Yapısal Aile Danışması

kavramsallaştırılır. Sistemde bir kişi damgalanmaz. Psikolojik rahatsızlıklar kuşaktan kuşağa geçen bir süreç olarak kuramsallaştırıldığı için danışanın kendi aile kökenini değiştirmesi yönünde çalışmalar yapılır. Bowen terapisinin duygular üzerine çok yoğunlaşamadığı, terapi sürecinde duyguların ifadesine önem verilmemesi bazı terapistler açısından da eleştiri konusu olmaktadır (Özabacı ve Erkan, 2014).

Bowen aile terapisi, hiyerarşik bir yapıda ilerleyen düzenlenmiş bir sistemdir.

Teori ve uygulamayı iç içe sunan yapısı onu diğer teorilerden üstün kılar.

Kuramın nesiller arasındaki aktarımlar konusundaki savları gerekli miktarda desteklenmediği için eleştirilere maruz kalmaktadır (Nazlı, 2014).

Bowen kuramı anlık sorunlar yerine geçmişten gelen yaşanmışlıkları ve onların süregelen etkilerini inceler. Böyle bir inceleme, anlayış geliştirilmesini gerektirir.

Kuramın bu geriye dönük yapısı özellikle benlik ayrışımını sağlayamayan veya işlevini yerine getiremeyen ailelere daha çok katkı sağlar. Bowen’in diğer yaklaşımlardan bir diğer farkı da kendi kuramının bir örneği olmasıdır. Bu paradigma, kurama karşı oluşturulacak hipotezleri ve sorulacak soruları büyük ölçüde engellemiştir (Nazlı, 2014).

Kurama karşı yapılan diğer eleştiriler maliyet ve zaman açısındandır. Bowen kuramı maliyetli bir kuramdır ve sonuçları zaman alır. Günümüz insanlarının büyük bir kısmı yeterli zaman ve maddi kaynağı bu terapiye ayıramamaktadır.

Montalvo ile çalışmaya başlamıştır. Anorexis olan psikosomatik hastalıklı aileler üzerinde yaptığı çalışmalarda başarılar elde etmiştir. Daha sonra aile danışmanlığı alanındaki meşhur kitaplardan olan “Familie sand Family Therapy” isimli eserini yayımlamıştır. 1981 yılında kendi kliniğini açmış ve o zamandan günümüze aile terapistliği hakkında çeşitli kitap ve oyunlar yazmıştır.

Yapısal aile terapisinde, parçaları ve bütünü anlamak için öncelikle parçaların kendi arasındaki ilişkinin anlaşılması gerektiği savunulur. Ailenin yapısal özelliklerinden işlevinin iyi veya kötü olduğu anlaşılabilir. Aynı şekilde bireylerde de işlev birbirleriyle olan ilişkilerine bağlıdır.

Bir sistemin fonksiyonları sistemin amaçları doğrultusunda kullanılan eylem modları olarak tanımlanır. Bu kuramda temel olan şey kişilerin gerçeğinin o an ne olduğudur. Çözüm odaklı bu yaklaşım çevreye bağlıdır. Bir olayın çözümü o olayın parçalarına, zamanına ve sosyal çevresine bağlıdır. Yapısal aile terapisinde aile hareket halindedir ve zamanla değişmektedir. Yapısal aile danışmanlığının en önemli özelliği onun çözüme odaklanmak yerine etkileyici unsurlara odaklanmasıdır. Yapısal aile danışmanlığını diğer yaklaşımlardan ayıran çevresel metaforları da incelemesi ve terapistin aktif olmasıdır (Segrin, 2004).

Bu modeli uygulayan yapısalcı terapistler için aile üyelerinin öznel iyi oluşları için yapılan temel uygulamalar,

 Aile sisteminin bütünlüğü

 Aile kurumundaki hiyerarşinin etkisi

 Alt sistemlerinin birbirinden bağımsız fonksiyonlarıdır (Goldenberg ve Goldenberg, 2007).

Kuram şematik bir anahtar içinde ailenin anahtar parametrelerini göstermektedir.

Kuramda bunun yanında terminolojik kavramlar da bulunmaktadır. Minuchin bu yaklaşım ile ailenin alt yapılarına odaklanmıştır. Minuchin sistem değişiminde equfinaliti (aynı sonuçların farklı yöntemler izlenerek elde edilebileceğini ifade etmesi) ve sistem bütünlüğü kavramlarının önemini vurgulamıştır. Bu yaklaşımda aktif hale

gelen terapist, ailenin sorunlarının çözülmesi için bir katalizör konumundadır (Gladding, 2011).

Minuchin işlevsel veya işlevsel olmayan yaşantıların aile alt sistemlerinin sınırlarına göre değişik kriz durumlarında olabileceğini belirtmektedir. Bu sınırların esnekliği ebeveyn ve çocuk sistemleri arasındaki güç hiyerarşisine ve dengesine bağlıdır (Gladding; 2011).

Kurama göre bireylerdeki belirtilerin kavranabimesi için ilgili süreçlerin incelenmesi ve anlaşılması gerekmektedir. Bu uygulamada tüm aile bireyleri danışan konumundadır. Bu sayede yeni kurulacak sistemde tüm bireyler güçlendirilmiş olur.

Yeni kurulan dengeler aile sisteminin hayatta kalabilmesi açısından çok önemlidir.

Kuramın önemli bir parçası da alt sistemlerdir. Bu sistemler olmadan ana sistem bir bütün olamaz ve işlev gösteremez. Sınırlar ve kurallar alt sistemlerle birlikte incelendiğinde, alt sistemler daha iyi kavranmış olacaktır. Aile birlikteyken bireyler normalden farklı davranışlar içine girebilmektedir. Bu tip durumlar alt sistemlerin anlaşılmasını kolaylaştırmaktadır. Bu davranışlar geçici veya kalıcı olabilmektedir. Örneğin bir çocuk yetiştirilmesi, bir odanın boyanması vb.

Eşler alt sistemi, karı koca üzerine yoğunlaşır. Birbirine destek çıkan ve besleyen eşler ailelerini geliştirmek için çaba sarf eder. Bu perspektiften bakıldığında eşler bir takımın üyeleri gibi görülebilirler.

Ebeveyn alt sistemi çocukların sosyalleştirilmesi, korunması ve kollanması üzerine yoğunlaşır. Normalde sağlıklı bir yapı olan bu sistem, çok kuşaklı ailelerde bazı sıkıntılar yaşayabilir. Böyle durumlarde aileler, çocuklarınq yetiştirilme şeklini değiştirebilir. Kardeş alt sistemi, ailedeki aynı nesile ait bireyleri kapsar. Bu durumun dışında bir ailedeki aynı anne babadan doğmuş olan çocuklardan da oluşabilir. Ancak bu kesin bir alt sistem sınırlandırması değildir. Üvey kardeşler de bir alt sistemi oluşturabilir. Bu sistemdeki aile bireyleri aynı psikolojik yapıda olduklarından birbirlerini destekleyici yapıda olabilirler.

Yapısal aile danışmasında danışman, çok önemli bir konumdadır. Danışman hem aileyi tahlil edip değişimi sağlayan uzman, hem de iyi bir gözlemcidir. Bu amaçlar doğrultusunda terapist zamanlama konusunda hassas ve yüksek enerjiye sahip olmalıdır.

Gerekli durumlarda tedavi sürecinde farklılık gösterebilir dolayısıyla ile süreçteki rolü de zaman zaman değişebilir. Buna örnek olarak terapistin önce aileden kabul görüp onlardan biri olması, sonrasında ailedeki problemlerin üzerine gitmesi ve en son olarak da harekete geçmesi örnek olarak verilebilir. Bu süreçte danışman bir çok tekniği kullanabilir, onlardan vazgeçebilir veya değiştirebilir. Her ailenin alt sistemleri ve ana sistemi farklı olacağından terapistin izleyeceği stratejiler de buna paralel olarak değişiklik gösterebilir.

Danışma sürecinde gelişmeler sabit bir hızda olur ve kademeli olarak birbirini takip eder. Ailenin benimsediği kültürel değerler ve ortam bireysel ilişkiler ihmal edilmeden izlenir. İlk değişimlerin gözlenmesi birkaç seansı bulabilir. Danışman bu süreçte yeni davranış kalıplarının oturması ve ilişkilerin bu yeni temelde kurulması için çeşitli teknikler kullanır. Bu teknikler aile iç dinamikler göz ardı edilmeden yapılmalıdır. Seanslarda aile içi iletişim gözlemlemleri yapılır, verilen ödevlerle değişimler gözlemlenmeye çalışılır. Seanslarda ödev ve uygulama yapılması da bu terapinin özelliklerindendir.

Bir tedavi sürecinin başarıya ulaşmış olması için önceki yapı değişmiş ve yeni bir yapı başarıyla kurulmuş olmalıdır. Böylece bireysel ilişkiler daha üretken ve işe yarar bir yapıya kavuşturulmuş olur. Kurulan bu yapı, ailenin durumuna göre konulan kurallarla garanti altına alınmaya çalışılabilir.

Yapısal aile danışmasında danışma süreci birkaç adımda gerçekleşir:

1. Problem: Danışman oturumlarda görüşme yaparak ailenin problemlerini tespit etmeye çalışır.

2. Bilgi: Danışman, problemlerle ilgili bilgileri toplar ve oturumlarda bunun için yönlendirme yapar.

3. Hipotez kurma: Danışman topladığı bilgilere dayanarak problemin çözümü için hipotez kurar.

4. Amaçlar: Hipotez kurulduktan sonra amaçlar belirlenir.

5. Müdahale: Danışman aşağıda belirtilenleri ortaya çıkarmak için çalışır.

a. Aile üyeleri ve/veya üyelerin kendi benlikleri ile olan etkileşim kalıplarını etkileyerek değiştirme

b. Transaksiyonel çeşitliliği kontrol ederek müdahalenin etkililiğini artırmak

6. Dönüt: Danışman, müdahalelerde aile üyelerinin tepkilerini esas alarak bu döngünün 2. adımına geri dönerek işlemlere tekrar başlar (Özabacı ve Erkan, 2014, s.66).

Ekonomik imkânları kısıtlı olan aileler için geliştirilmiş bir terapidir ve oldukça pragmatiktir. Sınırlar ve alt sistemler gibi kavramlar ilk kez kullanılmıştır. Aileler için ortaya atılmış ilk kuramdır. Dinamik bir yapısı vardır ve danışmanın rolü önemlidir.

Kısa sürede sonuca ulaşılabilir.