A. Feshe Bağlı Alacaklar Bakımından
3. Yıllık İzin Ücreti
Yıllık izin, bir işçinin ücret hakkından yoksun kalmadan belirli zaman aralıklarıyla geçici olarak iş yükünden kurtulmasını sağlayan ve işçiye güç kazanması, dinlenerek iş gücünü koruması amacıyla verilen aynı zamanda anayasal dinlenme hakkının iş hukukundaki karşılığı olan izin dönemlerini ifade etmektedir150. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 53. maddesi uyarınca en az bir yıl çalışmış olan işçiye yıllık izin
147 Yargıtay 9. HD. E: 2015/14601 K: 2015/20243 KT: 03.06.2015(sinerjimevzuat.com.tr).
148 Yargıtay 9. HD. E: 2015/14601 K: 2015/20243 KT: 03.06.2015: “İşçinin ücretini ve çalışma süresini bilmesi gerektiği varsayımı ile ihbar ve kıdem tazminatının her durumda belirli olduğunu söylemek isabetli bir yaklaşım olmaz. Çalışma süresine ve ücreti ile eklerine dair yasal yükümlülüğe rağmen işverence belge verilmemiş bir işçinin, işverende mevcut işyeri şahsi sicil dosyasına ulaşmadan ve işverence bilgi ve belge sunulmadan önce henüz dava açma aşamasında bu tür tazminatların tamamını ve tam olarak hesaplamasını beklemek ve bunu bir dava şartı olarak kabul etmek, hak arama özgürlüğünü zedeler. Bu konuda alınacak olan uzman raporu da hesap noktasında aynı belge eksiklikleri sebebiyle yeterli olmayacağı gibi, iş sözleşmesi yasal hakları ödenmeksizin feshedilen işçiden dava öncesinde alacaklarını belirleyebilmek için hesap raporu almak yönünde bir masraf yapmasını beklemek de doğru olmaz.” (sinerjimevzuat.com.tr)
149 Çil/Kar, s. 80.
150 Demircioğlu/Centel, s. 138; Çelik/Caniklioğlu/Canbolat, s. 689;
Mollamahmutoğlu/Astarlı/Baysal, s.1339; Süzek, s. 863; Demir, Fevzi: En Son Yargıtay Kararları Işığında İş Hukuku ve Uygulaması, İzmir, 2017, s. 277.
kullandırılması gerekmektedir. Yıllık izin süreleri kanun maddesinde ayrıntılı olarak belirtilmiştir. Kanuna göre işçinin kıdemine göre yıllık izin süreleri de artmaktadır. Yıllık izin ancak fesihle ücrete dönüşür, yani işçi iş ilişkisi içerisinde iznini kullanmayarak ücretini alamayacaktır151. Yıllık izin ücreti çıplak ücret üzerinden hesaplanır ve fazla çalışma ile fazla sürelerle çalışma ücreti, prim, ikramiye, sosyal yardımlar vb. haklar dikkate alınmaz152
. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 59. maddesinde iş sözleşmesinin herhangi bir nedenle sona ermesi halinde işçiye kullandırılmayan yıllık izin sürelerine ait ücretlerin son ücret üzerinden ödeneceği hükme bağlanmıştır153. Yani iş sözleşmesinin nasıl sona erdiğinin bir önemi yoktur.
Yargıtay vermiş olduğu bir kararında, feshin geçersizliğine ilişkin işe iade davası açılmış olması durumunda; yıllık izin ücretinin talep edilebilmesi için davanın sonucu beklenmelidir154. Zira işveren işe iade davası neticesinde işçiyi yeniden işe başlatacak olursa askıda olan fesih gerçekleşmeyeceğinden yıllık izin de ücrete dönüşmeyecek ve talep edilemeyecektir155. Aynı zamanda belirtmek gerekir ki; işçi işe iade davası neticesinde işe başvurması karşısında işveren tarafından işe başlatılmaması halinde, kıdem süresine eklenecek dört aylık boşta geçen süre ile işçinin yeni bir yıllık izin hakkı daha doğabilecektir.
151 Demircioğlu/Centel, s. 140; Çelik/Caniklioğlu/Canbolat, s. 701;
Mollamahmutoğlu/Astarlı/Baysal, s. 1341; Süzek, s. 876; Yarg. 9. HD E: 2015/8588 K: 2016/20520 KT: 21.11.2016 : “Şunu da eklemek gerekir ki, çalışma sürerken yıllık izin kullanılmaksızın ücretinin
ödenmesi, iş akdinin sona ermesinden sonra aynı dönem için yıllık izin ücretinin talep edilmesine engel değildir. Zira, çalışma sürerken yıllık iznin kullandırılması yerine ücretinin ödenmesi yıllık izin hakkını ortadan kaldırmaz. Çalışma devam ederken yıllık ücretli izin paraya tahvil edilemez.”
152 Çelik/Caniklioğlu/Canbolat, s. 700; Mollamahmutoğlu/Astarlı/Baysal, s.921; Süzek, s. 875. 153
Çelik/Caniklioğlu/Canbolat, s. 701; Yakışık, Müşerref: 4857 Sayılı İş Kanununa Tabi Alacaklarda Zamanaşımı, İstanbul 2010, s. 133.
154 Yargıtay 22. HD. E: 2012/27767 K: 2013/23847 KT: 08.11.2013; “4857 sayılı İş Kanunu'nun 59. maddesinde iş sözleşmesinin herhangi bir sebeple sona ermesi halinde, işçiye kullandırılmayan yıllık izin sürelerine ait ücretlerin son ücret üzerinden ödeneceği hükme bağlanmıştır. Yıllık izin hakkının ücrete dönüşmesi için iş sözleşmesinin feshi şarttır. Bu noktada, sözleşmenin sona erme şeklinin ve haklı sebebe dayanıp dayanmadığının önemi bulunmamaktadır. İşçinin işe iade davası açması durumunda, izin ücretinin talep edilip edilemeyeceği davanın sonucuna göre belirlenmelidir. Gerçekten işçinin dava sonucu işe başlatılması durumunda, önceki fesih ortadan kalkmış olmakla ve iş ilişkisi devam ettiğinde 4857 sayılı Kanun'un 59. maddesi uyarınca izin ücreti istenemez. İşçinin işe başvurusuna rağmen kanuni bir aylık işe başlatma süresi içinde işe alınmaması halinde ise, işe başlatmama anı fesih tarihi olarak kabul edildiğinden, izin alacağı bu tarihte muaccel olur.” (sinerjimevzuat.com.tr)
155
Yıllık izin ücreti hesabının unsurları, işçinin çalışma süresi ve ücretin miktarı, işçinin yaşıdır. İşverence yasal düzenlemelere rağmen bu yönlerden belge düzenleme ve işçiye verme yükümlülüklerinin yerine getirilmemiş olması halinde işçinin yıllık izin ücretini dava öncesinde tam olarak belirlemesi mümkün olmayabilir. Bu açıdan çalışma süresi ve ücretin tartışmalı olması durumunda yıllık izin ücreti belirsiz alacak davasına konu edilebilir156. Ancak çalışma süresi ve ücretin işçiye verilmiş veya ulaşabileceği belge ve kayıtlarla kesin olarak saptanabildiği hallerde yıllık izin ücretinin belirli olduğu ve belirsiz alacak davasına konu olamayacağı söylenebilecektir.
Yargıtay 22. Hukuk Dairesi vermiş olduğu bir kararında, “….yıllık izin ücreti alacakları
bakımından ise, davacı, çalışma süresini, kendisine en son ödenen aylık ücret miktarını, tazminat hesaplamasına esas alınacak aylık ücrete ek para veya parayla ölçülebilen sosyal menfaatleri, hak kazandığı izin süresini, çalışma süresi boyunca varsa kullanmadığı veya karşılığı ödenmeyen izin sürelerini belirleyebilecek durumdadır. Bu halde, dava konusu kıdem tazminatı ve yıllık izin ücreti alacaklarının gerçekte
belirlenebilir alacaklar olduğu ve dolayısıyla belirsiz alacak davasına konu
edilemeyecekleri nazara alınarak, hukuki yarar yokluğundan anılan alacaklara yönelik taleplerin usulden reddi gerekirken, yazılı şekilde esasa girilerek karar verilmesi hatalı olmuştur.” ifade etmek suretiyle işçinin yine ücretini ve çalışma süresini bilmediğinden
söz edilemeyeceğinden bahisle yıllık izin ücretinin belirsiz alacak davasına konu edilemeyeceği yönünde karar vermiştir157
.