YAPILMASI GEREKENLER

Tablo 3. Her Eğitim-Öğretim Yılı BaĢında Yapılması Gerekenler

(Kaynak: http://www.ekookullar.org.tr/) Ulusal Seminerler ve Uluslararası Toplantılar

Eko-Okullarla ilgili her yıl ulusal ve uluslararası seminerler düzenlenmektedir. Eko- Okullar arasında koordinasyonun sağlanması ve deneyimlerin paylaĢılması için bu toplantılar önemlidir. En son ulusal seminer 28 Aralık 2014 tarihinde Antalya'da 330 öğretmenin katılımıyla düzenlenmiĢtir. Seminer sürecinde; Ortadoğu Teknik Üniversitesi ve Akdeniz Üniversitesi'nden akademisyenler, Doğa Derneği, Permakültür AraĢtırma Enstitüsü ve TEMA gibi sivil toplum örgütlerinden uzmanlar kendi alanlarında ve güncel çevre konuları ile ilgili bilgi vermiĢ ve öğretmenlerimizin sorularını yanıtlamıĢlardır. Ayrıca öğrenciler okullarında yapılan eylem planları ile ilgili sunum yapmıĢlardır (Eko- Okullar, 2015).

Eko-Okullar Ulusal koordinatörler 2014 yılı toplantısı 3-7 Aralık tarihleri arasında Galler'in Cardiff kentinde yapıldı. Bu toplantıda Eko-Okullar Programının 20.yılı

YAPILMASI GEREKENLER

NASIL SON TARĠHLER

1) Kayıt Olma- Bilgi Güncelleme

Programa yeni kayıt olacak okullar, www.ekookullar.org.tr adresinde yer alan "üye ol" kısmından okullarına ait bir profil oluĢtururlar.

Programda bir önceki sene yer alıp kayıt yenileyecek okullar, "giriĢ yap" kısmından profillerine ulaĢıp (profil bilgilerinde değiĢiklik olduğu takdirde) bilgi güncellemesi yaparlar.

17 Ekim (ve okul bilgilerinde değiĢiklikler oldukça)

2) Yıllık Katılım Payı

AĢağıdaki hesap numarasına "... Okulu Eko- Okullar Yıllık Katılım Payı" açıklaması ile yatırılan ödemeyi gösteren dekont okul profilinde yer alan "katılım payı yükle" bölümüne yüklenmelidir.

17 Ekim

3) Eylem Planı Okul profilinde yer alan "eylem planı yükle" bölümüne yüklenmelidir.

17 Ekim

4) I. Dönem Sonu Etkinlik Raporu

Okul profilinde yer alan "I. dönem raporu

30

kutlanmıĢ ve 7 Adım, eylem planının özellikleri, sosyal medya konuĢulmuĢtur. Türkiye Çevre Eğitim Vakfını toplantıda Eko-Okullar Ulusal Koordinatörü Aynur Bayraktar Çimenci ve Program asistanı GülĢen Narin temsil etmiĢtir (Eko-Okullar, 2015).

Eylem Planı ve Dönem Raporu Hazırlarken Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?  Planlar okunaklı olmalı ve elektronik ortama yüklenmelidir.

 ÇalıĢılan konu belirtilmeli ayrıca yan alanlarda çalıĢma yapılabilir.  Seçilen konu müfredata göre bütün zümrelerde iliĢkilendirilmelidir.  Raporlarda her ders için müfredat içeriği açıklanmalıdır.

 Hedefler kolay ulaĢılabilir ve uygulanabilir olmalıdır.

 Mutlaka en az bir etkinlik gezi vs. ayarlanmalı yapılamıyorsa neden yapılmadığı belirtilmelidir.  Yapılan ek çalıĢmalarda rapora eklenmelidir.

 Plan ve raporların yüzeysel değil açık ve net olmasına içerik bakımından zengin olmasına dikkat edilmelidir.

 Eylem planları ve raporlar zamanında gönderilmelidir (Türkiye Çevre Eğitim Vakfı, 2015). Çevre ve Yenilikçi Fikirler Proje YarıĢması

Uluslararası Çevre Eğitim Vakfı (Foundation For Environmental Education) ve Toyota Avrupa birlikte “Çevre ve Yenilikçi Fikirler Projesi” düzenlemektedir. Proje uluslararası bir projedir. Projenin amacı okulların günümüz çevre problemlerine yenilikçi çözümler bulabilmelerini teĢvik etmektir. Okullara gerekli fon ayrılmaktadır. Toplam 4 etap tamamlanmıĢ 5.etaba gelinmiĢtir (Türkiye Çevre Eğitim Vakfı, 2015).

Türkiye Çevre Eğitim Vakfı (TÜRÇEV)

Türkiye Çevre Eğitim Vakfı, Akdeniz ülkelerinde yaygınlaĢan Mavi Bayrak programını ülkemizde de baĢlatmak için 1993 yılında kuruldu. TÜRÇEV, Uluslararası Çevre Eğitim Vakfına (FEE) tam üyedir. Vakıf 1995 yılında Eko-Okullar, 1996 yılında Çevrenin Genç Sözcüleri, 2004 yılında Okullarda Orman ve 2011 yılında da YeĢil Anahtar Programları'nı Türkiye'de baĢlatmıĢtır (Türkiye Çevre Eğitim Vakfı, 2015).

TÜRÇEV'in Uygulamakta Olduğu Diğer Uluslararası Çevre Projeleri

TÜRÇEV, Eko-Okullar programı dıĢında dört farklı uluslararası çevre programı daha uygulamaktadır. Hepsi baĢarı ile yürütülmektedir.

31 Yeşil Anahtar

YeĢil Anahtar, iklim değiĢikliğinin önlenmesi ve sürdürülebilir turizmi destekleyen ödüllü bir uluslararası çevre koruma programdır. Ġlk olarak Danimarka ve Fransa'da uygulanmıĢ daha sonra FEE'nin uluslararası programları arasına katılmıĢtır. YeĢil Anahtar ödülü bir yıl için verilmekte her yıl yenilenmesi gerekmektedir. Programın hedefleri Ģunlardır (Türkiye Çevre Eğitim Vakfı, 2015):

 ĠĢletmenin çevreye olumsuz etkisini azaltarak çevrenin korunması  Tüketimin azaltılması sonunda maliyetin azalması ile Ekonomik Yönetim  ĠĢletmenin daha geniĢ sorumluluklar alarak turizmin güçlendirilmesine katkısı  Ödüllü iĢletmelerin ve YeĢil Anahtar etiketinin promosyonu ile pazarlama stratejisi

 ĠĢletme sahibinin, personelin ve müĢterilerin çevre bilincinin arttırılması ve sürdürülebilir kalkınma için eğitim.

Mavi Bayrak

Mavi Bayrak, plaj ve marinalara verilen uluslararası bir çevre ödülüdür. Bu etikete sahip plajların suyunun temiz olduğu, ihtiyaçlara uygun olduğu, çevreci olduğu anlaĢılır. Bu ödül planı deniz suyuna çeĢitli kriterler getirmiĢtir. Sağlık Bakanlığı her 15 günde bir deniz suyundan örnek alıp su içeriğinin Avrupa Birliği Standartlarına uygunluğunu analiz ederek araĢtırır. Ülkemizde 1993 yılında Turizm Bakanlığı tarafından baĢlatılan program Türkiye Çevre Eğitim Vakfı tarafından yürütülmektedir (Türkiye Çevre Eğitim Vakfı, 2015).

Çevrenin Genç Sözcüleri (Young Reporters for the Environment)

Bu program uluslararası faaliyet gösteren sürdürülebilir çevre için eğitimi amaçlayan gençleri hedef alan bir eğitim programıdır. 1994 yılında Avrupa Çevre Eğitim Vakfı (FEE) tarafından baĢlatılmıĢtır. Türkiye Çevre Eğitim Vakfı programa 1996'da üye olmuĢtur. Bu programa üye ülkelerde 11-21 yaĢ arası gençler çevrelerindeki çevre sorunlarını inceler, bulgu ve çözüm önerilerini makale, fotoğraf ve video haberciliği yaparak yayınlarlar. Bunlar arasından önce ulusal boyutta üç ayrı yaĢ düzeyinden birer tane en iyi makale, video ve fotoğraf seçilir. Daha sonra tüm ülkelerden seçilenler uluslararası düzeyde tekrar uzmanlardan oluĢan jüri karĢısında her dalda tekrar seçilir. Kazanan gençlere sertifika verilir (Türkiye Çevre Eğitim Vakfı, 2015).

Okullarda Orman

Okul öncesi ve ilköğretim okullarında yürütülen programa üye 20 ülke vardır. Okullarda Orman programının amacı ormanların sosyal, ekonomik ve kültürel boyutunu çocuklara

32

kavratmaktır. Böylece öğrencilerin ekosistem bilgisi geliĢir. Orjinal adı Learning About

Forest (LEAF) olan Uluslararası Çevre Eğitim Vakfı (FEE) tarafından 1999 yılında

yürütülmeye baĢlanan programa Türkiye 2004 yılında katılmıĢtır. Program kapsamında O- okulda koordinatör öğretmenin gözetiminde 10-15 kiĢilik bir öğrenci timi oluĢturulur ve belirlenen bir konu bir yıl boyunca iĢlenir. Ormanların sürdürülebilir kalkınma için öneminin toplum tarafından anlaĢılması ve bu algının davranıĢa dönüĢmesi amaçlanmaktadır (Türkiye Çevre Eğitim Vakfı, 2015).

Ġlgili AraĢtırmalar

Literatür taraması sırasında yerli ve yabancı kaynaklar araĢtırıldığında genellikle klasik çevre eğitimine yönelik araĢtırmalar yapıldığı görülmüĢtür. Ayrıca çevre konusunun etraflıca araĢtırıldığı ve pek çok öğretim yönteminin etkisine bakıldığı anlaĢılmıĢtır. Son yıllarda yapılan ve yapılandırmacı yaklaĢıma dayalı olan bu yöntemler çoğunlukla etkili bulunmuĢtur. Ancak okullarda bu yöntemlerin sadece derslerde çevre konusu iĢlenirken uygulanması söz konusudur. Oysa çevre eğitimi sürekli ve ara vermeden uygulanmalıdır. Bu sürekliliğin sağlanması için Eko-Okul projesi baĢlatılmıĢtır.

Türkiye'de Klasik-Okullarda Verilen Çevre Eğitimi ile Ġlgili AraĢtırmalar Özdemir (2007, s. 38)' e göre çevre konuları okul öncesinden ortaöğretimin sonuna kadar sarmallık ve bütünlük ilkesine uygun olarak disiplinler arası bir Ģekilde diğer dersler içerisinde verilmeli ancak bununla birlikte ilköğretimden ortaöğretimin sonuna kadar zorunlu bir ders olarak okutulmalıdır. Sürdürülebilir bakıĢ açısına göre düzenlenecek derslerin etkili olması için katılımcılık, esneklik, yerellik-küresellik, yenilikçilik ilkelerine bağlı olunmalıdır.

KeleĢ (2007, s. 127) sürdürülebilir yaĢama yönelik çevre eğitimi aracı olarak ekolojik ayak izinin uygulanması ve değerlendirilmesi konulu bir araĢtırma yürütmüĢ ve araĢtırmasının sonucunda, çevre eğitiminde eğitsel bir araç olarak kullanılan ekolojik ayak izinin öğretmen adaylarının sürdürülebilir yaĢama yönelik farkındalık, tutum ve davranıĢlarını geliĢtirmede etkili olduğunu görmüĢtür.

Ġlköğretim öğrencilerinin akademik baĢarılarının ve çevre kulübü çalıĢmalarının öğrencilerin çevreye yönelik tutumlarına etkisinin araĢtırıldığı bir çalıĢmada üst sınıftaki öğrenciler alt sınıflarda okuyanlardan daha düĢük tutum puanları almıĢtır. Buna göre üst sınıflarda olumlu tutum geliĢtirmek için daha fazla çalıĢmanın yapılması gerekliliği ortaya çıkmaktadır (Tayfur, 2008, s.146).

33

Ġlköğretim 7.sınıf fen ve teknoloji dersinde çevre konularının öğretiminde, yapılandırmacı yaklaĢıma dayalı iĢbirlikli öğrenmenin öğrencilerin eriĢisine etkisi incelenmiĢ ve sonuçta öğrencilerin baĢarısı ve tutumları açısından deney grubu lehine anlamlı bir fark bulunmuĢtur. Yani iĢbirlikli öğrenme çevre konularının öğrenilmesinde ve gerekli tutumun kazandırılmasında etkili olmuĢtur (Bilgili, 2008, s. 136).

Bertiz (2010, s. 207) doktora tezinde dramanın çevre bilinci oluĢturmada ki rolü ve etkililiğini araĢtırmıĢ ve dramanın her ne kadar tutum konusunda anlamlı fark yaratmasa da çevre bilinci konusunda etkili olduğunu bulmuĢtur.

Orta öğretim seviyesinde 10.sınıf öğrencilerinin çevre bilinci düzeylerinin belirlenmesi için yapılan araĢtırmada öğrencilerin yaĢadıkları ortam ve çevre bilinci oluĢumu arasında anlamlı bir fark bulunmuĢtur (Ünal, 2010, s. 54). Yani daha doğal bir çevrede yaĢayan bireylerde çevre bilinci daha yüksektir.

TÜBĠTAK tarafından desteklenen ekoloji temelli yaz doğa eğitimi programının ilköğretim öğrencilerinin çevreye yönelik bilgi, duyuĢsal eğilimler ve sorumlu davranıĢlarına etkisi incelenmiĢ ve katılan öğrencilerin çevreye yönelik sorumlu davranıĢlarında anlamlı bir fark bulunmuĢtur. Bu eğitim sonrasında öğrencilerin çevre bilgisi ve çevreye yönelik duyuĢsal eğilimlerinde istatistiksel açıdan anlamlı fark çıkmasa da ortalama olarak bir fark oluĢmuĢtur (Erdoğan, 2011).

Bildik (2011, s. 85)' in Ġlköğretim 7.sınıfta verilen çevre konusunun öğrencilerin çevresel tutumu ve çevre bilgisi üzerine etkisi olarak adlandırılan araĢtırmasına göre Fen Bilgisi Dersinde verilen çevre konusu öğrencilerin bilgilerini artırmakta ancak tutum konusunda etkili olmamaktadır. Bunun sebebi olarak doğru öğretim yönteminin seçilmemesi ve bilgilerin neden gerektiğinin yeterince açıklanmaması gösterilmiĢtir.

Bir tez çalıĢmasında ilköğretim programındaki çevre bilinci kazandırmaya yönelik kazanımların iĢe vurukluğunu tespit etmek hedeflenmiĢtir. ''Ġlköğretim Programı'nda yer alan çevre bilinci kazandırmaya yönelik kazanımların genel anlamda edinilmiĢ olduğu ve bu bağlamda, öğrencilerin çevre bilinci kazanmalarında etkili olduğu söylenebilir ( AlbaĢ, 2011, s. 128).

Çevre eğitimi konusunda hangi yöntemlerin uygulanmasının daha uygun olacağını tespit etmek için bazı araĢtırmalar yapılmıĢtır. 5.sınıf öğrencilerinin çevreye tutumlarının incelendiği bir çalıĢmada okul dıĢı doğa uygulamalarının öğrencilerin çevreye yönelik tutumlarına olumlu katkıda bulunduğu sonucuna varılmıĢtır (Erentay, 2013).

34

Türkiye'de Eko-Okullarla Ġlgili Yapılan AraĢtırmalar

Aktepe (2005, s. 82) ve Aktepe ve Girgin (2009) Eko-Okullarla ilgili yaptığı araĢtırmasının sonucunda Eko-Okullarda okuyan öğrencilerin çevre ile ilgili uygulamalarda klasik okullarda eğitim görenlerden daha baĢarılı olduğunu ve çevre bilincinin daha yüksek olduğunu görmüĢtür. Ancak araĢtırma, teorik bilgi açısından Klasik-Okullarda eğitim gören öğrencilerin daha baĢarılı olduğunu ortaya koymuĢtur.

Yüksel (2009, s. 84) çevre ile ilgili olarak hazırladığı yüksek lisans tezinde Klasik-Okullar ile Eko-Okullar ve yeĢil bayraklı Eko-Okulları çevre eğitimi açısından karĢılaĢtırmıĢ ve sonuçlara göre okul türleri arasında çevre bilinci ve çevre bilgisi bakımından fark olmadığını bulmuĢtur. Bu da müfredatta çevre eğitimi konusunda değiĢiklik yapılması gerektiğini gösteriyor. Eko-Okullarla yeĢil bayrak ödülü almıĢ Eko-Okullar arasında fark olmaması ödül verilen okulların çevre bilinci açısından ilerde olmadığını gösteriyor.

Batak (2011) yeĢil bayraklı Eko-Okullarla normal Eko-Okulların çevreye yönelik bilinç düzeylerinin karĢılaĢtırılması hakkında yaptığı araĢtırma sonuçlarına göre yeĢil bayraklı eko-okullarda çevre bilgisi ile ilgili ortalama bayraksız okulların ortalamasından yüksektir. YeĢil bayraklı Eko-Okullarda çevre bilgisi daha iyidir diyebiliriz.

Yüksel, Girgin ve Gün Afacan (2012) tarafından yapılan araĢtırmaya göre Eko-Okullar programı kapsamında ülkemizde hiç uygulanmayan konular ve projeler bulunmaktadır. Özellikle 'Okul Alanları' projesi ile okullarda organik tarım yapılabilecek alanlar oluĢturularak hem halkın hem de öğrencilerin bilinçlenmesi sağlanabilir. Ayrıca bu araĢtırmaya göre SBS sınavlarında baĢarılı olan illerde Eko-Okul projesinin pek uygulanmadığı ortaya çıkmıĢtır. YeĢil Bayrak ödülünün süresinin uzun olması programdan sıkılmalara sebep olmaktadır, bu sebeple baĢka ülkelerde YeĢil Bayrak ödülünün yanında Bronz ve GümüĢ Bayrak uygulamaları da vardır.

Özsoy ve diğerleri (2012) tarafından 6, 7, ve 8.sınıflarda uygulanan bir çalıĢma da Eko- Okullarda ve Klasik-Okullarda okuyan ortaokul öğrencileri çevre bilgisi, çevreye yönelik tutum, çevresel kullanımlar konusunda ki fikirler ve çevre konuları hakkındaki ilgileri bakımından karĢılaĢtırılmıĢtır. Sonuçta, çevre bilgisi açısından 6, 7 ve 8.sınıfların hepsinden Eko-Okullar lehine anlamlı fark bulunmuĢtur. Eko-Okulda çok sayıda aktivite uygulanırken klasik okullarda ki öğretmenler çevre konusunun öğretilmesinin kolay olduğunu düĢündükleri için hiç bir aktivite uygulamamıĢlardır. Çevreye yönelik tutumları karĢılaĢtırıldığında ise 7. sınıflarda anlamlı bir fark bulunamamıĢ olmasına rağmen 6. ve 8.

35

sınıflarda Eko-Okullarda klasik okullara göre çevreye yönelik olumlu tutum geliĢtiği yönünde anlamlı fark bulunmuĢtur. Eko-Okullarla klasik okullar arasında çevresel kullanımlar konusunda ki fikirler açısından 7 ve 8.sınıflarda Eko-Okullar lehine anlamlı fark bulunmuĢtur. Çevre konularına ilgi göstermede Eko- Okullarda eğitim gören 8.sınıflar lehine anlamlı fark bulunmuĢtur. Buradan Eko-Okulların öğrencilerin çevre konusunda ki bilgilerini, tutumlarını, ilgilerini ve çevresel kullanımlar hakkındaki fikirlerini geliĢtirdiği sonucuna varmıĢlardır.

Öztürk (2012) EskiĢehir'de yaptığı bir araĢtırmada Eko-Okul programı çerçevesinde atıklardan üretilen enstrümanların öğrencilerin çevresel farkındalıklarını artırmada ki baĢarısını değerlendirmiĢtir. ÇalıĢma sırasında Ģehirde bulunan 41 Eko-Okulun 15 tanesinden gelen öğretmenlere atıklardan üretecekleri enstrümanlar anlatılmıĢ ve okullarında uygulamaları istenmiĢtir. Ayrıca 30 öğrenciden ritim orkestra grubu kurulmuĢtur. OluĢturulan grup Dünya Çevre Gününde ve Öğretmenler Gününde konser vermiĢtir. Bu öğrencilere yapılan yarı yapılandırılmıĢ görüĢmelerde öğrenciler çevre farkındalıklarının arttığını ifade etmiĢlerdir.

YurtdıĢında Eko-Okullarla ile Ġlgili Yapılan AraĢtırmalar

Japonların Eko-Okul programına göre Eko-Okullar düzenlenirken okullarda ıĢıkla Ģarj edilen piller, güneĢ enerjisi kollektörü, çatı bahçeleri, farklı ve yeni enerji kaynakları, yağmur suyu geri dönüĢümü gibi çevre dostu düzenlemeler yapılmalıdır. Japon hükümeti Eko-Okul kavramını tüm okullara yaymak için 600 Eko-Okuldan çeĢitli alanlarda uzman kiĢilerin yaptığı bir araĢtırma planlamıĢtır (Mori, 2007).

Krnel ve Naglic (2009) Slovenya'nın baĢkenti Ljubljana'da yaptıkları ''Slovenya'daki Klasik okullarla Eko-Okullar arasında çevre okuryazarlığının karĢılaĢtırılması'' isimli çalıĢmalarında çevre okuryazarlığını ( environmental literacy); çevre bilgisi (environmental knowledge), çevresel farkındalık (environmental awarenesss) ve çevresel davranıĢlar olmak üzere üç alt bölümde incelemiĢlerdir. ' Bir yaĢam biçimi olarak Eko-Okullar' parolasının çok kolay kazanılan bir ödül olan yeĢil bayrak ödülünden daha fazlasını ifade ettiğini düĢünen araĢtırmacılar programın derin bir çevre bilgisi ve çevreci davranıĢ kazandırmaya öncülük edip etmediğini merak etmiĢlerdir. Aynı kasabada, aynı müfredata göre eğitilen, aynı yaĢta ve aynı sınıf düzeyinde 233 öğrenciye GörüĢme Formu uygulanmıĢtır. Üç Eko-Okul ve iki Klasik-Okulda araĢtırma yapılmıĢtır. Ġstatistiksel sonuçlara bakıldığında çevre bilgisi açısından Eko-Okullar daha baĢarılı bulunmuĢtur ancak çevresel davranıĢ ve çevresel farkındalık konusunda okul türleri arasında herhangi

36

bir fark bulunamamıĢtır. Bu da çevre bilgisinin çevreye yönelik tutumu ve çevreye karĢı sorumlu davranıĢları artırmadığını göstermektedir.

Pauw ve Petegem (2011) Flaman Eko-Okullarının öğrencilerin çevre bilgisine, çevreye yönelik tutumlarına ve çevre duyarlılığına etkisini incelemiĢlerdir. Öğrencilerin çevreye yönelik tutumları ölçülürken Bogner ve Wiseman (2006) 'ın yararlanma (utilization) değerleri ve koruma (preservation) değerleri olmak üzere iki boyutlu tutum ölçeği kullanılmıĢtır (Aktaran: Pauw ve Petegem, 2011). Sonuç olarak Eko-Okullarda okuyan öğrencilerin daha fazla çevre bilgisine sahip olduklarını ve yararcı çevre tutumlarının klasik okullara göre daha az olduğunu buldular.

Yine Pauw ve Petegem (2013, s. 96) Belçika (Flaman Bölgesi) 'da yaptıkları araĢtırma da Eko-Okulların öğrencilerin çevresel değerleri ve çevresel davranıĢları üzerindeki etkisini incelemiĢlerdir. Analizler sonucunda okullar açısından Eko-Okulların öğrencilerin çevreye yönelik davranıĢlarına ve korumacı (preservation values) değerlerine etkisi olmadığını bulmuĢlardır. Ancak Eko-Okullardaki öğrencilerin ''Dünya sınırsız kaynaklara sahiptir'' veya ''Ġnsanlar kirlilik hakkında aĢırı endiĢeleniyor'' gibi yararlanmacı değerleri (utilization values) diğer okullardan daha azdır. Bireysel değerlendirmelerde cinsiyet açısından erkeklerin kızlara göre daha fazla yararlanmacı çevre değerlerine sahip olduğu ortaya çıkmıĢtır. Sosyoekonomik statüsü yüksek olan öğrencilerin yararlanmacı değerleri daha azdır. Ancak sosyoekonomik statünün öğrencilerin çevresel davranıĢlarına etkisi olmadığı bulunmuĢtur. Sonuç olarak Finlandiya 'da ki Eko-Okulların çevre eğitiminde ki yaklaĢımlarının daha çok yararlanmacı çevre değerlerini azaltmaya yönelik olduğunu gösteriyor.

Cincera ve Krajhanzl (2013) Çek Cumhuriyetinde ki Eko-Okullar hakkında bir araĢtırma yapmıĢlardır. Öğrencilerin çevreci davranıĢlar hakkında gösterdikleri eylem yeteneğini etkileyen faktörlere bakmıĢlardır. Buradaki eylem yeteneği, öğrencilerin yaĢadıkları ortamda su ve enerji tüketimi ile ilgili karıĢık gerçek yaĢam sorunları ile baĢ etme yeteneği ve bilgisi anlamına gelmektedir. ÇalıĢmanın örneklemini Eko-Okullarda okuyan kız ve erkek öğrencilerden Eko-Tim'e dahil olan ve olmayan öğrenciler oluĢturmuĢtur. Analiz sonuçlarında öğrencilerin eylem yeteneğinin Eko-Okul'un programda yer alma süresine veya okulun ödül almasına bağlı olmadığı görüldü. Eko-Timde yer alan, uygulamalara ve alınan kararlara katılımı olan öğrencilerin eylem yeteneğinin geliĢtiği bulundu.

37

BÖLÜM III

YÖNTEM

AraĢtırmanın Modeli

AraĢtırma betimsel tarama modelinde bir araĢtırmadır. “Tarama modelleri geçmiĢte ya da halen var olan bir durumu var olduğu Ģekliyle betimlemeyi amaçlayan araĢtırma yaklaĢımlarıdır” (Karasar, 2012, s.77). Öğrencilere çevre tutum ölçeği uygulanarak ve öğrencilerle görüĢme yapılarak zaten var olan bir durum araĢtırılmıĢtır.

Evren ve Örneklem

AraĢtırmanın evreni Ankara'da eğitim gören 8.sınıf öğrencileridir. Örneklem seçilirken amaçlı örnekleme yöntemi ile Ankara da bulunan belirli Eko-Okulların ve Klasik- Okulların öğrencileri seçilmiĢtir. Bu öğrencilerden bir kısmı erkek bir kısmı ise kız öğrencilerden oluĢmaktadır. Tutum ölçeğinden daha güvenilir sonuçlar elde etmek için mümkün olduğunca çok öğrenciye tutum ölçeği uygulanmıĢtır. GörüĢme soruları içerik analizi yapılacak Ģekilde hazırlanmıĢ ve çalıĢma grubu olarak seçilen toplam 17 öğrenciye uygulanmıĢtır. Bunlardan bir kısmı Klasik-Okul öğrencilerinden, bir kısmı Eko-Timde görevli öğrencilerden ve bir kısmı Eko-Okul öğrencilerinden oluĢmaktadır.

Tablo 4 .Çevre Tutum Ölçeğine Katılan Öğrencilerin Okullara Göre Dağılımları

ÇalıĢmaya katılan okullar ve bu okullardan katılanların yüzdelerine bakıldığında ankete katılan öğrencinin tamamı soruları eksiksiz yanıtlamıĢtır. Sorulara verilen yanıtlara göre öğrencilerin % 35,1 gibi büyük bir kısmı ġair Abdurrahim Karakoç Ortaokulu'nun öğrencisi olduğu görülmektedir. En düĢük dilimi ise 276 öğrencinin 49'unu ölçeğe dahil

Okul Adı Frekans Yüzde

Mehmet Sündüs Ġçli Ortaokulu (Klasik-Okul) 52 % 18,8

ġair Abdurrahim Karakoç Ortaokulu (Klasik-Okul) 97 % 35,1

Gülen Muharrem Pakoğlu Ortaokulu (Eko-Okul) 78 % 28,3

Yenimahalle Atatürk Ortaokulu (Eko-Okul) 49 % 17,8

38

ederek yanıt veren Yenimahalle Atatürk Ortaokulu öğrencileri oluĢturmaktadır. Genel olarak bakıldığında seçilen okullardan çevre tutum ölçeğine katılan öğrenci sayılarının okullara göre homojene yakın bir dağılım gösterdikleri görülmektedir.

ġekil 2. Çevre Tutum Ölçeğine Katılan Öğrencilerin Okullara Göre Öğrencilerin Dağılımları

Eko-Okul ve Klasik-Okul olmak üzere iki okul türünün karĢılaĢtırılması yapılırken aĢağıdaki örneklem kullanılmıĢtır.

Tablo 5. Çevre Tutum Ölçeğine Katılan Öğrencilerin Okul Türüne Göre Dağılımları

Okul türü ile ilgili sorumuzun cevaplarına baktığımızda tutum ölçeğine katılan 276 öğrencinin tamamı soruları yanıtlamıĢtır. Çevre tutum ölçeği sorularına verilen yanıtlara göre öğrencilerin % 54'lük kısmının Klasik-Okullarda, geri kalan % 46'lık kesimin ise Eko- Okullarda eğitim gördüğü görülmektedir. Öğrencilerin okul türü bazında çevre sorularına verdiği yanıtları karĢılaĢtırmak açısından iki farklı okul türünden seçilen öğrenci sayılarının homojen dağılması analizin daha sağlıklı yapılmasına katkı sağlamıĢtır.