Direktifin 7.maddesi hükmü; “1) Devreden ve devralan devirden etkilenen çalışanların temsilcilerin aşağıdaki hususlar hakkında bilgilendirmesi zorunludur. − devrin öngörüldüğü tarih − devrin nedenleri − çalışanların devrinin yol açacağı yasal, ekonomik ve sosyal sonuçlar − çalışanlarla ilgili öngörülen önlemler Devreden devrin gerçekleşmesinden önce yukarıdaki bilgiyi temsilcilere zamanında vermelidir. Devralan yukarıdaki bilgileri zamanında ve her halükarda istihdam ve çalışma koşulları bakımından çalışanları doğrudan etkilenmeden önce çalışanlarına verir. 2) Devreden ve devralan çalışanları ilgilendiren önlemler öngörmeleri halinde bir anlaşmaya varmak amacıyla çalışan temsilcileri ile zamanında danışmalarda bulunur. 3) Yasa, tüzük ve idari hükümleri çalışan temsilcilerine çalışanlarla ilgili tedbirler hakkında karar almak üzere hakem kuruluna başvuru hakkı tanıyan Üye Devletler 1. ve 2. fıkralarda belirtilen yükümlülükleri önemli sayıda çalışana ciddi dezavantajlar getirebilecek önemli iş değişikliğine yol açan devirlerle sınırlı
tutabilir. Bilgilendirme ve danışma en azından çalışanlarla ilgili olarak öngörülen önlemleri kapsamalıdır. 1.fıkrada belirtildiği üzere bilgi verilmesi ve danışmalarda bulunulması zamanında gerçekleştirilmelidir. 4) Bu maddede belirtilen yükümlülükler devir kararını işverenin vermesine ya da işvereni kontrol eden işletmenin vermesine bakılmaksızın tatbik edilir. Bu Direktifte belirtilen bilgilendirme ve danışma yükümlülüklerinin yerine getirilmemesi halinde bunun işvereni kontrol eden işletme tarafından sağlanmaması mazeret teşkil etmez. 5) Üye Devletler 1, 2 ve 3. fıkralarda belirtilen yükümlülükleri çalışanların sayıları bakımından, çalışanları temsil eden bağlı bulundukları birliğin seçim veya adaylık koşullarını karşılayan işletme veya işlerle sınırlandırabilir. 6) Üye Devletler, işletme ve işyerinin kendi kusuru olmaksızın çalışan temsilcisinin bulunmadığı durumda ilgili çalışanların − Öngörülen devir tarihi − Devir nedeni − Çalışanların devredilmesinin yasal, ekonomik ve sosyal sonuçları − Çalışanlarla ilgili öngörülen her önlem hakkında önceden bilgilendirilmelerini sağlar.”
ĠĢyeri devrinden uygun bir süre önce devirden etkilenecek iĢçilerin bilgilendirilmesi ve hatta danıĢılması yani rızasının alınması, iĢyeri devri kurumunun temel esaslarına uygun olacaktır. ĠĢyeri devri, ekonomik, iktisadi ve teknik amacını gerçekleĢtirmek için kurulmuĢ iĢyerinin iĢgücü ile birlikte, ekonomik bütünlüğü korunarak tüm hak ve borçlarıyla hukuki bir iĢlemle baĢka bir iĢverene devri ve devralan iĢveren yönetiminde iĢyerinin faaliyete devam etmesi olarak tanımlanmaktadır. Devir kapsamında iĢgücü devri önemlidir. Zira iĢgücü devrini kapsamayan bir devri, iĢyeri devri olarak nitelendiremeyiz. Bu tanımda dikkat edilecek husus iĢyerinin faaliyete devam etmesi ve iĢgücünün devrin kapsamında olmasıdır. Bilgilendirme ve danıĢma yükümlülüğü ĠĢ Kanunu Bilim Kurulu taslağında bulunmasına rağmen ĠĢ Kanunu‟nun 6. maddesinde düzenlenmemiĢtir173
.
173
SÜZEK, Ġstanbul 2017, s.202; “Kanun koyucu iĢçinin iĢ iliĢkisinin sürekliliğini sağlamak anlamında bu koruyucu düzenlemeyi yaparken, iĢ iliĢkisinin devralana geçeceğini ve bunun taraflar için bir haklı fesih nedeni olmayacağını belirterek, iĢçinin iĢ iliĢkisinin devralan iĢverene geçiĢine itiraz hakkını dıĢlamıĢtır. ĠĢçinin itiraz hakkı öngörülmediğinden olsa gerek, iĢverenin iĢçiyi devir nedeniyle bilgilendirme yükümlülüğüne de Kanunda yer verilmemiĢtir.”, ASTARLI, Muhittin, KarĢılaĢtırmalı Hukukta ve Türk Hukukunda ĠĢyeri Devrinde ĠĢçinin ĠĢ ĠliĢkisinin
ĠĢyerinin faaliyete devam etmesinde Ģüphesiz en önemli unsur iĢgücüdür. Elbette maddi ve maddi olmayan tüm unsurların devri de gerekmektedir174. Fakat iĢçi yani iĢgücü devrinin eksik kalması halinde iĢyerinin faaliyete devam edememesi hali ortaya çıkacaktır. Hatta iĢgücünün önem arz ettiği bazı alanlarda iĢçilerin devri daha önemli olacaktır175
. Günümüz teknoloji, yazılım gibi alanlarda faaliyet gösteren firmalar düĢünüldüğünde ise maddi ve maddi olmayan tüm unsurların devri gerekmekte fakat iĢletmenin devralınmasının ana sebebi iĢgücünün devri olabilmektedir.
Devir kapsamında olan, insan yani iĢçinin bilgilendirilmesi hususu Direktifin 7/1 hükmünde ayrıntılı olarak açıklanmıĢtır. Devrin tarihi, nedenleri, çalıĢanların devrinin yol açacağı ekonomik ve sosyal sonuçlar, çalıĢanlarla ilgili öngörülen önlemler hakkında devreden veya devralan iĢverenin iĢçileri bilgilendirmesi zorunlu görülmüĢtür. Devreden ya da devralan gerekli bilgileri zamanında veya iĢyeri devri nedeniyle çalıĢma koĢullarından iĢçiler etkilenmeden önce bilgi vermelidir.
Hükme göre hem devreden hem de devralan iĢverenin bilgilendirme yükümlülüğü bulunmaktadır. Fakat iĢçilerin devreden ya da devralan iĢverenlerden biri tarafından bilgilendirilmesi yeterli olacaktır176
. ĠĢçinin itiraz hakkını kullanması
Devralan ĠĢverene GeçiĢine Ġtiraz Hakkı, http://www.calismatoplum.org/sayi36/astarli.pdf, E.T.: 02.05.2019.
174
ÖZKARACA, s.22; KORKMAZ/ ALP, s.91; MOLLAMAHMUTOĞLU/ ASTARLI/ BAYSAL, s.54; NARMANLIOĞLU, s.149-150.
175 “Maddî ve maddî olmayan unsurların devri söz konusu olmaksızın da iĢgücünün önem taĢıdığı sektörlerde ekonomik birliğin önemli unsurunu olan iĢçilerin devri de, iĢyeri devri olarak kabul
edilmelidir.” Y9HD, 13.09.2018, 8517/15715,
https://karararama.yargitay.gov.tr/YargitayBilgiBankasiIstemciWeb/pf/sorgula.xhtml, E.T.:01.05.2019.
176
“Bilgilendirme yükümlülüğünü düzenleyen 7. madde öncelikle, devirden etkilenen iĢçilerin temsilcilerinin bilgilendirilmesini öngörmüĢtür. Hükmün birinci fıkrasına göre devreden ve devralan iĢverenler, devirden etkilenen iĢçilerin temsilcilerini devrin gerçekleĢtirileceği veya gerçekleĢtirilmesi planlanan tarih; devrin sebebi; devrin iĢçiler bakımından yol açacağı yasal, ekonomik ve sosyal sonuçlar; iĢçiler bakımından alınması düĢünülen tedbirler konularında bilgilendirmekle yükümlüdürler. Görüldüğü üzere bilgilendirme yükümlülüğü hem devralan hem devreden iĢveren bakımından öngörülmüĢtür. Ancak Yönerge bakımından bu iĢverenlerden biri
halinde devreden iĢverenin iĢ sözleĢmesini iĢin ya da teknolojik nedenlerle feshedip feshetmeyeceği de bilgilendirmenin dâhilindedir177
. Direktife göre öncelikle iĢçi temsilcileri, bulunmaması halinde ise iĢçilerin bilgilendirilmesi öngörülmüĢtür. ĠĢçinin bilgilendirileceği hususlarda ayrıntılı olarak açıklanmıĢtır. Yapılacak bilgilendirmeyle iĢçiler devrin hukuki, ekonomik ve sosyal sonuçlarından haberdar olacak ve iĢyeri devrinin kendi açısından ekonomik ve mesleki geleceğine yapacağı etkileri değerlendirme imkânı bulacak, devralan iĢverenle iĢ sözleĢmesini sürdürüp sürdürmeyeceğine karar verecektir. Direktifin 7/2 hükmü ile devreden ve devralan iĢverenin iĢçiler açısından öngörülen önlemler içinde bilgilendireceği ifade edilmiĢtir. ĠĢçileri ilgilendiren önlemler ya da değiĢikler öngören hususlarda devreden veya devralan iĢveren anlaĢmaya varmak için çalıĢan temsilcileri ile danıĢmalarda bulunacaktır.
Bilgilendirmenin asgari unsurları ve zamanı, iĢçilerin iĢyeri devrinin kendi açısından ekonomik ve mesleki geleceğine yapacağı etkileri değerlendirerek karar verebilecekleri ve iĢyeri devrinden makul bir süre önce bilgilendirilmeleri bakımından önem taĢımaktadır. Burada iĢçiler açısından en önemli unsur Ģüphesiz alınacak önlemlerdir. Gerçekten de devreden ve devralan iĢverence alınacak önlemler iĢçilerin mevcut iĢ sözleĢmesini devam ettirip ettirmeme kararını vermesinde etkili olacaktır. Direktifin 7/3 hükmü bilgilendirmenin asgari unsurları ve zamanına iliĢkindir. Hükümde belirtilen zamanında kavramından anlaĢılması gereken elbette makul bir süre öncedir178
.
tarafından yapılan bilgilendirmenin diğer iĢverenin yükümlülüğünü kaldırdığı kanaatindeyiz.”, ASTARLI, Muhittin, KarĢılaĢtırmalı Hukuk IĢığında ĠĢyeri Devrinde ĠĢverenin ĠĢçiyi Bilgilendirme Yükümlülüğü, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı: 104, 2013, s.149-176, http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2013-104-1246, E.T.: 24.11.2018.
177
ÖZKARACA, s.251. 178
ÖZKARACA, s.253; “Ġsviçre hukukunda iĢyeri devrine itirazı düzenleyen ĠBK‟nın 333.maddesinde, itiraz hakkının hangi süre içerisinde kullanılacağı belirlenmiĢ değildir. Bir görüĢe göre, bu durumda her somut olayın özellikleri bakımından dürüstlük kurallarına göre bir değerlendirme yapılarak itiraz süresinin belirlenmesi gereklidir. Doktrinde ağırlıklı bir diğer görüĢe göre ise, burada ĠBK. md.335b 1. fıkrada deneme süresi için öngörülen azami bir aylık sürenin kıyasen uygulanması mümkün olup, iĢçinin iĢyerinin devredileceğini öğrendiği tarihten
Yine bilgilendirmenin her koĢulda temsilciye yapılması gerekmez hatta bazı durumlarda mümkünde olmaz. Öyle ki iĢçi temsilcisi bulunmayan hallerde de iĢçi, devir iĢleminden, devralan iĢverenden ve devrin nedenlerinden, devrin tüm iĢçiler ve kendi açısından hukuki, ekonomik ve sosyal sonuçlarından bilgilendirilmelidir. Nitekim 7/6 hükmüne göre de çalıĢan temsilcisinin bulunmadığı durumlarda iĢçiler bilgilendirilmelidir. Hükümde dikkat edilmesi gereken husus üye devletlerin iĢletme ve iĢyerinin kendi kusuru olmaksızın çalıĢan temsilcisinin bulunmadığı hallerde bilgilendirme yükümlülüğünden sorumlu tutulmasıdır.