Yaşar Kemal hakkında

1.6.1.4.1.1. Yaşar Kemal’in hayatı

Yaşar Kemal, 06 Ekim 1923 yılında Osmaniye’nin Gökçedam (Hemite) köyünde doğmuştur. Bazı kaynaklarda doğum yılı 1926 olarak geçer. Nüfus kâğıdında da 1926 yazmasına karşın kendisi bunu reddetmiş ve daha sonraki araştırmalarının sonucunda 1923 yılında doğduğunu düşündüğünü söylemiştir. Annesi Nigâr Hanım ile babası Sâdık Bey, Van’ın Muradiye ilçesine bağlı şimdiki adı Günseli Kasabası olan Ernis köyündendir. Sadık Bey, 1915’te Van savaşlarının yaşamış olduğu Erciş yöresinin tanınmış aşireti olan Luvan aşiretine mensuptur. 1915 yılında Rus ordusunun Van civarına gelmesi üzerine ailenin Çukurova’ya kadar sürecek 1.5 yıllık göç yolculuğu başlar. İlk olarak Diyarbakır’a gelen aile daha sonra Urfa’ya oradan da Islahiye’ye gelir. 4.5 yaşındayken bir kaza sonucu sağ gözünü kaybeder. 5 yaşındayken babası evlatlık aldığı Yusuf adlı biri tarafından camide namaz kılarken gözlerinin önünde öldürülür. İlkokul eğitimini Kadirli Cumhuriyet İlkokulu’ndan mezun olarak tamamlar. 1941 yılında ortaokul son sınıfta okulu bırakmak zorunda kalmıştır. Sanatçı bu yıllarda ırgatlık, amele başılık, pirinç

47

tarlalarında su bekçiliği, arzuhalcilik, öğretmenlik, kütüphane memurluğu yapmıştır. 1940’lı yılların başında Pertev Naili Boratav, Abidin Dinove Arif Dino gibi sol eğilimli sanatçı ve yazarlarla ilişki kurdu; 17 yaşındayken siyasi nedenlerle tutuklandı. Askerliğini yaptıktan sonra 1946’da İstanbul’a gitti. İstanbul’da Fransızlara ait Havagaz’ı Şirketi’nde gaz kontrol memuru olarak çalıştı. 1948’de Kadirli’ye döndü, bir süre yine çeltik tarlalarında kontrolörlük, daha sonra arzuhalcilik yaptı. 1950’de Komünizm propagandası yaptığı iddiasıyla tutuklandı, Kozan cezaevinde yattı. 1951’de salıverildikten sonra, İstanbul’a gitti, 1952 yılında 2. Abdulhamit’in baştabibi olan Jak Mandil Paşa’nın torunu Yahudi asıllı Thilda Sorero ile evlenmiştir. Bu evlilikten Raşit Gökçeli adında bir oğlu vardır. Tilda Kemal 2001 yılında vefat etti. Yaşar Kemal 1 Ağustos 2002 tarihinde ise Ayşe Semiha Baban ile evlenmiştir. Solunum rahatsızlığı nedeniyle İstanbul Üniversitesi Çapa Tıp Fakültesinde 28 Şubat 2015 tarihinde yaşamını yitirdi.

1.6.1.4.1.2. Yaşar Kemal’in edebi kişiliği

1951-1963 yıllarında Cumhuriyet gazetesinde Yaşar Kemal imzası ile fıkra ve röportaj yazarı olarak çalıştı. Daha sonra haftalık siyasi bir derginin kurucularından oldu (Ant dergisi, 3 Ocak 1967-1 Mayıs 1971). 1952’de ilk öykü kitabı olan Sarı Sıcak’ı, 1955’te ise bu güne kadar kırk dilden fazla dile çevrilen romanı İnce Memed’i yayımladı. 1973’te Türkiye Yazarlar Sendikası’nın kuruluşuna katıldı. Ve 1974-1975’te ilk genel başkanlığını üstlendi. Bundan sonrada dahabir çok edebi faaliyette bulunmuştur.

1.6.1.4.1.3. Yaşar Kemal’in romancılığı

Yaşar Kemal, bir romanın bir davanın bir tezin savunmasını yapması gerektiğini söyler. Yaşamış olduğu hayatın bir yansıması olarak romanlarındaki karketerler birleştirici onarıcı çözümleyici değil, başkaldıran başkalarına karşı birlik olma eğiliminde olan kahramanlardır.

Yaşar Kemal’in roman ve hikâyelerinde, büyüme, yaşama ve yetişme tarzlarının girip çıktığı işlerin, yoksul ve kimsesiz çocukluğun, büyüdüğü doğal çevre ile sonradan karıştığı büyük şehir hayatı çelişmelerinin, türlü çabalar ve tesadüflerle ansızın ulaştığı şöhretin, düzenli tahsil görmeyip de kendisini hayata yetiştirmeğe

48

çalışmanın bütün bunların sonucunda düzensiz ruh hâlinin izleri görülmektedir. (Kabaklı, 2016: 372).

Topraksız az topraklı veya başkalarının toprağında çalışan köylümüzün çilesini, çocukluğunun tek bakıcısı, tek sevgilisi olan anasıyla birlikte bizzat çekmiştir. Baba yokuluğunu hep hissetmiştir. Ağa veye el eline bakmanın ne olduğunu ruhunda bir hastalık gibi taşımıştır.

Çocukluğundan itibaren farkına varmış olduğu çevresi romanlarında hep bir karakter olarak karşımıza çıkar. “Dul ve koruyucu anası” hemen bütün romanlarında “bin sıkıntıyla yetişmiş” oğlunun yanındadır. Teneke’de Zeyno Karı olarak, İnce Memedin anası olarak, Ortadirek ve Yer Demir Gök Bakır’da Meryemce olarak görünmektedir. Yazarın erken yitirdiği babası da Teneke’de haksızlıklara başkaldırıcı Kürt Mehmet Ali, Akcasaz’ın Ağaları’nda Yusufçuk Yusuf olarak karşımıza çıkar.

Onun romanlarında tabiî ki gerçekcilik ön plandadır. Fakat o gerçekçiliği şöyle anlatır: “Gerçekçilik dünyayı aynen koya etmek değildir. Tabiata da, insana da, hadiselere de kendi gözümüzle bakmak ve kendimize yeni bir dünya görüşü kurmaktır. Çoğu kupkuru bir hâdiseyi olduğu gibi veriyor. Bazısı, ben kahvede oturup konuşmaları aynen not ediyorum diyor. Bir vak’a olur da yazar, inandıramaz. Başka bir yazarda olmayan bir şeyi yaratır inandırır.” (Çiftlikçi,R. 1993:245). Onun roman anlayışı söylemiş olduğu bu sözler üzerine kuruludur.

1.6.1.4.1.4. Yaşar Kemal’in eserleri

Öykü

Sarı Sıcak, İst.: Varlık, 1952 Bütün Hikâyeler, İst.: Cem, 1975

Roman

İnce Memed, 1.c., İst., 1955; 2.c., İst., 1969; 3.c., İst., 1984; 4.c., 1987 Teneke, İst.: Varlık, 1955

Orta Direk, İst.: Remzi, 1960

Yer Demir Gök Bakır, İst.: Güven, 1963 Ölmez Otu, İst.: Ant, 1968

49

Akçasazın Ağaları / Yusufcuk Yusuf, İst.: Cem, 1975 Yılanı Öldürseler, İst.: Cem, 1976

Al Gözüm Seyreyle Salih, İst.: Cem, 1976 Allahın Askerleri, İst.: Milliyet, 1978

Kuşlar da Gitti, (uzun öykü) İst.: Milliyet, 1978 Deniz Küstü, İst.: Milliyet, 1978

Hüyükteki Nar Ağacı, İst.: Toros, 1982

Yağmurcuk Kuşu / Kimsecik I, İst.: Toros, 1980 Kale Kapısı / Kimsecik II, İst.: Toros, 1985 Kanın Sesi / Kimsecik III, İst.: Toros, 1991 Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana, İst.: Adam, 1997 Karıncanın Su İçtiği, İst.: Adam, 2002

Tanyeri Horozları, İst.: Adam, 2002

Destansı Roman

Üç Anadolu Efsanesi, İst.: Ararat, 1967 Ağrıdağı Efsanesi, İst.: Cem, 1970 Binboğalar Efsanesi, İst.: Cem, 1971 Çakırcalı Efe, İst.: Ararat, 1972

Röportaj

Yanan Ormanlarda 50 Gün, İst.: Türkiye Ormancılar Cemiyeti, 1955Çukurova Yana, İst.: Yeditepe, 1955

Peribacaları, İst.: Varlık, 1957

Bu Diyar Baştan Başa, İst.: Cem, 1971 Bir Bulut Kaynıyor, İst.: Cem, 1974.

Deneme-Derleme

Ağıtlar, Adana: Halkevi, 1943 Taş Çatlasa, İst.: Ataç, 1961

Baldaki Tuz, (1959-74 gazete yazıları) İst.: Cem, 1974

50

Ağacın Çürüğü: Yazılar-Konuşmalar, (der. Alpay Kabacalı) İst.: Milliyet, 1980

Yayımlanmamış 10 Ağıt, İst.: Anadolu Sanat, 1985

Sarı Defterdekiler: Folklor Derlemeleri, (haz. Alpay Kabacalı) İst.: Yapı Kredi, 1997

Ustadır Arı, İst.: Can, 1995 Zulmün Artsın, İst.: Can, 1995.

Çocuk Romanı

Filler Sultanı ile Kırmızı Sakallı Topal Karınca, İst.: Cem, 1977

Çeviri

Ayışığı Kuyumcuları (A. Vidalie; Thilda Kemal ile), İst.: Adam, 1977

1.6.1.4.1.5. Yaşar Kemal’in ödülleri

1.1955 Gazeteciler Cemiyeti Başarı Armağanı (“Dünyanın En Büyük Çiftliğinde Yedi Gün” adlı röportaj dizisi ile)

2.1956 Varlık Roman Armağanı (İnce Memed ile),

3.1966 İlhan İskender Armağanı (Teneke’den aynı adla uyarlanan oyunu ile), 4.1966 Uluslararası Nancy Tiyatro Festivali Birincilik Ödülü ("Yer Demir Gök Bakır" romanından Nihat Asya Ali’nin sahneye uyarladığı, Yılmaz Onay’ın sahneye koyduğu “Uzun Dere” oyunu ile ),

5.1974 Madaralı Roman Armağanı (Demirciler Çarşısı Cinayeti ile),

6.1977 Fransa Eleştirmenler Sendikası En İyi Yabancı Roman Ödülü (Yer Demir Gök Bakır ile),

7.1978 Fransa'da En İyi Yabancı Kitap Ödülü (Ölmez Otu ile),

8.1979 Fransa “Büyük Jüri” En İyi Kitap Ödülü (Binboğalar Efsanesi ile), 9.1986’da Orhan Kemal Roman Ödülü (Kale Kapısı ile),

10.1988 TÜYAP Kitap Fuarı Halk Ödülü,

11.1988 Fransa Kültür Bakanlığı Commandeur des Arts et des Lettres Nişanı, 12.1991 Fransa Strasbourg Üniversitesi Onur Doktorası,

13.1992 11. TÜYAP Kitap Fuarı Onur Yazarı,

51 15.1993 Kültür Bakanlığı Büyük Ödülü,

16.1998 Frei Üniversitesi Berlin Fahri Doktora, 17.2002 Bilkent Üniversitesi Fahri Doktora,

18.2008 Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük ödülü, 19.2009 Çukurova Üniversitesi, Fahri Doktora