Yarı Yapılandırılmış Görüşme Verilerinin Toplanması

İçerik çözümlemesinin yanı sıra veri toplamada kullanılan tekniklerden biri olan görüşme, başkalarının gözlemlerine erişmeye olanak vermektedir. Bu teknik, hiç bulunmadığımız, gitmediğimiz yerlere, yaşamadığımız zaman dilimlerine ilişkin bilgi alabilmemizi sağlamaktadır. Daha derinlemesine bilgi almak adına, sorulan sorulardaki tek düzeliği bir yana bırakan görüşmeler, daha küçük bir örnekleme uygulanmaktadır. Daha dolgun olan cevaplar da kolaylıkla kategorize edilebilir olmadıklarından, bunların analizleri saymaya ve korelasyona daha az, yorumlamaya, özetlemeye ve bütünleştirmeye daha çok dayanmaktadır (Weiss, 1994, s.1).

Çalışmada gerçekleştirilen yarı yapılandırılmış görüşmelerde, araştırmacı görüşme sorularını çalışmanın amaçları doğrultusunda açık uçlu olarak hazırlamıştır. Yarı yapılandırılmış görüşme; görüşme sürecinde esnekliğe sahip olmak adına soruların yeniden düzenlenmesine olanak sağlamıştır. Bu sorular araştırmacı için görüşme rehberi işlevi görmektedir (interview guide). Görüşmede ele alınan konuların ya da soruların düzenli olarak yer aldığı bu liste, nelerin önce konuşulacağını ya da herhangi bir alanın atlanıp atlanmadığını göstermesi açısından son derece yararlıdır. Araştırmacı bu rehberi görüşmelerin sonunda her şeyin sorulup sorulmadığını gözden geçirmek üzere, kontrol amaçlı kullanmıştır. Alınan yanıtlar doğrultusunda bunlardan bazılarının sırası değiştirilmiş ya da atlanmıştır.

Hazırlanan soruları sınamak için pilot görüşme, küreselleşme karşıtlığı konusunda etkinlik gösteren ancak örneklemde yer almayan bir örgütün iletişim sorumlusuyla telefonda gerçekleştirilmiştir. Bu çalışma sonucunda sorulardan bazılarının yeterince açık olmadığı

ve bazı ek sorulara gereksinim duyulduğu ortaya çıkmıştır. Bu sonuçlara göre soruların bazılarında değişiklik yapılmıştır.

Görüşme için hazırlanan sorularla, araştırma sorularından aşağıdakilere yanıt verilmesi amaçlanmıştır:

1. Küreselleşme karşıtı hareketler içerisinde sanal iletişim ortamlarının kullanımına yönelik eleştirel yaklaşımlar var mıdır? Eğer varsa ne neden ötürü eleştirilmektedir?

2. Sanal iletişim teknolojilerinin küreselleşme karşıtı hareketlerin üzerinde etkisi var mıdır? Varsa bu ne şekilde gerçekleşmektedir?

3. Küreselleşme karşıtı hareketlerin sanal iletişim ortamlarına ilişkin gelecek planları ve beklentileri nelerdir?

Araştırmacı içerik çözümlemesiyle elde edilen veriyi çeşitlendirmek ve yukarıda belirtilmiş olan araştırma sorularına yanıt verebilmek üzere bazı alt soruları ana hatlarıyla belirlemiştir. Soruların hazırlanmasında alanyazından ve içerik çözümlemesinde elde edilen verilerden yararlanılmıştır.

Hazırlanan sorulardan ilki görüşülen kişinin örgütteki görevine ilişkindir. Araştırmacı bununla görüşme gerginliğini ortadan kaldırmaya çalışmıştır. Araştırmacı daha sonra sanal iletişim ortamlarının kullanımına yönelik sorulara geçmiş, bu ortamların örgütsel amaçlar açısından katkısı, hangilerinin amaçlarına daha çok hizmet ettiği, bu ortamların kullanımının örgütlerine, eylem yapılarına ve hedefledikleri kitleye ulaşmalarına olan etkileri ve bu ortamların sağladığı avantajları nasıl değerlendirdiklerine ve içeriğin hazırlanışına yönelik açık uçlu soruları, örgütlerin iletişim sorumlularına yöneltmiştir. Bu sorularla içerik çözümlemesiyle elde edilen verilerin desteklenmesi amaçlanmıştır.

Küreselleşme karşıtı hareketlerin sanal iletişim ortamlarını kullanımlarında sorunların olup olmadığına odaklanan soru, hareketlerin bu ortamlara ilişkin eleştirelliklerini ortaya

çıkartarak alt amaç sorularından ilkine veri sağlamayı amaçlamaktadır. Sanal iletişim ortamlarının hareketler üzerindeki etkisini anlamaya yönelik olan soru, ikinci alt amaç sorusunu cevaplamak üzere geliştirilmiştir. Sanal iletişim ortamlarının geleceğine yönelik olan soru da araştırma alt sorularından sonuncuya açıklık getirmek amacıyla sorulmuştur. Görüşmede sorulan son soru ise, görüşülen tarafın eksik gördüğü, eklemek istediği konulardan söz edebilmesi amacıyla sorulmuştur. Görüşme sorularına EK 2’de yer verilmektedir.

Görüşmeler için 5 Nisan 2009 tarihinde iletişim sorumlularına ilk e-posta gönderilerek, araştırmanın kısaca amacından ve örgütlerinin neden çalışmanın örnekleminde yer aldığından bahsedilmiştir. Aynı iletide görüşme isteği ifade edilmiş ve görüşme soruları genel hatlarıyla fikir vermesi açısından iletiye eklenmiştir. Araştırmacı bu mesajda iletişim sorumlularının karşı çıkmaması halinde isimlerini ve de yanıtlarından alıntıları araştırmada kullanacağını da açıkça belirtmiştir.

Tamamlanması 7 ay süren görüşmelerde (5 Nisan 2009-9 Ekim 2009) 25 örgütün 5’nin iletişim sorumlularına ulaşmakta ve ulaşılanlardan bazılarını da görüşme sorularını yanıtlamaya ikna etmekte çeşitli sorunlar yaşanmıştır.

Örgütlerin bazılarının iletişim bilgilerinde değişiklikler olmuştur. 50 Years Is Enough’ın web sitesinde verilen telefon kullanılmamaktadır. Sitede yer alan öteki iletişim bilgisi ise posta adresidir. Bu adrese araştırmanın amacı ve görüşme soruları mektup olarak gönderilmiştir. Bu mektup alıcının belirtilen adreste olmamasından dolayı araştırmacının adresine geri gelmiştir. Örgütün Facebook’taki sayfasında iletşim için verilen e-posta adresine atılan iletiler ise karşılıksız kalmıştır.

İletişim sorumlusuna ulaşılamayan örgütlerden bir diğeri de People Global Action’dır. Örgütün web sitesinde yer alan iletişim bilgisi (e-posta, posta adresi) üzerinden örgütle bağlantıya geçme çabalarından bir sonuç alınamamıştır.

The Ruckus Society isimli örgütün iletişim sorumlusu sorulara güvenlik nedeniyle yanıt

veremeyeceğini ifade etmiştir. Araştırma amacının yanlış anlaşılma olasılığına karşı bu kişiyle tekrar bağlantıya geçilmiş, araştırmanın amaçları bir kez daha açıklandıktan sonra araştırmanın geleceği açısından örgütün yanıtlarının taşıdığı önem vurgulanmıştır. Ancak örgütün kararında herhangi bir değişiklik olmamıştır.

Rain Forest Action’nın iletişim sorumlusuyla gerçekleştirilen telefon görüşmeleri ve de e-

posta ile haberleşmelerin sonucunda, bu kişi görüşme sorularına e-postayla yanıt vermeye karar vermiştir. Ancak daha sonra bunu, örgütünde sanal iletişim ortamlarının kullanımı açısından durgunluk yaşandığını öne sürerek iptal etmiştir.

Women’s International League for Peace and Freedom isimli Boston temelli örgütün

iletişim sorumlusuna gönderilen e-posta, faks iletileri ve telefonla bırakılan mesajlardan sonra, örgütün iletişim sorumlusu görüşme konusunda gün ayarlamak üzere araştırmacıya geri döneceğini ifade etmiştir. Ancak aradan geçen bir aylık sürenin sonunda kendisinden görüşme tarihine ilişkin herhangi bir haber alınamıştır. Yapılan arama hatırlatmasından sonra bu kişi görüşme sorularını yanıtlayamayacağına ilişkin bir e-posta göndermiştir.

Bu beş örgütün iletişim sorumluları yukarıda belirtilen nedenlerden dolayı örneklemin dışında bırakılmıştır. Görüşme için örneklemde yer alan örgütlerin sayısı 20’dir.

Görüşme örnekleminde yer alan yirmi kişiden altısıyla telefonda görüşme gerçekleştirilmiş, yedisi ise görüşme sorularını e-postayla yanıtlamayı tercih etmiştir. Telefonda görüşme yapılan kişilere görüşmenin başında, görüşme amacı hatırlatılmış ve araştırma kapsamında isimlerinin kullanılıp kullanılamayacağı, konuşmalarından doğrudan alıntı yapılıp yapılamayacağı sorulmuştur. Ayrıca konuşmanın başında kayıt için sözlü izin istenmiştir. Çalışmaya katılanların hiçbiri buna karşı çıkmamıştır.

Görüşme gerçekleştirilen örgütlerin içerisinde dört sendika, dört küreselleşme konularına dikkatlerini yoğunlaştırmış olan örgüt, iki dinsel temelli ve birer de çevre, hayvan hakları

ve barış örgütü yer almaktadır. Araştırmacı geriye kalan yedi örgütteki iletişim sorumlularına ulaşmış ancak bu kişiler herhangi bir neden belirtmeden görüşmeye katılmamışlardır. Görüşme gerçekleştirilen kişiler, bunların hangi örgütten oldukları, görüşme tarihi, süresi ve yöntemi Çizelge 4’te gösterilmektedir.

Çizelge 4. Görüşmeye Katılanlar

Katılımcı Örgüt adı Tarih Süre Yöntem

Angela Broadbery Public Citizen (küreselleşme) 06.04.09 E-posta Rebecca Conners Friends of the Earth (çevre) 16.07.09 E-posta

Liz Friendlander National Farmers Union (sendika) 19.05.09 E-posta Andrew Gussert Citizen Trade Campaign

(küreselleşme) 28.04.09 19’ Telefon

Bob Keener United for a Fair Economy

(küreselleşme) 22.05.09 42’ Telefon

Connie Mabin United Steel Workers (sendika) 06.04.09 E-posta

Paul Martin Peace Action (barış) 19.05.09 27’ Telefon

Craig Merrilees ILWU (sendika) 14.04.09 19’ Telefon

Richard Negri Teamsters (sendika) 23.06.09 E-posta

Andrew Plumbly Global Action Network (hayvan

hakları) 07.07.09 14’ Telefon

Reede Stockton Global Exchange (küreselleşme) 25.04.09 E-posta Neil Watkins Jubilee USA (dinsel) 09.10.09 14’ Telefon Alice Woldt Washington Association of

Churches (dinsel) 01.08.09 E-posta

Görüşmelerin telefonda gerçekleştirilme nedeni ülkenin coğrafi yapısı (doğu kıyısında yer alan Boston’da yaşayan araştırmacının çoğu batı kıyısında bulunan örgütlerin merkezlerine gidememesi) ve iletişim sorumlularının yoğun programları olarak ifade edilebilir. Örneğin, Boston’da merkezi olan United for a Fair Economy’den Bob Keener ile yüz yüze görüşme yapılması planlanırken, Keener’ın yoğun programından dolayı bu görüşme telefonda gerçekleştirilmiştir.

Telefon görüşmelerinden beşi araştırmacı tarafından biri ise yardımcı araştırmacı tarafından gerçekleştirilmiştir. Görüşme için başka bir araştırmacıdan yararlanma nedeni,

görüşmeye katılanların sayısını arttırmaktır. İletişim alanında doktorası olan bu kişinin ana dili İngilizce olup, görüşme için son hatırlatma aramalarını gerçekleştirmiştir. Bu hatırlatmalar sonucunda bir kişiyle daha telefon görüşmesi gerçekleştirilmiş, iki kişiden de elektronik posta olarak yanıtlar elde edilmiştir. Araştırmacının araştırma amacını ve görüşme sorularını ayrıntılı olarak açıkladığı yardımcı araştırmacı, merkezi Kanada’da bulunan Global Action Network’ten Andrew Plumbly ile telefonda görüşme yapmıştır.

Küreselleşme karşıtı hareketlerin sanal iletişim ortamlarını kullanımlarına yönelik gerçekleştirilen görüşmeler tamamlandıktan sonra, araştırmacı bazı örgütlerin farklı ortamları kullanımlarını daha iyi anlayabilmek adına ek görüşmeler gerçekleştirmiştir.

Humane Society’nin hedef kitlesiyle iletişiminde kullandığı webinarlar için, örgütün

gençlerin eğitsel etkinliklerine ilişkin bölümünde yönetici olarak çalışmakta olan Stephanie Clark’a bazı sorular sorulmuştur. Clark bunları 2 Kasım 2009 tarihinde e-posta ile yanıtlamıştır. Aynı örgütün sağladığı eğitsel paketler için, gençlerin eğitsel etkinliklerine ilişkin yürütülen kampanyalarda çalışan Kerry Bannon’a bazı sorular yöneltilmiştir. Bannon bunlara 5 Kasım 2009 tarihinde gönderdiği e-posta ile yanıt vermiştir. Ayrıca örgütler içerisinden yalnızca Jubilee’nin kullandığı gözlenen aylık konferans aramalar konusunda, bu örgütte organizatör olarak çalışan Carly Pildis’e çeşitli sorular sorulmuştur. Pildis bu soruları 13 Kasım 2009 tarihinde gönderdiği iletiyle yanıtlamıştır.

Görüşmelerin telefonda ve e-posta ile gerçekleştirilmesi bazı avantaj ve dezavantajları beraberinde getirmektedir. Telefonda yapılan görüşmelerin uzak mesafelerdeki insanlara ulaşılması ve araştırmacının evinden bunları kolaylıkla gerçekleştirmesi açısından avantajları bulunmaktadır. Ayrıca, araştırmacı gerektiğinde daha ayrıntılı bilgiler edinmek üzere ek sorular sorabilmektedir. Ancak en büyük dezavantaj olarak görüşmenin kısalığı (görüşme öncesinde randevu alınmış olsa da) gösterilebilir. Telefonda gerçekleştirilen görüşmeler yüz yüze gerçekleştirilen görüşmeler kadar uzun olamayabilmektedir.

Yanıtların e-postayla toplanmasındaki en büyük avantaj, yanıtlayanın istediği zamanda soruları yanıtlaması ve gerektiğinde yanıtlamaya ara vererek daha sonra tekrar devam

edebilmesidir. Ancak bunun da bazı dezavantajları bulunmaktadır. Araştırmacı verilen yanıtlara ek olarak daha fazla ayrıntı gereksindiğinde ek soru soramayabilmekte ve bu nedenle e-postayla toplanan yanıtların derinliği sınırlı olabilmektedir.