Yatırım İndirimi

“Yatırım indirimi istisnası” uygulaması GVK’nın 4842 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılan Ek-1 ile Ek-6 ncı maddeleri ve 5479 sayılı Kanunla 01.01.2006 tarihinden itibaren yürür-lükten kaldırılan 19 ncu maddesi ile düzenlenmişti. Gelir Vergisi Kanununa eklenen geçici 69’uncu madde ile de geçiş dönemine ilişkin olarak düzenlemeler yapılmıştır.

6009 sayılı Kanunla 193 sayılı GVK’nın geçici 69’uncu maddesinin birinci fıkrasına eklenen

“Şu kadar ki, vergi matrahlarının tespitinde yatırım indirimi istisnası olarak indirim konusu yapılacak tutar, ilgili kazancın % 25’ini aşamaz” hükmü, Anayasa Mahkemesinin 9/2/2012 tarihinde vermiş olduğu Esas No:2010/93 sayılı Kararı ile iptal edilmiş ve gerekçeli iptal ka-rarı Resmi Gazete’de yayımlanana kadar yürürlüğü durdurulmuştur.

Söz konusu Anayasa Mahkemesi Kararı çerçevesinde 2020 ve takip eden vergilendirme dönemlerinde elde edilen ticari ve zirai kazançlar ile kurum kazançlarına anılan hüküm çerçevesinde herhangi bir sınırlama olmaksızın yatırım indirimi istisnası uygulanabilecek-tir.

Devreden yatırım indirimi istisnası mükelleflerin yatırım indirimi uygulamasından yararlan-dıkları maddelere göre farklılık göstermektedir.

“Yatırım İndirimi” ile ilgili açıklamalara 01/10/2010 tarih ve 27716 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 276 Seri No’lu Gelir Vergisi Tebliğinde yer verilmiş olup; GVK’nın geçici 69’uncu maddesi hükmünün son hali aşağıdaki gibidir:

“Geçici Madde

69-Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri; 31/12/2005 tarihi itibarıyla mevcut olup, 2005 yılı kazançlarından indiremedikleri yatırım indirimi istisnası tutarları ile;

a) 24/4/2003 tarihinden önce yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen yatırım teş-vik belgeleri kapsamında, 193 sayılı GVK’nın 9/4/2003 tarihli ve 4842 sayılı Kanun-la yürürlükten kaldırılmadan önceki ek 1, 2, 3, 4, 5 ve 6’ncı maddeleri çerçevesinde başlanılmış yatırımları için belge kapsamında 1/1/2006 tarihinden sonra yapacakları yatırımları,

b) 193 sayılı GVK’nın mülga 19’uncu maddesi kapsamında 1/1/2006 tarihinden önce başlanan yatırımlarla ilgili olarak, yatırımla iktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz edip bu tarihten sonra yapılan yatırımları,

nedeniyle, 31/12/2005 tarihinde yürürlükte bulunan mevzuat hükümlerine göre hesap-layacakları yatırım indirimi istisnası tutarlarını, yine bu tarihteki mevzuat hükümleri (bu Kanunun geçici 61’inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan vergi oranına ilişkin hüküm dâhil) çerçevesinde kazançlarından indirebilirler. Kalan kazanç üzerinden yürürlükteki vergi oranına göre vergi hesaplanır.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usûl ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yet-kilidir.”

Mükelleflerin 2020 yılı beyannamesinde dikkate alacakları yatırım indirimi istisnası tutarları ile ilgili açıklamalar aşağıdaki gibidir.

4.17.1. 31/12/2005 Tarihi İtibarıyla Mevcut Olup Devreden Yatırım İndirimi İstisnası Tutarları

Ticari ve zirai kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir vergisi mükellefleri ile Ku-rumlar vergisi mükellefleri, 31.12.2005 tarihi itibariyle mevcut olup, kazancın yetersiz olması nedeniyle indiremedikleri devreden yatırım indirimi istisnası tutarlarını endekslenmiş değer-leri ile birlikte dikkate alarak kurum kazançlarından indirebilirler.

4.17.2. 24/04/2003 Tarihinden Önce Yapılan Müracaatlara İstinaden Düzenlenen Teşvik Belgeleri Kapsamında Yapılan Yatırımlar²⁰

Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri, 24.04.2003 tarihinden önce yapılan müracaatlara isti-naden düzenlenen yatırım teşvik belgeleri kapsamında bu tarihten sonra:

• GVK’nın mülga ek 1 ilâ 6 ncı maddeleri çerçevesinde halen devam eden yatırımlar için yapılan yatırım harcamaları ile ilgili olarak 31.12.2005 tarihinde yürürlükte bulunan mevzuat hükümlerine göre hesaplayacakları yatırım indirimi istisnası tutarlarını yeniden değerleme oranı ile endekslenmiş değerleriyle elde ettikleri ticari veya zirai kazançları ile kurum kazançlarından indirebileceklerdir.

• GVK’nın mülga 19 uncu maddesi çerçevesinde halen devam eden yatırımlar için yapı-lan yatırım harcamaları ile ilgili olarak 31.12.2005 tarihinde yürürlükte bulunan mevzuat hükümlerine göre hesaplayacakları yatırım indirimi istisnası tutarlarını yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) ile endekslenmiş değerleriyle elde ettikleri ticari veya zirai kazançları ile kurum kazançlarından indirebileceklerdir.

24.04.2003 tarihinden önce yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen teşvik belgeleri kap-samında ise,

• GVK’nın mülga ek 1 ilâ 6 ncı maddeleri çerçevesinde yapılan yatırımlar için yatırım indi- rimi istisnasından yararlanılması halinde, GVK’nın geçici 61 inci maddesi uyarınca yatı-rım indiriminden yararlanan kazançlar üzerinden dağıtılsın dağıtılmasın %19,8 oranında vergi kesintisi yapılması gerekmektedir.

• GVK’nın mülga 19 uncu maddesi kapsamında hesaplanan ve yararlanılan yatırım indiri-mi istisnasında vergi kesintisi yapılmayacaktır.

4.17.3. GVK’nın Mülga 19’uncu Maddesi Kapsamında Yapılan Yatırımlar

24.04.2003 tarihinden sonra yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen yatırım teşvik belge-leri kapsamında bu tarihten sonra GVK’nın mülga 19 uncu maddesi kapsamında 01.01.2006 tarihinden önce başlanan komple yatırımlar ya da entegre tesisler yatırımları gibi tamam-lanması belli bir süreci gerektiren yatırımlarla ilgili olan ve bu yatırımlarla iktisadi ve teknik

20 A.Murat YILDIZ, İrfan VURAL, 2018 Yılı Kurumlar Vergisi Beyanname Düzenleme Rehberi, ASMMMO, Ankara, 2019

bakımdan bütünlük arz eden yatırım harcamaları için, 31.12.2005 tarihinde yürürlükte bulu-nan mevzuat hükümleri çerçevesinde hesapladıkları yatırım indirimi istisnası tutarlarını yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) ile endekslenmiş değerleriyle elde ettikleri ticari veya zirai kazançları ile kurum kazançlarından indirebileceklerdir.

Öte yandan, Anayasa Mahkemesi’nin 15.10.2009 tarih ve Esas No:2006/95, Karar No:

2009/144 sayılı kararıyla, 01.01.2006-08.04.2006 tarihleri arasında GVK’nın mülga 19 uncu maddesi kapsamında yeni başlayan ve bu tarihler arasında yapılan yatırımlar için hesapla-nan yatırım indirimi tutarları da yatırım indirimi istisnası tutarlarını yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) ile endekslenmiş değerleriyle elde ettikleri ticari veya zirai kazançları ile kurum kazançlarından indirebileceklerdir.

Ancak, 08.04.2006 tarihinden sonra yeni başlayan yatırımlar nedeniyle yapılan harcamala- rın ya da 01.01.2006 – 08.04.2006 tarihinde başlamakla birlikte bu süre içinde tamamlan-mayıp devam eden yatırımlar için 08.04.2006 tarihinden sonra yapılan harcamaların, yatırım indiriminden yararlanması mümkün değildir.

GVK’nın mülga 19 uncu maddesi kapsamında hesaplanan ve yararlanılan yatırım indirimi istisnasında vergi kesintisi yapılmayacaktır.

4.17.4. Endeksleme

GVK Mülga 19’uncu madde kapsamında yatırım indirimi istisnasından yararlanan mükellef- ler “ÜFE” oranını; GVK Ek 1-6 maddeleri kapsamında yatırım indirimden yararlanan mükel-lefler ise “yeniden değerleme oranını” dikkate almak suretiyle indirim konusu yapamadıkları yatırım indirim tutarlarını endeksleyeceklerdir.

4.17.5. Yatırım İndirimi İstisnasının Kurumlar Vergisi Beyannamesinde Gösterilmesi

Yatırım indirimi istisnasının, kurumlar vergisi beyannamesinin “Kazancın Bulunması Halin-de İndirilecek İstisna ve İndirimler” tablosunda yer alan “Yatırım İndirimi İstisnası” satırında gösterilerek kurum kazancından düşülmesi gerekir.

İlgili yıl kazancı elverişli olduğu halde yatırım indirimi istisnasından yararlanılmaması halin- de, yararlanılmayan bu indirim tutarlarının daha sonraki yıllara ait beyannamelerde indiril-mesi mümkün değildir.

Devreden yatırım indirimi bulunması halinde, ayrıca, beyannamenin “Ek Bilgiler” tablosunda yer alan “G.V.K. Mülga Madde 19 Kapsamında Gelecek Yıla Devreden Yatırım İndirimi İstisnası”, “G.V.K. Geçici Madde 61’e göre Tevkifata Tabi Gelecek Yıla Devreden Yatı-rım İndirimi İstisnası” ve “Gelecek Yıla Devreden Toplam YatıYatı-rım İndirimi İstisnası” satır-larının doldurulması gerekir.

4.18. Avrupa Birliği Organlarıyla Akdedilen ve Usulüne Göre Yürürlüğe Konulan