YÜKSELME HAKKI

Yükselme sözcüğü bir memurun yetki ve sorumluluklarında ya da ücretinde bir artışı tanımlamak için kullanılmaktadır. İngiliz kamu personel yönetiminde ise yükselme (promotion) memurun yetki ve sorumlulukları daha çok olan bir göreve geçmesi demektir. Yani yetki ve sorumlulukta bir artış olmaksızın memurun sadece ücretinin artması onun yükselmesine olanak yaratmamaktadır.¹⁴⁰

Azerbaycan kamu yönetiminde memurun yükselmesi, memurun daha önce başarılarından oluşan tecrübeleri göz önünde bulundurularak kendi sınıfları içinde gerçekleşmektedir. Aynı zamanda yükselmede memurun eğitim seviyesinin de büyük etkisi vardır. Hatta bu etki yükselecek memurun işe başladığı derece ve kademenin yanı sıra yükselmenin sınırını da çizebilir.

Azerbaycan Kamu Personeli Yönetim Sisteminde yükselmenin hangi şartlar altında gerçekleştiğini belirtmeden önce devlet memurlarının ihtisas dereceleri ve bu derecelerin verilme usul ve yöntemlerine değinmemiz

140 Turgay Ergun, Aykut Polatoğlu, Kamu Yönetimine Giriş, TODAİE Yayını, Ankara 1992, s.293

gerekir. Devlet Gulluğu hakkında kanunun 16. maddesine göre idari ve yardımcı görevlerin sınıflandırmasına uygun olarak bu görevlerde bulunan devlet memurlarına çeşitli ihtisas dereceleri verilmektedir. Devlet memurunun ihtisas derecesi onun uzmanlık düzeyini gösterir, onun işgal edebileceği kamu hizmeti görevlerinin sınıflarını belirtir, devlet memuruna ek ücret ve çeşitli sosyal güvenceler sağlıyor.

İdari görevlerin sınıflarına uygun olarak aşağıdaki ihtisas dereceleri verilir:

Birinci sınıf idari görevlerde bulunanlara kıdemine göre asli devlet müşaviri, birinci ve ikinci derece devlet müşaviri ünvanları verilir.

İkinci sınıf idari görevlerde bulunanlara kıdemine göre birinci, ikinci ve üçüncü derece devlet müşaviri, kamu hizmetinin baş müşaviri ünvanları verilir.

Üçüncü sınıf idari görevlerde bulunanlara kıdemine göre üçüncü derece devlet müşaviri, kamu hizmetinin baş müşaviri ve kamu hizmetinin müşaviri ünvanları verilir.

Dördüncü sınıf idari görevlerde bulunanlara kıdemine göre kamu hizmetinin baş müşaviri, kamu hizmetinin müşaviri ve kamu hizmetinin küçük müşaviri ünvanları verilir.

Beşinci sınıf idari görevlerde bulunanlara kıdemine göre kamu hizmetinin müşaviri, kamu hizmetinin küçük müşaviri ve birinci derece devlet memuru ünvanları verilir.

Altıncı sınıf idari görevlerde bulunanlara kıdemine göre kamu hizmetinin küçük müşaviri, birinci ve ikinci derece devlet memuru ünvanları verilir.

Yedinci sınıf idari görevlerde bulunanlara kıdemine göre birinci, ikinci ve üçüncü derece devlet memuru ünvanları verilir.

Sekizinci sınıf idari görevlerde bulunanlara kıdemine göre ikinci ve üçüncü derece devlet memuru, küçük devlet memuru ünvanları verilir.

Dokuzuncu sınıf idari görevlerde bulunanlara kıdemine göre üçüncü derece devlet görevlisi, küçük devlet görevlisi ünvanları verilir.

Yardımcı görevlerin sınıflarına uygun olarak aşağıdaki ihtisas dereceleri verilir:

Birinci sınıf yardımcı görevlerde bulunanlara kıdemine göre kamu hizmetinin baş referenti (Referent-latince bir kelime olup, raporcu , eksper demektir), kamu hizmetinin büyük referenti ünvanları verilir.

İkinci sınıf yardımcı görevlerde bulunanlara kıdemine göre kamu hizmetinin büyük referenti, kamu hizmetinin birinci derece referenti ünvanları verilir.

Üçüncü sınıf yardımcı görevlerde bulunanlara kıdemine göre kamu hizmetinin birinci ve ikinci derece referenti ünvanları verilir.

Dördüncü sınıf yardımcı görevlerde bulunanlara kıdemine göre kamu hizmetinin ikinci ve üçüncü derece referenti ünvanları verilir.

Beşinci sınıf yardımcı görevlerde bulunanlara kıdemine göre kamu hizmetinin üçüncü derece referenti ve kamu hizmetinin küçük referenti ünvanları verilir.

Altıncı sınıf yardımcı görevlerde bulunanlara kamu hizmetinin küçük referenti ünvanı verilir.

İhtisas dereceleri kamu görevlisinin ihtisas düzeyine, görevine ve hizmet süresine uygun olarak aynı zamanda önceki ihtisas derecesi de göz önünde bulundurularak küçük devlet görevlisinden asli devlet müşavirine kadar kademeyle verilir. Yani bir ihtisas derecesini almadan diğerine direkt olarak geçmek mümkün değildir.

Üçüncü derece devlet müşaviri ve daha yüksek ihtisas dereceleri Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasının 109. maddesinin 24. ve 32.

fıkralarında belirtilen usul ve yöntemlere göre verilir. Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasının 109. maddesi Azerbaycan Cumhurbaşkanının yetkilerini düzenlemektedir. Bu maddenin 24. fıkrasına göre Cumhurbaşkanı Yüksek Askeri ve Özel (Ali Hususi) rütbeler vermek yetkisine sahiptir. 32. fıkraya göre ise Azerbaycan Cumhurbaşkanı bu Anayasa ile Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin yetkisinde olmayan diğer yürütme hususlarını yapma yetkisine sahiptir.Yani Devlet Müşaviri ve daha yüksek branş derecelerinin verilmesi Azerbaycan Cumhurbaşkanının yetkisi dahilindedir. Bu ihtisas dereceleri alan devlet memurlarına muvafık belge, kimlik (vesika) verilir. Azerbaycan Cumhurbaşkanının 569 No-lu fermanı ile onaylanmış “Devlet Organlarında Devlet Gullugçularına İhtisas Derecelerinin Verilmesi Gaydaları (Devlet Kurumlarında Devlet Memurlarına İhtisas Derecelerinin Verilmesi Kuralları)”

hakkında Yönetmeliğin 5. maddesine göre, 3.derece devlet müşaviri ve ondan yukarı olan ihtisas derecelerini Azerbaycan Cumhurbaşkanı; Kamu hizmetinin baş müşaviri ve ondan aşağı olan ihtisas dereceleri ilgili devlet kurumunun başkanı tarafından verilir. ¹⁴¹

141 Devlet Gulluğu Hakkında Senetler Toplusu, Kanun Yayınevi Yayınlari , Bakü 2005, s.93

Aynı yönetmeliğin 6. maddesine göre idari görevlerin 1. sınıfı istisna olmakla 2. ve 3. sınıf idari görevlerde bulunanların, ihtisas derecesi veya daha yüksek ihtisas dereceleri almaları için devlet kurumlarında en azı 7 yıl ara vermeden çalışma stajı olması ve bulunduğu görevde en azı 3 yıl ara vermeden çalışmış olması gerekir. 3. sınıf idari görevlerde bulunanlara 3.

derece devlet müşaviri ihtisas derecesi devlet kurumlarında en azı 10 yıl ara vermeden çalışma stajı olması ve bulunduğu görevde en azı 5 yıl ara vermeden çalışmış olması halinde verilir. İhtisas dereceleri verilerken yetenek ve yöneticilik tecrübesi esas alınır.

Devlet Gulluğu Hakkında kanunun 17. maddesinin 2. fıkrasına göre :

“Dördüncü-altıncı sınıf idari görevlerde bulunanların ihtisas derecesi veya daha yüksek ihtisas derecesi almaları için bulundukları sınıf içerisinde çalışma süresi üç yıl, yedinci-dokuzuncu sınıf idari görevlerde bulunanların ise ihtisas derecesi veya daha yüksek ihtisas derecesi almaları için bulundukları sınıf içerisinde görev yapma süresi iki yıldır. Birinci-üçüncü sınıf yardımcı görevlerde bulunanların ihtisas derecesi veya daha yüksek ihtisas derecesi almaları için bulundukları sınıf içerisinde çalışma süresi 2 yıldır.

“İhtisas derecesinin zamanından önce verilmesi ise sadece devlet memurunun bir üst sınıf idari göreve başladığında mümkündür.

Aynı kanunun 17. maddesinin 3. ve 4. fıkralarında ihtisas derecelerinin verilme usul ve yöntemleri düzenlenmektedir. Buna göre kamu hizmetinin küçük referentinden kamu hizmetinin baş müşavirine kadar ihtisas derecelerinin verilmesi devlet memurunun kendi dilekçesi ile mümkündür. Bu dilekçeye bir üst ihtisas derecesine sahip iki devlet memurunun kefaleti ve

ilgili kişinin eğitim düzeyini, niteliğini, deneyimini belirten evraklarla beraber hizmet dosyası eklenmelidir. Devlet memurunun ihtisas derecesinin yükseltilmesine ilişkin kararı, ilgili kurumun üst düzey yöneticisinin başkanlığını yaptığı komisyon verir.

Görevden ayrılmış devlet memuru almış olduğu ihtisas derecesini kendinde saklı tutar.

Dövlet Gulluğu Hakkında kanunun 32. maddesine göre Azerbaycan’da devlet memurlarının yükselmesi bir üst kademedeki göreve atama ve yüksek ihtisas derecesi verilmesi şeklinde olup, müsabaka yoluyla gerçekleşmektedir.

Bir üst derece göreve atanmağa hak kazanan devlet memurunun:

Bir üst derece boş kadronun bulunması gerekir.

Devlet memurunun yükseleceği üst derecede aranılan nitelik ve şartlara sahip olması gerekir.

Üst dereceye yükselecek alt derecedeki devlet memurunun derecesi için belirtilen en az hizmet süresini doldurmuş olması gerekir. (Bu süre ilgili kanunun 17. maddesine göre dördüncü-altıncı sınıf idari görevlerde bulunanlar için üç yıl, yedinci-dokuzuncu sınıf idari görevlerde bulunanlar için ise iki yıldır.).

Devlet memuru çalıştığı süre içerisinde olumlu sicil almış olmalıdır.

Devlet memurunun yükseltilmesine itiraz sadece sınav ve değerlendirme zamanı yolsuzlukların ortaya çıkmasıyla mümkündür.