Yabancı Kaynak Yoluyla Fon Sağlama

ĠĢletmeler tarafından dıĢ kaynaklardan sağlanan uzun vadeli fonlar, genellikle ticari banka kredileri ve tahvil ihracı yoluyla sağlanmaktadır. TeĢebbüsler faiz ödemelerini düzenli olarak ve bir kredi aldıklarında veya tahvil çıkarırken anapara ödeme zamanında üstlenmeyi taahhüt ederler. Bununla birlikte, iĢletmeler her zaman geri ödeme taahhütlerini yerine getirmeyebilir.118

2.1.2.1. Tahvil Ġhracı

Tahviller, borçlanma amacıyla anonim Ģirketlerin ihraç ettiği nominal değer üzerinden nominal değer ile yazılmıĢ aynı tipte uzun vadeli borç notlarıdır. Bir baĢka açıklama, uzun vadeli bir borç notudur ve belirli bir faiz oranına sahip ana para ve faiz ile belirli bir süre içerisinde geri ödenmelidir. ġirketin iflas veya tasfiyesi durumunda, ortakların hakları önceden ödenmelidir.

2.1.2.2. Banka Kredileri

Bir iĢ ya da Ģirket ihtiyaçlarını finanse etmek için en yaygın yolu bir banka kredisi ödünç etmektir. Genel olarak, borç dönem sonunda veya sözleĢme veya faiz ödemeleri bir dizi tarafından belirlenen bir süre sonunda baĢka bir kiĢiden alınan para belirli bir miktar ile ödenmesi gereken bir yükümlülüktür. Ödeme, belirtilen süre içinde periyodik olarak yapılır. Kredi geri ödeme gücü ve kullanılacak yer dikkate alınarak bankalardan alınır. Eğer iĢletmeler mevcut varlıkları için fon kullanırsa, kısa vadeli veya orta vadeli krediler için de geçerlidir. Aksine, sabit kıymetler yatırım yapılırsa orta ya da uzun vadeli krediler uygulanır ve kısa vadeli krediler acil durumlara verilir. Bunun en büyük dezavantajı yüksek ödeme riski. Bazen iĢletmeler kısa vadeli borçlarını ödemekte zorlanırlar. Bu gibi durumlarda, uzun vadeli kredi veya uzun vadeli kredi için karĢılıklı anlaĢma yapılabilir.

Kısa vadeli finansman kaynakları ve yükümlülükleri genellikle, özellikle cari aktiflerde, alacak ve stokları finanse etmek için kullanılır. Ancak, birçok iĢletme sabit varlıkların finansmanı için sürekli olarak kısa vadeli fonlar kullanıyor. Aslında, normal

118

38

olan, geçici bir süre sabit varlıkların finansmanı kısa vadeli fon yararlanmak için. Örneğin, tahvil ihracı gecikirse, bankalardan orta veya uzun vadeli krediler Ģeklinde uzun vadeli fon arz gecikir.; sabit kıymet yatırımlarındaki gecikmeyi önlemek amacıyla, Ģirket baĢlangıçta kısa vadeli fonlarla sabit kıymetlerin finansmanı kapsayabilir. Daha sonra, kaynak sürekli olarak sağlandığında, bu amaç için kısa vadeli borçlarını geri ödeyebilir.

BaĢlıca kısa vadeli finansman yada fon kaynakları119

; 1. Ticari krediler (satıcı kredileri)

2. Ticari banka kredileri

3. Para piyasasında satılan kısa süreli bonolar (finansman bonoları) ve 4. Factoring'den oluĢur.

Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar

Uzun vadeli yabancı kaynaklardan sağlanan fonlar, genellikle iĢ­letme varlıklarından makine, araç-gereç, donatım gibi duran varlıkları yada devamlılık arz eden faaliyetleri karĢılamak için kullanılır.

Uzun vadeli yabancı kaynakların baĢlıcaları arasında; 1. Banka kredi türleri

2. Tahvillerin ihraç edilmesi 3. Finansal kiralama (leasing) 4. Forfaiting

5. Kâr ve zarar Ortaklığı Belgesi satıĢları, sayılabilir. 1- Banka Kredileri

Bankalar tarafından verilen uzun vadeli kredilerin en önemli özelliği, kredinin geri ödeme süresinin bir yıldan fazla olması ve kredinin resmi bir anlaĢmaya dayanması ve belirli Ģartlar altında olmasıdır. Kredi uzunluğu bir yıldan fazla olduğu için, maliyet kısa vadeli krediler daha yüksektir. Uzun vadeli krediler genellikle sabit kıymet ihtiyaçlarını karĢılamak için, destek bakım ve onarım maliyetleri ve yenileme, iĢletme sermayesi artırmak, mevcut bir borç ödeme yapmak ve borçlanma iĢletme diğer varlıklarında yatırım amaçlı hazırlanmıĢtır.

Süresi çok olan kredi türlerinin az zamanlı kredi türlerinden değiĢik tarafları veya fazlasıyla göze batan nitelikleri Ģöyle sıralama yapılabilir:

119

39

1. Geri ödeme süresi (geri ödeme) yöntemi: uzun vadeli kredilerin ödeme üç ay, altı ay veya yıllık belirlenen ödeme (geri ödeme) planına uygun olarak yapılır. Ödeme planı genellikle borçlunun ve veren finans kurumu veya banka ihtiyaçlarına uygun olarak hazırlanmıĢtır.

2. Kredi Garanti: uzun vadeli alacaklı ve kredinin geri ödeme olduğunu garanti altına almak isteyeceksiniz. Bu kredilerde, borçlunun sabit varlıkları (arazi, bina, makine, teçhizat vb.)(B tipi) kredi çeĢidinin teminatı Ģeklinde ortaya konabilir. Belli baĢlı hallerde, bankaların güvence belgeleri, iĢletmenin mali dayanıklılığını temsil eden sermaye ve taĢınır veya taĢınır varlıklar (para, senet, hisse senetleri, kuruluĢun ortakları) miktarına odaklanmaktadır.

3. Kredi anlaĢması: bankalar, kredinin geri ödenmesini özel koruma koĢulları veya kredi anlaĢmasına konacak hükümler ile uzun vadeli kredi için maddi teminat arayıĢı içinde tutmaya çalıĢmaktadırlar. GeliĢmiĢ ülkelerde ve sektörler içinde Söz konusu ikinci noktaya genelde fazlasıyla yük konulur.

Söz konusu krediye ait sözleĢmede teminat tedbirleri veya koĢullarını 4 temel noktaya almak imkan dahilindedir.

a) Aktiflerin denetimi: kredinin alındığı banka, kredi temin eden iĢletmenin görülür bir düzeyde elinde tuttuğu ve aktiflerini sürdürdüğü sözleĢme kurallarına uymayı talep edecektir. Bilhassa, sermayenin ve sermayenin (anamalın) belli bir seviyenin alt tarafına düĢmemesine odaklanacaktır. ÇalıĢma sermayesinin korunmasına dikkat etmek en önemli noktadır. Çünkü iĢletme sermayesi varlıkları korumak için iĢletmeler için fon en önemli kaynağıdır. ÇalıĢma sermayesi eksikliği iĢletmelerin varlık hayatta ve baĢarılı olma Ģansını azaltır.

b) B) borçların kontrolü: ihraççı banka tarafından iĢletme borçlarının ve uzun vadeli iĢletme borçlarının kısıtlanması. Özellikle, iĢletmenin aktiflerinin bankanın onayını almadan diğer uzun vadeli yükümlülükler için garanti vermedikleri vurgulanmaktadır.

c) Sıcak (Kapital) AkıĢı Denetimi: VerilmiĢ olan kredi türünün harcama yapılmasını ve iĢletmedeki sıcak para çıkıĢlarını sözleĢmeye dercedilen kurallarla kısıtlanması ve denetlenmesini açıklar. Gelirin pay edilmesinin sınırlandırılması, verilmiĢ olan kredi tipinin iĢletme çalıĢanlarının aylık ve maaĢlarına ayrılmaması ve ilk kez alınacak sabit değerlerin alımının yapılması baĢlıca gözle görülür denetim veya

40

kısıtlama tedbirleridir. Bütün bu tedbirler, iĢletmenin kullanılan para statüsünün korunmasının sağlanması taraflıdır.

d) ĠĢletme Ġdaresi Denetimi: Kredi sağlayan banka kredinin verilmesini gerçekleĢtirirken iĢletmenin idaresinde bulunanların ve idari düĢüncesinin fazlasıyla değiĢmeyeceği teminatını da sözleĢmede görmeyi talep edebilir.

Süresi fazla bankadan kredi kullanılmasının önem gösteren avantajı, kredinin sözleĢmesinin karĢılıklı anlaĢma ve uzlaĢma ile gerçekleĢtirilmesi ve borcu verilmesini sağlayan ile alımı yapanın uyum içinde kiĢisel karĢılıklı görüĢme de olmasıdır. Önem verilen dezavantajı ise, sözleĢmenin fazlasıyla sert, kısıtlayıcı kurallar ortaya koyması sebebiyle iĢletme idaresinin esnek olma durumunu ve buna bağlı olarak baĢka kredi seçeneklerinden yararlanması ve değiĢen ortam koĢulları ve geliĢmelere uymasına engel koymasıdır.