Yıllık Ġzin ve Ġzin Ücreti

Anayasa‟nın çalıĢma Ģartları ve dinlenme hakkını güvence altına alan 50. maddesine göre, ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yıllık izin hakları ve Ģartları kanunla düzenlenir. Hükmün amacı iĢ hukukunun doğuĢ ve geliĢim amacıyla aynı yönde iĢçilerin dinlenmesi ve iĢgücünün korunmasıdır274

.

ĠĢ Kanunu‟nun 53.maddesine göre, iĢyerinde iĢe baĢladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalıĢmıĢ olan iĢçilere yıllık ücretli izin verilir.275 Bu süreye bekleme süresi adı da verilmektedir. Sürenin baĢlangıcı olarak iĢ sözleĢmesinin yapılıĢ tarihi değil iĢçinin fiilen iĢe baĢladığı tarih esas alınacaktır. Düzenleme de sözleĢmenin süresine iliĢkin bir hüküm bulunmamaktadır. Bu bakımdan iĢ sözleĢmesinin belirli ya da belirsiz süreli olmasının önemi yoktur.

ĠĢçi yıllık ücretli izin hakkından vazgeçemez.276

ĠĢçinin sağlığı ve iĢgücünün korunması amacına yönelik hükümle kanun iĢçiyi yıllık ücretli izin bakımından kendi aleyhine yapabileceği iĢlemlere karĢı da koruma altına almıĢtır. ĠĢçi çeĢitli menfaat sağlama ya da baĢkaca bir sebebe bağlı olarak bile böyle bir iĢlem yaparsa, yıllık ücreti izin hakkından vazgeçmesine dair sözleĢme hükümleri geçersizdir. Bu

Bu bakımdan devirden sonraya ait ücret, fazla çalıĢma, hafta tatili çalıĢması, bayram ve genel tatil ücreti gibi iĢçilik alacaklarından devralan iĢveren tek baĢına sorumludur.”, Y7HD, 14.03.2016, 5496/6195, https://karararama.yargitay.gov.tr/YargitayBilgiBankasiIstemciWeb/pf/sorgula.xhtml, E.T.: 08.05.2019.

274

SÜZEK, Ġstanbul 2012, s.838; TUNÇER, s.12; ANDAÇ, s.15; ALPER/ KILKIġ, s.4; SÜMER, Ankara 2018, s.6; KARACAN, s.13; DEMĠRCĠOĞLU/ CENTEL, s.47; EYRENCĠ/ TAġKENT/ ULUCAN, s.3; KORKMAZ/ ALP, s.31; NARMANLIOĞLU, s.7.

275 _{NARMANLIOĞLU, s.704; AKYĠĞĠT, s.441; SÜMER, Ankara 2018, s.163; TUNÇER, s.99;} KORKMAZ/ ALP, s.301; MOLLAMAHMUTOĞLU/ ASTARLI/ BAYSAL, s.382; EYRENCĠ/ TAġKENT/ ULUCAN, s.345; ALPER/ KILKIġ; s.146-147.

276 _{DEMĠRCĠOĞLU/ CENTEL, s.140; ALPER/ KILKIġ; s.300-301; SÜMER, Ankara 2018, s.163;} AKYĠĞĠT, s.442; NARMANLIOĞLU, s.714; EYRENCĠ/ TAġKENT/ ULUCAN, s.353.

bakımdan yıllık ücreti izin hakkı Anayasanın 50.maddesi amacına uygun Ģekilde iĢçi ve iĢveren için mutlak niteliktedir.

Yıllık ücretli izin süresi de iĢçinin hizmet süresine göre belirlenen haklardandır. ĠĢçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresine göre, bir yıldan beĢ yıla kadar (beĢ yıl dâhil) olanlara on dört günden, beĢ yıldan fazla on beĢ yıldan az olanlara yirmi günden, on beĢ yıl (dâhil) ve daha fazla olanlara yirmi altı günden az olamayacak Ģekilde sözleĢmede kararlaĢtırılacaktır. Kanun izin süresi bakımından nispi emredici niteliktedir277

. Asgari olarak kanunda belirlenen süreleri taraflar toplu iĢ sözleĢmesi veya iĢ sözleĢmesi ile kanuni sürelerin üstünde belirleyebilirler278.

Yıllık ücretli izin bir bölümü on günden az olmamak üzere bölümler hâlinde kullanılabilir. ĠĢ Kanunu‟nun 57. maddesine göre yıllık ücretli iznini kullanan iĢçiye ücreti peĢin olarak veya avans olarak ödenecektir. ĠĢçi ücretli izinde iken çalıĢma yasağı vardır. ÇalıĢma yasağının amacı ücretli izin hakkının amacıyla aynıdır, iĢçilerin dinlenmesi ve iĢgücünün korunması. Yıllık ücretli iznindeki iĢçi, ücret karĢılığı bir iĢte çalıĢırsa iĢveren tarafından ödenen ücret geri alınabilecektir.279

ĠĢ sözleĢmesi devam ederken iĢçi kullanmadığı izinlerin ücretini talep edemez fakat iĢçi ücretli izin hakkını kullanmadan iĢ sözleĢmesi sona ermiĢse kullanılamayan ücretli izinlere ait ücret iĢçiye ödenir.

2. ĠĢyeri Devrinin Yıllık Ġzin Ücretine Etkisi

ĠĢyeri devri halinde, devrin fesih için haklı sebep oluĢturmaması ve iĢ sözleĢmelerinin bütün hak ve borçları ile birlikte devralana geçmesi nedeniyle, feshe bağlı alacak olan yıllık ücretli izin ücretinden devralan iĢveren sorumlu olacaktır.280

277

SÜZEK, Ġstanbul 2012, s.838. 278

SÜMER, Konya 2015, s.371; EYRENCĠ/ TAġKENT/ ULUCAN, s.352; MOLLAMAHMUTOĞLU/ ASTARLI/ BAYSAL, s.386; ALPER/ KILKIġ, s.147; ANDAÇ, s.156.

279 _{MOLLAMAHMUTOĞLU/ ASTARLI/ BAYSAL, s.391; EYRENCĠ/ TAġKENT/ ULUCAN,} s.356; TUNÇER, s.99; ALPER/ KILKIġ, s.153; ANDAÇ, s.157.

280 _{MOLLAMAHMUTOĞLU/ ASTARLI/ BAYSAL, s.385; NARMANLIOĞLU, s.707; ALPER/} KILKIġ, s.146; EYRENCĠ/ TAġKENT/ ULUCAN, s.348; SÜMER, Ankara 2018, 164.

ĠĢyeri devrinin yıllık izin ücretine etkisi, ihbar tazminatına etkisi baĢlığında anlatılanlarla benzeĢmektedir. Zira her iki hakta feshe bağlıdır ve iĢyeri devrinin tek baĢına fesih nedeni olmaması, devir tarihinde muaccel olmayan alacak olması nedeniyle devralan iĢveren tek baĢına sorumlu olacaktır. Devralan iĢveren hizmet süresine göre belirlenen bu hakta, iĢçinin devreden iĢveren yanında iĢe baĢladığı tarihe göre iĢlem yapacaktır.

ĠĢyeri devrine dair müstakil bir düzenlemenin yer almadığı 1475 sayılı ĠĢ Kanunu‟nda iĢyerinin devri halinde izin ücretinden hangi iĢverenin sorumlu olacağına dair özel bir hüküm bulunmaktaydı. 1475 sayılı ĠĢ Kanunu‟nun 53.maddesinin 2.fıkra hükmünde “Aksine bir sözleşme olsa bile yıllık ücretli izin süresine ilişkin ücretler yeni işveren tarafından ödenir.” denilerek devralan iĢverenin sorumluluğu açık bir Ģekilde düzenleme bulmaktaydı.

Fesih bildirimi süresi içerisinde iĢyeri devri gerçekleĢirse, iĢyerinin devri kanuni düzenlemesine göre iĢ sözleĢmeleri bütün hak ve borçları ile birlikte devralana geçer ve kısa bir süre içinde olsa iĢ sözleĢmesinin tarafı olan devralan iĢveren sorumlu olacaktır281

. ĠĢyeri devri halinde izin ücretinden sorumluluğa dair özel bir düzenleme bulunmaması ve sadece iĢyeri devrine dair düzenlemenin 3.fıkra hükmünde devir halinde devirden önce doğmuĢ olan ve devir tarihinde ödenmesi gereken borçlardan devreden ve devralan iĢveren birlikte sorumlu olacağı ifade edilmiĢtir. Hükmün lafzından da anlaĢılacağı üzere devir tarihinden sonraki çalıĢmalardan doğan, yukarıda bahsettiğimiz isçilik alacakları nedeniyle devreden iĢverenin sorumluluğu olmayacaktır.

281

“Davalılar arasında asıl iĢveren alt iĢveren iliĢkisinin 30.6.2004 tarihinde sona erdiği dosya içindeki bilgi ve belgelerden anlaĢılmaktadır. Davacı iĢçi, iĢyerinde çalıĢmaya devam etmiĢ ve iĢ sözleĢmesi 5.7.2004 tarihinde sona ermiĢtir. Devreden iĢverenin izin ücretinden sorumlu tutulması hatalı olduğu gibi, devirden sonra çalıĢılan süre ücretinden de devreden iĢverenin sorumluluğuna gidilmiĢ olması doğru olmamıĢtır.”, Y9HD, 07.10.2008, 32890/25659, http://www.calismatoplum.org/sayi21/abc/20.pdf, E.T.: 08.05.2019.

IV. ĠĢçinin Ücreti ve Ücret Ekleri