3.1. 31/12/2005 Tarihinde Sahip Olunan YO Hisse Senetlerinden Elde Edilen Kâr Payı 31/12/2005 tarihinde elde bulunan yatırım ortaklıkları (Sermaye Piyasası Mevzuatına tabi olan ve anonim [irket olarak kurulmak zorunda olan menkul, gayrimenkul veya giri[im sermayesi yatırım ortaklıkları) hisse senetlerinden 2008 yılında elde edilen kâr payları için bu nitelikte olmayan kurumlardan elde edilenlerin aksine enflasyon indirimi uygulanır.
Yatırım ortaklıklarından elde edilen kâr paylarına enflasyon indirimi uygulandıktan sonraki tutarın yarısı gelir vergisinden istisnadır. Bu [ekilde belirlenen yatırım ortaklıNı kâr payı tutarı 19.800,00 TL’yi geçiyorsa beyanname vermek gerekir.
2008 yılında yatırım ortaklıklarından elde edilen kâr payları normalde bunların 2007 yılında elde ettikleri gelirleri 2008 yılında temettü olarak daNıtmalarından kaynaklanır. Bu durumda, yukarıda belirtilen [ekilde i[lem yapılır. Ancak 2008 yılında daNıtılan temettü yatırım ortaklıNının 2002 ve önceki yıl kârlarının daNıtımından kaynaklanıyorsa, söz konusu temettü gelirlerini elde eden gerçek ki[ilerin beyan durumu 4842 sayılı Kanun ile Gelir Vergisi Kanununa eklenen Geçici 62 nci maddeye göre belirlenir. Buna göre;
a) Yatırım ortaklıklarının 31/12/1998 ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde ettikleri kazançlarından daNıtılan kâr payları için gerçek ki[i hissedarlarca bu kâr paylarının tutarları ne olursa olsun beyanname verilmez.
b) Yatırım ortaklıklarının 1/1/1999 – 31/12/2002 arasında sona eren hesap
dönemlerinde elde ettikleri kurumlar vergisinden istisna kazançlarından daNıtılan kâr paylarının 1/9 fazlasının yarısı, gerçek ki[i hissedarlarca 19.800,00 TL’lik beyan e[iNinin hesabında vergiye tabi gelir olarak dikkate alınır. Beyan edilen kâr payının 1/5’i beyannamede hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilir.
DiNer yandan yatırım ortaklıklarının i[tirak ettiNi ba[ka bir kurumdan yukarıda (a) ve (b) paragraflarında yer verilen nitelikteki kazançların daNıtımına baNlı kâr payı elde eder ve bunu gerçek ki[i hissedarlarına kâr payı olarak daNıtırsa, gerçek ki[i hissedarların elde ettikleri bu kâr paylarının beyanıyla ilgili olarak yine (a) ve (b)’de yer verilen esaslara göre hareket edilir.
Yatırım ortaklıklarından elde edilen kâr payının yanı sıra, 2008 yılında vergiye tabi ba[ka bir gelir elde edilmi[se, bunların vergi matrahına esas (varsa istisna sonrası tutarları) toplamını dikkate alarak beyan e[iNinin geçilip geçilmediNinin belirlenmesi gerekir. Bu durumda, elde edilen kâr payının tutarı 19.800,00 TL’lik beyan e[iNinin altında olsa dahi söz konusu diNer gelirlerin de eklenmesi nedeniyle bu sınır a[ıldıNında tüm gelirlerin varsa istisnaları dı[ında kalan kısımlarının tamamını beyanname ile beyan etmek gerekir.
Ayrıca birden fazla i[verenden stopaj yoluyla vergilendirilmi[ ücret geliri elde edenlerin, birden sonraki i[verenden elde ettikleri ücretin 19.800,00 TL’yi a[tıNı durumda da elde edilen kâr payının tutarı ne olursa olsun ücret geliri nedeniyle verilecek beyannameye dahil edilerek beyan edilmesi gerekir.
Gerçek ki[i (bireysel) yatırımcıların kendilerine daNıtılan kâr payının ne kadarlık kısmının hangi yıl kurum kazancından daNıtıldıNı konusunda bilgi sahibi olmaları gereklidir. Aksi halde, kâr paylarının hangi durumda yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edileceNi, beyan edildiNi durumda ise ödenecek verginin nasıl hesaplanacaNını doNru olarak tespit etmek mümkün olmayacaktır. Bu çerçevede, kâr payı daNıtan kurumların, daNıttıkları kâr payının kaynaNına ili[kin olarak hissedarlarına ayrıntılı bilgi vermeleri beklenir.
Yatırım ortaklıklarından elde edilen kâr paylarına önce enflasyon indirimi uygulanır, daha sonra kalan tutarın yarısı istisna olarak dikkate alınarak beyan sınırının geçilip geçilmediNi belirlenir
Örnek:
Tam mükellef bir gerçek ki[inin (X) Gayrimenkul Yatırım OrtaklıNı A.9. hisse senedinden 2008 yılı içerisinde elde ettiNi, bu [irketin 2002 yılı kazancından daNıtılan kâr payının tutarı 150.000 TL olsun. Enflasyon indirimi oranının % 64,9 olduNu dikkate alındıNında, temettünün beyan ve vergi durumu [öyle belirlenecektir.
a. G.menkul yatırım ortaklıNı kâr payı 150.000,00
b. Enflasyon indirimi (a * 0,649) 97.350,00
c. .ndirim sonrası tutar (a – b) 52.650,00
d..ndirim sonrası kâr payının 1/9 fazlası (c*(1+1/9)) 58.500,00
e. Vergiye tabi gelir (d/2) 29.250,00
f. Hesaplanan gelir vergisi 6.121,50
g. Mahsup edilecek tutar (e*1/5) 5.850,00
h. Ödenecek vergi (f –g) 271,50
GörüldüNü üzere yatırım ortaklıklarından elde edilen kâr payı üzerindeki vergi yükü bu nitelikte olmayan kurumlardan elde edilen kâr paylarının vergi yüküne göre çok daha azdır.
Özellikle indirim oranının yüksek belirlendiNi dönemlerde bu fark daha da artar.
Yukarıdaki örnekteki kâr payı 2003 ve sonraki yıllar kârından daNıtılmı[ olsaydı beyan edilecek tutar a[aNıdaki gibi hesaplanacaktı.
a. G.menkul yatırım ortaklıNı kâr payı 150.000,00
b. Enflasyon indirimi (a * 0,649) 97.350,00
c. .ndirim sonrası tutar (a – b) 52.650,00
d. Vergiden istisna tutar (c/2) 26.325,00
e. Vergiye tabi kâr payı (c – d) 26.325,00
f. Hesaplanan gelir vergisi 5.331,75
g. Ödenecek vergi* 5.331,75
*Yatırım ortaklıkları tarafından daNıtılan kâr payları üzerinden % 0 stopaj yapıldıNı için hesaplanan vergiden mahsup edilecek stopaj yoktur.
Bu örnekteki kâr payı yatırım ortaklıNı niteliNi olmayan bir [irket tarafından daNıtılsaydı % 15 temettü stopajından sonra hissedarın eline (150.000 * 0,85=) 127.500,00 TL geçecekti. Bu durumda, beyan edilecek tutar a[aNıdaki gibi hesaplanacaktı.
a. Kâr payının brüt (temettü stopajı öncesi) tutarı 150.000,00
b. Vergiden istisna tutar (a/2) 75.000,00
c. Vergiye tabi kâr payı (a – b) 75.000,00
d. Hesaplanan gelir vergisi 20,898,00
e. Mahsup edilecek temettü stopajı (a*0,15) 22.500,00
f. Ödenecek vergi (d – e) -
g. .ade alınacak vergi (e – d) 1.602,00
GörüleceNi üzere bu örnekte ödenecek vergi deNil iade alınacak vergi çıkmaktadır. Bu durum, kâr payının brüt tutarının beyan e[iNi olan 19.800,00 TL’yi geçmesi nedeniyle beyanname verilecek olma zorunluluNuna raNmen brüt kâr payının yarısının vergiden istisna olması nedeniyle diNer yarısının vergiye tabi tutulması ve brüt tutar üzerinden yapılan stopajdan kaynaklanır.
3.2. 1/1/2006 Tarihinden .tibaren .ktisap Edilen YO Hisse Senetlerinden Elde Edilen Kâr Payı
1/1/2006 tarihinden itibaren iktisap edilen yatırım ortaklıkları hisse senetlerinden 2008 yılında elde edilen kâr payları (temettü) bakımından beyanname verme sınırı 19.800,00 TL’dir. DiNer yandan, 1/1/2006 tarihinden itibaren yatırım ortaklıkları hisse senetlerinden elde edilen kâr paylarına enflasyon indirimi uygulanmayacaktır. (bununla birlikte, 31/12/2005 tarihi itibariyle elde bulundurulan yatırım ortaklıNı hisse senetlerinden elde edilen kâr paylarına enflasyon indirimi uygulaması gerektiNini dü[ünüyoruz) Yatırım ortaklıklarından elde edilen kâr paylarının beyanına ili[kin olarak yukarıda yer verilen açıklamaların bunlara göre farklıla[tırılması gerekir.
2009 Yılı Uygulaması
1/1/2006 tarihinden itibaren iktisap edilen yatırım ortaklıkları hisse senetlerinden 2009 yılında elde edilen kâr payları (temettü) bakımından beyanname verme sınırı 22.000,00 TL’dir. DiNer yandan, 1/1/2006 tarihinden itibaren yatırım ortaklıkları hisse senetlerinden elde edilen kâr paylarına enflasyon indirimi uygulanmayacaktır. (bununla birlikte, 31/12/2005 tarihi itibariyle elde bulundurulan yatırım ortaklıNı hisse senetlerinden elde edilen kâr paylarına enflasyon indirimi uygulaması gerektiNini dü[ünüyoruz) Yatırım ortaklıklarından elde edilen kâr paylarının beyanına ili[kin olarak yukarıda yer verilen açıklamaların bunlara göre farklıla[tırılması gerekir.
Yatırım ortaklıklarından elde edilen kâr payının yanı sıra, 2009 yılında vergiye tabi ba[ka bir gelir elde edilmi[se, bunların vergi matrahına esas (varsa istisna sonrası tutarları) toplamını dikkate alarak beyan e[iNinin geçilip geçilmediNinin belirlenmesi gerekir. Bu durumda, elde edilen kâr payının tutarı 22.000,00 TL’lik beyan e[iNinin altında olsa dahi söz konusu diNer gelirlerin de eklenmesi nedeniyle bu sınır a[ıldıNında tüm gelirlerin varsa istisnaları dı[ında kalan kısımlarının tamamını beyanname ile beyan etmek gerekir.
Ayrıca birden fazla i[verenden stopaj yoluyla vergilendirilmi[ ücret geliri elde edenlerin, birden sonraki i[verenden elde ettikleri ücretin 22.000,00 TL’yi a[tıNı durumda da elde edilen kâr payının tutarı ne olursa olsun ücret geliri nedeniyle verilecek beyannameye dahil