Bir davanın açılmasından sonuçlanmasına kadar bir dava sebebi ile ödenen paraların tümüne yargılama harç ve giderleri denir665. Bu giderler harçlar, masraflar ve vekalet ücreti olarak üçe ayrılabilir666.
1-Harçlar
Harç, devletin yapmış olduğu adalet hizmetine karşılık belli tutar ve oranlarda aldığı paradır667. Başvurma harcı belli bir tutarda olup dava açan davacı tarafından veya davaya katılan kişiden peşin olarak alınır668. Oturum harcı da götürü olup, taraflar veya vekillerinden ertelenmesine neden olduklar oturumlar için alınır669. Karar ve ilam harcı ise konusu para ile değerlendirilebilen davalarda, örneğin alacak ve mal varlığına ilişkin davalarda belli değerler üzerinden alınan bir harç çeşididir670.Hasılat kirasından kaynaklanan tüm davalarda başvuru harcı alınır. Harçlar Kanunu m. 17 gereğince, tahliye davalarında, yazılı sözleşme olsun veya olmasın bir yıllık kira bedeli üzerinden nispi karar ilam harcı alınır. Tahliye davaları dışındaki davalarda, dava konusu değerin miktarı üzerinden nispi harç alınır.
2- Masraflar
Masraflar, bir dava nedeniyle, harçlar ve vekalet ücreti dışında yapılan diğer giderlerdir. HUMK. m. 423/1-2 gereğince tanıkların yol ve konaklama giderleri ile
g) Diğer kanunlarda yer alan ve yazılı yargılama usulü dışındaki yargılama usullerinin uygulanacağı belirtilen dava ve işler.” düzenlenmiştir.
665 KURU /ARSLAN /YILMAZ, (hukuk), s.659. 666 PEKCANITEZ/ATALAY/ÖZEKES, (hukuk), s.554.
667 PEKCANITEZ/ATALAY/ÖZEKES, (hukuk), s.554; KURU /ARSLAN /YILMAZ, (hukuk),
s.659; YAVUZ,N, s.1875.
668 PEKCANITEZ/ATALAY/ÖZEKES, (hukuk), s.555; KURU /ARSLAN /YILMAZ, (hukuk),
s.660; YAVUZ,N, s.1875.
669 PEKCANITEZ/ATALAY/ÖZEKES, (hukuk), s.555; YAVUZ,N, s.1875.
670 PEKCANITEZ/ATALAY/ÖZEKES, (hukuk), s.555; KURU /ARSLAN /YILMAZ, (hukuk),
s.660; YAVUZ,N, s.1875; 6. HD, 17.10.2001 T 2001/7943 E 2001/8132 K bkz. akip. (E.T. 10.10.2010).
keşif ve bilirkişi ücretleridir671. Tanıkların yol ve konaklama giderleri ile keşif ve bilirkişi ücretlerini mahkeme takdir eder672.
3-Vekalet Ücreti
Vekalet ücreti, bir davada tarafların veya bir tarafın kendini vekil ile temsil ettirmesi durumunda söz konusu olur. Kendisini davada vekil ile temsil ettiren ve davayı kazanan taraf yararına, davayı kayıp eden tarafın, vekalet ücreti ödemesi gerekir673. Bu vekalet ücreti, taraf ve vekil arasında yapılan bir ücret sözleşmesine göre kararlaştırılan vekalet ücretinden farklıdır. Davayı kazanan tarafın vekili için davayı kaybeden tarafın ödeyeceği vekalet ücreti, bir yargılama gideridir. Davayı kazanan taraf kendisini birden çok vekille temsil ettirse bile yargılama gideri olarak her vekil için ayrı ayrı değil bütün vekiller için tek vekalet ücreti saptanır674.
Tahliye davalarında vekâlet ücreti, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre belirlenir. Asgari Ücret Tarifesinin 10. maddesi "tahliye davalarında bir yıllık kira
bedeli tutar üzerinden Tarifelerin üçüncü kısmı gereğince hesaplanacak miktarın tamamı avukatlık ücreti olarak takdir edilir. Ancak bu miktar Tarifenin ikinci kısmının ikinci bölümünde davanın görüldüğü mahkemeye göre belirlenmiş bulunan ücretten az olamaz" hükmünü içermektedir. Buna göre öncelikle maktu ücret
belirlenir. Ancak kira bedeli maktu ücretin üzerinde bir ücret takdirini gerektirecek derecede fazla olması halinde tarifenin bu hükmü uyarınca bir yıllık kira bedeli üzerinden tarifenin 3. kısmı uyarınca hesaplanacak miktarın tamamı kadar vekalet ücreti takdiri gerekir675.
671 PEKCANITEZ/ATALAY/ÖZEKES, (hukuk), s.555; KURU /ARSLAN /YILMAZ, (hukuk),
s.662; YAVUZ,N, s.1875.
672 BİLGE,Necip/ÖNEN,Ergun, Medeni Yargılama Hukuku, 3. Baskı, Sevinç Matbaası,
Ankara,1978, s.331.
673 “6. HD, 25.04.2006 T 2006/2383 E 2006/4401 K: … Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi'nin
9.maddesi hükmü gereğince, tahliye davalarında bir yıllık kira bedeli tutarı üzerinden aynı tarifenin üçüncü kısmına göre hesaplanacak miktarın tamamına vekalet ücreti olarak hükmolunması gerekir.” bkz. akip. (E.T. 10.10.2010).
674 PEKCANITEZ/ATALAY/ÖZEKES, (hukuk), s.556; KURU /ARSLAN /YILMAZ, (hukuk),
s.667; YAVUZ,N, s.1875.
675 ALDEMİR, Hüsnü, Hukuk Davalarında Yargılama Giderleri, Seçkin, Ankara, 2000, s.536;
Kira tespit davalarında, vekalet ücreti ise mahkemece tespit olunan kira farkının bir yıllık tutarı üzerinden hesaplanacak nisbi vekalet ücretinin tamamı, vekalet ücreti olarak takdir edilir676. Kira alacağı ve tazminat davalarında, kira alacağının ve tazminatın miktarının üzerinden hesaplanacak nispi vekalet ücreti vekalet ücreti olarak takdir edilir677.
Yargılama giderleri HUMK. m. 417678 hükmü göz önünde bulundurularak davayı kaybeden tarafa yüklenir. Davalı, ilk oturumda davayı kabul etmiş fakat davanın açılmasına sebebiyet vermemiş ise HUMK. m. 94/II679 gereğince yargılama giderlerinden sorumlu olmaz. Ancak davalı yargılama sırasında dava konusu yeri tahliye etmiş böylece dava konusu kalmamış ise davanın açılmasına sebebiyet vermiş olduğu takdirde HUMK. m.94/I680 gereğince yargılama giderleriyle yükümlü tutulur681.
Tahliye davaları birden fazla sebebe dayanılarak açılabilir. Bu halde yapılan yargılama sonunda tahliye sebeplerinin hepside gerçekleşmiş olması nedeniyle; davanın kabulüne karar verilmesi durumunda davacı yararına bir tek vekalet ücreti verilir. Öte yandan sebeplerden bir kısmı sabit görülmeyerek reddedilmesi halinde ise davalı yararına vekalet ücreti verilmez682.
676 YILMAZ, Zekeriya, Hukukta Yargılama Harç ve Giderleri ile Vekalet Ücreti, Ankara, 2000,
Seçkin, s.202; ALDEMİR, s.507.
677 6. HD, 24.01.2006 T 2005/11526 E 2006/185 K bkz. akip. (E.T. 10.10.2010).
678 YHMK. m.326 'da “(1) Kanunda yazılı hâller dışında, yargılama giderlerinin, aleyhine hüküm
verilen taraftan alınmasına karar verilir.
(2) Davada iki taraftan her biri kısmen haklı çıkarsa, mahkeme, yargılama giderlerini tarafların haklılık oranına göre paylaştırır.
(3) Aleyhine hüküm verilenler birden fazla ise mahkeme yargılama giderlerini, bunlar arasında paylaştırabileceği gibi, müteselsilen sorumlu tutulmalarına da karar verebilir.” şekilde
düzenlenmiştir.
679 YHMK’da m.312’de düzenlenmiştir. 680 YHMK’da m.312’de düzenlenmiştir.
681 ERDOĞAN,H, s.285; ERDOĞAN,C, s.339; “6. HD, 04.05.2009 T 2009/996 E 2009/4065 K:
… Davanın konusuz kalması halinde, yargılamaya devam olunarak, taraf delilleri toplanmalı, davalının dava açılmasına sebebiyet verip vermediği araştırılarak, ortaya çıkacak sonuca göre, yargılama giderleri ve vekalet ücreti hakkında karar verilmesi gerekirken bu husus gözetilmeksizin eksik soruşturma ile yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiştir.” bkz. akip. (E.T. 10.10.2010).
Ayrı ayrı sebeplerle açılmış olup da sonradan birleştirilmesine karar verilen davalar için sonunda ayrı ayrı hüküm kurulacağından ve her biri bağımsız dava olduklarından her bir dava için ayrı vekalet ücreti takdiri gerekir683.
F-KANUN YOLLARI