m fonlar� ve üniversite modernizasyon fonu yüksekö�retim kurumlar�n�n yat�r�m nitelikli ihtiyaçlar� için kullan�lmaktad�r. Özel fonlar, ulusal ölçekte yat�r�mlar yap�lmas� ve ulusal stratejilerin desteklenmesi için kullan�lmaktad�r. Özel fonlar�n kullan�ld��� baz� alanlar Ortak Bilgi Sistemleri Komitesinin desteklenmesi, i�verenlerin yüksekö�retim programlar�na katk�s�n�n artt�r�lmas� gibi tüm yüksekö�retim kurumlar� ve ö�rencileri ilgilendiren alanlard�r (HEFCE, 2010b:17).

Kategorik yat�r�m fonlar� ise yüksekö�retim kurumlar�n�n e�itime ve ara�t�rmaya yönelik fiziksel altyap�lar�n� desteklemek ve geli�tirmekte kullan�lmaktad�r. HEFCE taraf�ndan yay�mlanan Sermaye Yat�r�mlar� Çerçevesi belirtilen �artlar� yerine getiren yüksekö�retim kurumlar� bu fonu kullanabilmektedir.

Üniversite modernizasyon fonu ise ilk olarak 2010-11 e�itim döneminde kullan�lmaya ba�lan�lm��t�r. Bu fonun temel kullan�m alanlar� üniversitelerin içsel etkinliklerini art�rarak insan kaynaklar�, zaman ve bütçelerinde tasarrufa gitmeleri sa�lamakt�r. (HEFCE, 2010c:1)

2.2.2.1.4.1. Sermaye yat�r�mlar� çerçevesi (SYÇ)

Bu çerçeve, yat�r�m bütçesinin tahsis edilece�i öncelikleri ve proje de�erlendirme metodolojisini tan�mlamaktad�r. De�erlendirme süreci I. SYÇ ve II. SYÇ olmak üzere iki bile�en içermektedir. I. SYÇ kapsam�nda teklif edilen projenin üniversitenin stratejik planlar�yla uyumu, üniversitenin bütçesinin projenin yat�r�m ve daha sonraki i�letme maliyetini kar��lamaktaki yeterlili�i, mevcut altyap� ile talep edilen faaliyetin yap�labilirli�i gibi unsurlara bak�lmaktad�r. 2.SYÇ kapsam�nda ise üniversitenin karbon sal�m�n� azaltmaya yönelik bir operasyonel planlamas�n�n olup olmad���na ve mevcut aç�k ve kapal� alanlar�n ne derecede etkin kullan�ld���na bak�lmaktad�r. De�erlendirme a�amas�nda, HEFCE taraf�ndan söz konusu hususlar� içerecek �ekilde haz�rlanan formlar, yüksekö�retim kurumlar� taraf�ndan doldurularak HEFCE’ye sunulmaktad�r. Daha sonra bu formlar HEFCE bünyesinde olu�turulan fakat üyeleri d��ar�dan seçilebilen komisyonlar taraf�ndan de�erlendirilmekte ve uygun bulunan projeler finanse edilmektedir. (HEFCE, 2009b:1-15)

2.2.2.2. Harç, burs ve ö�renim kredisi uygulamalar�

1998 y�l�nda al�nan bir karar ile o güne kadar ücretsiz olan yüksekö�retim sisteminde harç uygulamas�na geçilmi�tir. 2004 y�l�nda tüm yüksekö�retim kurumlar�n�n harç miktarlar�n�n ayn� oldu�u sabit harç uygulamas�ndan vazgeçilerek, üniversitelere belirlenen bir limitin alt�nda kalma ko�ulu kendi harç düzeylerini belirleme yetkisi verilmi�tir (CHEPS, 2005:46). Böylelikle harç miktarlar� yüksekö�retim sisteminde bir rekabet unsuru haline gelmi�tir. 2009-10 ö�retim y�l�

54

itibar�yla yüksekö�retim kurumlar�n�n talep edebilecekleri harç miktar�n�n üst s�n�r� 3.225 pound olarak belirlenmi�tir.

Birle�ik Krall�k vatanda�� olan ö�renciler harçlar� ve ya�ama giderlerini kar��lamak için hükümetten kredi alma imkân�na sahiptirler. Bu kredilerin geri dönü�ü ki�inin mezuniyet sonras� geliri ile ili�kilendirilmi�tir. Ekonomik durumu iyi olmayan ö�renciler için geri ödemesiz burs imkân� sunulmaktad�r. 2006 y�l�ndan itibaren gelir seviyesi dü�ük ö�rencilere ya�am giderlerini kar��lamak amac�yla burs verilmeye ba�lanm��t�r. Verilen burs miktar� ö�rencinin gelir düzeyine göre de�i�iklik göstermektedir.

Öte yandan, 2008 y�l�nda tüm dünyada ya�anan finansal kriz sonucunda �ngiltere hükümeti kamu harcamalar�n�n azalt�lmas� anlay��� çerçevesinde kamunun yüksekö�retim harcamalar�nda k�s�nt�ya gidilmesine karar vermi�tir. Bu uygulaman�n bir sonucu olarak azalan kamu kayna��n�n yerini özel kaynaklar alacak ve bunu sa�lamak amac�yla 2012-13 e�itim döneminden itibaren geçerli olmak üzere harç üst s�n�r� 9.000 pound düzeyine yükseltilecektir. Yap�lan bir çal��maya göre, üniversitelerin sadece azalan kamu kayna��n� talep etmek için ö�rencilerden 7.000 pound düzeyinde harç talep etmeleri gerekecektir (Callender, 2011:18). Öte yandan, tüm ö�renciler �u an oldu�u gibi gelire ba�l� kredi ba�vurusu yapabilecek ve harçlar ve ya�am maliyetinin bir k�sm�n� kapsayan tutar� bu �ekilde borçlanabileceklerdir. Bu kredilerin geri ödemesi ö�renciler 21.000 pound (mevcutta 15.000) ve üzerinde gelir elde ettiklerinde ba�layacakt�r. Ayr�ca, kredilerin faiz oran� yükseltilecek ve yüksek gelir elde eden ki�iler daha yüksek oranda faiz ödeyeceklerdir. Ö�rencilerin gelirinin yüzde 9’u kredi ödemesinde kullanacakt�r ve bu 30 y�l (halihaz�rda 25 y�l) veya borç temizlenene kadar (hangisi daha önce gelirse) devam edecektir. Hükümet ö�renci kredilerini sübvanse etmeye devam edecektir ve ö�renci taraf�ndan borç al�nan her 100 poundun 28 poundu devletçe kar��lanacakt�r (DBIS, 2011).

2.3. Hollanda