Ünite Deprem ve hava

olayları/Dünya ve

evren

8.8.2.1 Havanın temel bileĢenlerini bilir.

Havanın; azot, oksijen, karbondioksit ve su buharından oluşan bir karışım olduğu

vurgulanır.

8.8.2.2. Hava olaylarını gözlemleyerek kaydeder ve hava olaylarının değiĢken olduğu sonucuna varır.

8.8.2.3. Hava olaylarının sebeplerini günlük sıcaklık farklılıkları ve oluĢan alçak ve yüksek basınç alanlarıyla açıklar.

Hava olayları; rüzgâr, yağmur, kar, dolu, sis ve kırağı ile sınırlandırılır.

8.8.2.4. Hava olaylarının, yeryüzü Ģekillerinin oluĢumu ve değiĢimindeki etkisine iliĢkin örnekler verir.

8.8.2.5. Hava tahminlerinin günlük yaĢantımızdaki yeri ve önemini tartıĢır.

8.8.2.6. Meteorolojinin bir bilim dalı olduğunu ve bu alanda çalıĢan uzmanlara meteorolog adı verildiğini bilir.

Ġklimle ilgili olarak;

8.8.4.1. Ġklim ve hava olayları arasındaki farkı açıklar.

8.8.4.2. Ġklim bilimin (klimatoloji) bir bilim dalı olduğunu ve bu alanda çalıĢan uzmanlara iklim bilimci (klimatolog) adı verildiğini bilir.

8.8.4.3. Küresel iklim değiĢikliklerinin nedenlerini ve olası sonuçlarını araĢtırır ve sunar.

23

Tabloya göre çevreyle ilgili kazanımlar 3.ünite, 5. ünite ve 8. ünitede bulunmaktadır.

Sürdürülebilirlik kavramından kazanım olarak ilk defa bahsedilmiĢtir. Tanrıverdi (2009)

ilköğretim ders programlarını inceleyerek yaptığı çalıĢmada UNESCO'nun "Uluslararası Çevre Eğitimi Programı"nı, "Sürdürülebilir Gelecek için Eğitim" olarak değiĢtirdiğini ancak Türk ilköğretim programlarında sürdürülebilirlik kavramından hiç bahsedilmediğini ifade etmiĢtir. 2013 yılında yayımlanan programla sürdürülebilirlik kavramı 8.sınıf programına girmiĢtir.

Sürdürülebilir kalkınma için eğitim (Education for Sustainable Development) her insanın

sürdürülebilir bir geleceği Ģekillendirmek için gerekli olan bilgi, beceri, tutum ve değerleri elde etmesine denir. Sürdürülebilir kalkınma için eğitim, eğitim ve öğretimin sürdürülebilir kalkınma ile ilgili anahtar konuları içermesi anlamına gelir. Bu konular; iklim değiĢikliği, afetlerde risk yönetimi, biyoçeĢitlilik, yoksulluğun azaltılması, kültürel çeĢitlilik, cinsiyet eĢitliği, sağlıkta geliĢme, sürdürülebilir yaĢam tarzları, barıĢ ve insan güvenliği, su, sürdürülebilir kentleĢme ve sürdürülebilir tüketimdir. Bu eğitim, öğrencilerin davranıĢlarını değiĢtirip sürdürülebilir kalkınma için harekete geçmelerini sağlayacak katılımcı eğitim ve öğretim metotlarını gerektirir. Sürdürülebilir kalkınma için eğitim eleĢtirel düĢünme, gelecek senaryoları hayal etme ve birlikte karar verme gibi becerileri de destekler (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, Education for Sustainable Development, 2015). Yeni programda uluslararası problemlerden asit yağmurları, ozon tabakasının incelmesi ve küresel iklim değiĢikliği ile ilgili kazanımlar yer almıĢ ancak bu problemlerin küresel ve yerel etkileri hakkında kazanımlar yer almamıĢtır. (Özata, Yücel ve Özkan, 2013, s.262). Çevre eğitimi hakkında ki kazanım sayısı bu programda 18 tanedir. 2011 yılında yapılan bir araĢtırmaya göre 2005 yılı 8.sınıf fen ve teknoloji müfredatında hava olayları ile ilgili 9, doğal afetlerle ilgili 7, kaynakların bilinçli tüketimi ile ilgili 6, su kirliliği ile ilgili 3, ekoloji ile ilgili 4, çevre temizliği ile ilgili 3, dünyanın yapısı ile ilgili 2 olmak üzere toplamda 34 kazanım ifadesi yer almaktadır (Akınoğlu ve Sarı, 2011, s.25). Burada görülüyor ki yeni programa göre çevre konusundaki kazanımların sayılarında azalma vardır.

Daha önceki 8.sınıf Fen ve Teknoloji programında bulunan yenilenebilir ve yenilenemez enerji kaynakları ile ilgili kazanımlar 2013’de yayınlanan yeni programda yer almamaktadır. Ancak Dikey yayıncılık tarafından basılan ve devlet okullarında okutulan Fen Bilimleri kitabında konu olarak yer aldığı için görüĢme soruları içerisine bu konularla ilgili soru konulmasında sakınca görülmemiĢtir.

24

Klasik-Okullarda 8.sınıflarda verilen çevre eğitimi belirtilen kazanımlarla sınırlıdır. Burada belirtilen kazanımların hangi öğretim yöntemleri ile iĢlendiği sınıf bazında ya da öğrenci bazında baĢarı oranını değiĢtirse de geniĢ çapta bir değiĢiklik yapmamaktadır. Klasik- Okulların çevre eğitim sistemi dıĢında farklı bir çevre eğitim programı uygulamak isteyen okullar için uluslararası Eko-Okullar programı isteğe bağlı olarak okullarda uygulanabilmektedir. Bu programın içeriği aĢağıda anlatılmıĢtır.

Eko-Okullar Programı

AraĢtırmamızın çıkıĢ noktası olan Eko-Okullar hakkında genel bir bilgi çerçevesi oluĢturulması için Türkiye Çevre Eğitim Vakfı ve Eko-Okullar Programı web Sitesinden yararlanılmıĢtır (Eko-Okullar ve Türkiye Çevre Eğitim Vakfı, 2015). Eko-Okulların nasıl bir program olduğu, kimin yürüttüğü, amacı, geliĢimi, okullarda uygulanmasının Ģartları aĢağıda belirtilmiĢtir.

Eko-Okullar Programı nedir?

Eko-Okullar Programı uluslararası bir çevre eğitimi programıdır. Okul öncesi, ilkokul ve ortaokullarda çevre bilinci, çevre yönetimi ve sürdürülebilir kalkınma eğitimi vermek için uygulanan bir programdır. Bu programda öğrenciler hem çevre konusunda bilgilenirler hem de ailelerini, yerel yönetimleri ve sivil toplum kuruluĢlarını (STK) çevresel konularda bilinçlendirmede etkin rol alırlar. Program okullarda ISO14001/EMAS üzerine kurulmuĢ bir çevre yönetim sisteminin uygulanmasını da sağlar. Yerel düzeyde sürdürülebilir kalkınma sürecinin uygulanmasına yardımcı olmak için öğrenciler "7 adım"da etkin olarak görevlendirilirler. Böylece ders dıĢına çıkılarak toplumsal anlamda çevresel duyarlılığın artması amaçlanır. Bu programın okuldaki baĢarısı okul müdürü, okul idaresi, öğretmenler ve en baĢta öğrencilerin ilgi ve katılımına bağlıdır. Eko-Okul komitesi yerel halkı bilinçlendirmeye çabalarken iletiĢim becerilerini de geliĢtirmiĢ olurlar (Eko-Okullar, 2015).

Eko-Okullar Ödül Planı

Eko-Okullar programı örnek bir çevre eğitimi programı sunmasının yanında bu yolda baĢarı göstermiĢ olan okullara 'YeĢil Bayrak' ödülü verir. Bu ödül uluslararası düzeyde tanınan çevreye duyarlı okulu simgeleyen bir Eko etikettir. Ödülün geçerlilik süresi 2 yıldır, dolayısıyla her iki yılda bir yenilenmesi gerekir. Eko-Okullar programı uzun süreç gerektiren bir programdır (Eko-Okullar, 2015).

25

Eko-Okullar Programının Faydaları

Öğrenciler bir grubun üyesidir ve yeni bir kimlik geliĢtirirler, grup çalıĢmasına alıĢır katılımcı bir yapı oluĢtururlar. Bunun yanında öğrencilerde sorunları tanıma, çözüm üretme ve tartıĢma becerisi geliĢtirir. Böylece inisiyatif kullanma, karar verme, plan yapma, rapor yazma yeteneği geliĢir. Çevreyle ilgili öğrencilerde tüketim alıĢkanlıkları değiĢir, savurganlık önlenir ve doğal kaynakları koruma bilinci geliĢir. Öğrenciye faydalarının yanı sıra programın okula da pek çok faydası vardır. Bunlar Ģöyle sıralanabilir: Temizlik ve düzeni sürekli kılması, su ve elektrik tasarrufunun öğrenci eliyle sağlanması, okulun öğrencilerce sahiplenilmesi, okulun bulunduğu bölgenin merkezi durumuna gelmesi, okulun yerel, ulusal, hatta uluslararası boyutta tanınması ve iletiĢim ağı yoluyla ulusal ve uluslararası etkileĢme yaĢamasıdır (Eko-Okullar, 2015).

Eko-Okullar Programının Gerekleri Nelerdir?

Programın baĢarısı için okul müdürünün ve idarecilerin desteği, çocukların her aĢamadaki etkinliklere ve karar alma mekanizmalarına katılma isteği, çalıĢanların aktif katılımı ve uzun erimli bir değiĢimi teĢvik etmek üzere harekete geçme isteği mutlaka olmalıdır.

Program AĢamaları Nelerdir?

Programın dört aĢaması vardır. Kayıt olma, programı yürütme, ödül için baĢvuruda bulunma ve ödül yenilemedir.

1.Aşama: Kayıt Olma

Okul yönetimi ve programı yürütecek olan koordinatör öğretmen programı benimsemiĢ ve okullarında programı uygulamaya karar vermiĢlerse Eko-Okullar Programının internet sitesinde ''üye ol''kısmından baĢvurabilirler. BaĢvuru süresi her yıl 17 Ekimde son bulur. Kayıt iĢleminden sonra yıllık katılım payı ilgili bankaya yatırılır ve dekont okul tarafından internet sitesine yüklenir. BaĢvuru formu ve dekont yüklendikten sonra programın, okulda ve okulun bulunduğu çevrede geliĢtirilebilmesi için gerekli belgeler okullara gönderilir (Eko-Okullar, 2015).